Ke Au Okoa, Volume II, Number 46, 4 March 1867 — NA ALII SEKOTIA. He Moolelo no Sekotia. [ARTICLE]

NA ALII SEKOTIA. He Moolelo no Sekotia.

Aohe makau iki o Helene nona iho, aka, no na poino e uluhia mai ana mai o Murray nona iho. No keia mea, olelo mai la hoi o Murray iaia, " Ina wau e loihi loa ma ka hoi ana mai e hui hou me oe, alaila, e hele aku oe imua & hiki i ke pani puka; a ma kou nu ana mai i ka laka nui ma ia puka, alaila, 0 kou iho aku no ia a loaa ia oe kahi puka uuku e komo aku ai i ke keena o ke kahuna." " Mai olelo oe no kou noho loihi ana aku," ■wahi a Heleue. " e kali no au ia. oe ma. ke -kōmo-ana' mai o ke ' alannil""* Ta' ōlēlo ana mai pela, ko laua hoi hou aku la no ia ma kahi a laua i komo maī ai. Ko Murray haki iho la no ia i ka paku, a komo hou aku la ia 1 ka rami a laua i komo mai ai, me ka waiho iho ia Helene iloko oka ponli a me ka neoneo I oia wahi. Hala mai la ia Murray ka rumi huna mua, a e komo aku ana ia iloko o ka lua e puka aku ai i ka molaelae, a ike aku la oia i ka hemo ana mai a ka puka nui, e kouio mai ana na koa Pelekane, e alakai ia mai ana lakou e ka luna lawe kiaha o ka pakaua; oiai, oua luna lawe kiaha nei, ua hoomakaukau ia mai la oia, ina aole oia e hoike aku i kahi 1 waiho ai na pahu waina, alaila, e lawe ia no kona ola. Ikawa a ka luna lawe kiaha e hoike aku ana ia lakou i na pahu waina, e hao ana kekahi poe koa Pelekane i na hue waina, me ka puka liilii aku iwaho; a o kahi poe hoi, e inu ana no lakou i na waina e kahs mai ana mailoko mai o na pahu waina. No keia mea, ike iho la oMurray, aole e hiki i kona wahi lima hookahi ke kue aku i keia mau eneini he manunuu wale, nolaila, pee iho la ua Murray nei mahope o kekahi o ua mau pahu waina la.

Ia wa, pee iho la o Murray me kona manaolana, e lolie ia ma ka hoopuka leo ana o na enemi, i ka liopena e pili aua i kona maknakane a nie kona makuahine. Aka, na hoolono akn la oia iloko o ka lapnwale, no ka mea, aohe i hoopnka iki ae kekahi man koa i na olelo oia ano; o ka hoopnka wale no ka lakou i ka nai o ka poe a lakou i peo ka rami o ka Haku Mar; a Sekotia, no ko laKoa mau"*"soopa"a'E:rKY makemake nui ana lakon, ina hookahi wale no pn-ai o ko Sekotia poe, alaila, hookahi no oki ana a make loa. Ia Mnrray nae e hoolohe ana i keia man kamailio a lakou, na hoalaala ia ae kona mau manao e lele aku imua, a e haawi aku i kona mau hoopai ino, aka, i kona wa e hoomanao ae ai i ke kulana o kona kaikuahine, ana i haalele akn ai iloko oka pouli, ua opiopi ia mai ia ia man manao hoopai ino ona; a no ia hiki ole iaia ke nee aku mai ia wahi, me ke kuia ole mai o ka poino iaia, nolaila, ua noho malie iho la no ia me ka neeu ole, a kali aku la ia i ka hana ana mai a ka ona maluna o ua poe koa nei. I ka meha lea loa ana iho aohe wahi leo pane, aohe no hoi wahi leō hawanawana i haule mai maluna o kona mau pepeiao, nolaila, hele aku la ia imua a ma ka aoao o ua poe nei i pau i ka hiamoe; aka, ua pau loa iho la lakou i ka hiamoe, a ua kapae ae la nae oia i ka pepehi ana i ka enemi e hiamoe ana. E pono nae iaia ke hele aku imua a hiki ike ala pii. Ua man no ka meha ana

