Ke Au Okoa, Volume III, Number 45, 27 February 1868 — HE KAAO NO RIVA HOME. Ka lei aloha o Geremania. I unuhiia mailoko mai o ka Buke Kaao a George William, mailoko mai o ka olelo Geremania, a i ka olelo Hawaii. [ARTICLE]

HE KAAO NO RIVA HOME.

Ka lei aloha o Geremania. I unuhiia mailoko mai o ka Buke Kaao a George William, mailoko mai o ka olelo Geremania, a i ka olelo Hawaii.

HEL.C 5. Ao!e nae i halawai mai kona. mau maka me na helehelena-o ke kii ana e ikenei, aka, na lilo oae ia i mea na kona puuwai « hoomanao mau ai s hiki wale i kooa hooko ana i kona makemane, nolaila, mahope oe e ike ai e ka mea heluhelu i kona moolelo, nolaila, eno hoi, e huli ae kakon a nana i ko R. Home, man la a me kōna kniana a me k&na mau hana maikai he ani wāle; Ua holo ae ia ke kaulana o R Homo ma na. aupnni a pan o ■ Europa no kona akamai a 'me kona naanao I loa, kona kanaka maikai kekaHĪ, ua lilo hui i« mea i mea kamailio nui ia e na kaikamahine alii a pau o Europa. maluna o ko lakou papa aina, aka, aole no o lakou waie, o na kaikamahioe oani e ae kekahi a ka poe hanohano a paa Ka hiki ana mai o ka palapalaa Suriana ia R. Home me kona fc»t, a lilo oia i uakine hoopalau nana. Ilokano.e ko R. Home man lae aoho ana iloko o ke kula, ia ia no e noho ana me Solona a me ; na enea naianao a pau, hooana iaj mai la e ka Moi o Beritania kekahī kanaka ona, e lawe mai i ko paiapala d R. Home, mai ke kaikamahine ponoi oai a kaMoi o Helene, ika loaa ana mai o k?ia palapala ma ka i.ima o ka mea nona keia kaao, nana iho la oia i ke ano.o ka wahi mawaho p ua palapala la. a ike iho la oia ike luini o ka Moi e kan ana mawaho, -a noonoo iho la oia no kekahi mau minute, a ma ia hope iho, wehe ae ia oia i ua palapala la, a ike iho la oia i na olelo maioko i kakania, a peuei na olelo i kakauia e Suriana ka heiu 1 o ke aupuni o Helene. ' I ka Mea Kauiana o Beritaniar, ) Riya Home; Aloha oe : Ua hiki mai ka lohe i o'u nei nou e Riva Home i na manawa a pau, a aa lilo ia mea na ko'u kino holookoa e moeuhane ai i na po a pau, a «a ia oianawa au -ehaiawai aku ai- me 4ca nani oi kelakela o kou kino holookoa, iloko ona hihie ana a ko'u enau lihilihi, a ua aihue ia aku ko'u puuwai holookoa e kou oani, nolaiia. ke kukuli iho nei aa iiaio a hoomaikai aeiluna o ka iani ma ka inoa o ke Akua Manaloa, e hooko ia mai ko'u makemake ame ka'u nolmaiuna ou. E iilo au i lua no kou iwi aoao no na Ia e hiki mai ana mahope aku, ke ae ia mai e' oe keia noi ana 'ku i kou. kino, e lilo na'u a hīki i leuu make aoa, alaila, ua holo pono ko'u manao ana malalo iho. oka malamalama o ka la, ooluia, ke hooili pu aku nei au i ko'u kii imaa 00, iaa ua kupono keia mau manao imua ou, aiaila, e hoouna mai oe i kau paiapaia i o'u nei i maopopo ia\ikoo manad, no ka mea, o ko'n mau manaoa pao loa, na ka iani no e hooko mai i ko'u . Owau me ke aioha. SCBIAHA. \ Kakauia majoko o ka Hale Alii, l Ka Hooilina Moi o Helene.

