Ke Au Okoa, Volume III, Number 45, 27 February 1868 — Untitled [ARTICLE]

1 KA LUWA HOOPONOPUNO 0 KA ) Hawāiiak Gazettb. ) Inn o ka hoopahu ia ana ao o ka ohumu kalohe, he mea io ia e pomaikai ai, a o lawe lokomaikni ia mni ai, nlaila »a hana o Mr. Wini i keknhi hanu e pomaikai ai ka Moi a me ka lahui Hawaii, ina no ka pono a me ka hewa pnha o'kona manao onn, ka mea hiki ole ke manao nui loa ia. Oiu hana lokomaikoi ona <iia no kona hoolaha ana ae i Kekahi pnlnpula nona hoi ka inoo *, mnlalo ponoi iho o kano mau olelo ponoi ma ka pepa

lope iho nei o ka Nupepa P. C. Jldvertiser, i o ko Mr. Wini mahele iloko olaila, oia no ka hoike akea ana ae, i na mea ana i manao li no ka paio ana, ke kumu e hoonele ia o> ke kanaka Hawaii i kona aina, a e like la ka a me na mea a pau ana i minamina nui ai iloko o keia ola ana. Me ko'u manao oJe, e lawe_mai a e_haorpaapaa no na mea a pau i pane ponoi a pane ponoi ole ia iloko oia palapala, no ka mea, ua haiki mai ka manawa a me kahi i haawi ia no ka'u palapala, aka, e olelo waleau i keia wa, ua eo o Herodo ia ia ma ka heihei ana. Ua loohia ia kana hana mau, ike alai ia a pouli kona malamalama a o kona ino kahiko i ke aupuni a me kona mau koo, be poiolei he oiaio, ā he aloha. ūa olelo ka mea naaa i kakau ia palapala: He elua a ekolu wale no (nana ponoi no keia mau olelo kuhinia) poe i hoike akea ae ia lnkou iho he poe ake hoohui aupuni, aka, ua lehulehu ka poe ana i halawai ai, i makau i ka olelo akea ana ae i ko lakou manao maoli no ka makau ma ka noho ana kueaku a pela aku, aka, oiai ua loaa ia ia he elua a he ekolu poe i manao e like me ia, aole oae oia i manao oia kekahi oia poe—maalea no, a o kekahi oia poe, ua makau i ka hoopuka akea ae i ko lakou manao do ke ano noho ana kue akn, nolaila, aia hoi, ia nei, he manao akea, aua ano ikaika no, aohe nae he hoohalulu a hoike maka ae ia lakou iho elike me na kulanakauhale nui: Ua ninau haakei ia mai makou, he poe ohumu malu anei ka poe bui hoponopono o Enelani ? E pane aku no anei au, be ohumu kipi ka poe Feniana, a pela hoi ka hookaawale mokuaina (elike me ka hana a ka aoao hema ma Amerika iloko o keia kaua ana iho nei) a ua lohe no boi au i ka olelo ino ia o Jefferson Davis a oi ae mamua o ko luda Isakariota hoino ia ana, aka, ua maūao wale no oia e hoopakele ae i kona aina hanau, elike me kana mea i manao ai— i lilo ole ai i ke kuai ia i kekahi aupuui e ae.

Ua haanui loa, keiakanaka, no. kona man pono, a no ke kumukanawai, a no na hoohiki i uhai ia, a me ka hiki ole o ka olelo akea, a me na olelo haanui wale iho no, na ae oia, oia ke kokoolua o na mea elua a ekolu a me' kekahi poe kakaikahi e aei maka'u i'ka maka o ka lehulehu, ka mea ana e olelonei, ao-

le ia mea maanei, i mea e maopopoloa ai ka lakou olelo, he hiki i keia kanaka ma ke kaha hookahi ana a kona peni, ke hoolilo holookoa aku ike koena o keia aupuni. Ia nei kakou e ike ai i ka hooko ia ana o na kumu ao o Amerika me ka hoomaau—ka balota hai ana me ka lawa pono. Oke kanaka hookahi, e oJelo ae kakon he haneri, a e hahao i ke eke i ke koena he 62,659, (e nana ma ka P. C. A. January (8.) i ko lakou mau uhane a me na kino, oa hale, na aina, na lako, na hipi lio, a me na mea a pau a lakou,—e alapoho aku iloko o ke ala hookahi ana»-_—- —