0 ka rnmi, aohe wahi mea o lakou i ala iki ae, ua kau ikaika loa aku la ka ona a ka waina maluna o lakou. I kona hiki ana aku 1 ka pnka, a i ka mea ana aku e wcbc mai, aia hoi, hemo mai la ka puka, a ike aku la ia i ke komo ana mai a kekahi mau kanaka elua. 0 ka mua e komo mai ana he koa Pelekane, a manao iho la ia e hiki mai ana kona wa hope loa. Kona lele aku la no ia imua e hopu i kona puu, a ia ia i hoomaka aku ai e hou i kana pahi, i mai la ka mea ana i hopu akuui, " Alia e ka Haku Murray! Aohe he mea e ae keia au e manao nei e pepehi, aka, o kou hoa'loha koa Pelekane no I', Ko Murray hookuu koke aku la no ia iaia, me ka olioli o kona manao i ka ike ana mai | o Ealabata kahi, ka mea ana i imi aku ai; a no kona makau o ala mai anei na koa Pelekane i pan i ka ona; nolaila, i aku la oia ia laua e hnmau ka leo, a e uhai mai iaia. Ia Halttbatu i kokoke mai ai i kahi a ka poe koa Pelekane e moe nui ana, aia hoi, puka mai la kekahi leo weliweli mailoko mai ona. No keia leo a llalabata i hoopuka ai, aia . hoi, ane oni mai la kekahi koa o lakou. No ia mea, hue ae la o Murray i kana pahikaua, , a knn poūo ilio la maluna o ka mea e oni ae , ana, o ke ala ae la no ko ia nei hou iho no , ia i ka pahikaua iaia. Ia wa no hoi i olelo aku ai ia i kona mau hoa e liele aku imua. Hiki aku la lakou i ka paku hae, a ia > Murray i hapai ae ai i ka liae, ka ike mai la , no ia o ilolene i ke komo ana aku a keia koa . ino ka lole Pehikano, ko Helene hoolio ae la t no ia me na leo makau nui, a wa aku la ia mao a maanei o kahi a na leoa Pelekano e

moe niH ana. Ke ala koke mai 1% no ia o kekahi mau koa Pelekane elua, a lele mai la laua me ka laaa mau pahikaua e hou mai ia Murray. Ia minute koke no, haule a make iho Ia kekahi koa ma na kapuai o Murray. Aka, na ka owe ana o ka lakou mau pahikaua i hoala mai i ka nni koa e pau nui ana i ka moe, a lele mai la lakou iluna o Murraj hookahi; a mai ako koke ia aku paha kona wahī ola opiopio, ina aole oia e hopu aka i ka ihoiho kaikui a kekahi koa e paa ana, a kiola iho la oia ilalo, me ke kinai ana me kona ■wawae -a pio loa, " a haha poele ka papai o Honolulu e, he ino—." No ka pouli ana iho, aole lakon i ike mai i kahi i nalo ai 0 Murray, a hiUkau wale iho la no \akou ia laJn>a %d,"apāoa°dli'lea ehakahi i kahi. Ua ahai ka pupuhi loa aku la o Marray mai kahi hiki ole ia lakou ke pulama aku i kona ola. Ika pio ana no oke kukui kona uu ae la no ia i ka hae ma kahi aoao, a komo aku la ia iloko o na ala huna nei, me fee pani hou ae no ika hae, No ka nui loa oka hauwalaau ma ka rumi mawaho, no ia mea, komo aku la ka makau iloko o' Helene, a holokiki aku la oia imua. No ko Halabata a me ke koa Pelekane, ike ole i ka waea e uu hou ae ai i ka hae, nolaila, aole hiki ia laua ke puka mai iwaho e kokna ai ia Murray, aka, ua olioli nae laua i ka ike ana mai hoi ia Murray e hoi pakele aku ana. Aole nae 1 ku loihi iki iho oia e kamakamailio ia laua, aka, i akn la ia e uhai koke mai iaia. 2foke aku la o Marray i ke kahea me ka leo haaliaa, aole nae i hoolohe mai oia, a aohe no hoi i loaa aku a hiki wale i ka loaa ana aku ma ka palena o ua ala huna nei, ua paupauaho loa oia. I ko Helene loaa ana aku ia lakou, a puiki mai la o Murray i kona kaikuahine iloko o kona mau lima, holi ae la oia a kauoha aku la i ke koa Pelekane, e hoi hou aku ihope; a e loaa no iaia he puolo kapa kila, a e lawe pu mai ia mea. Hoi hou aka la o Grimsby

