Ke Au Okoa, Volume III, Number 14, 25 July 1867 — NA ALII SEKOTIA. He Moolelo no Sekotia. [ARTICLE]

NA ALII SEKOTIA. He Moolelo no Sekotia.

! No ka manao o Helene Mar, raaranli anei j palia o ka Moi maoli o Sekotia ka mea nana j i hoopakele mai iaia, a ke bai hoi oia i kona inoa, a me ka waipahe o kona man ano, alaila, he mea ia e kun>abaii ai iaia. 0 keia maa manao na mea e hakukoi ana iloko o kona umanma, i kona manawa i lawe pio ia mai ai iloko o na alanui o Stirling. A i kona manawa i lohe ai i na lanakila ana o Walaka, ia wa no hot oii i manao ai, o ka lima koa kahi o kona mea nana i hoopakele kai kokua ma keia mau lanakila ana o Walaka; a ua hoike pu ia aku kana mai palapala iaia i hiki mai ai oiai ke kulanakaaliale 0 Stirling; a malaila e hoike hou ai oia i kana mau hana kaulana e like me ka hana ma ka pakaaa o Damabatona. 0 ke kani ana a ka o-le Sekotia mua- ma naalanui o Stirling; a mai ia manawa mai, i hoolilo ai oia iaia iho ma ka hokeai a m(? ka pule; a hiki wale 1 ka manawa i komo ak-u ai o Marray e hoopau i kana pule, a e hai aku hoi i ka pau ana o ko lakoa noho'na paahao. I ke akakun ana iho o ka Helene maa oleIo e pili ana no ka mea nana oia i hoopakele, i mai la ka Haku Mar, " Ae, oiai nāe paha, aole oia i like aku la me Cressinghama ma kona haawi ana i kona hoopai ino. No ka mea, aia wale no a lilo pio o De manawa iho la no i hookaawale ia aku ai mai ka Lede Mar aku: Mamua ae, ua hoonoho ia no maua maloko o na rumi niaikai kupono; aka, ia manawa nae, ua hookaawale ia maua mai ia wahi aku a iloko o na mmi pouli kaokoa. Kuu kaikuahine Lede Ruta" vena hoi, aole au i ike iki iaia mahope iho o ko makou hookaawaleia ana ma na alanui o Stirliūg; koe nae ka manawa o makou i lawe ia ae ai e kau iluna o ka amana; a o ka manawa no'hoi ia i manao ai au e ike aku ia laua e make ana iluna o ka amana, a imua ponoi hoi o knu mau maka !" Akahi no o Helene ā lohe i na hana iuo ia o koaa mau makua, mnhope iho o ka lawe pio ia ana o De Valeua. Ua hookaawale ia 0 Helene mai kona mau makua aku, no ka . jQanao,o De y»l.ena e kolohe iaiā. ,Ua puka,; aku o Murray e halawai me Eawin a rae ko- ■ na makuahine, e haawi aku ana i kona mau hoomaikai ana, a komo hou mai la oia, me ka i raai ia Helene, ka Haku a me ka Lede Mar, e hoolnolu ia lakou iho i ka maluhia maikai o ka pakaua. Ukali aku la o Edwin a me kona makuahine ia Murray, a hiki i kaopuka o ka rumi paahao nui; malaila lau.i i haalele mai ai ia ia, a komo aku hoi laua i k;i hale a ka Haku Eutavena e ku ana i kana waki. MOKUNA VI. Mahope iho o ka moku ana o ka pawa o kekahi kakahiaka ae, loaa mai la ia Murray keknhi palapala mai ia Walaka mai, e olelo, mai ana e hai ae oia i ka Haku Mar, he hora 1 koe mahope iho, alaila, hiki mai o Waluka e ike iaia. E hele inai ana oia e haawi mai i k& halealii o Snawdoan; me ke noi mai hoi ' i e noho o ka Haku Mar maluna o ka pakaua i a me ke kulanakauhale o Stirling; meka ma- J lama ana i ka poe«pio kaulana ana e lawe ; mai la o hoonoho ia lakou malalo ona. | Oiai, ua ola lea ae na eha o ka Eaku Mar, a no ka hiki ana mai hoi kahi o keia paulele aio kona malama ana, me he mea la, ua komo hou mai na aa-koko ikaika iloko ona; a no ka hoomakaukau ana e hookipa niai- i kona hoa'loha, nolaila, hoouna aku la oia i ka olelo i ka rumi o na'iii wahine, e hoomakaukau lakou no ka hiki ana mai o Walaka. Halawai like ae la lakou no ke ano o ka hookipa ana mai ia Walaka. Ua moupopo i ko ka Lede Mar mauao, aole i halawai inua o Helene me W-alaka, nolaila, hoi aku la ka Lede Mar i kona keena e.hao ma( iaia, " a