Ke Au Okoa, Volume II, Number 30, 12 November 1866 — No ka aoao Hikina o Koolaupoko. [ARTICLE]

No ka aoao Hikina o Koolaupoko.

E Ke Au Okoa e ; Jilohe oe : Ma ka la 2 o Novemaba nei, ma ka hora 12 awakea. Haalele au ia Honolulu, a hele aku ma Kooloupoko. A hiki au ma ka nūku o Nuuanu, naoa aku au i ka waiho maikai mai ona ko-a mo-ku-mo-ku o Heeia. Ku loihi iho la au ma ka nuku o Nuuanu, a hoomanao iho Ia au i ka'u mea hou e ike ana ia manawa, oia hoi ka malie maikai o ka moana. Ua like ka moana ika nana aku me he papaaina la i uhi ia o luna i na lau ie-ie a me ka palapalai, k& hele a uliuli maikai ka moana. Haalele au i ka pali, a iho aku la au, loaa ia'u ka Luna alanui o Koolau e hana ana me na kanaka ma na wahi iaoino o ke alanui. No Kekele. O Kekele, oia no ka aina malalo ponoi o Nuuanu, l»kabiko ia i ke ala o ka hinano ame ka lei hala; a he aina momona kela mamua aku nei, i keia wa, aole nui o ka mea kano, no ka hookun ia ana i ka holoholona. No Kailua. 0 Kāilua, aia keia aina ma ka aoao hikina o ke alanui e pii ana i Nuuanu, he aina ntii a momona; he aina puulehuleha nae.'he alai mai kekahi puu mamua 0 kekahi puu. Kekahi mau m'ea kahiko a'u i lohe ai no keia Ahupuaa: . O keia aina kahi i noho ai o Kualii kekahi alii kahiko o Hawaii nei, ka makuakane hoi Peieiohoiani. ' | Aia no ma keia aīna, kahi pali o Kaneipolu, aia no malaila ka Heiau. a ka Menehune, no keia aina no ka i-a i lawa ai ka Menehune, oia hoi ka opae, no keia aina no o Kini Kailua, he nui walo aku no na mea kahiko aole e pau ke hai aku. No NA MEA HOU O KEIA WA. Ke Ko. O ke' ko kekahi mea i kanu nui ia i keia manawa, a e mahuahua ana palia ma keia hope aku, he mau haole ka poe nana e kauu nei i ke ka ma keia pali Koolau. Wili Ko. IJa hoomaka ka wih ia ana o ke ko i keia makahiki i hala ae nei, a ke hoomau aku nei no ia hana, ma keia aina momona. Raiki. Oka laiki, ola kekahi ona mea, 1 kanu uui ia ma keia aina, i keia mau makabiki, a ua emi aku nae ka nui oka poe kanu raiki i keia wa, a eba wale oo i koe e hoomau nei ma keia hana maikai. Ma ko'u lohe mai, o Pilipo, o Nohea, o Aipelena a me Kuawela, o keia poe nona na iooa maluna, o lakou na mea hooikaika nui i ke kanu raiki i keia wa, aole nae au i lohe pono mai i ka nui ona paona a kela a me keia o lakou pakahi. No Makawao. O Makawao, he wahi poopoo loa oia iloko lilo, a ua hala loa o Konahuanui i kai, a ua hala loa hōi keia wahi iloko • loa, he mau awawa poopoo ke nana aku. No Olomana. O Olomana, o keia kekahi ptio ma Kailua e ku nei, ma kekahi aoao o keia puu, he kahua maikai, oia kahi i kaulana no na bana lealea i ka wa kahiko. 'No Keaniani. O Keaniani, oia kekahi wahi piina ina kela aoao mai o Kailua, e pii pono ana a luna o ka lapa, a kiei mai ma keia aoao o Wainianalo. No Waimanalo. O Waimanalo, ke haliu pono aku nei kona alo ika Hikina Akau, kahi hoi akala e puka mai ai. Ma ka nana ' ana i kona aoo, he ano maikai ka waiho ana oka aina, aka, ma ka pali, nani ka nui ona * pali. Aole au i ike pono ika nui ona kanakaokeiaaina. No ka bifi. Oka hipi, oia ka waiwai nui 0 keia aina, pela no ka hipa, ia'u i hiki ai ma Waimanalo, ua hala mai o C. H. Judd, me Kamaki, ame Keonimiki, i lawe mai i ka hipi 1 Nauakuli e hooholoai, ma ko'ulohe mai, ua elua haneri aoi ae na bipi i lawe ia mai, a 0 ka ka o ka bipi koe, makena no ua bipi, ua make kekahi bipi ma ka pali. Ma ko'u hoomaopoopo ana ae i ke ano o ka pali, ua hoomaoao ae au, ekolu wahi puu oioi e kulalani ana a hikimaluna pono ae, Kuikui» aka, ina e helu pu ia me Kuikui, alaila, eha puu. - Wahi aka mea liai mai i na puu, e hoomaka ma ka hikina m'ai, Kukui, Maelo, Paliuli, Nuukauila.—He moolele no ko keia aina o ka wa kahiko, aka, he imea hooloihi wale paha •ia. W. N. Pualkwa. Honolulu, Nov. 6, 1666.