Ke Au Okoa, Volume III, Number 17, 15 August 1867 — Untitled [ARTICLE]

" E huli ae i ka Papa Piii—a e makaikni 1 kona mau aoao." " Kn nopepa ! owai la ka moa i ilie ole i k ". olioli ana o lawo mal ni?'* Spka;ce. Ma ka bee ana mai a ka papa 010 o ko Knokoa o ka Poaono iho noi, ua halnwai mai la rae makou kona hee ana mali na o ka nalu opuu, a loaa mai ka nalu oi i-pu, lumilumi ia iho la, a hoopuai ia mai la i ke kai palahola, kaanini wale mai la iluna o ko kahola e hau-pa ana i ka moni iui i oa mea e pili, ana i ko makou Hale i 'ai, a oia .hoi " Ka Hale Pai o ke Aupnni." Aole no lakou ,i keoa ia e na manao noono kanaka maikai, e holapu mai i na limu kala ahiu o ke kai i flioa e pale ao «' i ka umauma naha a me ka naenae o ko lakou

mau houpo, a loaa ka mea e ha-kukoi mai ai oloko—a aia la ke luai mai nei ina hua limu kala me ka awahua! Ke kuhi nC;i makou, o ka puka mua ana o ua pepa la a me ka noho loihi ana o kona mau hookele maluna o ke kuamoo o ua papa o'o heenalu nei, ua ano ma-kau iki lakou i ka hee aiia o na ano papa heenalu, a me k,a ike ana i ke ano nalu, e ku iho ai, a ho:!>kahi no pa-ka ana, auau i ka wai hoolohe i ka owe lau niu o Apuakehau—eia ka, he ole no!. He mea mau nae, a he menemene makou i ka hoopuka ana ia mea; o ka po'enana e hoopuka nei i ka nupepa Kuokoaī, o lakou no ka poe, nana hookahi wale iho no iaa ko lakou aoao, a aole hoi hookuu e ike ia ka pono a me ka hewa o kekahi aoao. E ike ia no keia mau manao maoli o lakou ma ka lakou mau mea e olelo nei, a e hoopuka nei hoi imua-o ke akea holookoa naauao. Ua waiho ia na aoao okeia mea he nupepa, i wahi e ike ia ai na manao o kela mea keia mea, o kela Aha me keia Aha, o kela Hui me keia Hui,'a me kela aoao hoi keia aoao. Ma ko makou hoopuka ana a pai ana hoi i na palapala o- na aoao hoomana k\i_ like ole me ko lakou aoao, ke kumu nui i puka mai ai kekahi mau iiiamala huaolelo awahua a lakou. Pela ka lakou hoolaha ana. Aole iki makou i kono ia mai oko makou kumu nui i hookomo ai i na m;:nao o ia mau aoao a lakou e kaeko nei, e hilinai a e huli ana makou ma ia mau aoao hoomana; aka, ko makou kumu nui o. ka hookomo ana ia mau manao, i loaa āi ia aoao kekahi wahi k(fwa e. hiki ai ia lakou ke kamailio. No ka mea, aohe hopkahi wale no aoao hoomana i ike ia aku e Hawaii nei. He mea hiki anei ke upoiia aku kekahi mau aoao, a hookahi wale no anei a kakou aoao e hapai ai i ke aoūli ? He mau aoao pegana anei kela, a aohe he mau aoao Karistiano ? E ike ia aku no

