Ke Au Okoa, Volume III, Number 38, 9 January 1868 — Untitled [ARTICLE]

Ke CtUB Geremania.—l keia pule iho neiua hai aku umkou i ka uu ia arn »e o ka hae hou o ka pou Geren>aiua ma k* la " Hape Nuia"aku nei. Ua poloai ia kela a me keia ohana Geremania, e naue ae Dia ke Clnb. Ika hora 12, ua akoakoa ae ke anaina mulalo o ka pahu hae o ka hae kahiko e welo ana. Ikawa i paa ai ka hae hou ika uakii ia i ke kaula e uu ae ai, haawi mai la ka Peresidena o ka Hui J. C. Gladc i kana haīolelo, penei:

E o'u mad hoaaika : Ua hoakeokoa mai kakou i keia la, e ic(»lr.ma no ko kakou hui ana i kela liae, oiai, ma na haaa hanohano o o ko kakou tnau hnahanau ma ka aina puuoi ua lilo ia i hae no ko kakou lahni. 0 ka Hae kahiko o ko Kakou lahui, oiai nae, aole ia i ike ia mai e na aupuni, aka, ua hana ifo ia i kana haoa. Maialo ona, kakou i manaolana, i hana, a i kaiia ai, no na makahiki; a malalo tx> hoi ona. kakou i hoonaauao ia ai no ke kulana a kakou e ku 'nei mawaena o na lahui. Ua liooholo pono oia i krtria mau liana; a ma kona wahi ke ike ia nei auo, ka Elele, ke Keokeo, a me ka ulanla i haawi ia rnai ia kakou e kekahi mana ikaika, oia hoi, ka lahui malalo o ke alukai ana a ke ano kanaka a Gererna :a i ike kakaikahi ai, a i ane ike ole ia paha mamua ,ua koua, poo. Noluila, oiai nae, ua mamao mai kakou, mai ko kakoii home i aloha ia, e hoomau kakuu i k<> kakou uloha kupaa, a me ka hoopii i ka Aina Muk'ua malalo o keia hae h»u.

1 ka pau ana o keia haiole'o, ua un ia ne k;t hae hou, a iu iho mai lu ka hue kahiko I ka hae hou i kau akn ai i kiekiuna pono. ua hauoli ia ae la me ke kani ana o na pu, na hulo ana o ka pne makaikai, a me ke kani ana o na pila a ka poe puhi ohe o Honoliiln nei—hohola aku la i ka welelan makani ka lepa a me ka hoailona o ka lnhni lokahi. Mahope iho. na alakai aku i ke anaina iloko o ka mmi ainn, a malaila i inu aloha ia ai'kekahi mau kiaha aloha, a i pani ia no hoi tne na haiolelo. Ma ka makou heluhelu ana i na h.iiolelo i hai ia mnlaila, aole e nele ko makou mahalo ana, oi;ii, ua moekahi no na manao a pau, aohe he lalamaaku e ohikihiki a. i kof:ckahi mau īuupuni e aku. Hoao b Kaawe —ī kn po o kn Poalua ibo nei, ua hoao kekahi wahi Pake o Ah«k, kona inoa, ma Kikihnle, « lnwe i kona ola, ma ka li ana ia ia iho, akn, ua ike e ia mni e keknbi Pake hona : ,cwalcwa ana, kii ia mai la. a oki ia ke kaula li, a pnkele mai ln oia mai ka make a kona lima pnnoi iho oke knmu i kanwe «i ua Pake bei ia ia iho, aole makou i lohe nmi. * • %

