Ke Au Okoa, Volume II, Number 29, 5 November 1866 — Ka Ekalesia i hoowahawaha nuiia. [ARTICLE]

Ka Ekalesia i hoowahawaha nuiia.

E hoike ia keia ma ke kue ana o Lutera a me Kalavina ma i ka Ekalesia, o ka paakiki 0 ko Roma Ekalesia e hoomau i ha mea kupono ole iloko o ka Ekalesia. A mao lakou 1 haunaele ai, a i nahaha ai, a i kauliilii ai ka Ekaleia. A ma ia hana ana, ua lehulehu a uaulu aena Hoomana lehulehu i haalelei ke kumu waina oiaio. Ke kumu waina e make ole ana, a e mae ole ana kona mau lau, a hiki i ka hopena okahonua, e like me kaoa kauoha. Ua hai aku au i kela pule i hala aku nei, e hoike mai ana au i ko Matethona ma manao no ke auo o keia mau papa kahuna a ekolo, i hoomau ia mai mai ka wa i kukula ia ar ka Ekalesia o Kristo n»a o na Lunaolelo la a hiki i ko Malelhona a me ko Lntera ma manawa i haalele ai i ka Ekaleeia. E hooia ana e like mo ka'u i olelo ai i kela pule i hala ae nei, aoie no ke ano Bihopa ke kumu o ko lakou haalele ana i ka Ekalesia. A he kuma no hoi ia e hoomanpopo ana, o na Bibopa ka hope mai a ma kahi o na Lunaolelo, ke poo o na Ekalesia ma na wahi a paa o ka honua nei. 0 na Bihopa ma kahi o na Aposetolo i hoonoho ia ai, o na Presb]rter ma kahi o na Lunakahiko, a o na Diakona ma kahi o na Puuku Ekalesia. Ua hoomaopopo au i keia mau mea i kela pule i hala ae nei, i kumu e ike ia ai, ua mau mai keia noho ana a hiki wale i ka wa i kue ai o Lutera ma. A na ka lakou mao olelo ponoi no e hoike i ko lakou manao no ia mea. Penei ka Malanthona olelo : " He kupono loa i na Ekalesia malalo o ke Akua, ke hoolohe ina Bihopa." " He mea kupono ke hoomau ia ka hoolohe ponoi ana ia lakou iho, ina aole lakou e koi mai ia makou e malaina i kekahi mau moolelo.kahiko i hiki ole ia makou ke hooia aku me ka Lunaikehala maikai. Aole i manaoia e hoonele ia na Bihopa i ko lakou mana, aka, penei wale no ka mea i makemake ia, e ae ia ka Euanelio e ao pono ia, a e kapae ia ka malama ana i kekahi mau mea." (Mosheim Moolelo Ekalesia Buke VIII, aoao 49.) 4< Aole; e pono ka malama a me ka hooponopono ia ana o ka Ekalesia, ke ole kakou e noho malalo o ke poo hookahi o Icsu Kristo, a o na Bihopa e like iloko o ka oihana, aka, ua like ole na haawinn, e launa a huipu iloko o ka hooikaika, ka noho like ana me ka lokabi iloko o ka manaoio, i na kumuao. lla like wale no na Aposetolo, a mahope iakou i lilo ai i mau Bihopa maloko o ke aupuni Karistinno, aka, mahope iho ua hookiekie ae ka Pope i kona poo maluna o na mea a pau." (Apana 111, Haawina 4.) Penei ka Melonchtooa : " Ina he mea hiki ia'u ma o ke Akua la, e hiki ai ke hoihoi hou mai i ka noho hooponopono ana o na Bihopa iloko o ka Ekalesia. No ka mea, ke ike e nei au ma ka hoopauia ana o lakou, he ano okoa loa na Ekalesia ma keia bope aku. Ke ike e nei au ma nei hope aku, e ulu mai ana ka hookaumaha oi aku iloko o ka Ekalelia mamua o na wa i ike ia mamua aku nei." (ApoL"Augs-.Con.) Penei ka Besa : " Ina aia kekahi e hoole ana i ka noho Eihopa ana o ka Ekaleaia, (oia hoi na papa kahuna ekolu Bihopa, Kahuna a me Diakona,) e hoole aku ke Akua, ke- hooholo -ke kanaka-i ulala V kekahi poe me ia." • (Besa ma kana kue ana: ia Saravia.). Penei ka Kalarina mau olelo ponoi no ke anoo na Bihopa: "Ilokooia wa, (i ka wa ia Tito,) aole he like o na oihana o ka Ekaleaia aka, aia kekahi mea hookahi maluna i loaa ka mona." Eia hou, "I kela Bihopa keia Bibopa i haawi ia ka mana hooponopono no kona poe kahuna ponoi iho, a o noho luna lakou maluna o na kahuna o lakoo e likA'me ke kanawai, a e hoonoho aku ia lakou iloko o ka lakou mau oihana." (91atit. lib 4 moku> na 17.) " Ilokooka lakou Hui Hoano ana, be aahu ka Bihopa i ka aahu okoa, e ike ia ai kaoa oihana, a i okoa ae mai na kahnna. Na lakou e hoolaa a poni i na kahuna a pau, a ine na Piakooa ma ke kau wale ana no o na lima. Aka, na kela Bihopa keia Bihopa, me ke anaina o na kahuna e hoolaa a poni i ko lakou mau kahuna ponoi iho." (Ibid Ch. 4.) 1 k* A. D. .1549, ua palapala aku o J. Ka> lavina nia, me Bullinger i ke Alii o Pelekane ia Edward VI., e lilo lakou i mau kokua nona, a e hnawi mai o Edward VI i mau Bihopa no ko lakou Ekaleaia e like me ko Enelani Ekaleaia. Aole i hiki aku keia palnpala mn ka lima o ka mea i manaoia'i ia Edward VI, Ua-loaa keia pnlapala i naSihopa o Enolani

