Ke Au Okoa, Volume III, Number 20, 5 September 1867 — Untitled [ARTICLE]

Selo ia Hawaii.—Ma ka muku Murray i ku mni nei i ka Poalun iho nei, i lona mai ai i ke Kuhina o na Aina e, kokahi palnpaln e hni ann, no ka nui o kn inalialoia o nn waiwai Hawaii i hoounnia aku ina ka Hoikeike Nui ma Parisa. Ua mnkanaia mni hooknhi medala gula, hookahi medala dala, a ekolu mc(hln kelenwe, mo elua pnlnpaln mnhalo. Na inoa na lakou keia mnu medala i hnawiia, aolt i haiia mai, aole nne paha e emo, n iko ia no.

E iiiki mai ana.—Ma ka nupupa haole Ai> puni o nuhinei makou i ike iho ai, uu haalele aku ka inoku manuwa Beritania ir: Enelani iloko o ka malaina iho nei o Mei, e hui mai me ke au manuwa o ka Pakipika nei. E ku ana oia ma Valaparaiso, a he mau la hiki wale mai no keia nona i ko kakou nei mau kapakai oluolu. La hanau o kekahi kamalei. —I ka Poakahi iho nei, la 2 o Sepatemaba, oia ka la hanau o kekahi o ka kakou mau kamalei alii Mrs. Lilia K. Dorninis; a ua poloai ia aku kekahi o makou ma ka paina hoomanao ana, ma Hamohamo. Ua hiki ae ilaila keknhi mau alii koa, a me kekahi poe o ka Hale Ahaolelo; a ua ai no lakou, a ua inu, a waiho. aku i ka mea nona ka la hanau, me ka inoa maikai, me ke akenui e hooloihi ia mai kona mau la. Na moku okohoi.a MDA. —I ke kakahiaka oka la Sabati iho nei, ua komo mai ka moku okohola mua, ka President, he 21 la mai ka moana Alika mai; he 1200 barela aila, a he 20,000 paona iwi. Ika Poakahi mai, komo mai la ke okohola Islander, he 1,300 barela aila, ahe 20,000 paona iwi. No ka piha kuineki loa oia moku, he kanaha barela i kiola ia. Ke ano laki mai nei ua mau moku okohola nei. Ua poholo.—Aohe olioli loa o ko makon manao i ka hai ana aku, na poholo ka mokn okohola Congress i ka Ia 14 o Mei ihonei ma ke kai o l.nadira e lihi koke aka ana i ka moana Alika. Ke kumu o kona holo a ia an'a iloko o ke kai, no ka liu o ka moku; a i pomaikai nae i ka pakele ana o ke ola o ea kanaka oluua i ka ike ia ana mai e kekahi poe moku okohola e iho. He 90 mau barela aila wale no i pakele mai, a maluna hoi o ka President i hoi mai nei ke Kapena Cartino o ua Congress nei. Na keiki o ke ahi.—l ka hora eha a me ka hapa o ka auina la Poaono nei, ua kaoi mai la na be!e ahi; a ua mikimiki like aku la o ke ahi i ka lakou mau kaawai, a holo aku la i Kawaiahao mao aku e hookiki wai ai. Ke ano oka hoo-ki wai ana, he pauma aku kekahi kaawai iloko aku o kekahi, a pela ka hookuikui ana, ke ku iho la ke kaa mua Helu 1 i ke kihi pa o Kawaiahao, a aia 1 kahi o Kaina inauka iho, ka pau ana mai o na kaa, oia hoi ke Kaawai Hawaii. Iloko oia mau ki wai ana, ua pa-hupa-hu kekahi mau ili. Nupepa puka la. —I ke kakahiaka o ka Poalua iho nei, ua kuia mai la i ko makou kahaha nui ka puka ana mai o kekahi nupepa puka la, noloko mai o ka Halepai o Wini, oiai.' aole i lonolono mua ia kona puka aoa mai. E puka mau ana ka ua wahi nupepa la ' i kela lā keia ia, e l'rke me ka loihi o ka noho 'oa o ka Ahaolelo Kuikawa. Ika heluhelu aea i na aoao oua wahi pepa la, ke iae nei makou e lawe e na kanaka Hawaii, no ka mea, aia maloko olaila na nu hou o kela la keia la. He hapa nae ma ka olelo HawaiL He hapalua ka uku i kanaka Hawaii no ka pule; a e pooo ka haawi ana i kahi hapalua, ma ka mea hoonaauao mai, mamuao ka hoopaki wale aku no. t Pau i ka mano.