Ke Au Okoa, Volume II, Number 40, 21 January 1867 — KENETE. He Moolelo no Sekotia. [ARTICLE]

KENETE. He Moolelo no Sekotia.

" HeahA ?" wahi a ke Kiaaina, " e Liki anei i kekahi wahine maikai e like me kou ano ke hoole mai i ka haawiia ana aku o kekahi mau apana aina nui ma keia aina, a i kane koa alii kaulana Pelekane nan ma Pelekane ? 0 keia mau mea a pau, e loaa no ia ia oe, ina oe e hai i kahi i pee ai ke kanaka kipi, a mahea hoi i huna ia ai na waiwai ana

i aihue maī ai mai ka pakana mai o Dongalasa ! E haa-wi mai oc i ka haina o keia man ninao, a o keia pakaua liolookoa a me ka lima o Sir Gilebata Hamaheledona ikane nau—oia na uku makana no kou hai pololei* ana maL Eka wahiue, e hiki anei ia oe ke mai i keia mau mea, no kou hai ana kahi i pee ai o "Walaka ?"• —777*^1 I!OTCrko J a make ana, mamua o ko'u uai ana līgu"ia oe."

. "E ka wahine hnpo," wahi a Heselelika, " He oi aku anei ka maikai o ka mokomoku liilii ana o kou mau a-u palupaln i na maka koi o kou mau koa ? He maikai anei, be keehi ia ana iho o kou umauma, e na kapuai o kuu lio 1 A o kon poo hoi i mea hoonani uo ke poo o ka'u ihe ? " Haalnlu iho la ko Mariona kino, a hohola ae la kona mau lima i ka lani, me ka olelo ae, " E ka Virigine i hooinaikaiia, ia oe wau e waiho aku nei ia'n iho !" " E hai mai oe ia'u i kahi o ko kane i pee ai ; a ina aole oe e hai iki niai ana, alailo, e inu anei kou umauina i ko'n hoopai ino," walii ake Kiaaina. Ia wa koke no hoi i lialali ae ai ka maka o ka pahikaua maluna o na maka palupaln o Mariona, a haule iho la o Mariona maluna o ka papahele, me ke kukuli ana o koiia maukuli. " Mai kukuli mai oe iniua o kuu alo," wahi a ua Hese!elika nei, " aohe heahonui iloko o'u, ai? wale no, a hai niai oe i kahi i huna ia ai ko kane, au e hai ole mai nei, alaila, oe ola." Ia wa, hoopuka mai la o Mariona i kekahi mau huaolelo, " luiua wale no oka lani au e kuknli aku ai ! n. ke pule me ke noi aku nei au ilaila, e hoopakele ia mai kua Walaka mai na hana hookaumaha wale a ka Moi Edewada, a nie kona mau liina pu no hoi !" " E ka wahine ino launa ole," wahi a ke Kiaaina, a ia wa pu no hoi e komo akn ai ka pahikana e inu i ke koko o ka nmauma hala ole o Mariona. 0 Halabata hoi kahi kauwa, ua paa mau ia no oia e na koa i na mauawa a pau loa, aka, nole nae oia i manao e hooiho aku ana hoi ke Kiaaina i kana pahikaua aloha ole iloko o ka uniauma o kina liaku waliine. I kona-tkc ona nae ike komo anuanu ana o ka pahikaua iloko o ka umauma o Mariona, aia hoi, o kona lele mai la 110 ia mai lea paa ana mai a na koa iaiu, a kau iho la maluna o ka umaunia o kona liaku wahine mamua o ke komo alua liou ana iho a ka pahikaua. Aka, i ka iho alua ana iho a ka pahikaua, ua pakika pu iho la ma ka a-i o kahi kauwa, a komo iho la iloko o ka puawai o Mariona. Leha hope loa ae la kona mau maku, a i mai la oin ia Habalata, " E Halabata, e liai aku oe i kuu Waluka, e nana pololei akti oiai ke Akua—" a i kana nnn uu i kuna niau huaolelo, aio lioi, lelo aku la kima nliano maluna o na eheu o ka muluhia inau loa. Ua anenne e ualia pu nie kn puiiwaioknhi kauwa, ia ia i lelioi ui maluna o kona kino ; a uwe ao la oia nio ka eliaeha o kona nnau i koia mea i liana ia ; a no ke kahe awai mai no lioi kalii o ke leoko ma kona wahi i ku ai, nolaila, ua haulu -auo a maule pu ilio la oia ilalo mu ka aoao o kona hakn waliine.