j La»'£ ihe ola —(Ja man .oiiiiu m.ikuu < ka helulu-lu unn iho i ka pnlapnla a ka Lunu ! o Lahnino, e hai ana, .awaeni o ka hora 'O o ke kakahiaka, n ma ke awakea o ka Poulua o keia pule iho nei, ua l«we ae o Kaiakekoa, he kanaka no Moulii i Lahaina, i kona !a; i..a k,. oki ana i kona <>pu ine Ha pai 'ki ko. He a, a eono paha iniha k« luihi, me ke kuk6t>,ik«nu liia nne o kahi - ku pahi i komo "i; a ua paUuku liilā na naai» 010 ko ma kekahi mau wahi. He ua kanaka nei, ā.he kupono ole i ka I kenahi niHU la aku nei inunua, ua hnlo kaoa wahine, kekahi kauaka oo Knhakuloa. Ua hopu ia laoa, a ua h<»>kolok<ilo ia no ka Dio»-kij'(ihe, m> na kuinu ehiki ole ?' ke hoopai ia, noUilu, ua h" c> . l<u , u ia - h» r uii hnu ia ka wahine no ka haai> .< i ke kane, a ua hoihi la luua, e nnho pu. Ika Poakahi ku hiki ana kekihi uiea i ka Lunakanaw»i Ho>>mulu, i pnlapala hopu e hoihui mai i ka wahioe, oiai. ua hoike in-i ua Kaiakekoa nei elii« <a iho, ke h<>i ole inai ka w«bine. A aia la ua hooko aku la oia i kaoa we,» i olelo hoomeamea ai; ua haalele mai la oia i keia ola #ia, ma kona lima ponoi no. Aha Kiekie —Ke K«u o Innuar 1~68. ua we'ie ia ika P'>aWlthi iho nei, la nn<>ari, hora 9 o ke kakahiaka. i Hon. E. H. Allen, ma !:« n<iho. E : uh wale no mnu hihia imua ona Jure Ke l<i kut ia Papai (w). No ke puhi bale !U« ' pau wale ia no kona *hihia e ka Loio Kuhma. Ke lii kne ia Ainua—No ki holonui me ka .noonoo ole. Hoooaiia $ISU, ame $30 koina. K» Loi« Knhina nia ka aoao o ke'lii 0 E. Kan'hioa n«e J. W. Keawehunahala m» ka āOHO pile. O na hihia wale iho la no keia imua na j<ire knnaka; u« hoopunee ia ka aha . . * kakahiaka, hor-i 10 Ka Oihana Kinaiahi .—Ua hai,i: m«k ■ e kekahi iniu hoa oka Helu 4, ,ka haliwai ana u* Puali 1« i ka po iho nei o ka Poalua, ua hooh'iolo ia ka e ka Oihina Kinai'ihi, aia a kn M'inede mua o --.uni, la 3, oia ka la e hookahnkaha ai o na K.oawiii iiia na Alanui oke kaona. E m«nu» ia ana ka, e nialaina ia ana ua la 3 uei o Feberu»ri. «ia ka la muu ina keia hop* aku e honnanao ia ai. la ka ia i hoomaka ia ai k> ia /nea, he Oinnna riin>t r * MiN.po ibo ka.<i ke h<><>li>>bbkaha ana, . Jih>, e haue aku ana r ka lukou i kekahi wahi paina i hoomakaukau O" ' . ' * _ a i ~ .KAHi —1 ka p<> . ka la 1 o lannai i!>'n>are ia o Lieut.