Ke Au Okoa, Volume III, Number 8, 13 June 1867 — No Honolulu a me kona hiohiona. [ARTICLE]

No Honolulu a me kona hiohiona.

HEJLU 15. He ahiahi Poaoao, a hiki aku la maua i ke kihi o ke Alanui Nuuanu a me ke Alanui Moi, a mawaho iho hoi o ka hale Pohaku o Kimo. Ku iho la maua, a nana ae la, o ka iho no ka kanaka iuka i kai, i Waikikii Ewa. Ia nmaa-oae e hoohuoi ia ana ko maua mau maka e ke kinohinohi o na wai hooiuu o ka aahu o-kela mea keia mea, naue mai ana mauka mai kekahi kanaka, he elele paha i hoouna ia mai e ko Hamakua poe. Ua kupono no kona mau aahu mai luna a lalo, aka, hookahi nae wahi kina a maua i ike īii. I kona iho ana mai, ua ane oioi kona hele ana, no ka maa ole paha i ke komo ana i ke kamaa; aka, aole nae no ia. Ua kiekie loa ke kamaa i na hila, a ua poupou kupono ole no hoi ke kamaa; me he la o ke kamaa, he hapalua wale no ia no ka loihi o ke kapuai maoli. I ka hiki ana i be kihi o ka aoao mauka mai, kona noho iho la no ia ilalo, a wehe i kona kauiaa, a auamo ae la i ka a-i. I ka ilee ana o Ukali i kona wehe ana i kona kamaa, i mai la no ia, " Ka ! Hoomanao ae la au i kahi kanaka a'u e loho ai, pau kauna o ke kukioi an& i Moanalua, a i Kou nei, aia no nae ka paa kamaa o kona haku i ka a-i kahi i kau ai. Ao*he nae hoi ana i ka wa pouli naaupo hoi ia, eia hoi keia i ka manawa naauao. Ka ! ua ike no paha he hiki ole no hoi ke komo i kamaa, komo ana no ! " Kuu pai koke ae Ia no ia i ka waha o ua o Ukali; a i hou mai la oia, " O oe no ka hoi ka mea i ike i ka hana pai la; e kui ia paha a wali na pai au i hanwi ai ia'u, loaa ko mau pohaku." Papa ikaika aku la au ia ia, aole make kamailio hou mai o lohe mai anei ke kanaka auamo kamaa, ninole ia mai ka maua mea e kam'ailio ana. Ka Halewai. Aole keia he hale e kena ai ka make wai o ka lehulehu; aka, he hale ia e kena ai paha.ka poe hana hewa i ka lakou mau hana. Mamua aku nei, ma kekahi aoao ka Hale Kaawai ia o ka Helu 1; a i keia manawa, ua hoolilo ia i hookahi hale. I keia hale e alako moa ia aku ai, a hoopaa ka mea hana hewa, mamua ae o kona halawai ana aku me na helehelena kuoo, a me na maka dala kui, hooniii ike o ka Lunakanawai Hoomalu. la maua e ku ana ma ka ipuka, alako ia mai ana kekahi haole, a me kau wahi wahine, i auume mai paha. I ka hiki ana iloko o ka Halewai, ninau rnni la kahi haole, o Alika paha ka inoa maa mau i kanaka, " Pehea no, ka hana oe me keia haole, pi mai maanei ? " Ee olelo kanaka mai hoi ka ka makai haole, e namu aku ana ua wahi wahine nei, ma ka olelo Beritania—Hawaii—Fatuhiva—Makinika, " Hia ka mana, kukini ka hauki mi; hi unuunu mai lauoho 010 kemu puaa, e olani ia ana i kahu-na-imu. Ai nono, heaha la ke kumu, hia haole hana pepe mi. Ia ia hana pepe mi, ai kini auta Holea ! 010 mana, manao, e kahea ana la wau he moku e holo mnf ana ia o ku, hi no hooloho mi kahea. Mamuli wau hooinau no i ka holina, kaiko pi mai, pilini mi hia." No ka maopopo ole o na olelo o ua wahi-

ne nei; a hahai pololei mai !a ka haole, ua lawe mua ua wahino nei i ko daia i kekahi po aku a ho!o malu; loaa i ua haole nei, aohe hooko ia ka uku pani o kana dala.i lilo. Ia manawa no nae i lawe ia mai ai kahi wahine, ua kunewauowa oo oia i ka paipai ia e na kulu wai hoomaluie kino; a nolaila, i ano mahaoi loa ai hoi. Ua kahea ia aku la kekahi o na keiki hanai a Baraunu o Kawa, auaalakai ia aku Ia ua wahi wahine nei iloko o ka rumi hoopaa, me na hua mele no i ka waha, " Ke lawe ia nei kuu kioo I " Huli mai la -maua mai ka ipuka o ua Halewai nei; a hoea hou mai la no he mau wahine hou no o ka hale haaheo o Laikini a me kooa ohana. Ua hala aku ka laua mau hana, mao aku o ka mea hiki ī ka'u maka peoi ke hahai aku. A i iho la au, " O na makuahine anei keia e ulu hou ai ka lahui ? " Maluna ponoi o ka Halewai, he bele, e haPai i na wa kapu oka po; a o kona kani ke -ana, ua holo no i kekahi poe haku mele, " A kani mai e ka bele mua, Hoi aku no makou." Mauka mai o ka Halewai. be hale kui amara, a hana hao hoi no W. Duncan (Kakana.) Mao aku olaila, kahi noho o kekahi haole kamaaina o Keoni Miki. Ma ka aoao makai mai e ku poooi ana i kona ipuka pa, ka hale oke Kaawai Helu 1. Mao iho, he.mau hale noho wale no, a hiki i ke kihi o ke Alanui Maunakea. Aia ma ia hikina ma ka aoao ma Ewa, he hale ai; a mauka mai e huii pono mai ana, he wahi hale kuai rama, o Maine Hotele ka inoa. He mau hale noho wale no, mao aku a hiki i ka uwapo a Hooiiliamanu maluna mai, he wahi hale kuai; a o ka huelo paha ia o na hale kuai ma Ewa o ke Alaaui Moi. Ka uwapo a Hooliliamanu. O keia uwapo, oia paha kekahi o na uwapo kahiko loa raa Oahu nei i hana ia ai, a he uwapo paa no hoi o kona kukulu ia ana. Ua hilinai nni no paha kona paa ana, ma ke akea o kahi e l'iolo ai i ka moana; a no ke ano pa* papa no hoi paha kekahi, oolaila, ua palahola ka holu ana aka wai ika moana. Ia maua i hiki aku ai ilaila, i mai la o Ukali, "Hoomanao ae ia au i kekahi wahi mooielo uuku no kekahi kanaka o Hawaii. I kekahi po, ua hoowalewale ia ua kanaka nei, e kekahi keiki • ke kaona nei a ona, lawe ia a loko o kekahi hale, hoomoe ia oia iua haie nei. 1 kona moe ana, a ala mai, aohe ia i ike i kona wahi e moe ana. Ala mai la, a nana ae la mao a maanei, a hiki wale ia i ke Alanui Maunakea, huli pono ia ilaloo ke Alanui Moi, e imi ana i kona wahi, aohe nae he loaa iki. Aka, i kona hiki ana iluna o ua uwapo nei a Hooliliamann, pa kona papalina i ka huihui a ka makani ma kooa papalina akau, hooma□ao iho la oia o ka uwapo ia a Hooliliamanu. Huli ae la ia, a nana aku la oka pouliuli ia o Kawa, manao iho la ia aia mai mauka kona wahi i Kikihale." Holoholopinaaū. (j9ole i pau.)