Ke Au Okoa, Volume III, Number 4, 16 May 1867 — Untitled [ARTICLE]

Mai ka hoomaka ia aoa mai paha o ka hoooohoia aoa o ka lahui ma ka papalina holookoa o ka honua nei, he kakaikahi wale no paha na lahui a me na aioa i noho lokahi iike, a kuikahi poao, no na makahiki he lehulehu wale. Aka, ua hilinai nui paha kanoho kuee ana o ka lahui maluna o ka puipui nui ana ae 0 ka lahui, a me na manao oi e kelakela ac nia ka mana a me ka ikaika o ka noho aupani ana. Aohe no paha i ike wale ia ma na aupūni naauao ia mea, aka, aia pu no hoi ia mea ma na aina pegana. Aka, aia no paha i ka mana nui mai luna mai, i hookomo mai i na maaao kaua "loko o na le.iiui, oiai paha,' ina aohe mau hoouka kaua nui o ka honua nei, e piha u aoei ka honua i ke kini a me ka lehu o na pulapula a Adamu, ka makam^a. I keia mau la iho nei, ua hiki mai 1 na ipuka o ko kakou mau home nei, o ka maluhia a ka .noho'aa lokahi like ana, na lono aia ma na Aupuni o Europa, ke hoonene mai la na malu hekūawa o ke kaua maluna o kolaila mau palenaa ke haliu nei na onohi 0 na manao o ka lehulehu i na mea pili Aupuni e hanaia uei malaila iioko o keia mau la mai oei. Ua ane paapu panopano mai na aouli, a ma na inea hou paha e hiki mai ana io kakou nei, ua pa iho L ka makani puahiohio ikaika a ke kaiia maluna o Europa. Mai ka wa mai i haiile ai o Sebasatapolo, a hiki wale mai nei i ke kaua o Perusia i lanakila mai nei lakou maluna o Auseteria, o Farani ka mana alakai ma ka hookuikahi ana i na Aupuni o Europa. Ua manaoia o Napoliona ka mea ukamai hookahi o keia au, i akamai maka hookuikahi «na ina Aupnni. I kona manawa e kamailio mai ai, ua haliu hoolohe aku na Aupuni o Europa, a malalo o kana alakai loea ana, ua manaoia o Farani, ka lunakanawai hooponopono nana e hooko. E like me kona pii ana ma ke kaua, ua pii ae no hoi oia ma ka noho'na maluhia ; a ua holo pono na oihana kalepa a me na oihan; mabiai, malalo o kona noho Alii ana, i oi aku mamua o na la o kona maa makua Emepera. Ina e hoomaka ana kekahi kaikahi e hanaia mawaena o kekahi mau Aupuni o lakou iho, ua noi mua ia mai ko Farani manao no ia mea. Aka, i keia mau la mai nei, ua anaane paha e aui ae kona mau la, a ke hookuku mai Ia o Bismarck i kona kamaa. O Napoliona ka mea akamai o keia au i ka hana_kuikaki ana, aole ka oia ma kona wahi, o Bismarck, ke Kuhina o Perusia ka oi. Kahi i hoohoka mua ia ai o Farani, ma kona noi ana mai i na okana e pili ana ika muliw a i Rhine, aua hoole ia mai e,Perusia. Ua pau hoi ia, a ua hala, aia ke koi nei ia Luxembursf; oia wahi, no na Aupuni Hui ia o Geremania, aka, aia nae j£.nlalo oka Moi o Hoiani. Ka nui ona kanaka olaila, he 170,000 ; a he 1,200 mile kuea. O kona kulanakauhole nui, ua paa pono i na papu nui, a ua oleloia, he ikaika loa ia wahi. Me he mea la, ke hana malu mai nei o Holani me Farani, i ka hoolilo ana lua wahi la, ia Farani; aka, ika lohe sna o Bismarck i keia mea, ua papa maila oia ika hooliio ana. Na Aupuni o Geremania Akau, o B.i(len a me Bavaria, a me Auseturia, (aohe hoi be manao i ke pio ana mai nei ia Perusia, a kokuaole la hoi,) o lakou a pau, ke kakoo ikaika mai la i ka manao o ke Kuhina o Perusia. No keia mea me he mea la e manao ana o Napoliona e hiki mai ana he kaua, nole'la, ke hoomahuahua loa ae nei o Napoliona i kona mau koa, ake hoomakaukau nei i na lako kaua a pau. Ma keia hoomakaukau