Ia wa, ua meha loa iho la o loko o ka ranii. Aolio wiilii kanaka i pane inai; ua nana aku kekahi i kekahi, me ke ano haikea o ko lakou inan helehelena. Kiola iho la'o Hesele'.ika i kaua pahikaua iluna o ka papahele, a nana ae la oia a puni i kona mau koa, ike iho la ia ma ko lakou mau helehelena, na kaa loa kana mau mea i hana ai mawaho o ke kaha ; a no kona makan, malia paha, o hoala ia kona mau manao huhn e kue ana ia ia, nolaila, olelo aku la oia i kona mau koa, " E o'u man hoa'loha, ano, e hoi aku kakou i Lanereka. Ika Ia apopo, e hoi mai ai oukou ; no ka mea, ia wa, e olii ai oukon,.i ka oukou mau makana o na mea o Elasalie." Ia wa koke no i pane mai ai kekahi boa kahiko, ma kela aoao loa mai o ka rumi nui, " E kan no ka hoino ia malunao kekahi kanaka, nana e lawe ana i kau "wahi laau hoo-: kahi, mai ka pakaua aku nei o Elasalie."Amene like mai la na koa, me ka ae hookahi ana ; a aku'la lakou-iwaho o ka puka nui, a|iaalcle iho la ia Heselelika, me ke koa kahiko, ka mea e liiliuai ana maluna: 0 kana pahikaua, e haka pono ana hoi kona' mau maka /naluua o ka wahine i kuipala ia e ka maka oi pahikaua. Kahea mai la ua Kiaaina nei, i ua koa; nei, me ka i mai, " E Gajimisaba ! healia; koti mea eku nei malaila—e uh» mai pahaī oe ia'n." Pane mai la ke koa me ka'wiwo ole, " Ao~ le loa!" " _ " Heaha," wahi ake Kiaaina, " Pehea oeL e aa nei ik« pela ma ia ano,j 1 kou luna koa ? E hele aku oe mamua o'u i< keia manawa, a iua aole, rne ke auo kipi aneL oe e hana mai ai ia'u i ke4 wa ? " > Pane aku la ke koa, " Aole au e hele hou .aku ana imua tna kan kanoha. Mai kon ma-j nawa i hana ai oe i keia hana inoJoa, mai ia manawa mai, e kupono ole ai oe i ke kapa il£ ana ma ka inoa o ke kauaka ; ae !oa no hoi au ia'u iho, iua wau emalamahouj i na kauoha a ke kanaka e like me oe I" " E ke kanaka hoolohe ole," walii a Heses lelika, " e make no oe uo keia hana an imus » " Pela io no pa?a ia,' J wahi a ke k(Me| " aka, ma na lima mai o ka mea hookanmuK wale e like me.oe, aole ma na lima^olEae-^ wada, ka mea hiki ke pale ae ī-) pela kajia hana ana 1 na wahine a kamahine 0 Saracena, ia'u i uhai ai ma na kula o Palesetina ! " " E ke koa ino, paakiki," wahi a Heselelika, a lele ae la oia ?luna 0 ua koa nei, me ka manao e hou aku ia ia me kana pahikaua. Aka, paa e mai la ka pahi i ka lima 0 ke koa, 1 ia wa pn no hoi fa i ahele ae ti i ka wawae

0 ke Kiaaina me kona, a haule iho la oia iluna o ka papuhele. I ka haule ana o ua Kiaaina nei ilnlo, a lilo mai la hoi ka pahi i ka. lima o ke koa, nonoi mai la oit i ke koa, e hookuu ae i kona ola. Ku ae la ua koa nei, me ka hookuu akn ia ia, " E ke kanaka ino, au e hoohaumia ana i kuu niau linia me kou koko kupono ole. Oiai nae, ua hoala kou lima e lawe i ko'n ola, aole nae au e hono aku aua e lawe i kou ola. Aole o ke kipi inaoli aua i kuu haku, ka mea nana i hoa-alaku mai i kuu inanao, uka, o ko'u inaina i kau hana ino launa ole, E liele ana au a mamao loa aku mai kou mau uiana