Ke Au Okoa, Volume III, Number 43, 13 February 1868 — NA ALII SEKOTIA. He Moolelo no Sekotia. [ARTICLE]

NA ALII SEKOTIA. He Moolelo no Sekotia.

BITKE Ul. Mahope iho, hele aku la hoi o Walaka me Sinclair ma i ka romi o ke poo anpuni; a no • ka ike ana iho, aiole ia e moe loitī ma kona wahi moe, a oluola h6rt'mai-' a mahope iho no hoi o ke ala ana uo ka hora hookahi, haawi aku la o Walaka i kona aloha pu i kona hoa'loha, a hoi. akn la ia e moe. I kekahi kakahiaka ae, ua hoala ia raai la hoi kona hiolani aoa e ke k'omo ana mai a Andr©w>Marray,-ktt. Hakn o Botawela iloko 0 kona rtlmi. ke kamaainia o ka pa-e ■mai o kona leoji y hoa)a mai naia. mai ka waiho ana a kona poo iluna hoopuka mai la, ",E Murray, kua Murray aloha. Ua ae pluoi'u ia oe,ma ka.aoao o kou hoalauna hoahanau m;C na mea kaaa. ooea me kau na mea mua i kuu puuwai." , . Mahope ilip r 'nobo ihp la ka Haku Botawela ma ka aoao o ka.moe, me ka lalau aku 1 ka lima o ao aku la, " Akabi no a loaa ia'u ka i ifce ole ai mamua iho pei, iuahope,iho hoi o ke kaua ma Falkirk. Ia oe i haalele mai ai e Walaka, me he mea la, ua hele pu akn ka maikai me oe, a i ole ia, ua pau i ke kanuia iloko o ka ' luakupapau o kua makuakane. Aka, ua hoi mai nei oe, a ua lawe pu mai oe i kia maluLia a me ka lanakjla me oe; ua hoihoi mai oe ia Helene i ka -poli o-kona 'ohana; a' ua hoopomaikw pMe be iho me kou kioo kanaka maoli I—A aoje anei oe e makenrāke ana e ike hoa 'mai ia Andrew Murray 1 E kuu hoa'loha o ka neoneo, aolē ia o ko'u kaei e noho ai,' aka, eola an i keia manawa iloko o kou m?iu kakuna !" , ." E kuu hoa'loha maikai e Murray,'.' ia Walaka, " o keia. mau manao ou i alamai e kulike wale no ia me na mea a pau loa e 'hoohaiuoli aii ia oe ame Sekotia holookoa." Hahai pn akn la o Walaka i na mea a pau loa e pili ana no Bruce; ā me na keun.u no hoi a pau 'loa e hiki ai ke hooaoho ia Eruce ma kona noho alii, e like me na mea a pau ana i hahai mai ai i kana mau palapala mai rr trt''i.- Ua.konlp pa n>4.i lā po hoi ko Andrew Murray mau -manao ma keia man ymea; a hai pu mai la.no hoi ia i-kona manao, .i ke kumu o/kona komohia pu ole mai i >ka hoouka ana o kekahi la iho; no ka mea, aole i manaoio ko Walaka mau. koa Lanareka, ua hiki mai o Walaka. " I mea e hoihoi mai ai,"- wahi a tVa!aka, "inameai poho me ko lakoii inau manaoio ole ana, he mea pono ia oe ke.hele pu me a'u me ka Lolana, e lawe hou mai i na wahi i lilo akil ina ka James Oummin hopuhopualulu ana." Ua olioli loa iho la ko Murray manao i ke komo-hou ana i ke kaua me kooa hoa'loha A i ka manāwa i Hui mai ai na'lii me Bruce, a mahOpe iho hoi o ko Murray hoikeikeia'ha aku i ko lakou muiopio, ua kamailioia iho la no na mea e pili ana i ka lakou mau kumu hana. Olelo mai la o Walaka i kona hoa'loha opio alii, oiai, he manawa loihi paha, alaila, pohala ae kona mai nawaliwali, a he mea pono ole ia