kaua aoa, ua lilo ia i m6a hoolele hauli i ka maluhia o Europa, a ua palapala mai ua o Bismarck, e kauoha mai ana e hai aku o Napoliona i kona kumu oka hana ana pela. Aka, aohe nae i hai aku o Farani, a aohe no ka e hai ia mai ana. He mea maopopo ina pela, oko Bismarck manao ke kaua no, a e ano kanalua ana paha o Farani i ke kaua me Gercmania Hui, i alakai ia e Perusia, a i kokua ia mai & Auseturia, a i ole ia e Rusia; no ka mea, ke hoouka ia, e kahe a wai ana ke koko o kaoa mau keiki. c Mai Beritania mai, ua hiki mai na lono, aia he kukahalaKe mawaena.ona a me Sepania. Ke kumu o keia hoopaapaa ana, no ka hopu ia ana o kekahi mau mokuahi kalepa elua o Beritania, e na mana o Sepania mawaho ae o Madeira, no ka manao ia e lawe ana laua i kaua pono ole no ka Repubaltka o Amerika Hema. Ua okalakala koke ka hulu o ka liona o Beritania no keia mea, a hoouna aku la he aumoku i Cadiza, e koi aku ai e hoihoi mai ina poho. O ka mea pono waleno paha ia āepania ke hana, o ke noi aku i ke kala ia mai, a me ka hoihoi aku i na .poho a pan o Beritania, no ka mea, he mea huhewa Jke kue ana aku ia Beritania ma ke kaua aina a mo ke kauo moana. Aia no hoi ma ka hikina, ke no-i mai la ke ano nakola ana a ka hekili pamalo o ke kaua o "Cureke & me Rusin. He mau jjo|io kuoe mau.loa no ia mai kahiko 'mai; a ua aneane makaukau luua i keia'manBwa n6 r, ka ulele. Ua koi aku ka Emepera ō Hujfi^ r e hooki|u mai ia. Canadiae hui mai no Helepe. ua like kc Perußta manao no ia mea ; a ua\oi inai hoio Farani e ae aku ia mea. Aka, Bole nne iae iki mai ka Sulotona 6 Turcke id mca, k ke hoortiakaukau ntfi ra»n koa ma ka palena o Rusib> ine l'uKke, me ka hooneneaku e kaua. ' Ma ka nana ana ina moa a pau e pili ana f Europa, me he ana »i hpop»pi)SW''';|n, aka, o pono no ko kakou me.ka maluhia maikai i lqaa ia kakon •' 'noho hei.

I kela pule aku J"iei, ua hoonee mai 0 Mclnerny 1 kona noho'ua hale knai ma ke kihi oke Alanui Papu a me Kalepa; a eia oia malaila e kuai nei i na kamaa a me na lole ano maikai kupono no na mea a pau loa. oka hope loa paha keia. —E like me ka na Agena 0 ka mokuahi Kilauea e olelo nei, 0 ka Poaono ae nei ka manawa e hoopau ia ai oia mai ka holoholo ana mawaena 0 kakou nei. Oiaio pahB, malia paha, he ake wale mai no hoi paha kahi. Ka wahine 0 ka lua. —Ma ke ku ana mai o ke kuna Kona Packat mai ke " kai malino mai a Ehu," ua loaa «nai ka lone, ke hana puoko mau la no ka wahine 0 ka lua i kana hana. Ke a mau la ehiku loko ahi, ake nana aku i ka po, " Kauluwela wale ka po o Halalii." Wati Haule. —E ike ia 110 ma ko makou mau kolamu Olelo Hoolaha o keia pule, kekahi Olelo Hoolaha, e pili ana no ka haule ana o kekahi Wati Dala, «nawaena o Moalua ame Leleo. Ina oka mea e loaa ai, a hoihoi mai i keia Keena, e loaa no ia ia ka uku makana maikai. Aohe hoi ka mio iho ! Pili kino. —I ka holo ana aku a Kilauea i ka auina la 0 ka Poakahi iho nei, ua ike iho makou i ka holo ana aka 0 Ka Mea HanohanoHon. Col. D. Kalakaua, a me Rig-ht Rev. Bihopa Staley. f Ja lono mai makou, i holo aku nei laua me ka manao e halawai aku me ka huakai be!e makaikai a Kaleleonalani i ka mokupuni 0 Kama. Ua lilo iho nei kekahi kiakahi Isabella, i lohe ia mai ai ka lono no Hoapili ma, ia Kimo Pelekane, no na dala he $1,600. Ka nui 0 kona mau tona, he 5*2. He wahi moku maikai no ia, aka, i kuai iho nei paha ua keiki lalawai la i ua wahi moku oei, i mea e pani ai ma kahi 0 Brv.ce i ili niai nei ma Kipahula 1 Maui. Make emoole loa. —I ke kakahiaka 0 ka Poaha o keia pule iho nei, ua halawai mai o Kapeoa Hopkins 0 kahi kiakahi haiella i ku mai ai, mai Tahiti, me ka make emoole loa, maluna 0 kona wabi moku. Ua haalele iho oia he wahine a he mau keiki e kanikau nonai ka aina malihini, aohe mau hoaaloha e u like ai la hoi i ka nalo ana aku 0 ke poo 0 ka ohana i ke ala mau 0 ka honua nei. Make.