ihope e hooko ai i keia kaooha, a hele mai la no o Balahata imna me ka ninau mai, ina aole o ka leo o Helene kana i lohe ai ? " 0 kona leo no īa," wahi hoi a Murray, " aka, ua puannanu loa oia, a ke makau nei au, aole paha nei au e lolie hou ia leo, ka leo hoi o kau kaikuahine !" Ia ia e olelo ana, hapai ae la oia i kona kaikuahine, a lawe .ak.oJaja\&. ilona i ka pu/^ iloko o ka rumi moneka, i kahi hoi 'a ke fcrikuna o ka la e a-pa mai ana i kona malamalama maloko mai o kau wahi puka aniani ololi uuku. Hepela moe, he pa wai holoi, a he kuahu, na lako oloko oia rumi. Ua neoneo loko olaila; ua hala ka makua hemolele olaila i ka pule ma ka rumi pule nui. Ia wa, lulu iho la o ]Slurray i kekahi mau kulu wai hemolele maluna o ka maka o Helene; a ma ke kokua o kahi wahi kiaha, ua hooinu iho la oia i kekahi mau kulu wai iloko ona. I ke komo lea ana aku paha iloko o ka umauma, pohala mai la ko Helene mau maka, leha ae la a ike i ke kiei iho o kona kaikunane malana ona. Ee ku pu la no hoi o Halabata ma kona mau kapuai. " E na Virigine hemolele ! he oiaio anei, ke ola nei no an ? 0 I e Anaru, ua makau au, no kuu kuhi ae ua make oe," wahi a Helene, a uwe iho la me ka loku ana a na waimaka. '* E hoomaikai ia ke Akua, ua hoopakele ia mai kaua," wahi a Murray, " E hooluolu oe i kou mau manao iho! No ka mea, eia kaua ma ka honua hemolele; o ka romi keia o ke kahuna nui o ka halepule o St Filiana. I Aole lima e ae, e hiki ai ke lawe aku ia mai loko aku nei o keia wahi laa nei ! " " Aka, o kuu makuakane a me knu maknahine, pehea la laua ? " wahi a Helene. No keia ninau, pane mai la o Halabata, oiai, oia kekahi o ka poe i noho aku mahope, "O kou makuahine, e ka wahine opiopio lokomaikai, oiai, ua huli ia oe, aohe ou loaa iki iloko o ka pakaua, nolaila, ua ukali pu aku la oia i kou makuakano i ka pakaua o Dutnabatona. E malama maikai ia no laua malaila, a hiki wale i ka manawa e loaa mai ai ia De Valana, na olelo kauoha mai ka Moi Edewada mai." " E Walaka 1 E Walaka !" wahi a Heleno, " Aia la nei ihea na maha, a me na ko- • kua a mnkou e hoouna aku ai i ou la ?—Ke ole he mau kokua kahi, pehea la nei e hiki ai , ia oe, ke hoolanakila i kuu makuakane, mai i keia mau hookaumaha wale ana a ua enemi, , e hana nei i ka lakou mau hana ino, mao a . maanei o ko kokou nei aina ? " I aku la o Murray i kona kaikuahine, > " Mai hooki oo i kou manao lana ana. E na- , na oe me ka hilinai iluna o ka hae au i hana > ai. Na kou mau lima ponoi maoli no i ka- > knu i na huaolelo maluna olaila, JV*a ke Jlkua > e kokua nai i ka Uma o ka mea alolia aina ! Ina oe e noonoo, a hilioai ma ia mea, heaha i kuu mea e makau nei no ko kaua makuakai no ? Aole; i ka Ia a popo no au e hui aku ai i mo Walaka; aia no ko knli mai la ko maua i nlihiknua ma ka mole o na pali o Catalcna; i a ina he mau mea ino e hnna ia oku i ko leai ua makuakano, iamanawa, e hu-la no nu i

