Ke Au Okoa, Volume II, Number 33, 3 December 1866 — HE KAAO NO EMADAI. Ka mea i kapaia ka papa akahi o Pekina i unuhiia ma ka olelo Hawaii. [ARTICLE]

HE KAAO NO EMADAI.

Ka mea i kapaia ka papa akahi o Pekina i unuhiia ma ka olelo Hawaii.

HELU 30. Ia wa, ninau ae la oia i ka manu alii, "aubea kela komo-lima au i unuhi mai ai mai ka lima mai o ka mea nanaī hoopaa ia Tamia ? " " Eia no ia'u," wahi a ka manu alii. A o ko Ateni wa no ia i lalau aku ai i ua komo la, a paa i ka lima, a hoikeike ae la oia imua o na maka o na mea a pau, me ka olelo aku o Ateni, " No wai la keia komo i ka oukōu ike ? " Ia wa. no i haka pono mai ai ka maka o na'lii a pau, a pane mai la ka Moi, " He oiaio, ua ike au, a ua maopopo ia'u ka mea nona na komo," " Owai ? " wahi a Ateni. Wahi hoi aka Moi, " O Melio; " aka, ona inea a pau o loko, ua kanalua lakou no ia huaolelo a ka Moi i pane ai, aka, i ka wa 1 lilo aku ai ke komo ma ka lima o na mea a pau e uana ai, aia hoi, ua ike ia ka inoa oua kamaeu la o ledo e kau ana ma na huaolelo o lapana, a penei na huaolelo i palapala ia malana o ua komo la, " Melio Telala," (Eulauakauhale alii o ledo, ma ke aupuni o lapana) ka huaolelo mamua o Melio i kau ia, o ke ano oia huaolelo, 4t No loko mai au o ka Onana Alii," a i na he Moi, alaila, aole e hiki ke kau ia ia huaolelo mamua, he okoa kona haina, e like paha me keia, "Tonelo Ti," unuhi ia aku ma ka olelo Hawaii, "oTonelo ka Moi," nolaila, ua maopopo ae la i ka Moi a me ka ohana alii a pau o lapana; no Melio Telala ua komo la. A hai aku la o Ateni i mua o na mea a pau o lapana, " Aia oia maloko o ke kulanakauhale alii hanohano o Pekina, kahi i noho ai maloko o ka rami o ka pilikia, a hiki mai kona wa e hooponopono ia ai o kana hana ana," nolaila, ua pii e no ke kai o ka Moi a me ka ohana alii a pau no Meiio, aole o lakou aloha iki nona, a ua hooholo mua ka Moi a me kona ohana alii a pau e make oia e pono ai, i uku no kana hana lapuwaie ana, a lilo ka lehulehu holookoa i mau pihaa na ka wai nui ona kuahiwi, pela no ka lakou olelo imua o Ateni, a ua hai aku no o Ateni imua o lakou, oiai aole e hiki ia ia ke hai aku ia mea imua o lakou, " Aole ia'u koua make a me kona ola, aia no ia ika manao o ko'u mau Haku Alii," aka, ua like olepaha.auanei ka manao 0 ka mea nona keia Kaao e like me bo lakou manao, nolaila, mahope paha oe e ike ai e ka mea heluhelu i'kana haoa no Melio, heaha la auanei ? A maopopo iho la ia lakoa na mea a pau e pili ana ia Tamia a me Emadai a me Melio hoi, alaila, ua pau ae la ka mmiao kaomaha o na'iii a pau ame na Eamalei AHi, a ua hoi mai ka manao a keana kau malie ilo— ko oko lakou puuwai, nolaila, e waiho iki kakou i ka olelo ana no lakou, e huli ae kakou a nana aku i ka lahuikanakn i loohia e ka poino a me me na pilikia, e like paha me ka Paalo ma2 Korineto 11:26, " He pilikia 1 na Muliwai; He pilikia i na powa," a pela aku; a nau ia e ka mea e heluhelu aoa e hooholo loa aku mai kahi hoi i kuhikuhi ia i na bua aku i koe.