lakou, ke kali a ola mai oia, aka, he mea:pono ia lakou ke hoonka koke aku ma na okana ma ka palena i lilo i ka poe Pelekane, mamua ae o ka hoouna ana mai a Edewadai kekahi mau puali kqa hou. U iho la o Bruce i ke kaumaha o ka manao, no ka hiki ole iaia ke hele pu i ke kaua me kona mau hoa'loha; a hoopuka mai ,la i -kona manao, " E hele oukou e kuu mau hoa'loha ! • E hoomaikai ia o Sekotia mana waJhi.a pau loa a onkou e hele ai; a o ko'u mau . hookuu ana aku ia oukou a pau, e lilo ia i man mea e hoikeia ai ma keia maa hope akn, ua oi aku kuu aloha i kuu aina, ae o kuu kaulana ponoi. No'keia tuea, ke waiho aka nei an ia oukou i ka nani holookoa o ka lawe ana ae ia mailoko mai o na lima oka mea hookaumaha wale, ka mea nana i lawe hewa i ko'u mau pono. E olelo no na kannka, i ko lakou manawa e lohe ai i keia, aohe he kupono o .ke kalaunu a oukou e kau mai ai hoi maluna o kuu poo; ua waiho 'au" maluna o kuu wahi moe i ka manawa'a oukou i kaua ai no'u ! Aka, e hiki no ia'u ke pale ae ia mau mea, mamoa ae o - kuu kaohi ana mai ia oukou mai ka hana nui mai.a oukoa e hana uei no ka maluhia o Sckotia." , •; No keia mea hoi, pane mai la o Walaka, " Aole no ka hana o kanaka o oe a me a'o i ma-una ai ia kaua ibo. He mea kupono nae ia kakou he hana hoi no ko lakou maupono. 0 ko kakou mau manao a me ka kakou mau « haua, hookahi no lunakanawai; a nana no e haawi mai i ka hanohano io hookahi !" 0 keia iho ia na kumu hana a mo oa kumn manao nui i komo iloko oia mau alii koa 1 aloha oni paa i ko lakou aina; a ua knpono no hoi paha ia no ka aina i iioohua mai ai ia lakou. Oiai nae, ko waiho la o JoHn Cummin me ka eha i loaa iaia, me ka hanohano o ka inoa

poo anpuui, aka, ua waihoia aku ia Walaka ku maua. 0 kana mea e oleio. ai, ua hooholo like ia e kela a me keia mea; a ua naoa aku na maka a pau, iaia ma ke ano alakai i oa mea a. pan loa, a he ana na kela a me keia mea e uhai like ai. Ona manao lili a hū-ahu-a i kiola ai.iaia mai luna m&i o kona noho kiekie, me'he mea la, na paa aku i ka make i ka luakupapau hookahi me- ke poo aupuni mua i make aku; a aohe alii Sekotia e ae, koe nae o Soulisa.me Atola, oa mea i hni aku i ko laua maa pakana me ka nonohua; o lana wale no na mea hoopuka ae i na olelo ino no ke kulana hou o.keaupuni. Uahoihoi aku o Walaka i ka poe pio a pau loa ana i lawe mai ai i ko aina i .Pelekane, me ka hoohiki mai aole lakou e :hele hou mai.e kauaia Sekotia. Mahope iho oia mea, hoomaka iho la oia i ka maki ana o kona.mau koa i ka Lolana, kahi a kona koa lua ole i kokua ia mai ai e na pualu lik.e ana mai a ka lahaikanaka,; a. ma ka ikaika a me ka manao paa o kona mau puali koa i lilo ai o Walaka i haku no na pakaua ana i, hele aku ai. Aole paha Le ekolu pule i hala ae, aole kau wahi noda aina ma kahema aku o ka mnliwai Tay..i koe aku me ka poe Pelekane, koe nae ke kaona kumoku oßerewika.