~ Auwē .' Nokamomōna loa oka aina, a e hoohoa nui mai ana ke kaa mai iloko o ko kakou mau lima. Ma kahi oke kalo a me ka raiki no na kanaka palaualelo, e hooulu ia mai na awaawa, a me na paa a e hauoli pu iho no na kuiina lupalupa e opua ana iloko o namalahuaono no ka pomaikai o ko kakou mau keiki; a oiai kakou e noho.ana me ke ahuai, ua hiki ke kapae ae i hookahi mokupuni okoa i " mea hoikeike i ka malama loliloli wale o ke ano o k& nohoaoa kumukanawai o Hawaii." E hoolohe mai i keia e na kaoaka Hawaii mai Kohala a Niinau. I ka waiwai nui i hoahu ia no oukou, e ike pu iho no hoi i ka manaoino o ko kakou mau hoanloha, ke kailiaina a me ke ake hoohni aupuni, i kukala ia ae iloko. oka Nupepa P. C. A. No ko kakou hopena a me ko oukou noho ana pomaikai keia. Pela io, oo ka pomaikai o ke aupuni a me ka noho ana lahui kanaka; a me ka ae oluolu ana o oa aupuni & me na kanaka ona aupuoi e ae. (E like loa me ka manao i hoike a i hoolaha ia ma ka P. C. A. u bu la 18 o lanuari ) E hoolohe mai i kein ina aole oukou e manao ūui aku i ka pomaikai e hiki mai ana, aiailn ua oi aku oukoa o ka iapuwale mamua ae okn hupo. Aia hoi, oiai e hookapo ia ana o Hawaii, aka, e hookaawale ia ana o Kahoolawe a i ole la o kekahi mokupuni maikni eae ni> oukou. He oiaio, nole oukou e kanu h<>u aoa i ka oukou mau k;i!o a kulina paha, iluko o na awaawa inomona o Waipio a o Hilo paho, a i ole ia ma na kula aliuli paha o Haleakala, aole e loaa hou aaa ia oukou kahi noho kuonoono mu Lahaina a ma Honolnlu paha, aole hoi e ae ia ko oukou mau holoholona e holo iluna o ko oukou mau ainn a me ko aina o ko oukou mau nlii—oia mau mea a pau no makou no ka poe ake hoohui aupuni no ka haole, ka poe e nuaa ana i ko oukou mau pono, nka, a i pai like ai na haawina, n i hoike no ko makou ro*u manao maikai ia oukou, e haawi aku no mokou i na kula wola o Kahoolawe no ko oukou pomaikoi holookoa; ilaila iho la oukou e hanai oi i ka oukou mau kao, oie ka oukou mnu ilio bihiu, a i ole ia, (tna ka hoohalike ana) e-pno lepo elike me na iolo o Kaula. Ke ike ae la no oukou o ke ono iho la no keia o keiu inau olelo hoohunahuna nkamai.

He knnaka ake hoohui auponi keia, nn ka mea, he kanoka manao aknhele oia; aolo o na makomako i ko loii pinepioe; nolaila he makeenake oia e holopu ae i ko kakon mau oihana a pau, e hoonelo i ko kakou Moi i ko na mau pono alii, a hoonole pu hoi ina kanaka i ko lakou makun. Ko poe aoa i ike ai, o ke aloha a me ka lokomaikai wale no ka mea i hnna ia aku ia ia. Ka poe hoi ano j pili oluolu loa ai a no kana hoom&no mau lon

ana. E kipaku aku oia ia iakou mai ko lakou wahi eoho aku, a.© haalelo aku ia lakou iloko o ka malama aloha ana o na kanaka ino a pau e hele mai ana ma keia mau. ae kahakai. Ke paa nei.oia i kekahi palapala kikoo dala, i loaa ia ia.ma ka hoiliili ana a malama i ka luhi o Uela la keia ia ana e hana ai, a i keia la, inal i paa ka manawa ua hiki ia ia ke enanao iho he dala paa ia ma kona lioia; aka,jo kena makau e lilo auanei ka da!a pepa mnanei i dala paa, nolaila, he makemake e hoolilo koke ae i ka noho ana noho ali; o keia pae aina i kekahi aupuni e ae, i kahi i lilo ai ka dala peps, i keia wa, i dala maoli. A e like hoi me kona makemake i ka hoopaa pono ia o kona mau aina, e haawi auanei oia i na palapala i kekahi loio, nana ehoopono mai malalo o ke kahua paa loa; a i mea elike ai me Kaleponi, e hooponopono ia no up kaleana aina nei elike me ko laua makemake, a pehea iho la la ka mea nona ka aina.

Aole a'u hana no kana mau olelo i pili no ka pinepine o ka hoopuka ia ana o ka manao hoowahawaha ia Amerika Huipuia, e na Knhina elua e noho aupuni nei, a no ka noho ino o keia aupuni ia aupuni. Na na Kuhioa no lakou e pale ia lakon iho. He kanaka • Amerika ka Lunakanawai Kiekie, ke. Kuhina Waiwai ame ka Loio Kohioa. Aoie anei he mea hiki ke hoomaopopo ae, ina aole he mau kanaka Amerika kekahi mau Kuhina e ae, a ua maa ko laua hana ino mau ana i kekahi poe Kuhina o iakou, be manao anei oe, e noho lakou iloko o ka lakou aha Kuhina, a i ole ia, e noho mau hoi na Kuhina Amerika iloko oia poe me kai hoonaukiuki ana i ko lakou aina hanau. Hookahi mea i maopopo loa, o ka mea nana i kakau ia kumumanao, aole oia he kanaka i ike ina mea mahiaipaha; hekanaka oia i walea i ke kakau me ka peni, i puka ai na mau olelo me ka noonoo nui ana a me ke kukulu pololei ana, o kana mau pane ana. Ina oia e noho ana ma kahi kiekie, alaila e ino ana no kana mau hana, a osa ia eoea, e kapono ai i ke aupuni ke noonoo a hana ko-

ke no keia mea. tJa olelo ioo oia i' ks Moi, ua hooikaika loa oii e hoolilo i na aha hookolokoioi mea hopwahawaha ia; a e hoonele ina kanaho iko lakou wahi noho, a hoolilo aku i ka noho ana alii o keia pae aina i ka mea e. Oka hanu wale oka manao kalohe ka mea ōna e hanu mai nei, ka manao ino a nne ke kipi, ahe kupono loa nooa i keia la e hookolokolo ia e ke Jureaoa i maka'a ai, o hfoonele iaia i kekahi la ae. Hawaii- ,