Ina kanaka i waiho iho ai maluna o ka ili honua o lapana, ua nui ko lakou awe no ko lakou mau hale a me ka waiwai, a ua oi aku ko lakoa miaamina īna mea a pan o ledo, ua noho wale iho lakou a hiki i ka wa i welo aku ai o. ka la i ka ili o ke kai; na wai la aunei e hoala hou ia ledo e like me kona kulana mua ? E kali iki paha oe eka mea heluhelu, aole paha e alua imo ana o ko maka, alaila, e ike oe i kamea nana i hoala hou o ledo, a like ole me kona kaina mua; i ka wa a ka la i haalele mai ai i kona malamalama nni, aia hoi, e hohola mai aua na eheu o ka po maluna oka ili oka aina. Mahope iho o ka pau ana o ka aina ahiahi o na'lii a me ka Moi, ame na Hooilina o ka Noho Moi o lapana ame Pekina. Ia wa, ku ae la o ilana a hele aku la oia ma kahi o Aleni e nobo ana, a hoopuka aku la oia i kona manno ia Ateni, "Ua hele mai nei au e kamailio pu me oo i keia wa, no ka lahuikanaka o lapana nei, nolaila, o oe a me a'u, e noonoo pu mai kaua i ka mea e pau ai," aole i liuliu iho ko laaa noonoo ana do na.mea e pono ai fua lahui la, nolaila, aa holo koke ko laua manao no namea e pono ai; a maanei hoi oe e .ike ai e ka mea helahelu i ka Tela ame ka Ateni mau hana. Kahoala ana a Ttla ka Uilao Pekinaame . i ke Kulanakauhale Jllii o Itīc, a iilo i mea hou i ka po kookahi. Mahope iho o ka pau ana o ka lana man olelo, e aneane aku aua paha e hiki i ka pili oke ahiahi; oiai, e haule ana na moa a pnu iloko oka hiamoe nui, oiai no boi, ua luhi wale i k* kaialupe ia e ka wai a nie na ale o ka moana i o ia nei, a no ia ono maluhiluhi paha, nolaila, ua pupuu wale iho no ke kane pe ka wahino a,nie ke keiki, aole he wahi kapaWlakoū,-oiai hoi, ua lawe aku, ka w;ai pau, a ku kohana iho la ua lahui a na-wai la.aannei e hoopau i ko-lakoii pilikla ika wa pokole loa, a e hoouhl iho i ko Jakou~ili no lakou ?.Aole auanei '''tnrka ia ka Uila o Pekina. lawa, | kino «ko oia-a me Aleni imaa o ua V „o¥li e waiho a mako ana. oka pololi ke I