aku, aka, iua oe e manao a*a e huli ae ia'u, me kou manao ehaawi malunao'u i kou hoopai, ke hai akn nui an, e hoonianao oe, o ke koa o ku koa, kau e uliai ana ; a na ka maua no o ka lani e liana i na ineamawaena on a me a'u, a ua ike no an, aole e nele ka nana mai olaila ma ka aoao i ku i ka pono io maoli ; 110 anei oe i ka bua o kau liana hewa a\a !" Aia kekahi mau inea, ano ku' io maoli iloko o ka olelo aua a ke koa, a ua haalulu ano e iho la ke Kiaaina, a ua hai hou mai la oia 1 kona manao, e wailio iho i ke koa, me ka hoao ole e lawe i kona ola ; ua ae ia aku la oia e hoi i Lanarcka. Ua knu aku la nakoa maluna o ko lakou man lio, a uahala loa aku lu. lakou ma kahi e loa ; ua kukulu pu iho la no hoi lakou i ka lio o Hesclelika, ma kahi ana i lele iho ai ilalo. E wikiwiki mai ana oia e kau ilnnn o kona lio, pa hou inai ana l;c knhea a ua koa nei, a i mai la oia, " Ea ! Alio ! e pono e hoi wawae no oe i Lanareku. He mea mau i ka poe ino, he lioopiniipniii muu lakou. Aoleehiki ia'u ke paulele i kau mau hnaolelo, oiai, aia no ia oe ka mana o ka uhaki ana. E waiho mai oei ka lio mounei, a ka la npopo, aluila, oe e hoouna rriai ai i ko lio ; a ia wa, ua inamao loa aku au ina kahi kileilo ba I " Ike iho la o Heaelelika, o kona kuo ana mai, he mea makeliowa wale no : a noluila, me koua liuhu enaena, a nie na «ilelo ino ma kona walia, liuli malie walo ao la no in a hele aku ia ma ke alu, he olima mile ka loa, a liiki nleu i kona pakaua i Lanmoka, i lilo ai ia ia ma ka lanakila o kana mau liana hookauinnha wa)e ; n uole maoli io hoi, nia ka ikaiku kupono o ke kon io maoli. Ua ike pu iho lu no lioi ke koa iloko ona, inni ka inunawa mua ona i hoomoka ae ai e

1 iB>wi i kona manao huhu, uo ka pepehi hoora§|nbino ia ana 0 Mariona, aole e loaa ana ia i|j|}e}ahonui mai ke Kiaaina Hcselelika mai; j iimimao.iho la ua koa nei. e hele paha ia i e noho ai, a mai laila oia e holo afc£ i jiahakai, a halawai aku me kekahi mau inaalo ae ana maka moana ; ahoi Mu aku ia ma na kahua kaua i Guinne. :||re|ka-piha i keia mau manao oloko o konafooo, hoi aku la oia iloko 0 ka ruini nui, ! na mea i pepehi hoomain'oino ia e i w®ho: ana. Aka, ia ia nei i hookokoke aku afi| kahi 0 laua e u waiho ana, ike aku la ia j|§||iaaa nana ana ae ; me ka manaolana, PaEpiaha i make loa ka wahine ; a hookok«tp*Jiku la oia, aka, ia ia 1 haha iho ai'i ko.ipagou lima, e puaauanu ana, oia no iaoke kakahiaka la. oke koko e kahe awai ua hapala h'aueka ae la ia ma 0 a 'ua aine paakuka maluua iho 0 kona iomiipna., Iko ua koa nei ike ana i keia "iifflajgia haalulu ano e iho la kt>na mW maano manaonao ke ike aku. ike hou aku la no ia i ko laua man : k§|e naue ana; a i kona hoomaopopo loa aia hoi, ike iho Ia ia i kahi kauwa el»au ana no kona na.we ana, aua apo aku lima i kona haku wahine, a oia e naueue ana o ke kino kupapau 0 wahine i iaalele e mai la. ||||lai ike ana 0 ua koa nei, ke mau Ia .no i£a|nawe aua o ka hanu iloko 0 kekahi 0 keia plpikino eha, hooikaika