Ia Walaka a me kona njan puali i hiki akn ai imua o ua pakaua hoopaapaa me.uia nei; a i ka lohe ana aku o ke kiaaina Pelekiane i ka nui o na puali koa Sekotia e hele akn nei,?a me ka. ikaika o na hanakaua a na'lii Sekotia e hoopuni ana i na kalanakauhale nei, ua hoouna aku la ke kiaaina i kekahi elele ika moi Edewada, me ka hai akn iaia, ina aole ia e haawi mai i ka maluhia a na kanaka Sekotia i noi pinepine ai; a i oleia, e hoouna maii kekahi mau kokua i Berewika; alaila, he mea kupono iaia ke hoomaka hou i ka hoolanakila ana malnna o

MOKUNA: : XIII. Ia "Walaka i ukaliia e kona mau hoa'loha e lanakila ana mai na puu aku o Garamapia a hiki wale akn i na puu Eeviota ma fea pilena o Sckotia me Pelekane, ke pohala lea mai la kc kukonukonu o ka eha o Bruce. Ee umi la mahope iho o ka haalele ana mai o Walaka ma, a i ke kakahiaka o ka la Sabati mai, ua pohala lea loa ae la oia; a i.kekahi kakahiaka mai r iiai aia la oia r kona mau manao ia Butavena a me Doogalasa; na mea.e, noho pn ana me ia; a komo pn iho la oia i kona kapakila. I ka ike ana mai o Isabella iaia, ua paa oia i ke kapakila mai luna a lalo, ua lele ae la kona hauli, a haalele mai la boi na.ula i kona mau papalina. Aka, i aku la ua Bruce nei iaia, " Ua komo iho au i kuu kapakila i alakai aku ai au ia ,pe e Isabella-ißanting Towera." Eoouna,aka la oia-ia Isßbella e kii i ka peni a me ka inika; a kakau aku la-oia i kekahi palapala ja Walaka penei : "Ua oluolu aa e kuu hoa'loha maikai loa. ; I la e hele pa ai au me Isabella, kau ■niea i hanai maikai a me ke kilo i Hanting Towera. Ma na pakaua ma ka hikina aku 0 Perth, aa piha pu ia maa wahi i na koa o Pelekane au i kipaku ai, ma ka ae ana a James Cummina e noho lakou ma ia mau. : wahi. E hele ana aa e kipaku aku ia lakou mai laila aka, e .hoike aku i ka ka akau 1 kau mau mea a hana la ma ka hema. E ' ike hou no oe ia'u, i ka wa a na kae mnliwai o ka Spey e lanakila ai e like me kau mau hana ma ka Forth. Ma keia mau mea a pau a'u i manao ai, e mau no ko'u inoa o Sir Thomas de Longueville. Xa mea nana i hoomalielie mai i ko'u mau hora ehaeha o Isabella, ua ike hookahi no oia ma ia inoa ou. 0 ka lilo ana mai o kona alolia ia'u ma ke ano inoa De Longueville, a o ka mare ana aku iaia ma ke ano moi no Sekotia nei, oia ke ake a me ka manao nui o kou hoa'loha a me kou hoahanau. Eobert —." " P. S. E hoonna akn no aa ia oe i na palapala no na mea a pau o pili ana i ka'u hana." Ua paa pono iho ka Wolaka maa hana mawaho iho o ke kaona aekai o Berewika i ka manawa i hiki aku ai keia palapala io Walaka la. Ua ■hoopuui ia oia e koha inau alii koa ia manawa, a hai ac la no hoi oia ia lakou i ka manao maoli o De Lougueville c hele ana oia i Hnnting Towcra, a mai laila ae oia <s hele ae ai e pulumi helo i kekahi mau pakaua e nohoia ana e na euemi. " 0 kona mau wanaoluna e hana i keia mau mea, na kokua ia mai ia e koaa mau manao paa, o na mea ana e hana ai e hooko io ana no ia; a he mea hiki