kumu nui o ka pilikia, a i ka ike maka ana iho o laua i na kino o ka poe o lapanu e waiho mokaki mai ana mao a maanei, me he mau paila wahie la. He oiaio, ua haule iho kona mau waimaka maluūa o lakou, e hai ana i kona aloha ia no lakou. Aia laua no eku anama ua wahi la, inoe, maluna o na mauna a me na kuahwi o lapana. Ia wa o Tela i olelo hou ae ai ia Ateni e hoomaka koke laua i ka laua hana i manao ai e hana, a o ko Ateni wa no hoi ia i pane koke ae ai i ka manu alii a me na manu a pau loa, he manawa ole lakou noho ana i lalo, a hai aku la no hoi oia i na olelo a pau loa imua o ka manu alii a me na manu a pau. A maopopo i na manu na mea a pau e hana ai, ia manawa no, ua nalo like aku lakou a pau i ka wa hookahi, no na hora 2, a ua hoea hou mai la lakou a pau me na lako a pau loa, aole kekahi mea i koe, me he mea la, ua like ka hana a na manu, me ka poe "menehune," 0 Hawaii nei, he pupukahi wale no ka hana mamua o na miliona kanaka o lapana. Ina mann i hiki mai ai, ia wa no i hoomaka koke ia ai ke kukulu ana i na hale, a o na kanaka a pau, ua lawe hou ae na manu ia lakou iluna o ko lakou mau eheu e hoopumehana ai lakou uo ia maoawa, ua hoomaka koke laua 1 ka iaua hana, a penei ka hoemaka o ka hana ana, ia Ateni ka olelo ana ame ka lalau ana, ia Te!a hoi ke kukulu ana a me ka hoopaa ana, i ka manu alii hoi ka hoolako ana a me na hoonani hihiu a pau loa o kela aao keia ano, pela lakou i hana ai a hiki i ka hora 3 o ka wanaao, oiai hoi ka mahina e kuu pau ana i kona nani nui me kona malamalama, a ma ka hapalua o ua hora la i oleloia, ia wa i hookuu iho ai na manu i na kanaka a pau maluna o ko lakou mao eheu, a komo aku la na manu a pau maloko o na hale i kukulu ia e ko Pekina oi kelakela, e ho-a i na kukui, nolaila, i ke komo like ana o na manu a pau iloko o na hale, hookahi manawa i ho-a ia ai ke ahi, a huila like mai Ia ke ahi maio a-o o ke kulanakauhale, aole e hiki ke helu ia no ka nui loa, ua like me na hoku o ka lani ka hiki ole ke helu aku.

O ka wa ia i komo ai kela mea keia mea ma na hale a pau; a i ka nana ana o lakou, aia hoi na lole stlika a me na 1010 e ae he nui wale i lawe ia mai e na manu mai Pekioa mai, iloko no oia po bookabi. .Nolaila, na lilo ia he tnea hou i ko lakou mau maka i ka ike ana, i ka mea a. na lima o ka Hiwahiwa o Pekina i haua ai me ka hiki wawe loa, nolaila, na'kupono paha keia mau huaolelo ke kapaia nona, oiai aole paha oe he malihini e ka mea heluhelu ia olelo, a penei no ia, "holo ka hana ma Ualana," nolaila, uapau koke ko lakou pilikia, e like me kanaka i pololi i ka ai ole, ;i komo ka ai iaīa, alaila, ua hala | kona pilikia, nolaila, ua puka ae na huaolelo olioli he nui wale, a me ka mahalo ma ko lakou mau waha, e huro ana, me na huaolelo " E ! ua ala hoa mai o ledo me kona nani nui, i like ole me kona kulana mua/' nolaila, ua noi wale na huaolelo no ua Hiwahiwa nei o Pekina a me Ateni, i haawi ia niai inwa o laua, e ]ca lahui o lapana, a he mea hiki ole

ia ke hoomaopopo ia, a ua kapa ia mai kona inoa hou e ua lahui la, o " Tometila," ma ka olelo o lapana, ma ka olelo hoi o Hawaii nei, " Ua pau kapilikia," nolaila, e hoalu iki kakou e na hoa heluhelu ma keia wahi, e huli ae kakou a nana aka i ka mea nona keia Kaao. Ia wa a Emadai a me Tamia ma ko laua honie ma Pekina, oiai laua e hoonanea .ana maloko o ko laua Halealii, me ka ike ole ia mai e na kiai o ka Halealii, aka, ia manawa no boi a laua e hoohanini ana i ko laua mau