Oia iho la na olelo oloko o ka palapala a Sariaoa ke kaikamauine poooi a ka Moi o ke aupuni o Helene, a oia no hoi ka helo 1 'oia aepuni iloko o oia mam ta, ua kaulaoa loa oia ma na aopuni a paa o Europa, no kona ui a nae kona naauao, he kaikamahine noho malie loa oia, a he hoolohe loa 1 ka olelo a kona mau makua a ne kana kumu, a he hilinai nui oia raa na olelo hoopomaikai a pao, he maiau oia ma na meao ka hooponopoao o ka ike, aka, ke ike nei oe e ka mea heluhelu, ke kau-o ia nei kona manao e ka nani tmcb naauao o ka.mea ilihune, oolaila, e hoomanao i ka olelo hoakaka a A!edia oo na ila o R. Home. Mahupe iho o ka pao aoa o kana aana ana, ha,avjrj ae la. oia i keia palapala ia Solona> n i ka ike ana o ua SoJona nei i na olelo o keia palapal», pane ae (a oia ia i R. Home, he oiaio, e ilimai anaua pomoikai he noi wale malQo4.ibooa ma keia hope aka ajole paha e liuliu, alaila, e halawai koke ana oe me ia m»« mea, nolaila, o ka pomaikai e loaa maiana ia oe. oia no hoi ka pomaikai )QM.m*i ao». ia'a a me kou mau makua e noho iliburielb, aka, aole paha oe i poina ika oj«lo a koo m»kvahine Derebia i hai iho ai ia_oe, oia na haawma maikai mailuna mai o ka laoi eiow mai aoa i ka poe oupaoio, a paulele akju i ke Akua, he mau haawina oluolu wale no ke hiki mai. A pau keia mau o|*lo. : a. Sqlpqa, I(ak*v iho.la o R. Home i kekahi palapala ia Suriaaa, i k« pua nani iuhi o Heleoe, : k.e.inp o kanapalapala : ( I ka Hooilina Lei Alii o Helene, ( la oe (TSpriana; Aloha oe : Ua,loaa,ctfai ia'u kau palapala, a ua ike au iDa «j«Io a pwi k", «W a K*hppe, ua nooooo noi an Oo'a iho a me oe, no ka mea/aole i iike kq/ana me koa. aka, ke ao a hooko aku nei au i kou manao. Elike me kou makiem*kt, e .kali oo,ia*u,iloko ooa lahe hni, iiole oe elilo i ke kanaka • ae, aole oe.e. lilo i ka onoekalohe, pela hoi , au e lilo ai'Aa'h, liolaila, e noho oe me. ka I hoooamo mai ka la e laa aku ai keia pila- ]

pala ma kou lima, a hiki i kou wa e lohe ai i ko'u inoa, e welo nna ko'u hae maluna iho o ke aupuni nui o Beritania nei. «laila, e hoomanao ae oe, ua kokoke mai ko kuua manawa e hoohui ia ai ma ka berita maa a o oe pu me a'u iloko o ua haawiaa maikai la noluna mai, oiai, o kou manao a me ko'u, aole no ia no ka honua nei, no luna wale oo ia mau mea o ka laoi mai, melaila wale no e hooko ia ai na mea' a pau o keia ola ana. Owan no me ke aloha Riva Home. C Wahi aoho nia ke ) Kulaoakauba)e. o Beritania.

Mahope iho o kana kakau ana i keia palapala, hookomo pu aku la oia i kona kii a hoouna aku la i Helene, aia hoi, he mau la i hala ae, ua hiki aku la keia palapalA imua o Sariana, a i kona ike aoa iho i na olelo a pau o keia palapala, haule ibo la oia ilalo a ku(euli hoomaikai aku la ma ka inoa o. kq. Akua mana loa, oiai, ua hooko ia mai kona make-

make, a pau kana hoomaikai aoa, mahope olaila i hoike ae ai i kona olioli nui, a hai pu