—Ma Kapalam3, ua make 0 Nahuui k, ma ke kakahiaka iho nei 0 ka la Sa r bati, he mai kahiko no, a ua lawe ia aku la kona kino i kahi mau o ke kanaka e hele ai, ua haalele iho he wahine, e paiauma hele i ka ipuka-hale, ame ke. ala, me ka waimaka .helelei. Ua hoolewa ia kona kino kupapau ia ahiahi no, a kana ia ma Kaulupapipi, me ka nui do 0 ka huakai, i ka hele ana i kona hoolewa. He KOIKOI, AKA, HE PONO NAE. Ika Poaono o- kela pule aku nei, ua lawe ia ae imua o ka Aha Hoomalu kekahi Pake, no k«"> kuai ana i ka rama Pake, he " samschu " ka inoa, i na kanaka; a ua hoopai ia oia i na dala he $100 ame na koina. Ua hana ia no na ano rama nei ma Kina, mai ka ohe mai o kuahiwi; a ua awe ia mai ia nei, iloko o na ipu lepo. Ua oleloia, hookahi a elua kiaha e inu ai, ua ane pupule loa ka mea e inu ana. 1 ke kaeahiaka o ka Poakahi iho nei, ua kolo ia aku e Pele ka moku Woodlond. Ua makaukau no kona io i ka Poaono aku, aka, no ka makani mai mawaho, nolaila, ua kaoh' iki iho oia. Ua kau aku maluna ona o Hon. G. Rbodes (Kapena Loke) a me kana lede, no Kapalakiko, a hala loa aku i Beritania. Ua hoouka pu aka nohoioGen. Smtth, Kanikela Amerika i na kanaka oluna o ka moku Danil WooeL i ili ai ma French Frigati Shoal. Waiwai.—Ua ike iho makou ma na nupepa o Kapalakiko, ua hiki aku ke Kuhina Waiwai C. C. Harris, a me kona ohana i ka la 22 o keia maloma iho nei malaila. Ama ka mokuahi mua e haalele ana ia Kapalakiko, lakou e kau aku ai, a hele ma ko lakou ala e hiki aku ai i Wasinetona, no ka hana ana i kuikahi pili i ka hoouna ana aku o ko kakou nei mau loaa i na makeke 0 Amerika. Ua apono ka, ke anaina kalepa o Kapalakiko i na kumu o kana huakai hele. I ka Poakolu 0 keia pule iho nei, ua lele mai kekahi sela o kekahi moku mawaho, a ua miala koke oku i ka hale inu rama, a ua ane pobo pono paha na pea o kona moku i ka hoouluulu a ka wai hoomalule; ua komo wale aku la no i ka hale Kaoka o Makihine, a ua hailiilii wale aku no ina 01010 pelapela. E iliki mai ana hoi ke Hiki Pamalo, (Makihine opio,) i kaoa puupuii kahi, honi ana ka ihu i ka papa bo!e. Ua lawe ia ke s«la ika Halewai, a no ka holo koke o ka moku, ua hookuu. ia. I ka nooMAKAUKAU ona o kekahi moku e ku ana mawaho o ke awo, o Alii Ka\ kona inoa e holo, a kauoha akti la ke Kapena i nu aela e huki i ka heleoma -iluna, aka, hoole miii la kn hapa nui o na aola, no ka manno ino paha ike Kapeoa. No ia mea, holo koke mai la ko Kapena i kula 'nei « hai aku ai i'ke Kanikeln Beritania oo ia mea; Ke noi koke aku'la ro ia o ke Kaaikela i ke Kapena oka Laekawanae kokuay a hoouna ia aku la oUia mau waapa mo na kanaka oluna; n na lakou i huki na heleuma a mo n* pea, a holo aku la ua mokn I». Ua ololoia, ua haawi «ka fce Kanikela Polekanioi ka mana i ke Kapena ma ke ; kaKau palnpnla , ana,,e i aoa, kue mai na knnaka, aloila, 0 hana aku 1 ka'mea hiki i ua Kapena la.