#W. B .Murriiy, o n« k... ->>na » .n-inu». kawana, ine M*ry Ē. C; m«l<. .t luakini <> Kaiike:ino, • ~aliu o ua lunkioi k" Ua a -ua hrfD<.h»oo ko laua hui ia ana. (Jn ukoli ia ke kme m»re, e kekahi mau boaalii moku i kahiko ia i ko lakou m:>u kapa oihena; a ua ukeli la ka wahine m;tre e na opio eha oka a»ao palupalu. Mnhope iho o kn m»re ?:> an-i, ua hoohHinama ia mai la ua ipokn 0 ka hule o ka aoao o ka wnhine, e m<<ni aku i n>> hoa i p<>l->ai ia, a e lawe hupn 1 ka olioli o ka ahaaina m>re. Ka la Hape Njjia j Hii.o. —He palapa 1« ksi hiki mai i i makou ne<, mai ka " ua kanilehua inai," e olelo an i, m nialamn miikai ia me ka olioli noi ka '• La Hipe Noh," e na kula mū Keaukaha, a hiki i Alakahi Ua houluulu ae nolaknu m» ka luakini o Hh_ ili, no ka hoolohe er.<) i kekahi mau hi<i<eni. ame kek»hi hHiolelo m.inila. Mab<'pe iho olnila, ua kai a huakai mni l.i, n hiki i ka lana» p nna e kokoke ana i ke one o Punnhna; ,i m.laila kuhi i paina ai, a i luana lenlea o nu puuwai opiopio, i lokahi pu ia mai me ko nu mnkua. •N/i palapai.a kuai Awa.—l ke Bw»kra o ka Ponlun o keia pule ih<> nei, ina ks ri>nti kud.ila o C. S B»rtow, un kuai kudala ia i>a pala|iu!a kuai awa; n ua lilo i ka poe nona ua inoa. h me ke kumuku.-ii malalo nei: William Si>mn<.-r $l 780. D Kulukaua. I 9(>o. S r P. Kuauapa. I.BOU. Uh olelo la, oka nui ona Ia e l<>aa mai «nf>, inai ke kiiui ana o ka awa mn Oahu wale <i»-i no, mai ka omikumamalim», a i ka iwakalua tausaoi dala, no ka makahiki hookahi.

Na l«aa oka Papa Himf.ni o KaumakaI pil! —-Ua h'ii in mm inukou onn lona oka IJ«pHl J «pH Hnneni o Kaumakupili i himeni ni i kn p > o kn Pimlna o kein pule iho nei, he $21400. U.i kan ka ko la(tou oip, a p keu wole aku U« l'inn pu iiihi no hni makou e ha»wi nna ua Pnpa Himeni nei i keknhi Ah i Hi meni h<*u, n ia wn mnkou e manaolanu ae n 'i, e hele ae nn mea a pnu e ike i na himeoi Bnn a ia P«pn Himeni. Pili KlNo.—l ke awakea o ka Pnaonn ihn nei, i ke ku nna mai o kekahi o ko kakou moku lawe leta, k« Comefa; ua kau m i la innluna ona keknhi mau mika knmnai*u o kokon, ka Hon. G. Rh"dps, (Kapena Loke) rne knnn Mp; a me H. Strtngpnwald (Kauka ininiite ole.) I ka makou lulu limn ann m«* lakou ua oluolu pu'pui ko ijkou mau kino a p iu. Ka ua me ka Waj ma Kauai.—Un loa» m»i in uiakou keknhi palnpaU mni ka ainu mni o lulo, hai nn •, ho un nui loa ma ka po o ka 31 o Dekemitb'i iho, a un lioolnno pu ia I:h uioa h<ilook<>n ika wni. Un Inwe pu in e k« ikmKH oka wni k i enano mn knlii o Bir- ' tiliAao ; a ua inakiwafa niai ba wsi.