iho la ua koa nei e ji||afa loa ae ke kauwa; ma ka hooala ana kauwa, a hoonoho iaia iluna 0 ka noaku la oia iaia i kekahi wai ika- ||£ i&ailoko aku o kana huewai e kahei ana $® lrc>na piāhaka. NakiAho la oia ma'kona |raiu!i eha 0 ka a-i ihe kekahi kakahana lole. J®a|pau ana o ka ia nei hana. me ia, lioo■jotka mai lii ke lyiawa e wehe i ■ kona mau |;i a i kona ike-ana mai i ke koa Pelekaxsī hoa iho la ia i kona mau maka no 3au, e kuhi ana he eaemi oia. plia aku la ua leanaka koa ā|ke kanaka Sekotia maikāi, mai mag|a.'u. E paulele mai oe ia'u. He kame au e like me oe, aka, oiai nae, he piekane au, he hikiāa'u ke ahonui i.ka o olua iloko 0 keia 0 Halabata i keia jnau haail> .pono aku la i ua koa nei; a i kona alawa ana ae, a ike i ke kino palopalu o kona haku loī, kikiwi aku la oia i kahi a ke kino e waiho ana, ina aolo ' J«p u ®ai ke koa Pelekane ia ia, a hooho ae'la ia, " 0 ! e kun haku wahine, ka mea nana e hoolnolu i na naau 0 kan poe kanwa I Aka inea hoi a na niaka a pau loa e ake nei ai e ike; a pela iho la ka oe e make ai i ka pahikaua a ka mea hookaumaha wale." Ika lolie ana no hoi 0 ke koa i keia man huaolelo. huli aku

lakona maka m*a kahi e, a uwe haalipo iho 1a! Aohe e liiki iaia ke hoopaa aku i kona mau knlu waimaka; a hoopnka mai la oia i kekahi mau hnaolelo, "iE kati maluna o kon poo e Heselelika ka hoino ia, a e make hoi i ka make ino loa ana o ka mea hookaamaha wale."' " Ina he puuwni ko kekahi kanaka ma Sekotia nei a pnni," wahi a Ha]abata, " aia no ke ola nei kuu haku; a nana no e haawi i ka hoopai ino no ka pepehī kanaka o keia po. Ke uwe n*i oe e ke koa Pelekane; a mai kumakaia hoi oe i ko'u mea i pakele mai ai." Pane niai la hoi ke koa, " Ua kaua au ma ka aina o Palesetina, o ke koa io maol: o ke kea, aole liiki iaia ke kumakaia. Na ka haipule Maria e malama pono i kou hakn, a nana no e alakai nkn ia oe i ona la. . E poiio hoi kana e hele koke mai keia wjyii aku. He mea oiaio loa e hoouna mai anty o Heselelika e kii mai ia'u, a aohe inea e ae e loaa mai ia'u mai kona lima mai, aka, o ka'u make wale no, ke haule au iloko o kona niana. E kokua pu ae kaua i ka waiho ana i keia wahiue ma kahi kupono, alaila ea e kaawale ana kaua." I ka lohe ana o Halabata i keia mau liuaolelo. hoouna ae la oia i ka leo kumakena nui maluna o ke kiuo o kona haku wahine. l-looikaika ae la oia ika liapai ana i kona mau linia me ka i ana, " He uui wale namakahiki a'u i linpai ai ia oe i kou mau la opioplo, a eia ka, na'u no oe e hapai hope loa i kon luakupapnu ponoi iho." Ia ia e kamailio aua pela, aia hoi, lalau iho la ia i kona mau liina huihui, a kau ae la i kona mau leI lielehe me ka paumako maoli; a no ka makan o ke koa o haalele mai anei oia i ke ola, no ka nui o kona ehnelia, nolaila, lalau aku la ke koa ific ko koi ikaika aku iaia, e pono e hnopan oia i kona inau inanno i hiki pono ai kona liaku wahine nia kahi : maikai, no ka men, he wa liiki wale mai no, no ka poe enemi. Hoopan koke iho