aku la no hoi oia i keia palapala imua o kona mau makua, a ua lilo no ia be oiaikai ia laua a me kona mau kaikunane a me kona ohana alii.a pau.. Ama ia hope ibo, ua hai. ia ae la ka lohe ma ke aupuni holookoa o Helene, nolaiia. e ka mea puni kaao, ano, aole paha e iiulia kou nana ana i keia mooielo o keia kaao, e halawai koke mai auanei oe me H. Home, ke aneaee nei oia e haalele i kona inoa &huoe. . A e hiki aiea sna. paha oia i ka pookela o ka hanohaoo loa, nolaila, e hoomanao kakou no keia mau kaikamahine elua ma na helu mahope aku o keia kaao, i maopopo ai ia kakou ka laHou mau hana. Nolaila, e huli ae kakou a nana no ka hoike ia ana o R. Home, a me kona puku ana mai, maiioko mai o kuia nui o Beritania, ame ka loaa ana ia ia o ka oihana hanohaap loa. Ia R. Home e noho ana iloko o ke kola nui, he mau mahina paha i koe aku elua, aia hoi, hoopuka ae la o Bereneda i kekahi olelo boolaha no ka la e hoike i'a ai o ke kula nui o Beritania, ma oa aupuni a pau o Europa, e kauoha ana i na kumuao a pan o kela kula keia kula, a me na keiki akamai o ka papa ekahi. Aua ike ia keia mau olelo hoolaha e na mea a paa o kela aupuui keia aupuni o Europa, oiai, ua hooulnhua ia ko lakou mau puuwai eke kauiana oR. Home ma na palapala hoonaauao a pao, a ua hai pu ia no boi kona moolelo e Berenada maloko oiaila. Owai la o na keikikane a me na kaikamahioe o na kuia a pau o Europa e hiki ai ke huipa ia R. Home ? Aoo keia olelo, ua pii iike ke kai o na keiki akamai loa oloko o na 'kuia a peia no hoi na keiki alii a pau, ~na manao noi loa lakou a pau. E lanakila ana lakou maluna o ka mea nona keia kaao, nolaiia, e nana-e ka mea heluhelu i ba moolelo no na la o ka hoike ana:

Ka hoomakankau ia ana o na mea a pau nokala e hoike aio ke k&la nui o Beritania. ■

I ka hala ana o kekahi mahioa okoa a me ka hapa, aia hoi, ua hoomakaukau ge !a o £ereoeda i kekahi hale noi loa, ua hoonoho ia na ooho oloko a pan, elike pu me ko ka hale keaka, o hookaawale ia ko ka'Moi a me ko ka ohana alii a pau, a pela no hoi ko ka poe waiwai, a me ka poe hanohano, a pela no hoi ko na poo aupuni, a pela no hoi ko na malaainana a pau, a oa hookaawale ia no hoi kahi o ha kumuao o keia kiila keia kuia ame na haumana a pau Aokoua R. Home oei, oa kapili La kekalii papakaukau poepoe mawaena, & me kona ooho poepoe, i hanaia me na mea nasia pau o kela ano keia ano, ua halii ia boi i ke ailika a me ka weleweta, aia maluna olaila na buke a pau o kela ano keia ano, aia hoi ma kekahi rumi nui o ua halela, oa ia he mau papa aina no na mea a pau, mai ka poe Moi a hiki aku ina makaainana. P«ia i hoomakaubū mua ia ai na mea a pau no ka la e hoike nui loa ia ai. Ka hiki ana mai o na mea a pau loa, o ke la aupuni ktia aupuni o Europa ina Beritanxa