Ua loaa mai ia Mrs. J. H. Black, kekahi mau lole, lipine, papale, a me kekahi mau lako waiwai ano hou e ae, kupono no na kane, na wahine, a me na kamelii. Na ili Kao.—Ma kekahi mau nupepa o na aina e, makou i ike iho ai, i ka makeinake nui ia ona Ili Kao. He kumukuai) maikai no hoi, ke mau loa nae h'oi, no ka mea, mai ka 27 a i ke 3S keneta no ka ili hookahi. Ua ike iho makou ma ke Gazette, i ka ole--10 hoolaha a ke Kakauolelo o ka Aha Kiekie e noi ana o Walker, Alena ma, imua o ka Mea Hanohano R. G. Davis, e hookuu ia mai lakou mai ka noho'na Banelcoroup_. -1 ka hora 11 awakea okala 20 o Mei nei, e hoolohe ia ai ka pono a me ka ole o ka lakou noi. I keia la Sabati iho nei, aohe anaina halawai pule ma ka halepule o nei, oiai, ke hoomaemae hou ia nei ua hale la i keia mau la iho nei. Ua leele hou ia oloko i ka puna; a ua pena hou ia na upho a pau oloko; a ua makamaka hou ae i ka nana. jku. I keia la Sabati ae e halawai no la ma ka hora niau. Aina kudala ma Pauoa.—Ma ka ;upepa haole Aapuni makou i ike iho ai e kut.kudala ia ana kela Apana aina kula a me 'kalo o Kapiwai ka inoa, me ke awawa o P-uoa, i kahopall awakea, ma ka rumi kudala o C. S. Bartow. Ka nni oua apana a:»<a nei, he eiwa eka, a ua kupono no ka mahi kalo, a he kula no hoi kahi. I ka Poalua iho nei, ua haawi ae Moi Le wahi paina liilii maluna o kona kuna Ka~ maile, (o Kalama iho nei mamua) no ka makaukau kupono ana e holo i ke kai. Ua hoomaemae hou ia ae oia, a maikai kupono. I ka auina la mai o nehinei, ua kau aku la ka Moi maluna ona, a holo aku la i Molokai, a malaila paha e hooluolu ai no kekah. mau la, a hoi mai. Kahi kani waī.—l ka Poaiua iho n'ei, ko makou ike ana e hoomaka iaanaka hana ana 0 kahi e inu wai ai ka lehulehu. Aia ma ke kihi o ke Alanui Moi a me ke Alanui Betela. 1 ko makou hai ia mai, he pa hao nui, ke kukulu ia ana, me ke komo mai o ka piula mai k u piula nui mai; a loaa ua wahi nei. E kau pu ia no he kiaha malaila, a he noa ia i na uiea a pau loa e make wai ana. Ke Komisina Ameeika.—Ua m&nao ia o ka moku Ellian Allen i ku mai nei i ka la Sabati ino nei, oia la ka mokn e hoi mai ai ke Komisina Amerika me kana lede; aka, no ka pau ana o ka hotele Cosmopolitan o.Kapala kiko i ke ahi, ua pau i ka holapu ia e ke ahi kekahi mau wahi opeope o laua, a oia 'paha ka mea nana e kaohi iki iko laua hoi koke ana mai. Ika Poaono o keia pule ibo nei, rta*Lahaina, ua haawiia ae he wahi ahaaina e na knla Bihopa, no ka hiki ana aku o Makuahine Sellon, ke Poo o na Kaikuahine o ke Ahonui, i hoouna ia mai nei i Hawaii nei. Ilaila pu no me ka Moiwahine. Ua hoike ia na kula, a ua haawi ia kekahi mau makana i na keiki. Ua huipu mai na kula ma ia ano hoomana, ma ka ahaaina laulea ona, a ua maikai a oli--011 kupono ka, ka luana ana. Ka moku ili Daniel Wood.