E Ke Au Okoa e:—JJlokaoe: M« ka ln 26 o Dekemaba, IBf>7, ua holo mni o Eihuea. i Kauai nei, a ma ona la ka hol<> ana mni o ko'u mau hoa'loha nei i ka aina nei o MiuioUalanipo, me kona hoa he!e me Ukali, a no ka manao ana, aole paha i pau loa ka poe e heluh<'iu ana ia oe, i ka ike ia aina nani o ke Komohana, nolaila, ua manao iho au aole e kue mii oe i ko maua hoolaha ana i na mea a maua i ike ai a me ke ano o Ko maua holo ana mai i keia aiua a ke ala i noho ai, nolaila ko konoia ana mai i keia wa e kakau i n<» olelo m»hope iho nei. Ke kad ana i Kilauea. Me ka pupuahulu nui au a me ko'u hoa i j kau ai iiuna o Kilauea, e kue ana ka huila ■ kaulana o ia moku—e hauwawa ana ka leo o } na lii m»ku—e holoke ana ka poe i hele mai j e uwe i ko lakou m-iu makamaka e holo i an» —e uwe hone ana hoi ka iiokio o ka mo- - ku—iloko o keia anohaoa ko maua kau ana mni, a hookaawale koke H moku ia ia iho nai kona wnhi m-iu i ku ai. I ♦ Ke kaawai.e ana mai. I ko makou hale lana i kaawale mai ai ma ka pnli p»nr ; o Ainahnu, haliu aku la ko'u h t a n:. .. . ''.aikaii na maka a!oba, a wehe koke «e la rmu:i i ko maua mau papale, i hoailoi.a no ko maua aloha nui i na makamnka a maua e hJlL;]e ana i ka hope waa; a mahope o ka hana sn<t pelu, hana koke mai la ke Kilauia i kana hana. t Ka MaNao i Mamala. I ka hiki ana mai i ke kai " aloha o Mamala." haliu hou aku la e nana i ka aina hanau me ka puuwai i piha i ke aloha kuhohonu a me na maka i ho<>powehiwt»hiia e ka hoailona aloha oka waiinaka. Hanai koke īho Ia au i ko maua onohi i ka ike aku ika aina hanau, unna aku la i kahi a k»'u mau kapuai opiopio i ai i na la kamalii— nana aku la i ka hale nana e hoowalu ana i k<> j haku ka'u hapalua maikai—nana aku la na awaawa uliuli i hoopihaia me na lilia a me na pua aale mau loa, a nana bou aku la a ike aweawoa okula i ka huikau kanaka o Ainhh<<u—njnau ifr<> la, 3" Aole anei kekahi puuwni palupalu i. ko~ aia e ahi wahi manao walania i -m» e hele nei ? " Hawanp :e ae *t« ka leo ano hanehane o ke kt '-?i hoooihaia i ke aloha noa a me ki».. ina aohe puuwai palupalu nanae hooho hih'; i k aloha no kou hele ana. Pela wale iho a no ka olooloku ana o ka manao,a jhihi wale mai i ka wa a ka (nalnmalanm i haalei mai ai, oiai au e hahai ana i ka oloke a ko'u lunamanso, hoomanao ae la au ia Uknh. a hopu koke aku la au iaia,

• oku la, " E Ukali, no ke aha keia helehelena kaumaha ? " E pime ano inaina mai /arf« kela, "E Holoholopinaao, ke hai aku nei au ia oe, nou nei au i kumakaia ai i ka'u mea makamae loa ma keia ao/>o o ka make—ua hahlele au i ka poli pumehana o ko'u ohnna, na haalele hoi i Puna na hon'loha, mainuli o'u, a no ke iiha la keia ninau i ke kumu o kei<i h-lehelena kaumaha ? " I Kaiala pane una mai pela, ike koke iho la au i ke kuhohonu o kona k:)um«ha, a haalele koke aku la