He mau la,i hala ae mahope. I kekahi la , ike ia aku la na moku o kefa aina keia aina e hoea mai ana i ka moana me ko lakou mau ano a pau, aia maluna o ka humi o ko lakou mau kia, e welo ana. ko lakuu mau hao a pau malaila e ike maopopo ia ai na mokn o keia aupnni keia «upuoi. Aia maluna o keia mau moku, be poe Moi a me oa ohana alii, a me, aa poo aupuni a pou, o ka po® waiwai a me ka poe hanohano, o na kumu o pa kul}i kiekie o Eurupa a pau, a o ka poe keiki akamai, loa kekahi. lna moku*a pau-i ku mai ai ma ke awa o Beritania, aia hoi, ua haawi mua aku la ka Mi'i o 6eritania i kona aloha a me lahui holookoa a pau, ma ka hookipa mai ana ia lakou a pau me ka i>uuwai aloha malihioi, ua malama maikai ia lakou a pau, a hiki wa- | le i ka la i hoike ai, oiai.ua olelo ia, aole be mea e hiki ai ke helu i k« nui o na lunaka i hiki mai, ke huipu ia me ko Berirania ponoi, aole paba i ike mua ia kekahi la oi aku o k« nui oi na malihini i hiki mai ma Beritania. Elike pu me keia la e ike ia nei, oiai, ua hoopuka ae kekahi kanaka o Beritania i kekahi olelo maloko o ka nupepa, e hai ana | penei: Ina paha o ka nui o na kanaka . a pau o kela aina keia aina, elike me ka lele like ana rani o na auna manu, me he mea la ua huna ia aku ka malamalama o ku la maluna o ka ili honua holookoa a pau o Beritania, oolaila, e hoomaopopo io paba kakou i ka pui o poe i hiki mai e ike maka i ka ike o ka Hiena o Beritania, ua kau nui loa kekahi poe, e ike mua ia R. Home, aka, ua hiki 010

ia lakou ke ike i kona mau heleheleia, oiai, na huna loa ia oia e kona piea nana ® malumalama, oia hoi o Soiona, elike tr.e |a olelo a Berenada ia ia, pela mau oia i mllama ia ai a biki wale i ka la hoike • kula, i& ia la oia i hoike ai i kona holehelena a oe kooa kino holookoa a pau, imua o na me| a pau o Beritania. ' : . Ka hoike ana o ke kula ntri o Beritmi* a ike ia ke akamaio R Homie, a hoho . ia oia eka JUoi i Kuhina oh> na Aina e.

Aia hoi, he mau la i hal& ae mahope, a hiki aku la i ka la e hoike ai. mamoa ae o ka hora 7 o ke Ifakahi&k&, ua hqomakpokau ia ae la na mea a pau maloko 6 ka hale e h.oike ia ai, aole e hiki ke hoomaopopo ia, oiai, ua lawe ia mai na mea a pau o kela' «no keia ano, e hiki ai ke hoohihia i ke kii onohio ka maka, aole 'no hoi e heta ia_ na, ■ mea . liaai q kela ano keia ano, ua hooikaika loa o Berenada i na mea a pau e pooo ai ke anaina holookoa, me ka nui o ka lilo no na mea i hoomakaukau ia, aole oia i makau ae no ka-aui o ka lilo, hoouanawanni om i mea e puka jji.o ka ipoa. o karfa, iaimana o R. Home a me kona inoa, ajaija ? . e*Wo »uanei o Beritania holookoa loa ma na sfupuni o Europa. MahopeVjh° o [ktī hoomakaukau apa i na mea a pau,'fSka hiki &oa ae i ka hapalua o ka hora 8 ike» aku la ka welo haaheo ana mai o ka hae alipuni iloko o ka lewa, e lawe hoolai. ia ana pna welelau makani malona pono iho o. ka pahu hae e ku aoa ma ke alo o ka hale e hoike ia ai,

i ka hiki ana ae boi i ka hora ua lohe ia aku l& ka ieo hooehone o ka be!e e kani mai

ana, aia hoi, ua hooiaaliaokauae !a"na mea a pau loa. Ma ia maaawa 00. hoi i 'ike ia aku aī na mea a pan e bele aoa ma pa alanni a pan o Berltania. Aote e hiki ke hoomaopopo ia ka nui o na kane a nae oa wahine, a ike ia ako ia oo hoi ka naue like ana aeo ka poe Moi, i nkali ia īioi e na puaU koa a me ka ohana alii a pau, me he mea la v tf& like me ka hele ana o na koa iloko o ka. hooili kana oni mawaena ona aoao elua. Ma keia la hoike i hai ia, ua koe ka poe i loohia i ka mai a me ka nawaliwali, a i ka hiki pna o na mea a pau ma ka puka komo o na hple kola la, ua ko like nioi la na ,'lnna a panj i ole e huikau -ka noho ana o nallii me na :makaai« nana. Aia ma kahi oka poe Moi, kau ia ina hae kalaonu waie 00. elikenie na mea i pili ia lakou, a pela no hoi ma kahip ka' ohana alii a pau, ua hoonani ia hoi ma lwhi o na poo aupuni, na kau ia iioī i na kinounohi ma kahio ka poe hanohano a ne ka w waiwai a pau o kela aupun; keia euponL ]Ua hoonani ia hoi ma kahi o ka lehuleha aolookoa, aia hoi maluna pono iho. o ka papakaukau o R. Home, na kuknlu ia na pahu ha4 o kela aina keU aioa, na kukulu ia hoi na kiaha i hoonani ia i na pua nani o kela ano, aia malnna o ka papakaukau i kukulu pu ia me ke kii o na Moi o Europa a me ko lakou mau hooilina a pau, aia hoi ma na p>aia oua hale la, ua kau ia ke kii o ka ohana alii a