linohau, a ai paha ka manu iluno," a o na lole maikai a pau loa kana i kauoha ae i na haia wahine, 4 lawe mai e hoonani i kona kino 0 Lede Eutavena, uo kona hoihoi loa e ike i ke kanaka nana i hoopakele pinepine i kona kaikunane, a ka mea hoi nana i lawe mai i kana kane ponoi mailoko mai 0 ka rumi poul; ino, nolaila, oia ka mua i awiwi iaia iho 1 ke komo ana i kona lole, a hoi mai la oia mo ka Haku Mar maloko 0 ka rumi hookipa nui. Mahope mai hoi, komo mai la ka Lede Maf iloko me kona hoomahie nui a pnu. Aka, ke kani liele mai la na o-le a Walaka iloko 0 ua ipuka o kn pakaua, mamua ae o ka hiki ana mui 0 ka manawa a Helene e haalole ai i kona keena. Kaelelenoiao ko Walnka liiki ana inai; a nolio iho 1a 0 Heleue iluna o ka noho. 0 koua manawa mua ia u halawai aku ai me ke kanaka nona na poino ana i uwe pinepine ai; a ka mea 110 hpi nna i maknu ai, malia paha e loaa niai nna iaia ko kipnku ia a me ka make puha; 0 hiki mai aua oia imua ona, aole nue nie ka aahu 0 ka inea iloko 0 ke kumukena, aka, me ka aahu o ke kanaka i lanakila; ke koa lioi

o Sekotia, e haawi ana i na kanawai i ka poe hookaumaha wale; a ke komo.mai laoia iloko o ke kulanakauhale maluūa oua kahua kana i :nokaki i ba poe make i na apo'na a ke kanal

j Ikawa a na manao hopūhopualulu e n!u- -| aoa ana iloko ona, no ka hiki ana mai hoi o Walaka, kamumu mai la na rnmi malalo iho [na kenela koa Sekotia. Aole no hoi i liuliu, hemo mai la ka puka o-ka rumi o Helene, a komo raai la o Edwin me ka olelo mai, " E kuu hoahanau wahine, ua aneane e pau ka Walaka hana iloko o ka rumi nui malalo. Ua lilo ae la iko kakon makuakane ke kiaaina o ka pakaua nei, a ua tausani paha ka nui o na pio hanohano i waiho ia aku malalo ona. E oluolu paha oc e kaua i ka rumi nui e noho ai, malia o pau mai ka hana, pii tnai o Walaka ma ihiua nei."

Ko Edwin lalan akn Ia i ka lima o kona kaiknahine, a komo aku la laua iloko 0 ka rumi nni, kahi e haiamu anaoka ohana opio. I ko laua nei komo ana aku o Ledc Mar kai kokoke loa ma ka ipuka o ka rumi, c hoolohe hoomanawanui ana i ka-hanwalaau a na leo malalo, a me ke kamunio alcu o na kapuai o Helene ma. Iloko o ka onohi o kona manao, o Walaka ma keia maTi mea e pii aku nei,-aka, ua hookuemi hope ia mai la nae kona mau manao hopuhopualulu i ka ike ana aku ia Helene ma e ko®io mai ana. Ko Helene aahu nae i komo mai ai, aohe no ia he mea e hoaihue mai ai i na manao o ka poe e nnna akn ana iaia. No keia mea, manāo iho la ka Lede Mar oia no ka oi o na mea a pan oloko o ka rumi, a e lanakila ana no paha oia maluna o kekahi mau manao pepe o ba aoao oolea. Aka, no ka makau paha.o ua Lede Mar nei, o hoo l ponli ia kona nani e ko Helene Mar wahine ui, i ane likej)aba me ke ano o ka Leilanohenohea wahine ui, a penei no ia : •' Aia i Mokanlele he paa' nani, £ hoopnlu ia ana e ka hau I.ini, Aohe mea like malalo o ka milu akolea,' I oi ae mamaa o Leilanohenohea. . Aohe onaona o fea pui Magnolia, Aohe he moaDi alaro ka Lilīn, He kupaoa wala no ko ka Mmauea, Aole nae e loaa o Leilanohenohea.. He nani no ka wahine o ka Liula," He nonono no hoi ko ka wahine hele !a, He hiu maaia nae-laua i ka woianahea, Aole no e aku o- X*ilanohenqh|ea. He mohaha ula maikai no ko Lilia,' No kona noho maa i lea malu poliulia; Al;a, ke pa e mai nei he leo kahea, Aohe no e loaa aku o Leilanohenohea. He oi no ka wahine o Pihanakalnni, .1 ka hoope ia paha e ke kupukapu mo&ni, Ke i mai nei nae ka makani papuhea, Aohe no e loaa aka o Leilanohenohea. Ua holoholo au ma na pou uliuli, Ua heluhela no hoi no ka wahinffoPaliuli, Ua ike, ua lohe no hoi i ka leo o ke Kiowea, Aohe nae i loaaaku o Leilanohenohea Knhikuhi ae la ka Lede Mar ia Helene e hele a noho pu me ka Lede Rutavena; a ia wa koke no hoi i lohe ia aku ai, ke kamumu mai o na kapuai e pir mai ana o na'lii koa Sekotia. Aohe no hoi i liuliu, hemo mai la ka puka, a komo mai la na'iii koa Sekotia; a 1 ka mea ma ka {JuiTsna mai, lele aku la ka Lede Mar, a kulou iho la ma ka umanma oia alii koa, me ka hoopuka aku i na huaolelo, | " Auwe uo hoi oe e kuu hoola !"