ka pakaua o Damabatona, a koe wahi pohaku e kao iho ana kahi maluna o kekahi pohaku!" Aohe wahi pane leo hoa a Helene, he u wale iho no kana; no ka mea, ma kona manao, malia oko ka lani makemake, e lilo i hoopai ino no Pelekane, c like me ka haule ana'o Doug-alasa, a lilo ai oia i Pelekaoe; pela iho la ke kaumaha o kona maa nooooo ana. Aohe i komo iki mai kau mau wahi manao o kona kaikanane iloko ona. Ia wa, komo mai la o Grimsby, me kana puolo i kii aku ai, maluna o kona mau poohiwi; hookuu īho la ia ilalo, a ia manawa pu no hoi ia i wehe mai ai i kekahi pahu hao malalo o kona Jima, a,_w.aihg^aku.Ja.maJia_Jlma o -Morray.— " O keia pahu hao," wahi a Grimsbjv" : aa waiho ia mai ma ko'u maiama ana, e ko olua makuakane, e ka Hakn Mar; a e haawi aku i ke kahuna nui o St Filiana; a i ole ia ia, ia oe !" ■N inau mai la o Murray, " Heaha na mea oloko o na pahu 1 Aole au.i ike iki ina pahu mamua." Aole au i ike iki i na mea oloko," wahi ake koa, "Ua ike oae au, na Sir Wilianaa Walaka keia paho." " Pela io hoi," wahi a Helene, " Ina paha he waiwai ko loko, no keaha ka mea e hoouna ole ia ai i ona la ?—Aka, e ke koa oiaio, pehea i hiki ai ia oe, ke puka mai maloko o keia man wahi me ka pono ole, me keIa pahn hao ?" Hahai aku la ua Grimsby nei i na mea a pau loa, mai ka hoomaka ana mai o ke komo ana mai a na koa Pelekane iloko o ka pakaua, a hiki wale iko laua holo ana mai. Hai pu aku la no ia i ke komo ana mai ana koa Pelekane, ua kiola aku la oia i kona mahiole koa Pelekane, a ua ike ia mai la no nae kona mau heleheleoa e kekahi mau koa, ahe ano bana mana kona pakele ana mai ka lakou mau pahikaua mai. Hai pu akn la no hoi oia i ka ninau ana mai a Haku Mar i na mea