—Ma ke kudala ia ana o ka moku ili Daniel Wood, i keia»pule iho nei, ua lilo ia Emmes ma, ua moku ili la, no na dala he $18.00. Ehoomakaukau ia ana o Malolo, e kii i naukanaoua moku ili la; a ka la apopo paha, oia e holo ai. E holo pu ana o F. Pfluger, ka Emmea, me na kanaka, a me na mna e ae e hiki ai ke hoopakele i kau mau wahi hunahuna waiwai i pakele mai ma ia ili ana. No Rev. M. Kuaea.—Ua lono lauahea wale mai no makou, e hoi ana o Rev. M. Kuaea, kekahi o ko mnkou hoa'loha o ka aina " I „WaialuH no k» po ana mai a ke kai, He leo ka kai o Ewa e hoolono—e—," i Laliainaluna, ma ke ano Kumu na na haumana. Aole no o makou kanalua, ma kona naauao a loea hoi, i huipu ia mai me kona *no haipule, e lilo ana oia i mea nana e hooholo pono ai i ka pakui ana i na ike hohonu a noeau ilokoo n» haumana o ka Jllamamala 0 Hawaii nei. Pepehi kolohe.—l ka auina la oka Poalima iho nei, i kekahi wahi kanaka e hele ana me kona huakai piele ipu haole, a piki makai o Aini Hou, aia hoi. ua pai kolohe ia mai la ko poo o ua wnhi kanaka nei e kokahi haole sola olun'a o ka moku kialua, ka I. B. Lunt. Ike kulou ana iho o ua wahi kanaka nei i ka papale, ua nou ia mai la ua wahi kanalea nei, eua sela la i ka pohaku, a kawakawa iho ke poo, o ua wahi kanaka nei. Ua hopu ia ua wahi sela haole nei, a ua hoopai ia imua o ka Aha Hoomalu. Mea Hou.—-I *;a Po^ono iho nei, oia ka ln II o keia malama. Ua hele oku kekahi kanaka i ka mahinaai o Kalahi kona ipoa, a 1 kona mahiai ana, a hala ae paha he mau minute, loohia koke iho la oia i ka eha, a hoi aku la oia i kona halo. me kona olelo aku i ka poe n pau oka hale, lomi u»ni, i ko.lakou lomi ana, no he mau minule, o ka luai mai la no io, o ke ano o ka mea i puka mai, he lena, 'a mahopo mai olaila, he luai akoko, a mahopo loa mai, puka mai la be puhi, he ia no na nkonkoa uliuli o ka inoaoa, apau keia mau mea i ka waiho iloko o ka ipu lepo, me ko Ukou ike maka i ko uno oi keia m»u mea, ii mahope iho o ko lakou ike aiyi, a pai-a wale ao ko lakou mau maka, a nana hou aku la i ka ipu lano, aoho k«la mau m'ea apau, ua nulo aku la.—Kupunaha keia mea hou ma Maomae nei. Ehu.