la ua wahi kauwa nei- i kona mau manao kumnkenn mauli, no ia innnnwa ilio no, a i konn ike hou ann nmi no ia Mai'ioua, mai la no pnha kona nianao aloha ilok6 ona, i konn kilohi hou tina ilio no inaluna ona, a i iho ln, " Eia ke mou nei oo i na kau a kan, ka uani a mu ka liiwuhiwa o Elnaalie. Ehia ka lioi mea aloha o kuu halai kane, oka liii ole nna i ka olua keiki i imi ia e ka pahikaua aloha ole n ka mea liookaumaha wale. ilenlia 1a anei ka niea e hoomaliolio aku ai ia oe e kuu linku 1 e kuu hakn hoi e Wulaka e ! ka puuwai oiaio hookahi o Sokotia nei 1" (Aoleipau )

Eia malalo nei kekahi mau kumu a S. P. Kalama i manao ai no ka hoolehulehu hou ana i ko kakou nei lahui; i hai ia imua o ka Ahahui Paio. A penei kana: £ka Luna Hoomahi. Owau kekahi kaAailio no ka ninau imua oka Hale. Ke koho nei au, a i ko'u manao e hiKi no ke hooulu ae i mahuahua hou ka lahui e hoopau i kona emi ana, ke pono nae ka hana a keia aha e noono ai. Ona bana e pili ana ika mea e ulu ai ke ola o ka lahui, i ka hanau a me ka noho ohana aaia, oia na ninau pil?e noonoo ia e kakou. Oka manao o Mi. Makalena ame Mi. Kalakfflfe, "no ka pono o # ka m»lao& kino ana i na ohana," oia kekahi ninau pili e noonoo ia, a e kokua ana au. O kela ninau nae, oia no ke kumumanao nui e noonoo ai ka aha no na mea e hooulu ai i ke kino o ka lahuikanaka Hawail? Ua pili pu ke kino me ka uhane i ke ola . aoa : Ke manao nei au ua noonoo o ka ninan me ka hoomāna. £ pōno ke naoa ia ka olelo e pili aoa i kā pooa o ka uhane a me ke kino, e like me ka -wanao o kekahi i hoike mai nei. Oka lokahi like ona mea a pau me ke kue ole, oia ka mea e pooo ai. Ina aole e hiki ke hookui lokahi ia na kanaka malalo o na kanawai o ka manā balota, alaila, he kue a me ka mokuahana, aole e hiki ke hooko akea ia na mea i noonoo ia, ā e ko no ka hoole a Mi. Kuapuu a me Mi. Halai, "aolee ulu ana keia lahui." He ninau keia o kekahi aoao Kristiano i hoomaka ia e lakou. Mahope mai, ua ninau pinepine ka Ahaolelo a hiki i keia wa, no ke emi o ka iahuī a me ka hana e hiki ai ke hooulu. He nui i hoike mai ma kela a ma keia aoao, no ka hiki a me ka hiki ole e hooulu ai. ' No na a?na Kristiaoo mai, a ona kamaaina ka nui o lakou. Aole nae i ku Ii- { ke na manao o lakou, a ke waiho wale nei a hiki i keia wa. * j Ano, ke noho nei kakou he aha e.noonoo 1 00 oa hana.e hiki ai ke hooulu ae i keola o. ka lahui Hawaii, a e hoopau i kona emi aoa e like me ia i hoike ia i keia wa. Aka, ke manao nei au, e hiki no i keia aha maikai, ke hana 9ke hapai a.e hooko. iho i .kekahi mau kumu hooulu ana e hooholo ai, ke kuikahi like na manao o kakou. A0 na kuma hiki ole.ia kakou, ke manao neiau e likeme kekahi i olelo mai nei, e waibo aku ia na ka ■ Aka, oke ano oka lahui Hawaii i Ireia wa e noho nei, oia ka'u ,i,.«M>J«eoiak"e e kamailio akur-°« ,, « nae akaka ia'u—o«rai la ka lahui Hawaii i pili a kakou e olelo nei, "ua emi a e ulu ana no ? " No ke akaka ole, no kona huikau iwaeoa o na lahui Hawaii ano okoa.