waimaka, me na hana a ke aloha he nui wale e puka ana ma ko laua mau waha, aka, ua maopopo paha ia ia oe e ka mea heluhelu, he mau hora loihi loa ko laua maloko o ka Halealii me ka ike ole ia. Ka ike ia ana o Emaāai a me Tamia « ke kiai 0 ka Haīealii, a me kona lahui a pau. 1 ke kiai e holoholo ana mnloko o ka pa o ka Halealii me na koa kiai mau e luana ana, oiai lakou e nahea ana, ia wa, hele aku la ua kiai la ma kahi o ke kihapai mea kanu, ia ia e nana ana i ke ano o na pua a pau a leona Haku Alii, ia wa, na lele ae kona hanli me ka puiwa, a alawa ae la oia mao a mao n puni, no kana mea i loho ai, aka, aole nae he maopopo ia ia keia leo e pa-e nei maloko o ka Hajealii, nolaila, ua hoomau aku oia i ka hoolohe ana a hiki wale i kona komo ana aku iloko oka Halealii, a. hoolohe pono loa aku la keia, aia hoi. he m«u leoe pa-e ana iloko o ua hale la, me kona olelo iho ia ia iho no, " Owai la hoi keia kalohe o ke komo ana ae nei iloko o ka Halealii, oiai ua hoopa» ia e u'u nn puka komo a pau, a ina he koa oe, alaila, o kou manawa keia o haalele ai i ka la, a ina o kekahi o ka ohana alii, o ko oukou hoopai like noia, no len mea, owau wale no ka mana maloko a mawaho a me na wahi a pau o ka Halealii nei ? " - Pela oia i olelo ai ia manawa, ua hoonioni ia kona puuwai ena manao pono ole, a hele aku la oia me ka ioena a hiki ma kahi o na kiai puka e noho ana, a nana aku la oia, aia no na koa kiai o ku ana m» na puka komo, a aia hoi, aole kekahi o lakou.i nolowale, pela oia i nana ai i na koa kiai ina na puka komo apau.aole kekahi inalowale, nolaila, aole oia i hoopuka i ka huaolelo ninau imua o lakou,a no ka maopopo ole ia ia, nolaila, ua wehe aku oia i ka puka komo o ka Halealii, a hele aku ,Ja oia maloko o na rumi a pau o ka Halealii, aole oia i ike aku i kana mea e hull nei. a pii ae la oia ma ka hale mnluna loa, oia hoi ka ruiui o Ateni, a kokoke ae la

oia e liiki aku malaila, lohe pono ioa nku la keia i keia mau leo e uwe aua, a ku iki iho la oia no na minute pokole, a lohe maopopo loa aku la keia, aole he mau ieo e ae, i iho la oia iaia lho, "o ka leo e uwe oei, me he mea la o kuu mau Haku Alii la no keia," a naaaao iho la keia e ike kino maoli, hele aku la no hoi oia a ku ma ka puka komo, a kikeke aku la keia ma ka puka me ka olelo aku, " O olua no anei keia e o'u mau Haku Alii," " Ae," wahi a Emadai ma.

Ia wa oia i holo kiki aku ai i lalo, me he mea la ua noho ia oia e ka uliane daimonio. Ia ia e holo ana ilalo, komo ae la oia ma ka rumi o Emadai tna, a lawe mai la oia i ka Hae Alii o Emadai me kona kii iloko o uā hae la, aka, ua komo mai ka manao haohao iloko o na koa kiai a pau.no ka halulu o loko o ka Halealii, aole i liuliu iho, puka aku la keia iwaho, holo aku Ia oia a hiki ma ka pahu hae e ku ana, o kona wa no ia i huki ae ai i ka hae iluna, a iaia e huki anaiua hae la, hoopuka ae la oia i ka olelo imua o na koa a pau, " a no, e hoopiha ia na pu a pau i keia wa, me ka hakalia ole, o ka wa e kau ai o ka hae maluna, o ka wa no ia e ia ai na pu a pau," he manawa ole ua ul&i na koa ma ka lakou mau hana i maa. Mahope iho o ka hala ana o na minute ekolu, oiai hoi, pulelo ae la ua hae la, e lewa haaheo ana oia ma ka lewa, e ahai ia ana oia e na weielau o ka makani, me kona hanohano nui loa, o ka wa iho la no ia i ki ia'i na na pu aloha o ua Aliiwahine la o Pekina, aia hoi, ua puiwa na mea a pau o ke kulanakauhale alii o Pekina i ka hoohikilele ia e ka leo o na pu kuni-ahi, aka hoi, ia lakou i alawa ae ai e ike pono i keia pu e kani nei ia manawa. •