—a ke kulou | iho la no hoi ke 'lii koa e kamaiiio pu me ia. i Ma ia mea, manao iho Ia o Helene o ka mea | ia nana i hoopakele mau i ke ola o kona ma--1 kuakane, a o ke kanaka hni ana e inoeuhane | mau ai. Aka, aia ihea ke 'lii koa nana oia i hoopakele iloko o ka waonahele ? Ka mea hoi ana e kau nui nei ka manao o ka halawai hou, no ka mea,. ua olelo mai oia e hele ana e hui me na puali koa o Walaka ma ? Ia manawa, ua 3Ho pahaohao iho la ko Helene manao, a hoomaka iho la oia e nana ae mao a maanei i kela a alii koa e kuku ana; aohe nae he halawai iki mai me na helehelena o ka mea nana oia i hoopakele i ka waonahele. A, i na o Helene i huli mai ai i ka makaikai aua o kona man maka i kekahi mau alii koa e iho, halawai mai la oia me ka helehelena ula kanaka maikai o Walaka, oiai, akahi no oia a hookou aku i ka luhimi ana mai a ka Lede Mar. Kikepa. ae la o Walaka i koua lauoho, a ike nonoli aku la o Helene, oia no ka mea nana oia i hoopakele mai ka Haku Soulisa mai. I ka halawai ana aku no o kona mau maka me ka helehe'ena o*vValakD, ua ane ponin mai la kona mau manao ao kanaka, a manle iho la | ua Helene nei iluna o ka n-ho; a mai haule oia iluna o ka papahele, ina aole e pna mai o Lede Kutnvena iaia. Na ka uwe hooho ana a Lede Rutavcna i hoohaliu mai i ka malea o na mea a pau e nana mai i ona la— ko Walaka haalele aku la no ia i kn pna ona ia Lede Mar, a hnliu mai la oia i ke kino palupalu e waiho ann, ua anoane e hualelu mni ko no kanaka oloko. " Henha keia mea e kuu Helene," wuhi a ka Haku Mar. " Aolo au i ike," wahi a Lcdc Hutavcnn, " niahope mai nei no o'u kahi i noho ai; aole nu i ike iki i ke kumu o kona maule ana, a aia no la ke ike pu ne la no kakou I" Manao iho la o Murray, ua ike iho la paha oia i ke alii koa ana i olelo mai ai; a an-

na ae la oia ina helehelena a pau o kona mau hoa kenela, aole nae he loaa iki o # ke kumu i maule ino ai o Heleue, aole no hoi oia. i ike iho i ke alii koa i ike ole ia, a Helene i olelo mai ai iaia. 0 Walaka hoi, iaia i naua iho ai malnna o Helene, ike maoli iho la no hoi oia i ka mea. ana i hoopakele ai ! mai na koii ino o ke kanaka i hooikaika ai e I hooko i kana mau kuko hewa ana maluna o ! o j Helene. ! Ua lulu iho la o Lede Rutavena ina kulu wai rose maluua oka helehelena - o ka iuhi a koua kaikunane; a olelo ae la hoi o Walaka i kona mau kenela e puka aku mailoko aku oka rumi. Wehe malie ae la na lihilihi o ko mau unaka, a ike poaeae 3e la oia e kuku ana a pnni, he poe e kiei iho ana maluna ona; makau iho Ia ua Helene nei o halawai mai anei ka wehe loa ana ae o kona mau maka me-ka mea ana i ike mna ai, na laila, upoi hou'iho la no ia i kona mau lihil lihi momi, e huna ana i na kulu kehau a k.t waimaka iloko oka poli o opnu. Ika wehe hou ana ae o kona mau maka, halawai hou mai la no nii maka o Walaka me kona, a heluhelu aku la ia i ua ano oluolu a paa loa o ke ahōnui iloko o kona helehelena. No keia mea, makau iho Ia o Lede Mar i ka hopena aku o keia maule aua o Helene, a me ko Walaka haalele iuo aua iaia, a hoi aku Ia oia mahope o kekahi noho; a