au 011 na no e ka-ua aku me kuna aloha, no ka mea, ike koke aku la au, " Ua okelnkela ke kupu, Ma<nae ka liko, Ua eha Kuukapua, Ua eha ia, Ke eha wale 'la no iloko, Ku t-bti lima ole a ke al'>ha, A Uakou no e ike ole ue—i no—e." PA LE'» IKI ME NA HOA HOLOMOKO.. Huliu ae la a mnkaikai i na uoa e a-u pu m-ii si i ke kui o Kaieiewaho, i'.;e mai la he mnu keiki knnaka maikai, a he mau kaikamnhine kupu no ke "oneoLuhi." I koke iho la au, " he mau hoa make ka kakou no keia kai Blohii." Lulana iki iho la me ua nau hoti nei. n hiki wale i ke kulu aumoe. I wale iho la ka manao ōilani o ttanaka, '• O kuu ike wnle ia Puna, He papu Puna he moena ua ikea." Iloko wale iho no nae ka " nunulu ana a ka manao—a ana wale il»o. '• Ka Makani Kom«ha?ja " Pa kolokolonahe mai hi ka makani mai ke kukulu Hema, he opala nae ia mea i ke ku-e hala ol#a Eilauea, a ilnilu no kahi i in'i, a hiki wale i ka wa a ka hiainoe i kau» ai i ka niauao il»ko o ke an moeuhane; a manao wale ae ld no i ka moluliiluhi, a manao pu ae la o keknhi mele i hakuia a holo no i Kauai; oii hoi kela mele nona na huaolelo, o " Aih l ii o ka mnkani anu he Waipao, Me ke one o Luhi, Hooluhi knnuka a Luhi, Luhi, luhi, luhi, luhi, luhi, Luhi, Lnhi. Luhi. Luhi, Luhi keiu kino, Luhi iu iu 'lu." E kal» mui e ka poe heluhelu, i ka pakelakel i loa o nn Luhi, nka. pelu iho la nue ko'u ano ia'u i hiliio ih» ai a lilo i ka hiamoe. Okoku ka Moana. Oia nanea ona i ka hiamoea puoho, aia hoi, uu okuku loa ka mouua, ua aahu i konu k«}*'•'!«uiikeii —o ku-ua inui ana i ka holo aoa o Kiluuea, e liuli nna knna holo ana i o a ia nei, a Hne mnoli no o " Kiihinuluna kuu kino, Naueun i ka inoe, Uh 'iiue iiu o nnn, A lnhi i kn makemake." Huliu uku la ka iiiu i S. W., a hala paha ka hora h»okahi, hneu mai nna o ' " Waiai.eale, Koahiwi Kalali alo i ka ino." Ua kahikoia nn ui nnha o ia kuahiwi Kaulana e ni lei noe, i hele a keokeo, a o keohu kaoa i apo mai k hoopili aku i kona poli. E

niaaieie mn 1 Ka naiemna maiKai, nana makou i auamo maikai a hiki i ka aioa o Manokalanipo. E hiolo ana na huaolelo Good bye, good bye, ma o a maanei. Aohe i liuliu iho, kau aku la aa ohua, a o Ukali a me a'u pa kekahi iloko o ia pu—a. Haaleie iho Ia ia Kilauea, me ka puapuai pu mai nae o ke aloha no ka aioa hanau—a aole i liuliu pae aku la i kapa, halawai me na hoa'loha, a kukai aloha aku la me lakou. He HoNolūlu Lokomaikai. Mahope iho o ka iulu lima aloha aha me na hoa'ioha o ka aoao oolea a me ka aoao palapalu; aia hoi, loheia'ku !eo, c hea nanahe mai aoa, "He mai ! He mai!! " I ka alawa ana'e i kahi nona mai keia leo, hoolawai mai ko maua mau onohi—e n#helehelena i aha ia la ? I hehiia e ke a!a lu o ka lokiai, a i nohoia hoi e ka naui hiwahiwa.' No ka mamio o kahi a maua i ike aku ai, a no ka maluhiluhi oko maua mao onohi, ua hiki koke ole ia maua ke hoomaopo, ; ka pou-ha-na a keia nani i kau ai; aka, ua hoopauia ko maua ka-kanalua ana, me ka hauoli nui loa i ko maua ike ana'ku, o kekahi o ko maaa kaikuahine aloha o ka aina "Ua Kukalahale o Hooolulu," oia hoi o Mrs. Maria C. Apai. Kauo mai Ia kela ia maua, rne kona leo lokomaikai, iloko o ka hale o koaa haku, (Mr. Apai.) " Lulu lima iho la ke aloha," a pane mai la laua a elua i >ia leo naria~6 hee aku i ka manao kui-he a ohilohila hoi mai o inaua aku la, a no