Aia hoi, e haaheo ana ka hae o Emadai ma ka hale alii iloko o ke kulauakauhaie, a hoomaopupo iho la lakou, ua hoi mai ko lakou liaku alii, ka wahine i ka iu o ka la, ia maoawa, ua nui ka pioloke o na kaoaka, a e holo ana ma na alanui a pāu, e wawalo ana na leo he nui wale, a hoopuni ae la lakou mawaho o ka pa o ka hale aiii, a me he mea la, aole e hiki ke heluia ia wa no ka nui o na kanaka, a haawi ae lakou i oa huro4>e nui wale ia wa, ua hoohamama ia mai na puka komo o ka pa, a pela no hoi na puka komo o ka hale alii, a hoike ia mai la na k&hiko o ka hale alii he nui wale, a he mau minute paha i hala, ia wa o Emadai a me Tamia i hele mai ai e haawi i ko laua aloha i na makaainana a pau loa, a ma ia hope iho, ua haohao na mea a pau no Tela, ka mea nana i hoeha i ka puhnka o ka inea nona keia Kaao, ka hooilina hoi o ka noho aiii o Pekina; a me kana alii wahine, a me ka ohana alii a pau o Pekina, aka hoi, ua nni wale na huaolelo e pili ana ia lakou a hiki wale i ka wa i haalele mai ai ka Ia i kona ano mau*, nolaila, ua hai aku ka mea nona keia Kaao,- i ko laua moolelo a pau mai ka mua a h:ki r ka hope, e like me ka mea i hoik,eia ma na helu i hala ne nei, nolaila, ua uluhua paha oe e ka mea heluhelu no ke kamaeu o ledo, alia ! E hoomanawanui oe a hala mai na wahi elele i hoouna ia mai ai mai lapana mai, alaila, mahope iho e ike pu ai kakou i kona la e hookolokolo īa'i ma ke kulanakauhale alii o Pekina, a malaila no hoi oe e ike ai i na olelo a kona loio, ka mea nana i wehe ae mailoko mai o ka piiikia, a mailoko mai hoi o na kupee hao i hoopaaia malokoo kekahi rnmi o na hale alii la, me ka ike ole o na mea nonakeia Kaao, aia ka olali o ledo maloko o ko laua home, e malama maikai ia la e na manu kiai elua, e like me ka inanao o ka manu alii i kauoha ai ia laua, a hiki wale i ka wa i hoi mai ai ka hiwahiwa o Pekina, me kana aliiwahine, a me na hoa hele a pau, mai ke aupuni mai o lapana.

Ka hiki ana o na mami elele i hoouna ia ma PeHna inuia o Emaāai ma mai lapana aku, a meko laua hoouna hou ia ana mai.