e pili ana ia Marray ame Helene; ai ka hai ia ana aku ia ia, aole i ike ia Murray ma ka hakaka ana, ua manaolana iho la ko lana makuakane, ua holo, a ua pakele no kanamaa keiki. I ua koa nei nae e hahai ana i keia maa mea, nioau mai la o Murray ia ia, "Ua lohe aku nei oe i kekahi mau olelo ia, ua ike, a i paha o De Valana, ua lal«» hiki ia'u ke hahai pololei loa aku ia oe ma ia mea. Ea'u mea i lohe mai, mai ka poe koa mai, ua baawi ia mai ia Haka AymerDe Valana i ka po nei, ma ka pakaua o Dumabatona kekahi ope palapala. O Haku Soulisa kekahi e noho pu ana >ne ia, ia manawa, a lele mai la laua, a halawai me na koa, ma ke kula o Botawela. Ona mea i hana ia malaila, ua ike no oe; aka, aole nae i pau wale iho na mea i hana ia ma ke kula o Botawela, aka, no Walaka kahi mea " —I ka puana ia ana mai o ka inoa o Walaka, hehee e wale iho la no ka puuwai o Helene. Ninau mai la o Murray, " Heaha ka mea e pili ana ia ia ? " " Ua make aku la kuu haku i ka pepehi ia e lakou e kela poe ino," wahi a Halabata. "£ ke koa! No keaha la ke kumu o kou hai ole mai ia'ui keia mea mamua ? Mai noho wau, a malia aia no paha ia'n kekahi mana e kaohi ai i na hana ino o na maka o ka lakoa mau pahikaua moni koko ! " " Mai hooiliiii ia kou mau manao," wahi a Grimsby, "aole wahi i kina o kou haku, ka Sir Wiliama "Walaka; aka, ua lohe maiau, ua haawi ae o De Valana i na olelo kauoha i kona mau koa e hele i Botawela nei, a ua hoouna pu no boi i kekahi mau kauoha i ka mole o na puu Catalena, e alai aku ai i ka paka ana mai o Walaka, me kona maa koa, mai loko mai oia mau pali." " O na mea a pau loa i ike ia ai kooa lua huna," wahi a Murray, "me he mea la, na kekahi kanaka oloko o ka pakaaa o Botawela i hahai aku ia lakou i na mea a pau a kakou e hana ai. Mai hea mai la nei, e lohe ai lakou i na mea a pau a kakou e hana ai; a e kau mau anei, ka hoino ia o ka noho'na kaapaa ana maluna o ka mea nana i bai, a e mau aku no hoi ia maluna o kana maa pula- ' pula a pau loa." Mahopo iho, hoomau mai Ia no ua koa Pelakane nei i ka olelo ana, " la'u i hai aku ai ia Walaka i koia mau manao o na enomi o Walaka, manao iho la ka Haku Mar, o ka mea mua au e hana ai e Murray o ka hele e hoohemo mai ia lakou, a hui aku ia me Walaka. Na keia kamailio ana, i hookome aku i ka hoomanao ana iloko ona, so kela pahu hao, a i mai la oia, ' Aia iloko o kela wahi pahu uuku kahi i waiho ai oka pahu hao;' e kii oe ia, a e lawe ae mai ia nei aku, • haawi ia Murray, a i ole ia, i ke kahuna nui* o St Filiona. " Ko'u hoolohe aka la no ia i kana olelo mai, a i hou mai la oia, ' Aia elua mau ala huna iloko nei o keia pakaua. O kea)amut oia ke ala kokoke e alakai ai ia oe i kahi'* I pakelo ai. He nui no na puka aa • komio i..:a ei »»

b»*le aku ai, mamua o kou hiki ana aku i l<e ala huna. Ke biki aku oe i ka ipuka hao, alaila, wehe oiai oe i ka laka nui, a konio aku iloko o ke ala huna e alakai ana ia oe i ka rumi o ke kahuna nui Sc Fiiiana. lna aohe ia oloko olaila, e kali no oe, a hoi mai oia, alaila, haawi aku oe i keia kea g<Jla; a e ike maoli anei oia, ua hele aku oe mai o'u aku nei, a nana uo ka hoi e kokua mai ia oe, a hiki wale oe i ke kapakai, a me na wahi a pau au e makemake ai e hele." Nnna mai la o H»labata i ka pahu hao, a i mai la, " Auwe ! mai pomaikai loa, ina aole kuu haku e ike i keia pahu hao, a lawe mai ia i Elasalie, e hookau iho ana i ka poino maluna o kona poo ! Keia pahu ino !mn na wahi a pau ou e lawe hele ia ai, ke hele pa nei ke kokn ame ke knumaha. Ma kahi a pau l»a e wailio ia ai, ua ukali pu rriai ka pepehi kanaka ame ke kaua. Ke «nanaolnna ae nei au, aole e ike hou kuu haku ia mea l" ' . " " Aole io 110 paha ia e ike hon ana," walii a Helene me ka leo haahaa, " o ! na nui loa ka ehaeha « kuu naau—aia la noi iliea kun mau olioli no ka lauakiUi ana o Selcotianei ? Auwe ! e Anaru, i mea e pakele ai .au nia: na euemi mai, na lilo kuu maknakune i pio, a aa hanle poho hoi tia manao lana nni apau —— ka mea aaua i houpakele kuu makuakaae." (Jlole i pau.)