hoomadso iho la ia i ka olelo ana mai a Helene no ke alii koa i ikē ole ia, a hawanawana aku la oia i ka pepeiao o kaaa kaikamahine kolea, me ka lohe pu mai no nae o Walaka i kana olelo ana aku, " E kuu kaikamahine aloha, e pono oe e hoi koke iloko o kou rumi; malia o pau ae kou niau manao kuhihewa no ke kino o Sir. Wiliama Walaka." No keia mau olelo a kona makuahine, ua pii ae Ia ka ula i ko Helene mau papalina; a pai ae la oia i kona poo me ke ano kalalea, a i'aku la, "Ke malama nei au i kau mea i olelo mai nei; a o ka mea hoi nana i hoopakele mai ia'o, e kuia ia mai au, no kuu hoihoi ana aku i kuu hoomaikai ia-oe." A iaia 1 hoopuka ai i keia inau huaolelo, halawai mai la kona kii onohi me ko Walaka. Ua ane pihoihoi kona iialehelena, a haule iho-la oia nialuna o kona kuli imna o Helene, me ka i Bku, " E ke kaikamahine maikai, e »luolu oe e ae mai ia'u e hoomaikai aku wau ia, oe, no ko'u aie uui ia'oe, uo kou liaawi aua ike kanu maikai i ka'u wahine alolia; he aie ia hiki ole ia'u ke hookaa aku. Ua hupo wau mamua i ko'u liai ole aku i ko'u inoa i/ oe, i ko kaua manawa i halawai ai iloko « ka waonahele, aka, he mea hiki ole nae iafu ke hai aku i ka inoa o ka mea i ino ia; a wale no ka mea nana i kouo mai ia'u, aolf e hoopuka aku i ko'u hoomaikai ana ia oe,/ka hoa'loha o ka mea i hala e aku, a ka hc*.'loha%o hoi oua mea a pau loa. Malia'laha, ua hawanawana mai i kou mau pepeijW na leo o ka anela e like me oe e Lede Haene, e hai mai ana i na mauao hoomaikai a re kane wahinemake." Ika pau ana. o ke«& roau huaolelo, upiki iho la o i ki lima o Helene me ka pumehana o ka hooipaikai io mai, a ku ae 'a a puka aku la mafoko ak(l 0 ka rumi. / Ia Heleue i naua aku p.i i ke k»mailio ana mai a Walaka, a hoolohe pu ana-'aku no hoi 1 kana mau olelo ana raai, ua o mai u na knkuna o ka olioli iloko ona; akia, ia Walaka i ku rfe ai iluua, a haalele niai la i ka ni-

mi, me he mea la, ua pani ku i.i mrii ke tu> holookoa tnai kona maka aku. 0 k'alioopnina ana i ka hoomnnao ana iaia, hc mea Hki ole ia iaia. laia i ha'na ae ai i kona puiiwai, ine he mea la, ua oneoneo-ia mehe waoikua la. Aka, o ke ano koa, aia n£ ia ilolo ona kahi i haiamu ai. Ua haka pono aku oia i kona mau maka maluna o Walaka i hoolaa ia no ka lani; maluna o ke kane wakinemake i walohia a Mariona; ke kauaka haipnle a me ke kanaka koa, rae he mea la 110 kela ao aku ia i kana nana aku ! Ua poina iho la oia ia+a iho no keia ao oia, oiai, he aloha hemolele i like okn me kolea mann o ka Paredai&o, e hoomoe aua maluna o kona puuwai. Ua leha aku la ka Lede Mar ia Heleue, me ke ano ike ole i na mea oloko. Aole auei oia i lohe aku ia Walaka, e hai maeli inai ana oia, oia maoli no kel(v alii koa i ike ole ia I Ua lohe no oia, e waiho mai an!i oia i kona aloha no Helene; a aole anei i koroo pu loa mai kona pnuwai iloko oia hoohiki ana ! Hoaha la auanei kana man mea e noonoo ai; oiai, o ka hoohiki ana o ke aloha ana e moeuhaue pinepine nei, na lilo ia ia hai I Ko Murray man manao kahi, ua hookulana ia mai i liope; aka, o kona mau noAioo ana nae, ua okoa loa ia mai ko ka Haku Mar mai. I ka manawa ana i ike iho ai, na alohn inaoli oia i kona kaikuahine mamua ae o nu wahine a pau loa, aia ko kikeke mai la nae keknhi leo i na kukuln o kona pnnwni e hoopio iho i na koii makemuke a pau loa. Aka, iaia nae i paa mai ai i kona kaikuahine j ka po iho mamua, ua komō inai la nae ka manao iloko ona e paa raau loa anaoia nio in. Ua halo ne la nae ia puana a ka luoe I—A i ilio la oia iaia iho, " Pela iho la 110 hoi ha, aka, ioa nae lioi o okiia ana ma kaeheu kein