Ke ninau nei au ia kakou, —owai ka poe i kapaia o ka lahui Hawaii, ka mea a kaUou e kamaiiio nei no ke emi a me ka hooulu ae i kona mau hanauna ? Ee kaenailionei ao no ka lahui Hawaii kupa kamaaina kanaka niaoli wale no, aole i pili i na ano okoa e ae o ka lnhui Hawaii e noho nei. Ma ka'u e olelo nei, ua hoana kanwale okoa aku au i na hanauna ohana Hawaii ano oleoa o ka luhui Kawaii. O na ohan;i Hawaii koko hapa o me na uhana Hawaii hanau okoa ia maanei no na makua o na oina e mai e like me lakou e noho nei. O kekahi, no na aina Kristiauo mai, a no na aina Kristi:ino ole mai kekahi poe o lakou. Ua kaawale ia lakou mai ka'u olelo eku, no ka niea, he manao ko'u no lakou e hoike ai no ka lahui kupa kamaaina niaoli. I ka nana pono ana, a me na mea i lohe ia e pili nna i ke ano o ia mau lahui, oa ikeia, aole i like ka hanau ana o ia mau ohana me na hanauna o ka ohana lahui Hawaii ponoi. Ua ulu lakou, a ua emi ko ka lahui Hawaii a'u e «lelo nei. O ka hanau o ka aina Kristiano i niahalo nui ia, ua like me kekobi mau hunauna ohana o kekahi mau aina Kristiano ole i hoowahawaha nui ia e like ine ko Hawaii nei, no ko lukou ano pegana. Un hanau | kiuikini a lehulehu wole na hanauna ohana o lakou. O kekahi mau kuinu hoemi i ke ola a me na hanau o ka Inhui Hawnii i oleloia moonei do ka hewa a me na bcwa o ka aina pegyia, ua oi nui aku i hana iu e kela naau lnhui, a me nn koko o lakou maanei; aka, aole ia i lilo i kumu e emi ai i ko lakou hanau nui ana malaila a moanei. He mea kahaha keia i ko'u nana nna iwnena o nn liupa komaaina—a ke puka neiWu mnnao ninnu. Ma Hawaii nei wale no paha keia emi kupanoha ana o ka lohui, a no keaha In ? Ua olelo pinepine ia e kekohi poe e like nie ia, " o ka hewn. a me ke ano hewa pepnna kohiko o ka lahui Hnwaii, oia kokuhi kumu o ke emi ana o koin lahui." Peheo la hoi kela mau pcgnno ? He olelo oiaio kela, a owai la ka niea hoole. Aole e hoowahawaha in ka manooio o ia olelo kaulana, aka, aole e hooia kokeAvali» aku a ike pono ia mai na men e okakn ai ko liiki a me ka hiki ole e hooulu ai i kn lahui vlu leale. Akii, ua honwi ia e noonoo o like me ko ka aina ICristinno a Kristiano ole e hooulu nui ana i lio lakou mou ohnna a me nn hnnauna lahui o lakou. Aka, ke hooia nei nu i kela olelo koulnna oioio, oiai ho kanaka i hookristiono ia—oia boi ka olelo o pili aaa no na haea e

like me ia ma ka ole—he oiaio, he kumu no ia e emi ai naTiā.- <- nauna o kanaka..^Uaiikea\ke emi'nuio ka lahui Hawaii ponoi mainua o kona lilo ana i lahui Kristiano. I keia wa, aole he inoa pegana ko ka lahui Hawaii, aka, he kanaka Kristiano maoli ia i hoolaa hemolele ia ma - kona kioo a me kona uhaue. O kona ano he Kristiano; oia ka'u e .koHua nei ma- ka - noonoo ana'i na mea e hiki ,ai ke hoopau i * koua emi nui ana ke hiki. No keia ano hou 0 ka lahui Hawaii, he oiaio, he makua Kristiano maoli oia, e like n>e na makua Kristiano no ka aina e mai e hoohauan nui nei ma keia aina. Eia ka ninau. No keaha.i emi ai na hanauna o keialahui Kristiano nu hour\ A i ole ia; a ina he pega-na ka lahui Hawaii e like me kona ano lahilio. nau. No keaha hoi i ulu ole „nauna e like me kekahi mau ole ? No loko mai e keia mau' Dinau, puka mai ko'o maeao, a e koho ana au. Eaho e hoolilcria na hanauna opiopio Hawaii o ko lehui ma keia hope aku i mau uhane olelo Enelani. Ke manao nei au, aia a hoohan'au.pono ia ke kino a me ka uhane o ke kanaka mamuli o ka olelo ana e koho ai, alaila, e hookupono ia auKiiēi ke ano o ke k&naka e like me na pono &me na hewa oka aina make ole ana L kohoai. 