no i& kakou ke manaolana aku, aohe e koe wahi enemi ana o kakou ma ka Hiluna." Ua hoopnkaia mai keia mau manao e Walaka me kona manao kupaa wiwo ole. Aka, ma keia manaolana. na kne a ua hoohokaia mai oia, oiai, hala ae ana ua la, a hala ae ona, aohe wahi mea a hiki mai o kekahi lono mai a Bruce ,mai e pili ana no kaun mau hana. 0 ka holopono o ka .Walaka mau ban& ka mea i manao ai oia e haawi pio koke ia mai ana o Bcrewika, aka, kaopa ia mai la kekahi mau moku i piha i na koa Pelekane, ala hou mai la na manao

oka poe Pelekaue i hoopuni ia. . Ko.Walaka ma wikiwiki koke aku 1» noiaenamoku. A i ka paa ana o na koa a pau loa iloko o Berewika, hoouna aku la hoi oiaia Murray e holo i Hun.ting Towera, io. Eutavena e ninau aku no na mea e pili ana malaila, a e pili ana hoi no ke alii opio. I ke ahiahi iho o ka laA Murray i hala ai, ua hoonou.kaua mai la ka poe iloko o ka p.akaua o Be;rewika; aka, ua.hookuemi hope ia aku la nae hoi lakou me ka nui o ka poe 1 make; o lakoii; a tna ia.h.ana. ana nae, ua lilo. mai la ia Walaka kekahi towera. -Aole i pau wale ke kaua. a hiki i ka napoo o ka la; a mah.ope iho o ka hoolohe ana aku i na olelo o kona mau hoa'loha, hoi aku la o Walaka o kona hale lole i ka ,hora aumoe. Ia mau manawa qke kupilikii, me be mea la, aohe makemake aui o Walaka i ka hooluolu ana iaia iho maluna o kahi moe; a ma ka aoao o koea papakaukau oia i noho ibo ai, a hiki wale i ka mapawa i pio, ai hoi ke kukui. Hoopiha hou ibo la oia ika .ipukukui, a poonoo ibo la oia. no ke ano o ,ka hoo.uka aua o kekahi.la ae. laia e lilo ana kona mau manao ma ia mea; ike aku la oia ,i lima e pale ae ana i ka paku, lele o kona ipuka; a ku mai la imua ( ona ke alii koa me ke kapakila a me ka hulu omaom.ao maluna ponoi o kona mahiole. Ninau mai la o Walaka iaia ina he mea kekahi i hoea mai e.j)ili ana no ka nune ,o ke kulanakauhale. " Aohe wahi mea iki," wahi a ua alii koa nei, a nobo iho la oia ipa ka apao o Walaka. "Ua hiki ,mai anei kekahi mau lopo kaumaha mai k.uu mau boa'.loha mai.Pertshixe mai V wahi a Walaka, me ka manao he mau lono pilihua la kekahi i hiki mai o Bruce mai. " Aole," wahi hon mai e, ua alii. koa. nei, " aka, i hele mai nei au e hooko i ka'u olelo hoohiki aku ia oe, e hoohui aku ia'u.he pnuwai ahe uhane me oe; a i.ole ia ,o kou ike hope loa ana niai keia ia'u i keia po." Ua kahaha ko Walaka manao i keia mau olelo mai a ua alii koa nei a me kona ano haalulu; a pane aku la o Walaka iaia, " Ina ua kau mai maluna o'u ka hoohui ana mai i ka .noho'na hoa'loha no ka wa mau loa, alaila, e pane mai oe i ka huaolelo, a ehoopuka. mai i kou inoa ponoi, ua makaukau au e hocfko aku 4 Jka o|elo aelike I" . *■