j nāu koii opiopio ana, alaila, ua inaha iho la !nj au ika lioolahalaha mua ana e like ka manu a Jove. Aka," a naua iho la o(ia iua helehelena o Helene, "ekaoi ona i'ahine a pau, ina aole au e kupono 110 kou lloha ia, alaila, i kaikunane a i hoa'loha no ftu nou—a e make ana no hoi nou a me Walika !" ( Hirli ino mai la ka maka o Lede Mar, mai aku ia Helene me ke ano huhu, i lili maoli hoi. Aka, aole nae e hiki—iaia k kaulawaha mai i kona alelo i ka wa i haaaku ai koua kumu oka lili nui. Ike pa'w?ar'a a^n ° P u ' ia mahope aku o Helene me Edwin a me Lede Rutavena, huli la olelo aku la hoi i ka Haku Mar, *A!a la, ike oe, he mea hiki wale no ke hooi4hee ia ka puuwai paakiki o. ko kaikamahitSS o Helene 1" Pane mai la ka Haku Mar, " Heaha k«ia mea āu e olelo nei e Joanna ? E hoahewa ana anei oe i ka kaua kaikamahine no i6na hoike ana i kona lokomaikai ?" *' He hoahewa mau au," wahi a LedeMar, wahine opiopio a pnu loa; e hoolaniana; a ina e puka mai ka oiaio, ka hehee v|le aku no ia e like me ka panku hau i pa ife|ho e ka la." $E ka Lede Mar," wahi ake kane, " pehi la i komo mai ai kou mau manao ino i1«ko ou ? Pehea la i hana ai kuu kaikamaau e hana ino nei ? Aole oia i moe aku K'ia poo maluna o ka nmanma o Walaka, a lihiloa me ka uwe ana, a e ole ka hoihoi Ji mai a Walaka ia oe i kuu -umauma, ina • e pia ua uwe no oe, aia i ka manawa hea Ia ē'iau ai ? E noonoo oe e kuu Lede, me he Oia la ke hoike akea mai uei kau mau hana j \ hpu mau manao oloko ?" ki!! ka puka ana aku o keia mau huaolelo, |atpane koke mai la no ia o ka Lede Mar, la i komo mai ai iloko o kuu haku, lpimanao ino ka wau i ke kaikamahine ake a'u i aloha nui loa ai me kuu ola a pau loi? Aka hoi, o ke kaue nae, aohe hiki ia ppn ke anana i ka hohonu a me ka papau ika manao oka wahiue. E hai mai no'anei :<>la wahine keia wahine, he mea hoohuoi i manao ke.uoho iloko o ke anaina ike a hil'awai nie Walaka, ka maule houua uo ia." 1 He mea wale no ia e hoopuka mai aua i «p kahaha," wahi a Murray, " ""aKu~rtrakētTanī'kapakai oneSfica, ahe kaikamahine opiopio ko'u mea nana i malama-oluolu kupono loa; a mahope aku halawai hou au me ua kaikamahine nei; a o ua kaikamahiue nei oia no ka Lede Mar, a owau pu no hoi kahi e maule no ia mea; a ke hai aku nei au ia oe, he hoike ana ia o ko'u lokomnikai." " Ka !" wahi a ka Lede Mar, " hupo mau no oe e Andrew." Huli ae la nae oia a ole-

lo akn la ika Haku Rutavena, " 0 na ma-) kuahiae kolea, be mau hana uui ka lakoa e | hana ai i ka lakou mau keiki; a i ka manawa o na wahine i manao ai he pono kahi mea, alaila, hooliuli ae la no ia o kane i ka maikai i ino, a o ka pono i hewa." " E hoouhi mua iho oe ia oe iho me ka aahu kupouo o kau mau haua," wahi a ka Haku Mar, "e naua pono aku oe i kau kaikamahine ma kana mau hana, a aole ma ka mea kuia wale ae 110 oka mahawa. Aka, na keia niea -aa i hana ai i keia manawa iho nei, no kona ano palupalu no ia, a aole i ka mauleule o ka puuwai i kuia e ke aloha " j Ko ia mau olelo n ka Ilaku Mflr, lele mai la | ka Lede Mar a honi iaia, i mea e hoomali(?