ka pumeham loa o ko maua hookamnaina ia ana aku, kupinai mai la ka leo kolokolonahe, " Pela mai ! Pehi mai ! ! " Ua komo loa keia mau olelo iloko o ko maua mau iwi-hilo, a ua ae aku i ka lokomaikai hiwalua i haawiia mai ia maoa. Hoolilo iho la maua i ke kowa manawa ma ka alo ana i o a ia nei, me ke kamakamailio aloha ana me ka poe i hele mai paha e.makaikai ia mau—i hele mai paha e alohal A ilaila maua i ho ilauna ia'i me ka mea i kapnia m i ka in<>a o kekahi nlii o ka I«eraela, o Solomona, poina iho !a ii maua a ua launa no hoi me kekah: poemaik«i eae no, a ua launa no hoi inaua me ka Mea Hanohano Paul Puhiula Kanoa, ke keiki alii o Nawiliwili, a maho o ia luana ana, ua pa-e hoo nr>«i uo k« leo lokomaikai i h»i muaia, me ka i nahenahe mii, " Haele mui e paina," a haele aku la n hiki i ka rami paina maemae, ua hoolakoia i ka puaa a me na mea ono eae no a ka mak>i e hoo-hele ai o ke ano Hawaii, a no ka rnea lioi, aole no i kamaaina ioa ka nolio ana o ko mnua kamaaina, aka, he malihini aku no a nnho ilaila, nolaila, aolei hoolilelileia oioko o ka hale i na mea nani— aka, heaha ln ia lilelile, henha la ia uala, m»miia 0 ka nani a me ka anla maikai o ka puapalupalii naua i hooko ika olelo kahiko. * r E mnlama ika poe malihini." Ua a: mtua, ua inu, ua houheie ina ono, a aoa wale iho. I ko maua hiki muaana nae, ua kakau maoa i ;nau leta na ko maua ohana a me na hoa'loha, 1 ko mn'ua haawi ana akn 4 ka mea lawe leta īluna 0 ka inoku, ain nae, ua hoi e aku ka wnaun i ka moku Kilauea, he umi wale no minuie i ku ai ka waapa ma ka ae one o Nawihwili. '

' Muhopo oka paina ana, au ae la i mau lio e holo ai i Koloa, a c ole o Kolia, (aole 0 ke Koiia i kaoa ai rae Duvida, aka, o lee Kolia no o Nawiliwili Kauai.) Loaa ai ko maua rn;in lio o ka holo ana i Koloa, oa hoo» maka maua i ka holo apa i ka wa e anehe aku ana ka la i ka liula, ua hele pu mo ma» ua kekuhi keiki kamaaina, e kapa ana maua 1 kona iuoa o J. L. Haaamaikui, i ka bele ana aku, hookaumaha.uiai la na ao ua a Kanaulu,"a hookokohi mai lailnna o " Haupa a'u mauna kiekie," a aniani mai la ke ala oni makaiii o Huleia, e halihali mai aua i kana ukuna o ke ala o ka ala o Haiku, a oa koino aku Ia iloko o le al» a hiki wale i Kahouea, pao ka iko ana ia Puna paiaaulai ka hala, a nie 'Aahoaka ke kiai o ke Koolau, a linli aku Ia ke alo me ka noe makaui o Koloa. Ia manawa, hohola loa mai la na eheu o ka po, a nolaila, aole makou e hiki ke ike aku i ka nani oka aina ia manawa, pela a hiki wale i'kahi o nu'lii lokiHiiaikni o Koloa Uon. G. W. a ine 11. Kaleiuloha Lilikalani, hookipa muikai ia iho la inakou a pau, papa olelo iho la makou uo ka wa i hala, ka wa an-o, a me ka wa e hiki mai ana, ua mahihilulii i ka hele ana 'ku, aka, na poina ka luhi no ka nanea i nu olelo maikai, e olelo ia aoa ni'i ka hoihoi no hoi, rio ka puniehana maikni loa o ka liookipw iu ann, elike me ka hana ku i ka poe o ko u» muu alii In kulana; i» muhope oiu luana iiinikni ana, uu hookipa ia mukou ma ko makou walii e hiolani ai uo ua po la. HOLOHOLOriI«AAU. (Jole i pau.)