Ia laua i lele ai mai lapana aku a hiki ma Asia, ma ke kulanakauhale o Pekina, aiahoi, ua pauhia loa ia o Emadai a me Tumia e ka hiamoe nui, aka, ua ike ia mai la laua e na koa kiai maa o ka hale alii, aole nae e hiki ia laua ke haawi i ka huaololo imua o na koa, nolaila, ua kali malie iho la laua a hiki i ka wa i wehe ia mai ai na puka komo a me na puka aniani o ka hale alii, a ike ia aku la o Etnadai a me Tamia e noho mai ana iloko o ko laua h-ale alii, ia manawa no i lele mai ai ua mau manu nei a hiki malaila, a ninau la o Emodai ia laua no na mea a pau o lapana i loohia e ka poino nai, a me kana kamalei alii a me Ateni, a me ka laliui a' pau loa, ua hai aku laua i nu mea a pau loa, mai ka mua a hiki i ko laua wa i haalele iho ai ia ledo, aole kekahi kanaka hookahi i make, a he nui walo ka laua mea i hai aku ai imua o Eraadai ma, no na meu a pau i hanaia ma lapana. Aka, ua koe ma ko laua waha kn riiea nana i hoopaa o Tamia,' ke kumu hoi i lilo ai o ledo i mea ole, nolaila, ua manao o Eu>adai a me kana aliikane, ua loaa ole i na manu he nui wule i hoounaia e huli i na kanaka a pau loa 0 lapana, i lawe ia e ne waikahe o na mauna a me na kuahiwi o ua aina la, ke kaikamnhine hueu o ledo, eia no ka maanei kela kahi i hoopupue ai iloko o ka hale alii o ua Emadai mn, a pau ka laua kamailio ana me Emadai mo, nolaila, ua hoouna hou ia laua e boi hou 1 lapana, e hai aku i ka lohe i kana hiapo a me na mea a pau loa e hoi mai, me konn knuoha pu aku i nu manu elele, maloko o iih la eha a i ka lima o ka la, e hiki ai ma Pekina, i hiki ai ia ke hoomakaukau i na pono kino a pau no kana hiapo a rae kona lahui, nolaila, ua haalele iho nu manu elele ia Pekioa iala, a ua hiki aku la laua ina lapana i ke aumoe, ei halawui aku la laua me ka manu alii a me

Atem, a ua ninau ia mai laua, a ua hai aku laua i na olelo a Emadai, e like me ka mea i haiia maluua, nolaila, ua kuka iho o Ateni a me kamanu alii e like me ko laua manao ana he pono, pela laua i hooponopono iho ai a hiki wale i ka wa i auhee aku ai na eheu o ka po maluna o ka honua a pau, a i ke ao aoa ae, ia wa i hni aku ai o Ateni i ka olelo a kona haku alii imua o kana hiwahiwa, (oia hoi o Tela.)

A no ka lohe ana o ua Kamalei Alii nei i ka olelo a kona makuahine, ma ka waha aku 0 Ateni, nolaila, ua hoike mai oia i kona aloha makua, ma ka hiolo ana mai a leona mau waimaka mai kona uau lihilihi aku, oiai oia e hoopaa mau ana i ka hainaka ma kona lima, a ma ia wa no, ua hai aku o Ateni i ka lohe 1 ka moi a me koua ohana alii a pau, a me na alii hoi o lapana e noho ana ma lapana, nolaila, ua hai aku oia i kona manao imua o ka Moi a me kona ohana alii a pau a me kona lahui, e hele e ike i ka uluwehiwehi a me ka nani o Pekina, a e ike maka hoi i ke Tita puni koko o lapana i kona la e hoahewa iaaieke aupuni o Pekina, nolaila, ua ala mai na manao pono ole iwaena o ka lahui holookoa a me na'lii o lapana, aole no hoi he manao aloha iloko o lakou no Melio, ua hoopuka mua ae lakou i ka lakou mau huaolelo pono ole he nui wale no Melio, e make oia e pono ai; i ike ai oia i ka uku o kana hana po"no ole, o ke kuenu o ko lakou hana ana pela, oiai ua lohe maa iakou i ka manu aiii ma ka waha aku o Ateni. aia o Melio i Pekina, a oia no ka mea i maopopo ai ia lakou, a pau ka Ateni olelo ana i na mea. a pau, a hoomakaukau iho Ia na mea a pau no ka hele i Pekina, nolaila, ua komo mai ka manao kuko i ko lapana poe, me ka olelo iho o kela mea keia mea ia lakou iho, nani wale ka ike ana ia Pekina a me ko laila mau kahiko he nui wale, nolaila, aole no paha oe e uluhua e ka mea heluhelu, alaila, e ike no oe i ua lahui la, aia lakou ma Asia, ma ke kulanakauhale alii o Pekina kahi i noho ai, a e ike no oe ma keia wahi o ko kakou Kaao.