-1 lie iho ai i ka manao. I Manao iho ia o Murray laua me ka Haku Rutavena, ua malie na manao kuee mawaena o lakou, noWia, puka ?ku la laua iwaho, | a wailio iho la i ka Haku Mar a me kana Le-1 dc iloko o ka rumi; a mahope iho, olelo mai I la kn Hakn Mar i kana iede, " E abo no ka j lilo ana o kuu kaikamahine i kela kauaka, mamua o ka mat e ana o kuu kaikamahiue i na nlii kiekie maluna o ka noho alii." I ilio la n Lede Mar iloko iho no ,ona, " Aole no o*u oo ka mea, he nui walo no na Emepera, a hookahi wale no Williama Walaka 1 " Oini nae, o kona mau manao a pau loa, ua kau nui loa ia ia Walaka i kela ame keia manawa. Mai ko io no ke kaunu nui anaa kona manao, ina o kona wa i mare ai i ka Haku Mar, oiai, ua lilo oia i mea mahalo nui loa ia ma ko alo alii o Faroni. Hoomnnao ae la nae oia i ka olelo ana mai n . Murray, i hoouna ia mai oia e honlnnakila [iku ia lakou a pau; a na ia mea i hapai mai i ka manaolana | • iloko.ona. Ua hoōnoho aku o Wnlaka ika Halāi Mur ma ke kulana pilikia, aka, he ha- ■ nohano nao. Ina, e hiki hou mai na koa Pe- ■ lekano, hu inoa maopopo loa o ka pakaua o > Stirling kahi pnn e hoouka mua oi. He kal oaka ikoika a koa no hoi ka Haku Mar, aka, ■ no kona aoo loa, nolaila, ua aluhee iki kona muu niana l<on; a ao|o anei oia e homo aku < mai ka hipuu mare nku ■? A mahope aku, i aole nnei e Inwe ana ia i:i i wahine mnro ? O keia mau manao a noonoo hewa, ua pai Inhola pn mui no ia mnluna o kona naau, ia t ii e noho ana ma ka aoao o kona liaku kane; i a i mea e hooko *io ni i na koii ino o kona «

mau manao, ua hilinai iho ia malnna o kona mau pilikia ponoi; a o lakou no hoi ka oi o ka mana nui maluna o ke aupuni holookoa—O kona makuakane, ka Haku o Strathearn, ua popule oia, aka, koi aku la oia ia Walaka, e hookomo ia na inoa o kona mau hoahanau o Atola me Badenoka ma ke kukai ana mai i ka poe i pio i na koa Pelekane. I ka holo pono ana o keia mau manao iloko iho oo ona ponoi no hoi, a no kona ake nui no hui e hemo aku, mai o Walaka aHu, nolaila, i aku la oia i kona haku kane, " Mahope aku kaua e noonoo nui ai no keia noau mea. Ano, ke hookuu aku nei au e bele oe e hana i kau mau hana,.a owau hoi, e komo ae au e nana i ka kaua kaikamahine Helene. MOKUNA VII. O kē kaulana o keia maū lanakila ana, ka lilo ana o ke kulanakauhale o Stirling, ka lanakila ana maluna jna koa, he kanaono tausani, ka lilo pio aoa o ka Hope oka Moi i hoouna ia mui ai i Sekotia, a me kona man lalo ibo—o keia mau mea a pau loa, ua vsa, a kui aku la ka neei o ka lono maluna o na eheu o ka makani, a puni ka aina holookoa. Ua hoouna ia aku la na elele i na'lii a Walaka i ike ai, he huli ko lakou mau manao mahope oke aioha aina, e hoouna mai iko lakou mau koa; ao ka poe no e noho makau ana i ka Moi £dewada, aole i hoouna aku i mau elele io lakou la. Olelo mai la nae ka Haku Rutavena, e hoouna no i mau elele ia poe, pane mai la o *WaJaka, ** Aole e j kuu hoaaloha, aohe maikai o ka w a iho ana i na umiki malalo o ko kakou mau kapaii—lna, aohe e manao nui ana keia poe alii i ka pono 0 ko lakou aina hanau, alaila, aole lakou e hui aku me ko lakou poe enemi. Na lakou no o hoomanao i na pomaika i fea manawa e noho alii ana nria Alekanedero malnna o ko kakou mau noho alii. Oa ike mai no lakou i ko lakou aina ponoi e uwe ana maloko o ka hooluhi ino, a me ka hao wale ia ona pono; a ina ma ka kakou man koi aku e huli mai ai lakou, alaila, aohe lakou e hooko pono ana, aka, e kumakaia anfi lakou i ko kakou mau kumu hana—O ko kakou mau knmu hana, me he mea la, mai ka lani mai no ia. Ka oiaio o ko kakou mau kumu, mat jce Akua mai no ia; a ua moakaka lea na mea a pau, oka hooiaio vale no ka mea i koe. Ma na kuma hea ia, e kakeu Ke noohaiihuii mai 1 ko lakou mau maeao, ina he mea hiki ole i ko lakou mau manao maikai ke hu«i mai " Ko Lede Mar mau manao, aole i ikeia e na mea a pau, a lalau aku I» oia i kana peni, kakau aku la oia i kona mau pilikana, i kuinu e hooikaika mai ai ia Walaka, a ma ia man kokuā e lilo ai o Walaka i Moi; a o ka Lede j Mar i Moiwahine ke make koke iho ka Haku Mar. Oka mea