Ke Kau Jure ma Kauai. —1 ka auina la o ka Poakahi iho nei, ua hiki mai ka lono mai ka mokupuni 11 mai o lalo," ua hoomakn ka hana o ke Kau Jure olaila ma ka'Poakahi, la 8 o keia pule iho nei. No ka hihia e pili ana ia Pahukoa no ka pepehi ana ia Mclntyre haole, ua hoopai ia oia ma ke degere aluao ka pepehi kanaka, oia hoi, aole oia e li ia, aka, e lioohana ia ma ka hana oolea no na makahiki elirna. Ka hihia o Hooleawaawa ma aia i ka Poakahi iho nei i haoa ia ai; a ma ke ku huu ana mai a kahi nioku e lono hou ia mai ai no laua. He pcaa nahu maka io paha.—l ke kakahiaka Poakolu o keia pule iho nei, e hoolei ia mai ana kekahi poe puaa i kula nei, mai kekahi kuna mai ma Aina Hou; a mawaena oia poe puaa, kekahi puaa nui, pona na niho i hele a hawele lua, aohe keke. I ke kau ana j mai no oua puaa nei i kula, ua holo polole mai la iuka nei; a e iho aku ana hoi kekahi mau keonimana, me na paa lole maikai, ka uhai koke mai la no ia ia laua, a holo aku la kahi olaua iluna o ka puu laau, o kekahi nae o laua hoomaka mai la e holo, aka, pakika e nae oia iloko o ke kio lepo me kooa paa lole maikai, loaa koke i ka puaa, a inaaole ka hihia ana oka puaa i ka mamalu, ina ua pau io paha na maka ika puaa, aka, ua pakele aku la kela me ka poino ole, o kekahi lala o kona kino. Ona poino nae i loaa ia ia, oke oki ioa o ka. lole, a o ka oi loa aku nae o ka nui paha o kona poioo, o ka hilahila aia iloko, i ka uwauwa ia e ua kanaka e kuku ana me na leo hooho. He moe hakaka puaa aku la no paha kana me ka puaa o ka po ! No ka Moi Wahine Emma.—l ke ku ana aku o kamokuahi Kilauea i Lahaiaa, i ka Poalua o keia pule iho nei, ua hoopae olaaku la oia ia Kaleleonalani i ka poli o ka aina, nona oa kaikamahine a me na keikikane, i peahi mau ia ko lakou mau papaiina e ka makani Jlfaa. Ua lono mai makou ika pumehana maikai o ka hookipa ia ana aku o ua " Ikemaka iho nei i ka nanio Aipo." Ua pii aku oia i ka nana hoike ma Lahainaluna; a ua hookipa maikai ia no malaila e ko laila mau Kumu. Ua lono lauahea wale mai makou, i ka auina la o ka Poaono iho nei, i ma-. nao ai ka Moiwahine e naus aku i ka, "malu hekuawa," e holo aku ai ia mau wahi—ka piina o Aalaloloa—ke ku mai a Puuhele i ke kula—ka uliuli mai ona kula mahina ko —a aia la. ke punohu mai la na puka uwahi o na hale wili ko. Aloha ino ia mau wahi a oukou e haele ai—a i u haele wale no ia mau wahi e oukou. Ai ka Poaono ae nei paha, e huli hoi mai at oia i kona home, aole nae makou 1 lonomaopopo loa mai. Hohia e ke ahi.- —Ma ka la I o Mei nei, pau ae la na hale laina ewalu, o ka hale puhi Hilo, Hawaii,, eha hale^^oho 0 na/kanaka paahana, ka huina o lakou a pau he 12 oo ia. Ma ka hora 12 oke awakea o ka la i oleloin maliina, a ma ua la la, ua hele mai ka pa hana a Komo, (Kapena o Neki Mele) mamua, e kokua ma kekinai ana 1 ke ahi, a me ka pa hana a S. Kipi, keiki haukawewe o Kauakanilehua, a ua lilo iho nei i ka Hui o Melchers ia pa hana, aia ma ia inoa i keia wa, aua hele mai ka pa hana o Paukaa ana Pake. Nolaila, kau iho la ka ukana kaamaha maluna o ka Hui oia pa wiliko. Ikawaia E. Keoni kela hale puhiko, malama loa ia kela mau hale laina, hoonoho ia 4 kanaka i kekahi wa me na pakeke wai. A i keia wa a pau iho nei, hookahi no kanaka. 0 ke kuma i pau ai keia mau ha'e, no loko mai o ka puka uahi o ka hale puhiko, a le'le mai ka huna ahi opala Inina, oia ka wahie i hoo ia ina kapuahi. Nolaila, ena haku hana e, e makaala oukou, i ole e poho na ona oia Hui, a pela aku. Āmakala 2, ua hoomakaukau koke ia na hale e kukulu hou ia nei, ua haalele mai i kahi i k-ukulu mua ia, ua hoonee ia aku ma kahi e aku. Ke hali nei na kanaka o na pa hana 2, o ka pa hana o Kaiwiki i pau ai i ke ahi, a o ka pa hana oS. Kipi iho nei mamua. J. A.. K. Waianuenue.