pau o 6eritania a me ko na aupi)ni « ae, a me ko na poo anpuni a pau, a me ke hii o na kumuknla naauao loa, aia boi maJuna ae o ka puka nui e komo mai ai, ua kaii ia ke kii o R. Home me kana mau kumn a pau a me Berenada, ka heln 1 o na knmu ae o Beritania, aia hoi malalo o kona kii, ua kau ia konainoa, a oie na olele hoakaka no konaike a me kona naanao. Aia hoi ma kooa aoao henia, ke kii o kana waaine hoopalau, oia hoi o Sariana, ka hooilina o ha lei alii a me ka noho kaiauou o ke aupnni o Helene, maloko no hoi o oiaila e ike ia ai na kii a pau o kela anō keia ano. Mehope iho o ke homo ana aku o na mes a pau maioko ona hale la, ua noho like na mea a pau me ka nobo malie lou, aole e lohe

ia oa leo walaau, ua malu loa ke aoaina bo- - lookoa a pau mai oa o. Ika kiki ana aei ka hapwlua o ka hora 9 o ua la la, bukj ia a« ta ka hae keokeo nui o ke kola nui, me k< kīi o ,'ta Baibala Hemolele i kau ia i oa hoaj ilona l ua ulaula, a o kekahi hoa olauhi hoi, I ua kau ia ke kiro ka ia me kona mau kuku- ] na e halaoa ana, ais malalo iho olnHa i kau ia ai ka inoa o R. Hopae, a o ka mea i kau-ii ai o ke kii o ka la me kona inau kukuoa, ue hoohalike ia ka oaauao o R. Home, ellke me ka malamelama oka la e hoopnni ana i ka honua holookoa, a he mau minuie paba. i hala ae. kaoi mai la ka leo o ka hele. ia munawa i hoomakaukau ia oi ka hoakai&ile o na •• haumana kula a pau tnailoko 4Dai o jna hale noho, a penei ka hooooho ana o ka huakni o ria haumana kula a pau. Mamua ,loa o k« poo o ka huakai, ke kahanapole, mahope ihe ona ka paa bae o ke aupuni o Beritania, mahope iho ona o K. Home me oapaa hae eUia o ke kula noi ma kona mau aoao, a mahope ibo ooa o Berenada k* kumukula oui a ipe kona mau hope kumu e 6, mahope iho olaila ka poe puhi obe a me na mea kani a pau. e kela ano keia ano, mahope iho olaila ka huakai holookoa o na keikikan» a me na kaikamahioe i kahiko ia i na aahu lole like loa, a mahope mai olaila, na kumuao a pauo na baleleula a pau o Beritania, a mahope mai'o na hnumana. Ma na aoao hol oka huakai, na puali koa a pan o ke aupuni me ko lakou mau Kenela, nolailn, i ka naoa nku i ka bele ai>a mai o ka hoakai, he "i aku o ka nam a tne ka.hiehie nui, me he hele on« la oo ka puali kaua «* maki ana imua o na enemi, i ka hiki ana akn o ka maka moa o ka huakai ma ka puka.komo o ua hale la, oa huli like ae la ka hele aoa o ka huakai ma ki aoao aleao, o ka hale, e hele pooipuni *na ma kooa aoao. (AoU ipau.)