mua ana i kakau aku ui, o John Cummiog, ka Haku o Bukana; e koi aku ana me na tausani kumu, e hui mai ma. ke ala ana o na kanaka ponoi o Sekotia. A ma kau wahi o ka palapala a ua Lede Mar nei, e olelo ana, " Ua hoopakele ae nei 0 Walaka ia Sekotid mai kona noho kuapaa ana. Ke hea uku nei ka aina no kona mau alii kahiko. Nolaila, e hele mai oe e | kuu hoahanau kane, a e hui me ka hoohiki j ma ka aoao o ka pono; ka pooo nui e hiki ai I i ka mana nui,«e e ike anei oe i ka ohana o j Cummmg a tne Strathearn e pii ana iluna o 1 kahi kiekie loa o ka noho'na alii o Sekotia

| nei." I Pna hooluhiluhi ana oja ano maaao e lij ke me keia, h he mau tausani kumu o ac, oia | i manao ai e huli mai ana kona mou pilikana a pau mahope ona. Hoonna aku la oia i keia palapala ma ka lima o kekahi kanaka aoa | i apu malu ai. me ke kau iho ma ka paoina o I kana palapaU, "O ka olelo pane a'u e ma- | nao nei e lo»a ia mai ia oe mai, e bui i koke mai no kou mau pnali me ko Walaka." In Lede Mar e hoonoho nei i kona mau kumu hana, ua hoouna aku la o Walako i kana mau palapala mao a maanei. He mau wabi inanao uuku wale no, a o ka leo o ke kaula□a, oia ka moa, nana i hoouluku i kaaina holookoa; a aole i hala lea ae na hora, he kanahakumamawalu, mahope iho o ko Walaka hoouna aku i kana mau elele, aia hoi, ua palauli holookoa ke knla ina puali kaua. O Sekotin holookoa a pHU, me he mea la, ua lulumi mai lakoU e haiamu ma na kapuai o ko lakou hoola, a mea hoi nana -1 hoopakel*: i ko lakou aina. Oka pne koa i hiki mua mni ai, no na pokii no ia o ka Haku Mar, a na Murray ponoi no i kii ia mau koa, a lawe mai. Mahope iho hoi, hiki mai nna ka poe koa i eha ai ma ka pakaua o Dumabatona, a ia manawa, ua oluolu lakou, a nolaila no ia i uhai mni la i ko lnkou kenela i ke kahua kaua. O Neil Campbell, ka haku koa o Loekawe a me ka Haku Botawela, ka makuakane o Andrew Murray, hiki pu mai la laua mo ko laua mnu puali koa nui, mai Argylcshire mai. Ua hoouna pu mai la na'lii o Ross, Dnndas, Gordn, Fraser, Scot, Linaaj, a me ! na'lii koikoi o Sekotia i ka lakou mau keiki, | me na puali koa uui, o hoomahuahua mui ana i lio Walaka mau puali, | Ika maoawa i hiki mai ai o koia mau pu- •

ali kaua aloha aina, mawaho o na kaiaulu o ke kulaoakauhale o Sekotia, na puka mai la na poe kanaka o ke kulanaka&hale, eikemaka i keia mau hoike ana o na manao koa i kupei? ia malalo o ka haaa pono ole a ka Moi Edewada. O na'lii o kela puali keia puali koa i hiki mai, ua pii ae lakou maluoa o ke- . kahi ahua lepo, e kuku ai; ai ka pa anaiho ana kukuna o ka la maluna o ko lakou mau kapa kila, me ka wewelo ana o na bae i na welelau makani, me he la, e hookapaliii aku ana i ka laumania o ko lakou laoakila, maiuna o na eheu'a me na kukulu eha o Sekotia. I ka manawa i wehe ae ai ka laina koa e pili koke aoa mawaho iho o ka pakana o Stirling-, mai ka hema a i ka akau; ike ia'ku ia o Walaka, ua paa pono oia i ka pono kaua mai iuna a )alr>, c bo!o mai"ana maluna o ke- . • kahi lio keokeo, a hona hoi na bulu o ka a-i e welo baah£o ana i ka ike ae paha i ke aiii koa, nana e hoio ana ia; i ka manawa i hoea mai ai ka mea nana i hoolanakiia aku i n'a puaii kaua nuioPelekane; ka hoola hoioSekotia; a ia manawa hoi, i hoopuka ia mai ai na ieo huro nui, e haehae ana i na ao kaalelewa 0 ke aouli; a me he mea la, e hoonaueue ana 1 ka honoa paa & lakou e kjj ana l 1 keia mau leo hooho i hoopaka ia ai, ve|ie ae la o Walaka i kona papale imua o na paali kaua holookoa; a kulou like mai la no hoi na hae a me na pahikaua imua ona. " Ke hele mai nei oia iloko o ka