Ke Au Okoa, Volume II, Number 38, 7 January 1867 — Ka Haiolelo a A. M. Kahalewai, no ka la hanau o ka Moi. [ARTICLE]

Ka Haiolelo a A. M. Kahalewai, no ka la hanau o ka Moi.

a Hon. KaHalēwai"; a nei- no ia : •. _ " E na Keonimana a me na Lede o ka Moi. J keia la, a i keia hora ; na waihoia _mai ia'u ka hai ana.aku ia'.onkou i :kekahi mau mea e pili ana i keia la a'oukōa e hauoli nei, oia hoi ka la i hanau ai ka Moi V. Ua oluolu au i ko oukou waiho ana mai ia'u e hai hou aku i kekahi mau olelo e pili ana i keia la ; a me kona hanau ana, me ko'u kaumaha no naē. " O keia Ja, ka hiapo o na la, ka mea like ole oke kaiīaka me ke. Akua. Ua maopopo mua oo i ke Akua a me ka meananai hanau mai, oia kekahi e noho ana raa kahi e hiki ke hauoli ia kooa la i' ike mua la ai i keia ao, e like me oukou e hauoli nei, Hookahi wale -no hoi ka ke Akua Keiki, ke Kalahala a uwao hoi mawaena o ke 'Akiia a me ke : kanaka, i bona hanau ana. ! • "Ua hanau ka Moi Kalani, 'Kapuaiwa, Aliiolani, Lot Kamehamemeha,. a Kamehameha R., ma ka Ia ll o Dekemaba, M. H. 1830, ma Honolulu, Oaho, a o ke kanakolu kumanaono keia o kona mau makahiki,- a o ke koln hoi o ka malama ia ana o na la a me na makahiki ma ka Noho Alii o kona mau kupuna, ma ko lakou maū Pae Moku.

'* E .na keiki o ka malu ulu o.Lele, o keia kona la hanau, a ua kupono loa ko oukou olioli.ana i ka Ia hahau o ko oukou Moi; o keia ka la mua o .ke 37 o kona mau .makahiki, a maanei no kona one. hanau, a, kona mau kupuna i hanai ahonui ai, me fca olioli pau ole e ike Uhane'i na la o- kona'-'pomaikai ;-'-ua hala ■'lakou/ maopopo- nae ia lakou e 'ioaa ana no i ka mea : nona ; 4ceia la, keia haawina, a o kakou hoi. ko ohi nei i ka olioli o ko lakou lohi a roe ka ehaeha o ka mea nana i hanau mai. E oiioli e Hawaii, o Keawe ; e hauoli e Maui, o Kama; e kuupau e Oahu, o Kakuihewa ; haua . ko lio i liolo e- Kauai, o Manano ; i ka hauoli i ka la hanau o ko oukou Moi, ke-kamakahi i koe o ka Hale o na Kamehameha, ka anmakua o ka Noho Alii. He mea nui a hanohano hoi ka hoomanao ana me ka olioli i ka la hanau o ko kakou niau Moi; kekahi waihona ia o ko ke Akua aloha, a pela no ina oa Aūpuni Alii hanau a. pau; ka mea i manao hapa ia e na Aupuni kanaka. ; , • : " Ua hoomanao mau kakou i keia la i na Moii hala akunei. ai keia wa< hoi ma ka la II o Dekemaba; e maopopo auanei ia oukou ua komo ma na malama o ka Hooilo a na Ia hanau o ko kakou mau Moi, e pili ana me (Ikuwa ka pohakoeleele.) Ua hookauwa ia no ka mea nona ka la a oukou e hauoli nei, ma na hana e piii ana i kana oihana e malama nei i keia wa, a ke hoao pioepino ia.mai nei no e na pilikia, e hiki ole ai ia kakou ke olioli i keia la. Aka, ma ke ahonui o ka mea Mana Loa, ua loaa ia kaknu keia la e hauoli ai i ka inoa Makua i koe, e haaheo ai ka naau o ke kanaka Hawaii ke ike i ka la o ko lakou Moi. I ka Umikumam<iwalu o kona maa makahiki, aa hoouna ia oia i Beritania Nui, me kona'mua muli kaikaina i hala aku nei, a ma ki M: H. 1855, ua noho oia he Kuhina Kalaiaina, a bo Alihikaua hoi ho ka aina a me ka moana. A ma ka la 30 o Novemaba, o ka M-H. 1863, ma lea' hora 3 o ke ahiahi; hiki aku la oia i ka. Noho Alii o' kona kupuna. i. kukulu ia no lakou kana mau pua; a o ka aha ,keia o kona mau la hanau i: noho ai maloko,o kona Hale Aumakua. Ma kana mau hana, aole ia he mea ike ole ia e ka lehulehu, ua kapa ia keia Au okona Noho Alii, V O ke.Aū Okoa," oin hoi ke Au o ke Kumukanawai; ka-mea hiki ole i na Aopuni Nui mana«kolu ke hana, a oia ka'u i hauoli ai i keia iiora, iko kakou lohe mua ana i kona leo, e kauohaana ia. oakou.e koho i na elole, e helea e kuka-pu i ka hoololi Kumukanawni. A ma ka la 20 o Augake~ o ka M. H. 1864, ua waiho ia mai 'ko oukoii ea niamuli o kona mioamina i ko kakou mau ponoo nalowale; me ke kauoha ia oukou, ina e' makemako oukou e koho i mau elele e hele e kuka hou me ia no ka poooo ke Kumukanawai o ko' oukou one honau; Ua mae wale na leokueoiamaula, Ke helu nei 'kn' A-ha o nti' makahiki o kona Noho Moi ana, a o ke kolu a hoi o na makahiki kaumaha o kona Noho Alii ana me kakou kona lahuikanaka, i ka pouli i kau iho nei ma ka hapa mua o keia makahiki, i ka Hooilina muli kaikuahine i hala aku nei. Ua hala ae nei oia i Hawaii Nui a Keawo, i ka Papa a kooa poe kupuna iwalea ai,