Ka hoi ana o ke Kamalei Alii'a me Jlteni a me ha Moi, a me kona ohana alii ameka lahui holookoa o Iapana i Pelāna. I ke kola o ka Ia o lakou a pau ma Iapaaa ua hoomakaukau ae la ke kamalei alii a me Ateni a me kona ohana alii a pau i hele pu ai, a o kona makuahonowai hoi kekahi, oia hoi ka Moi ka makuakane o Tonelo a me kona ohana alii a pau loa, a ua wae ia mai hoi na makaaioaaa kupono o ia luhui e hele pu me ka Moi, nolaila, ua Iiuliu iho la kela mea keia mea iaia iho no ka la e hele ai, i ka ha o ka la, i ka wa i puka mai ai o ka la, aia hoi, ua hoakoakoa ae Ia na mea a pau i manao ia e hele ma kahi hookahi, e like roe ka olelo a Ateni, mahope iho paha o ka pau ana o ka aina kakahiaka, ia wa, ua kahea ae o Ateni i ka manu alii, mahope iho o ka pau o kana olelo ana, aia hoi, ua hao mai Ia ka manu alii iaia iho a mc na manu a pau me ka makaukau Ioa, a i ka ike ana o na mea a pau o Iapana, me be mau laina koa la no ka lahoouka kaua nui, aia hoi, ua lainaia na manu a pau ma na laina pololel ma ka lewa, a he mau minute paha i hala, ma ka pane hou ana ae a Ateni, oia hoi na mana a pau ua haule like ilalo, ia wa i olelo ai o Aieni i na'lii a me ka Moi i kau mua lakou mamua, a ia wa i puka maiai ka Moi me kona iwiaoao a me kona ohana aiii a~ pau, mailoko mai o ka halealii me oa lole silika nani loa o ia aupuni, i like ole me ko Pekina, a mahope mai ka ohana alii a me kekahi o na makaainana o Pekina a pau loa, ma ia hope iho na makaainana o Iapana i wae ia e hele pu me ko lakou haku.

A maia hope iho, ku mai la ka Moi a bai raai i kona manao aloha i kooa lahui, a pau ia, ku mai la ka Uila o Pekina a. hai mai i koaa manao aloha no oa makaainana a pau oia~aina, a ua nui ka mahalo a me ka oliolī a me ka uwe waimaka o ka lahui o lapana nona. £ puka ana na huaolelo olioli he nui wala ma ko lakou waha no ua Hiwahiwa nei, a pau kana haiolelo ana, ia wa oia a me l(ona lioa i kau aku ai maluoa o ka manu alii, kabi hoi i hooniakaukau ia ai nona me ka nani nui loa, me na manu hoonani e hoopuni ana ma kona niau aoao, a pela no hoi o Ateni i kau ai ma kona mau manu ekolu, a iaia i kau ae ai, aia hoi, ua olelo ae o Ateni, o ka mnnawa keia, ua ani malie ae ka lima akau o ua Atoni la.

O ka wa no ia i haawi ia niai ai na pu aloha alii o lapana a pau, a haawi ae la ka lahui o lapana i ko lakou aloha ma ka huro ana me na lima e nui ana me ka papale a me ka hainaka ma ka lima o kela mea keia mea, aole e hiki ke hoomaopopo ia ka lakou inau olelo ia wa no ka uluaoa loa o na leo e wawalo ana ma ke kulanakauhale o ledo, a he la malie loa hoi ia, aole i ike ia na makani ino a mo nn puahiohio a me na ao ua, e keakea ai i ka helo ana, noiaila, ua huli pono mai na makani maikai e aheaho malie ana 'mai na kuahiwi a me na awaawa mai o lapana, e lawe mai ana i k'e ala o nn pua o ka nahele, mahope ibo o ko lakou lele ana mai ke kulanakauhale ae o I«do. (Aole i pau,)