ikaika o Davida," wabi a ke kahanapule Bihopa o Dunkeld, a oia no hoi ma ke poo o kona poe hoahAau moneka. i hele mai la e bui me Walaka iloko o ke kaua. " £ na kaoaka Sekotia, e nana oukou i ka mea a ka Haku i poni ai!" O keia mau olelo i puana ia e ka Bihopa, ua komo lea loa aku la ia iloko o na puuwai o kela ame keia kanaka Sekotia. " E ola loihi ka Moi Williama," wahi a na puali kaua holookoa, aua hele aku la no hoi mao a. maanei oka koia holookoa. I ka lohe ana o oa'lii koa i keia.mea, hele like mai la lakoo a mamua ponoi iho ona, wehe ae la iko lakoa mau papale me ke kukuli mai imua-o lakou. Oka Haku Botavrela nae, laua tse ka Haku Loehawe, na mea i kokuli ma> imua ona, me ka ike mai ia ia i Moi qo Sekdlia. O ka Bihopa hoi, wehe ae la oiahe aila mai kona poli ae, a ninini itf° ' a nainoa 0 ke poo o Walaka, sae " Pefitsa ka Moi !' wau e hoolaa aku nei ia oe honua oei, no na mea i hooko ia e ko ka ani !" No keia inea, komo mai ia oa manao kuihe, a kahaha iloko o Walaka. Naoa iho la 1 ka Bihopa, a i mai la, "E ka makua hemolele, ua ia no paha e kau ke kalaunu maluna o keia poo, aole oae ke kalaunu o keia ao. £ ala ae oukou e na haku I " wahi a Walaka, a lele iho ia oia mai luna mai o kona lio, lalau aku la oia i ka lima o ka Haku Botawela, me ka i aku, " Mai kukali mai oe imua o'a, no ka mea, ua ane lika au me Gideona ika mamo a Isaraela, he hoa koa wale iho no wau. Aole e hiki ia'u ke ae akn i ka noho'na Moi, no ka mea, o lia mea nui e alii nei maluna o kakou a_pau loa, ua hoola mai ffo oia i Moi; eia no ke ola oei o Brnce. A ioa, ua nalowale oia, alaila, he nui wale ae no na koko alii iloko o Sekotia nei, i kupono no ka noho alii ana. No keia mea, pane mai la ka Haka Loe» kawe, " He mea oiaio, o na pono o ke kala-

nnu a pan, mc ke kanaka wale no ia i ike i ka palii ana aku ina ino. Ua haawi wale akn no o Baliola i ko kakou noho alii; ua haalele wale iho no o Broce; ua hiamoe feo kakou mau alii, a nau maoli no i hoala mai nei; a e kukuli wale akn noanei ka^oa.imaa 0 na kanaka, e uhai mai aohe nae hiki ke alakai ? Aole, e Walaka, moi ka manawa au 1 wehe mua ai i kau pa*hikaaano Sekotia nei t ua hoolilo maoli iho oe ia oe iho i Moi." " Ma bc ano kenela no oukou, e alakai no au i na puali koa," wahi hoi a Walaka, " m'a lee ano ruan, aole he mana hiki iloko o'u ke ae akn; a o ko kakou hulihia ana no hoi ia." " Mai ia wai mai ko kakou hulihia ana ?" wahi a ka Haku Botawela. " Mai ia onkou mai no e o'u mau hoa'loha," wahi a Walaka, " ina wau e lele koke i ka oukou mau mea e koi mai nei; a noho hoi malnna o ka noho alii a oukou e koi nei, hoopoina hoi an i ko'u kulana ponoi iho, alaila, e ala mni no anei na manao hu-aliu-a iwaena u oukou a pau loa, uo ke kulana a'a i hoopiha ai; ahe mea no hoi ia e manaoia ai, ua kue aku wau i ka poe hookaumaha wale no k:i pomaikai oka noho alii. Oia iho la ke Hr»o ke ae aku wau i ko oukou mau hooalii ana mai ia'u. A noho ae au ma ka noho alii ea, alaila, e ala mai no anei na lili o kela ano keia ano, a haule ka noho alii malalo o ko'u nohu ana; a he mea no hoi ia e hoohamama aku ai i ke ala no ke komo ana mai o ko kakou mau enenii, a hookaumaha hou no ia kakou i oi aku ke koikoi mamua o ko. ka wa i hala. "0 keia mau mea na kumu o ko'u hoole ana i ke kalaunu alii e kuu mau hoa'ioha, a me o'u mau hoa makaainana. Aka, oiai aoho o'u liauoli iloko o na inoa kaulana; aohe no hoi he olioli ma ka noho Moi ana, o ko'u uolio alii ana nae, iloko uo hoi ia o ko oukou mau puuwai ! E kaua no an a lanakila no oukou—E ola hoi wau a mako no oukou.'' {Moleipau.)