" 0 kuu Tnoa," wahi' a ke aiiT ioa, ka mea io no ia e kokua aku ai i na hooiaio ana. Ua kaua au ma kou aoao e Sir Wiliama Walaka. E make no au ma na hooikaika ana a pau loa i mea e looa ole ai ka eha i kela umauma ou; aka, ke makan e wale nei no au i ka wehe ana ae i ko'u palemaka me ka hoike aku ia'u iho." " Ua hoopahaohao mai kau mau huaolelo ia'u," wahi .hoi a :Walaka. " Aohe poe e ae e hiki ke .haalulu ma,i imua o'.u, o .na mea wale no i hana ino aku ia Helene o lakou ka poe e haalulu ana imua o kuu mau maka r He oiaio anei o kekahi o lakou ka mea iniua o'u i keia manawa l Aka, ma kou ano ,a me kau mau hana, ua hooiaio mai oe ia oe iho he kupono pe ke lilo i hoa'loha maikai no ke koa; a ke haawi aku nei au i ko'u ae : ana ia oe ia mea.'* Ua paa iho la ka waha o ua alii koa nei— lalau aku la oia. i ka lima o Walaka—o ka lima i hopu aku ai i kona, he mea oiaio, ua haalulu io no; a pane hou mai la. o W.alaka, " Heaha ke ano o keia mea ? Aohe au he mea hookaumaha wale, a he alii hoi e hiki j ai ke houluulu ia mai keia mau mauao makau. He mana ko'u e hoopomaikai ai, a 1 aohe hoi he hana ino aku." " 0 ka hoopomaikai a me ka hana ino," wahi a ua alii koa nei, " aia kuu ola iloko o kou mau lima. 0 ! e haawi mai e like me kou manao nui i kou' pomaikai a me kou hanohano I E nana mai oe ia'u a e hai mai, e ola anei au a e make anei i" I ua alii koa nei i pau ai kana hoopuka ana i keia mau huaolelo, kuknli iho la oia ma kona man kuli, me ka wehe ae i kona palemaka. Ike iho la o Walaka he helehelena maikai ko ua mea nei; aka, ua hoomamaluia iho nae kona helehelena e ka lala o ka mahiole. Lalau iho la o Walaka i ka lima o ua alii koa nei, me ka olelo mai, " E kuu hoa'loha maikai, he ano e kau mau huaolelo ia'u, me he mea la ia'u, ua ike au i kou mau helehelena mamna !" " Ua poina ka paha oe ia*u, w wahi a ke alii koo, a ku ae la oia iluna o kona man wawae, me ka wehe ana i kona mahiole, a hoolei iho la iluna o ka honua," "E nana hou mai ia'u, a e hou mai oe ia'u no ka wa alua, me ka i mai aole au e hooinanao houia e oe I" Ia manawa, haikea mai lako Walaka mau lielehelena, a i mai la me ka manao ano puiwa, " Ea ! e Lede Mar ! Aolo an i manao e ike ia oe, a e halawai hoi me ka wahiue a kuu hoa'loha malalo o ka aahu kapakila e Hke me ka'u e ike nei ia oe i keia manawa." " Ka ! ka !" wahi a ua Lede Mar nei, " a pela iho la nnei oe e pane'naai ai ia'u uo na mohai aoa a pau a'u iho non hookahi ? No kou kiuo au i kue iho ai au i ko'u ano maoli ilio—nou i kan iho ai au i keia kapakila maIhna o kuu mau poohiwi palnpala—no koa

pono au i,aa ai i kekahi mau lahoonkak&ua me k3 wiwo ole i na alana aka make—a oia man mea a pau loa.no ka malama.ana i kou ola; a no ka hoike ana akq, ia oe i ke aloha i like ole me k<!Pha wahine a pau lo'- e ae—a penei iho la ka oe e hoike mai ai i kou • hoowahawaha ia'u, ka mea hookahi i aloha,,.i hahai, a i haawi i ko'u hanohano a me ko'u ola mahope ōu " E Lede Mar," wahi a Walaka, "ua hoomaikai nui au i" na hana koa au i hooikaika ai, aka, o ka pono akau aoao 'palupalu, ua hoohaahaa oe ia os ibo; ina ka ;haliu ana e nana i na mea/a pau e pili'/ānā, a ke ake ae nei au, ina o na mea a pau i hana.ia; ua waihoia ia matf e a'u aolg ia." . ; r,- .