e hiliuai nna ma ka aoao Roma, a ua hona ia.. Aka, ua loaa ae mahope, aua kakau ka Ebikekopo Nui Pareka i keia mau olelo. "No ka mea, ua hoouna mai o loane Kalavina i kekahi palapala i ke au i noho alii o ke Alii £dward VI., i mea o noonoo ai me na kahuna o Enelani no na mea oia ano. (No ka hoonoho ana i. na Bihopa ma kona mau Ekalesia,) kue ae la o Bonner ma laua me Gardiner, a make iho la ka manao o Kalavina. Ua loaa aku ia ia na palapala, me he mea la oa ka poe kahuna i manao e hooponopono hou i ka Ekalesia o ia manawa, aka, na keakea ia ao lakou manao a hoopalaleha i kana mau noi (ka loane Kalavina.) Mai ia manawa mai, ua loaa ke kue o ko Kalavina mauao me ka Ekalesia o Enelani na kekahi mau kumu; a ina aole keia mau mea, ina la ma o ka lokomaikai o ke Akua ua hoopau 'ia keia mau kue, ina ua loaa i ke au ia Elizabeta ka Moi Wahine i ka wa e ola ana o loaoe Kalavina. Aka, aole i loaa keia palapala a hala na makahiki eono o ka noho alii ana o ka Moi Wahine (Elisabeta,) a ua minamina nui oia no ka loaa e ana mamua; a ua hoopuka oia i kona minamina imua. o kona Aha Kuhina Nui, imua o kona mau lioa'loha o Sir Herry Lidney a me Sir William. Cecil. (Ibid. p. 147.)

He mea e ka manuunua ona hoike e kokua ana i ka Ekalesia o Enelani' i hoowahawaha nui ia ena koo.o ke Kuokoa. 'Ua kokua a ua aloha ka lakou ia ia, aka, heaha la ke kumu o keia hoohalahala a me keia leo nui e hoowahawaha ana i ka Ekalesia a lakou i hiilani ai a i pai lani ai mamua.

Aole oia i okoa ae a i loli ae hoi, mai ke kahua a Kalavina i noi aku ai e haawi mai o Enelani i ka mana hoonoho ana i na Bihopa no ko lakou mau Ekalesia. Ano ke aha hoi keia kue o na Kalavina o nei mau la, a olelo iho he Ekalesia ko Enelani i hoowahawaha nui ia ? He oiaio ina pela, alaila, o lakou wale no o keia mau la, koe ke kumu a lakou ame na Kalavina oiaio onala i hala. He mea e na moopuna hoolohe ole i ka olelo ao ako lakou mau kupuna. Ahe mea kupaianaha ka noho mau ana o kana mau keiki iloko o ka hoopaakiki e kue i kona mau makemake. He mea maopopo maloko o keia mau hoike a keia poe, na makua o na Ekalesia lehulehu mawaho ae oka Ekalesia Katolika, aole lakon i hoole a kue aku i na Bihopa iloko o ka lakou oihana, aka, ua nele maoli lakou i ka imi ana i kahi e loaa mai ai oia mana ia lakon. Ua holo aku io aia nei i wahi e loaa ai ka Oihana Bihopa; aka, e like me ka naau hoomanawanui ole o ke kanaka, pela o Kalavina ma i kapae ae ai i ka mea a lakou i manao nui ai, a hele aku iloko o ke ala huhewa, oke alakai aoa i kona poe e hookaawale ae ia lakou iho mai ka Ekalesia aku. A e like la me na olelo wanana a Melancthona, " E ula mai auanei ka hookaumaha oi aku iloko o ka Ekalesia mamua o na wa i ike ia mamua aku nei." Pela i hoike ia ai na hana a na Ohana o ka poe i loaa ole ko lakou mau Bihopa iloko o ko lakou mau Ekaleaia a hiki i keia wā. (Aoleipau.)