ke keiki mua a " Papa Nui hanau Moku," ke Alii nona na la hanau e ka ana" ike kaumnha iihaliha ika noho hookahi i ka Hale Haku o lakou. Ua kuikahi ka Noho Alii, a ke ku mai nei ka inoa kupuna, a e ohaoha ana anei kona malu, a e nui ana anei na la olioli oka lahu:!:anaka Hawaiil E, palua iho i ko oukou olioli me kekahi mau leo kanaenae i ka lani; i hoomau ia mai ai ko oukou olioli ana. Ae, ua olioli au; a owai la o onkou e oleio ae i kona la i hanau ai, ua aie ole oia i ka eha o ka mea nana i hanau mai i ko oukou Moi'nona keia la; kai manao nui i 'ma £raa! mau hana i.kooa hiki opiopio ana ma ka.K«-. ho Aiii •a ua nui no hoi iaa ehaeha i !oohi& iho nei maluaa ona a me ka Makua, a ia kakou hoi i kona iahuikanaka mai-o a-0.. Oko oukou.lealea ame ; ka hauoli;ua nui no hoi, .ai na e lilo ana keia ehaeha a me na olioli i ahi hoomaemae; e like me keia kolukahi mau loa, alaila, ua mau, a e mau loa ana ko oukau olioli i keia la, ka hiapo o na la, oke Akna me ke kanaka.

4f E na Keonimana a me na Lede; e hooki ana au i ka'u olelo e pili ana i keia la, a e do* noi aku au iaoukou e haliu aku i kahi o ke Akua ka Makua, ke Akna, ke Keiki, ka Uhane Hemolele, ka mea hoomaemae e holoi mai ia kakou me kona ahi hoaiai i hulali ai ka uani o ka hauoli ana, i ka la hanau e ka oukou milimili, ke kuewa i koe o ko oukou Hale. A e hoouna ia mai ana no na makana h.emolele a pau i-ona la, ano, a ke pule ae nei au." E ola Ka Moi i Tce Ākua.