anei ia mau aoao elua e Hawaii nei, ina hoi he mau aoao pegana ? Ke olelo mai nei no hoi ua Kuokoa nei, " Aole īoa I'ie mana ko ke Aupuni e lawe ai i Jte āala o makou kapoe i auhau ia, e hfhua ma ka hooLaha ana i na manao kue' i ko makou hoomana." Aia ke maopopo loa mai la, he makeinake nui ko ka poe hookele o ke Kuokoa e hamau na leo kamailio o kekahi mau aoao hoomana e ae.' Ke hoole mai nei hoi lakou, aohe mana o ke Aupuni, a ua ane like no hoi ia, me he mea la e paipai aua ia Hawaii holookpa, aole e lrokua; a e uhai hoi i ke kanawā* i hooholo io-, i jl r<vl3LUpifni. 1 Owai keia poe a lakou e olelo nei, "i ke āala a makou ? Owai o " makou ?" He mea mau maloko o na nupepa, ke hoopuka ia ka huaolelo makou maloko o ka manao nupepa, pili wale no ia i ka poe na lakou iho e hoopuka ana i ka nupepa. iea he minamina no oukou kakaikahi loa i ka oukou mau wahi pohue aiai, aliali, heaha no oukou i hoomokaki wale ae ai ? I mea helu mai anei na oukou ? Ma keia hoopuka ana a lakou " i ke āala a makou," me he mea la, ua manao paha lakou, o ka lakou mau wahi dala wale iho no ka mea nana e kokua nei i ko makou Papa Pai. Aole loa mai ia lakou wale mai no kamea nana e kokua nei i ko makou Papa Pai; aka, mai ka poe ilihune mai no o kela ano keia ano, mai ka poe hanohano mai o kela a me keia kulana; mai ka poe waiwai mai 0 kela ano hana keia ano hana; a mai na hoahanau mai no hoi o kela a me keia ano lioomana. 0 ka ike like ia o ka pono o kela a me keia aoao, ke kumu nui o makou i hoopuka ai i na palapala o kela.mau aoao hoomana; o ke kau like ka makou i hana ai, aole o ke kau kapakahi, oiai, ua hoopuka no makou i kekahi inau manao o ko lakou hoomana a lakou i kapae ai, a ka lehulehu no hoi i ike iho ai ma na pepa i kaahope aku nei—aole nae i kapae ae, e pohoweko mai nei ka lakou kamailio ana i ko makou hilinai nui wale no ma kelamau aoao hoomana! A o ka lua hoi o na kumu hewa o ko makou Hale Pai i ua Kuokoa nei, " 0 ka lawe ana i ke āoha o ke aupuni e leokm i kekahi poe e komo iwaena o Jca poe i kokua ole ia pela, i mea emi ai ka, loaa o uapoe la 1 kokua. oh ia ina ka lakou oillana ponoi." Ma keia lnai maka poniuniu hou ana mai no a ke Kuokoa i kona kumu imihala elua, ua ea hou mai la no oia iluna, i kaapa loa'aku ai oia i ka aekai o ke kuhihewa maoli. Aolo i manao ke Aupuni, nole< no hoi i hooholo ka Ahaolelo e lilo keia Hale i wahi piele; e liko me ka hoopuka ana ou o ko Kuokoa, e waiho mai ana oe maluna o kou papaaina i ke kakekake ia ana o na io puan, io bipi, a me na io iole a na wahi keiki o Ukumehame. Ua hoopuka ia. mai e ke Kuokoa mamua aku nei, e hooluha ma: nna oia i ka moolelo o na wahi keiki lole bipi, lole puaa, a ble iolo o Ukumehame; a heaha keia ou e koi mai nei i kou mea nana o malama nei e kukulu i halo lole ? Ke kumu nui, ina paha ua hoomanao kou mau mea nana e hee, i ka Ahaololo o

ka M. H. 1864 & '65, i hoala hou ia ai ka Papa Pai Aupuni; oia no ka mea e hiki ai i ke Aupuni ke kamailio, a ke pani aku lioi i na olelo awahua, palau, lealea kalakalai olelo, a hoohikiwawe wale e like me ka oukou e kalahea nei; no ka loaa ole paha o ka oukou mau mea e hoopuka ai, a e piha ole ai paha ko oukou kolamu manao pepa. He mea oiaio no, ke hana nei no makou i kekahi mau mea pai hoolimalima, oiai aole no makou i papa ia mai, aka, ua ae ia mai no makou e ka Pauku 421 o ke Kanawai Kivila, a penei no ia : • "Ehikinoi ka Luna Paipalapala ke hana ma.ke ano hoolimalima, a e pai i na mea a kanaka e makemake ai e pai, noka uku e loaa mai ai ka waiwai dala puka o ke Aupuni." Aole maoli i manao ke Aupuni e lawe mai i keia mau pai hoolimalima i mea nona e waiwai ai, aka, ua manao ia i mea e houukumai'ai i ka Haawina Makahiki, ma kela a me keia halawai ana a ka Ahaolelo, no ka poe e lawelawe ana i ka hana Pai o ke Aupuni; oiai, aole e hikii ke Aupuni ke upoi i kona waha, a o ka oukou mau olelo hookui ka ke Aupuni e noho mumule aku ai; a na oukou e hulahula iho i kona kuamoo! Naaupo maoli ia Aupuni, ke noho pane leo ole aku, a aole ka e pane aku i na olelo e hilika ia mai ana i kona mau maka, a me na pai mahanahana i kona mau papalina! Ma ka paregarapa hope loa o ko lakou manao pepa, e i ana, aole e hiki ia lakou ke hele ma ka malu o ko makou hale me ka manao akahai; a he kaumaha hoi makou i ka ike ana ma ke akea, aole i komo iki ka manao akahai iloko o na Luna Hooponopono o ke Kuokoa, na pulapula hoi aka poe nana i lawe mai ka olelo, "Pomaikai ka poe akahai; no ka mea, no lakou ka honua." Ake olioli nei nae makou i ka pale ana i ke kau aku a ke aka o ko makou hale maluna o ko lakou mau poo; oiai, aole e ku ka maeo, ma ko makou mau ipuka i na manea o ka poe lealea kalakalai olelo! Ei aku no kahi kaawale loa la makai o Pakaka, pii mai! Aka, ke menemene nei makou i ka lilo ana o ke Kuokoa na na hookele o Keawenuiaumi e kia iaia, oiai, ke kaka-a e nei no i xahi pukoa iki!