0 ko lakou pono hanau, oia auanei ka pono hanau keko o ka lahui Hawaii, alaiia/kupono ka inoa Kristiano ana i koho ai nooa. I ko'u manao, ina pela, alaila, e pau auanei ka pili o k.ona naau moo-kuelo-awa peg aD a kahiko nana e wili nei ia ia iloko o ka'pwino ame ka palaho. Ke lana neiko'a manao, ma ka hookahuli ana*i-ke ano o ka lahui i ant> okoa, malaila wale no e hoomau ia'ik-a pomaikai o ka inoa KiistiaD° Hawaii _ 1 hea£ hookamani ola ia maluna ona a mau aleii. Oka hanā ana pela; i ko'u mana» e ulu no na hanauna oka lahui Hawaii'a mahuahua, e pau ai kona'emi ana. Okauhane olelo Enelani, oia ka'u e ioho nei hanauna- ohana Hawaii opiopio & puka ma»-*?*-' nei. He oiaio kela olelo kahllw, aku a' hele mai na hanauna nei » aka, eku mau no ka hojjj* , °r* hoike no ka oiaio o ia niau ' Aole l<|ia aka, inai hiK . ' 010 pono paha ke nanaia iekahi o\elo"ā'o a na lahui. ""Oua aoao Misionan^lOKp; huikanka, a um kekahi mau _ rula a la^bia; J -"" Eia kekahi mla Iwomana i kauohaia elakou i kanaka, he pono ke malaona nui ia. "No ko oukou hoomaopnpo ole i v<» kino o ka Haku, ua nui ka poe o i a i pau ikn moe." Ina aole au i kuhihewa, ua hoikeia keia olelo me ka manao pono"o ka naau, me he inea la nae e hooiloilo ana i ke ola o ka lahui Hawaii, e pau loa ana lakou i ka make, a e moe. Pela io paha, aka, i ko'u manao. ina e no<>noopono ia ke ano io maoli - 0 ia olelo, a me na olelo e ae e pili ana i ka pomaikai kiho o ia Haku o kanaka, (kalakapaīeaiekiona,) a akaka lea, ke manao nei au, * e lilo no ia i olelo ao e hoonui oi i ko kakoa naauao, no ka noonoo ana ma na mea e pili ana i ka pomaikai o ke kino malalo o keia ola ana. Aka, aole no e hiki ia, ke ole i pau na kuhihewa ojcakou. 1 ko'u manao, e like me na mea a Karisti--1 ano i ike he oiaio, o ka pono o ka malama ana i ke kino o ka Haku no kona ola aua, oia no ke kumu manao paa loa no ka malama kino ana o kanaka no ko lakou ola ana, e like me ia no na ohana a me na honanna lahui. Oia n<> ka pono hooula lahui a kakou e noonoo nei no ke ola kino o ka lahui Hawaii. Aka, he maopopo ole no ia'u ka wehewehe ana i ke ano maoli o keia rula olelo paakiki kaulana, no ke akaka ole a me ka nanuao ole no i kona ano hoopohihihi. Ke lana oluola aku ko'u manao no ka'u olelo ana, no ka mea, ua hui mai me kakou kekahi mau Kahuna Misionari Hawaii o kakou. No ]a)A>u noe like me ia ka ike lea moakaka, e wehewehe naauao akaka lea i ke ano pololei maoli o ia rola olelo a me na olelo e ae e pili ana i ke ano kino a uhone o ia Hnku o kanaka, no ke oln ana i keia ola ana. Oia ka'u e paulele ai e hoopololei ia na manao pili kino, a pili uhane pahō, no ke ola ana o kanaka e ola nei, e hoopili i pono no ka lahui Hawaii, ulunaliele aieeuweu. E like me ko'u manao i olelo ae nei, oole no e hiki, ina aole i hookuikahi lokahi na manao o na aoao iwaena o kanaka, no na kumu munao hana, e hiki ai ke nana pono i na kamu hooulu o kamailio ia nei e na hoa iloko nei, ke manao nei au, nole no he waiwai a keia Aha e hooko ai. Aka, he ulu kanaka hoolako olrlo wnle no paha. E hnna no nae ka.kou, no ka ineu, aia no nae i ka lehulehu hooko e hooholo a e hooko iho i na kou e hana akeo ai. A ina aole kahi like ma na olelo eku ana ina pomaikai " kino e hoakaka ia ana e keia Aha, ke manao nei nu, e mau ana no ka noho ana o kaoakaa me ka lahui e lik'e me ia e noho nei, a e mau n<> ke emi ana o ka lahui knmaaina imua o na lahui Hawnii malihini iwaena o lakou. E koe walo no nav ka hana i hooholo like ia e ka lehulehu malalo o ka mana balota, i booinukuia e ka Ahaololo a o noho nei, no ka malnina ana i na hannuna opiopio Hawaii o ka lahui, maloko o na kula olelo Enelani, no keia manao hookahi no. Ke kamumumu mai nei na noho, mehe hnuoli kue ole la, oka, ua Inwa keia loihi pokole ana—» ua kuu ia ka papa olelo iluaa o kn papa hoomalu.