Ke Au Okoa, Volume II, Number 35, 17 December 1866 — Ka Ekalesia i hoowahawaha nuiia. [ARTICLE]

Ka Ekalesia i hoowahawaha nuiia.

O keia ano o ko Heneri VIII noho ana i kona aupuai, ma koaa maa la 00, ua plha ina hana haumia i hilahila ai au i ka hoopuka maanei, aka, aole malaila ke kumu hoopuka. O ke kumu hoopaapaa no o ke kukula ana o ua Heneri VIII i ua Ekalesia nei. Ina ua nianao ia mamuli o kona lawe ana ae a hoolilo iho ia, i Poo no ka Eka!esia o Euelani nei, alaila, e ka ia mai aoanei ka maoao ana pela, i na hoike le'hMlehnZfchoifctes£S ia i hal 4 hoike ia ai iloko.oia mau Poo ana o ka Ekalesia o Roma maluna o ko Enelnni, nn ka wa pokole mahope mai o ka St Augusetino wa. Mehe mea la, aole e hiki ke hoa hewa ia ka o Heneri VIII ma ia mea ; no ka mea, he kuleana kahiko kona i hana ai pela, a he mea i hooholo ia e na Moi'na Alii na kahuna na makaainana a me na Ahaolelo o na makahiki i hala e mua loa akn mamua o kona Hanau ana, i keia noho Poo ana oka Moi maluna o ka Ekalesia kumau o Enelani.

Ua pinepine lo* na mea i ake nui Ia e na Enemi oia Ekalesia, i ke kapilī ae naHeneri VIII i kukulu i ka Ekalesia o Enelani i mea e hiki ai ke oleloia ua Ekaleaia nei he Ekalesia ino, ahe Ekalesia haumia, no ka mea, ua kukulu ia e keia kanaka ino e Heneri VIII. Aka, ina nae e huli ia, a lawe mai i na hoike a pau e pili ana ia mau mea, e haule ino ana oia iloko o ka lepo nenelu o ke kuhihewa. A mamua o ka hoahewa ana i ke ano o kona Hoomana ana, aole loa e hoopaapaa iki ia malaila, aka, o ka lohe wale no na Heneri VIII i kukulu i ua Ekalesia nei; hoopaa wale iho la no mamuli oia lohe walē me ka maopopo pono ole ia ia, ina kumu o ka oiaio o kona kukuln ana, a me kona kukulu ole ana. Ua nui ka poe i lele hewa i na la i hala koke iho nei, i ka, hoino i ua Ekalesia nei, aka, aole nae lakou i hai moi i na kumu o ko lakou hoowahawaha ana, a i ku ole e like me na kuhikuhi o ka Palapala Hemolele. O na Pope i noho ma ka noho pani hakahaka o Petero Hemolele ma Roma ia wa, oia no Julius 11. mai' ka A. DM5l3a 'hiki i ka A. D. 1521. ' O Leo X. mai ka A. D. 1521 a hiki ikaA. D. 1523. O Adriau mai ka A. D. 1523 a hiki ikaA. D. 1534. O Kelemeneto VII. 1531 a hiki i ka A. D. 1535. O Paulo a hiki i ka make ana o Heneri VIII. llnko o keia mau manawa ka wa kupikipi-ki-o loa o Europa a puni no ke ano Hoomana. In wa i puka ae ai na hana pahele a pau o ka Ekalcsia o JRomn, a ku ne ai a i koknhi mau kahuna o.Europa, a hoole aku ina haoa a ko Roma poe i lawe ae oi ilailae kukulu ai. ■ E like me ka haunaele ma" Earopa ia wa, pela no i hele loa ae ai a hiki i Enelani. I mea e ike ia ai ka lalau loa o ka manao o ka poe e manao ana na Heneri VIII. i kuliulu i ua Ekalesia la, e kuhikuhi aku au i ka mea heluholu ma Father Paulo, lib. I.' "Ua kakau oia i kekahi 6uke ma ka olelo Lotina e kue ana ina kumu no a Lutola," " Uahoouna aku oia i ke kope o keia Buko ia Loo X., a lawo inai la oia me ka hauoli i keiamakana makumoe, a knu aku maluna o Heneri VIII i ka inoa hanohano o ke kokua o ka mnnaoio." (E nana ma Hume Buke 111., aooo 135.) ' ' i'