—He oi mai nei hoi keia wa o ka pau pinepine i ka mano, ma Hawaii hoi hookahi kanaka, ma Maui i Wailua Nui i Koolau, pau ka lima o kekahi kanaka o Puuohu koaa iooa, a ke waiho la oia me ka eha nui i keia mau la. Ma ka mokupuni hoi o Hina, ma Molokai, hookahi kanaka'i pau mai ke poo aka hiu. No Waialua, aole nae makou i bai ia mai i kona inoa,i au ika upena hooauau, ekolu ko lakou nui, no ia la ka olelo ana, " Pau au i ka ia nui, I ka ia makamaka ole, O kai o ka moana Helu aku la ka la o kela ilikaoi, he hewa pana n<> uka nei, wahi a kela poe i hala aku nei. Ka hohonu o na moana —Ka hoheni mnu 0 ka m-iann Atelanita, he 24,000 kapuai; a o k» moana ?akifika nei, he 20,000 kapuai. O kahi hohonu loa nae ma ka moana Atel:inika, aia mawaho mai o ke Aupuni o St. Helene, ua ana ia, he 27,000 kapuai, a oi aku hoi 1 kii elima mile. Ma ke ana ia ana e Capt. Brook, mui ka 2400 a i ka 2600 anana, o ka h"honu o ka moana niawaena o nei a me Kapalakiko, a pela aku la no i>ahu ka hol.onu o ka moana mawaena o uei a Kina. Nolaila, oka papa ku olnlo, ua kupono loa ia no ka hoomoe ana i ka waea telegarapa; a aole no paha e hala na makahiki elima, a moe mai no kekahi waea telegarapa; mai Kapalakiko mai, ia nei, a pae loa aku i Kina. I ka auina la o ka Poaono iho nei, ua hai iu mai makou e ka Luna Leia, i ka hele ana ae o kekhhi Lunamnkaainana o keia Mokupuni, n o kekahi no hoi o nn pu nao o ka Ahaolelo; ano ko mnkou mioaminu i konu mao oho hina, nolaila, aole makou e hoopuka i ; kona inoa. Ua luwe ae oia e hookomo he mau palapula, a i ka nana pono ana iho o ka Luna Lela, ike iho la oia, he muu poo letn knhiko, ke kau ana maluna o ua mau palnpaln nei, a ha.iwi hou mai la oia ia ia. Aka, hoopaukiki nku la no ua LunamnkaaioHna nei. n no ke knpne loa ia ana mai, olelo aku la ka Lunnmakaaioana, a keia mukuhikiaku, e hoemi »i ka oin i ka uku o ka Lunn Lcta Nui. Iko inaieou loho ana ia meu, ua komo moi la ka manno Uahaha iloko o makou, no liana mnu 01010, oiai, heaha la ka hewa o ka Lunn Leta Nui ? O ka hooko pono paha ike kHnnwai ana e hoo leo iki ai imua o ka Ahnolelo o 1808, o hiki mai ana.

Hoao e puhi i ke ahi. —I ke ku ana mai o ka moku Paresidena i ka la Sabuti iho nei, ua lioouna ia mai la i kula nei kekahi mau mea, he liaole a me ke kamka Hawaii maoli, rae ka paao ko laua mau lima i ka hao, no ke pulii ana iua okohola la ike ahi. 0 Tnrnbull ka inoa oka haole, a o Kale, he pokia, ka inoa oke kanaka Hawaii. Ke pulii ana i ka moku i kahi kikina uuku iho nei, i ka po mamua ae o ka holo.ana 0 ka nioku ika akau. Ikawa e kepa hou ia ana kekahi mau kanuka ma Hilo, ua holo malu ua Kale nei, ano ka haawi ana i uku makana koikoi, nolaila, ua paa oia i ka hopu ia, a hoihoi mai iluna oka moku, me ka paa ana o kona mau lima ika hao. Makaukau ka moku e holo, a e kali wale ana no i ka pa iho a ka makani kehau o ka po, honi mai la ke alii oia waki i ka hohono o ke ka me ke ahi, a i ka hoala like ana i na kanaka, ua ike ia iho la ke ahi mamua, kinaiia a pio. la manawa, koi mai la ua Kale nei, i ka malamamoka e wehe i kona hao, mamnli anei ina e aia ka moku i ke ahi, make oia. Aolē i ike iki ia ka mea nana i puhi, a na waiho pu wple iho la no ke kapena i kona manao me ka hoomakakiu no nae. , I ke kalewa ana ae o ka moku mawaho ae nei o ke ua lele mai la ke kapena i knla nei, a hoouna aku la i pahu rama i ka moku; kauoha pu aku la nae oia, e waiho ia maluna o kt oneki, ma kahi e kokoke ana i ka huila oka hoe. I kekahi kakahiaka, ike iho la ua kapena nei, ua kiko ia ka pahu. I ka ninaninau ia ana o na kanaka, ua ike ia iho la o Turnbull ka mea make wai. No keia mea, kuhi aku la ke kapena, oia ka mea nana i puhi ika moku ma Hilo. Ua hoole mai la ua haole nei, aka, ua nakii ia kona mau manamana, a li ia iluna, a mahope iho, hai mai la oia, na laua me Kale pokia i puhi i ka moku. Ua lawe ia ua mau kanaka nei ma ka rumi mahope e ninaninan pono ia ai, a hahai mai la o Tarrfbull, nana i wehe i o ka lima o Kale, a o Kale ka mea i iho mua ilalo* e puhi ai me ka okomo i ka moka, aohe a; a mahope iho aku ua haole nei. I&a aa ana 0 ta moku, ua hookomo koke hou ia iho la ka hao a paa. Ua hoole paa loa mai o Kale, aole oia i hawa. Aole i olelo hou aku kc kapena ia laua, na hookuu ia no laua e hana, me ka haawi ole aku i kahi manao, ina laua.e hoi mai ia Hawaii nei, alaila laua e hookolokolo ia ai. 1 kahoomaka ana mai o ka moku e hoi mai._ ua hoopaa ia laua i ka hao, a hiki wale mai ia nei; a aia paha ma Hilo laua e hookolokolo ia ai. Paux-ho i Kt ola,—l ka makili ana ae o ka la, i kakahiaka o ka Poaha o keia pule iho nei, ua oki kekahi wahi Pake o Atong kona inoa, i kona puu me ka pahi umiumi ma ka hale inu ti e pili ana me ka hale kuai awa o Ailuene. Ua lonolono mai makou, ke kumu o kona oki ana i kona puii, me he mea lā ua uiha oia i keia ola ana, no ka mea, ua loaa ia ia kekahi mai ino aai; a aohe no 'noi . poe nana e malama maikai, a kopono ia ia, nolaila, ua manao kela o ka haalele wikiwiki ana i keia ao, ka oi aku oka maikai. Aia nae la, hanlele hookahi eae la i ka !a i ka mea mahana; a puanuanu aku la paha ke kino 'woilua o ua kaneka, i ke awaawa o ka āinauhane. Ke Kau Kaatcni ma Waimea, Ha.waii.— Ekolu mau hihia waiwai e hana ia ana ma Woimea Hawaii i keia Kau. Ka Ahahui Hauai holoholona e hoopii ana ia W. G. Akao, ( ka Luna Auhau o Hilo, no na $300 no ke kuai pono ole ana i na lio; G. Homes hoopii no iua Akao oei, no ua $150. O Garehama kekaiii o na haole wili ki ma Kohala, hoopii ia Luuakanawai Naiapaakai, no ka hoopaa hewa ana ia ia. He $L,OOO kana hoopii. Ho&kahi hihia hewa o Olu, no ka aihun bipi. He manao pon<» no.—l keiu mau pole iho nei, ua olelo wale ia e wehe ia ana ka Hale Keuka, i hale e kukulu la kekahi Ahahui no !:a hooikaika kino a me ka heluhelu buke ana, uiai, ke aneane mai nei ka manawa kupono ole ike kinipopo. Aole no ia he manao hewn; a he olioli nui nae ko makou, ina e hoala ia ana ia ano Ahahui mawuena o kakou Hawaii. He hoodna nui ana o ka waiwai.—Ma ka holo ana aku a ka moku Woodland i ka Poalua o keia pule iho nei, oo Kapalakiko, ua lawe aku ia, he 1,197,071 paonu ko paa, a aneaue hoi eono haneri tona. Me he mea la o ka oi puha keia o ka hoouna nui ana o ke ko malunu o na moku pea, no ka mea, o ka oiV«. le no o ka lawe ia ana o ke ko maluna o ke •Ajax % he 1,234,345 mau paona. : Ka hoi ana mai o ea Moi.—l ka wanaao o ka Poaha iho aei, uu hoi mai la ka Moi mai ikona home ae kai mai, o Kaunakakni.e wehe ka Aliaolelo Kuikawa. Ika hora 8 mai o kakohiaka una ae, i ka uu ia ana ae-o ka hoe, ua kipu aloha mai la ka Papu Puowoina. He buke puka hapaha makahiki. —Ua lonolono iu ma ke kaona nei e pai ia anu kekahi buke e puka ana i keia a me keiu hapaha inakahiki ma ka olelohaole; na keknlii mau loea haole no e hooponopono mau. E hoomaka iinn ka puka nna paha o ka helo mua i ka ln mua o lanuari, M. H. 1808; u he $5 ka uku no ku niukuliiki hookahi. Mai ka hekuawa mai. —l ke ku aha mai a lio Kuna Kamoi, i keia Poalima iho nei, hoi mai lu ka Ilamuku Nui, W. C. Parke a me kona ohnna, mai ko lakou huakai hoolanulona mai, i ka hekuawa o Wailuku.