Ke Au Okoa, Volume III, Number 46, 5 March 1868 — E hoomalamalama ia na maka o ka Hawaii, a e hoopau ia ko lakou manao kuhihewa loa. [ARTICLE]

E hoomalamalama ia na maka o ka Hawaii, a e hoopau ia ko lakou manao kuhihewa loa.

E ka LcrrA Hooponopono e:—Aloha ot\ Ano hoi, e ae mai oe ia'u ma kou lokomaikai, e like me ia i hala ae nei, aka hoi, i keia manawa, ua nui no ka'u mau Episetore i waihoaku ai ma liou keena, ma ke ahonui o ka Walaka o ka Hale Pai Aupuni, n, oi kali aku a, aohe wahi mea a puka iki mai. Nolaila, ke waiho bou aku nei au imua o kuu Walaka oiaio, nona ke ahonui, malia paha o aloha ka naau o kuu Walaka, a hoopumehana akui ke aloha o kona makamaka oiaio malalo iho o kona kapa sila a me kona mahiole nui. Kia no ia, i kuu heluhelu ana i ka manao pepa o ke Kuokoa ma ka Poaono iho nei nona ke poo, oia hoi keia. "E makaala e Hawaii," a i hou ana, he mau manao no ke koho balota ana, a ke olelo ae nei au ma ka oiaio, aole no hoi au e kali aku ia ko Hawaii Ponoi, a me ko Heleouwalo. Oiai ua waihoia (nai a ua ae ia mai hoi ma ke kamukanawai i hoololi ia iho nei ma ka makahiki 1866. E olelo ana penei, he mana hiki no i kela kanaka keia .kanaka, ke olelo waha a ke kakau hei i kek&hLm&a&o kuokoa .ma ( ka Nupepa, a ma ia kumu, ke ku nei au. a pale, a kinai aku hoi i na olelo o ka Nupepa Kuokoa e hai aku nei imua o oukou e ka lehulehu, o Hawaii nei, ma ke ano hookamani mawaho a o ioko o ua Nupepa Kuokoa la, ua piha u kona mau kuineki i na mea awahia muleae kunewanewa ai keia lahui. ae kulanalana aihoi ko kakou noho maikai ana ma ke ano kuokoa o keia wahi aupuni opio. A ke i mai nei ke Kuokoa ma ke ano kohu ole penei: Ma ka inoa o ko Hawaii Ponoi e hoike ana imua o ka lehulehu, ma " Ke Au Okoa," a e nuku ana i na haole Amerika, a e papa mai ana ia kakou mai koho i kekahi o na haole, a pela aku a hiki i ka pau ana oia pauku. Ma ia olelo ana pela. ke ku nei au a hooia aku imua o oukoue ka lehulehu, me ka i aku, mai nana nui i na olelo a ke Kookoa, a ke pane aku nei au imua u . ks mea nona ua nianao la. He makapo anei 00, a he hoopilimeaai anei, i ike ole ai oe i ka olelo i pai ia ma ka nupepa P. C. A. e olelo ana, aobe niake koho i kanaka, aka i mau haole ka pono e koho ai, eia ka ninau, na ko Hawaii P»noi 10 anei keia olelo papa, aole anei na ka nupepa a Wini ea, kupanaha maoli ke Kuokoa, i ko huna ana i ka oiaio inalalo iho 0 ka lepo. Eia hou nr>, ma ka nana aku i keia olelo me he mea !a, no anei aku ka lele nina, a no ko Hawaii Ponoi la hoi o ka nana aku a he aiwaiwa, a he oioi no Mani Hikina, a me he inea la he aupuni haole keia, o ka i ana iho o ka nupepa o na o Wini. 1 tmu haole walo no na lunamakaainana, no ke kau ahaolelo 1868 ma ka maluma o Aperila ae. A ke olelo nei au, o na mea a pau i olelo ia ma ka pepa Makamae Hawaii i pai ia tna ka hnle aupnni ma ka la 1 o Feb. ua oiaio loa na mea i olelo ia pela mai ka mua a ka hupe, aole wahaee, aole hoopunipnui, oiai ke nianao nei ke owau e huna i kona ino malalo ae o ka lepo, a me he mea I'a pela no ke Kuokoa e liuna uei i ka mea i ike ia ma Enelani, Europa, Farani, a ria nui, a laula ia ia palapala i pai ia ma ka nupepa o PilideU>pia ma Amerikfi, ke hele nei ka lahea a me ka hohono ma na aupuni a pau o ka honua holookoa. A o kekalii poe o na haole ilihune Amen'ka e nolio nei ina keia kaona, ua hooiaio mai lnkou no keia ano; a ia ia lakou he mau Nupepa i pni ia ma Piladelepia, noia ano liookalii. Ak.'i, ke nhi nei ke Kuokoa i ka pouli nui o kau niai ann ma Inna o keia lahui, me ka hui akea ana, mni puni oukou i ka wahawalia ia mai, lie oiaio keia pelaka. Ko olelo hou noi oukon, ma ka hele ane. o J. Ii mawaho aku o ka pnka aniani o ka Llale Pni Aupuni, a kue aku i ka Mukamae Hawnii, mo ka nuku aku iloko oia hana ana

a I. Ii pela, aohe uo ia ho mea kupono i kona kuiana, aohe no ona kuleana o ka hele ana a nuku aku, a papa aku i na keiki o ka Hale Pai Aupuni. Oiai, oua makua alii la aole no oia i ike i fee ano ma ka nupepa haole, a nolaila no feona kuhihewa a me kona manao kanalna. A malalo mai oia palapala e i ana, aole pomaikai e loaa mai m feela kufeuln manao e kue ana i na haole, a me na Ameriko, i mea e makau ai kauaka, a pela aku. Nolaila ea, e ke Kuokoa, alia e ku iki iho oe, a naua mai. oua pepa liilii la, ka Makamae Hawaii, he waiwai kana, a ke olelo nei oe, aohe waiwai. Ake mauao la oukou ua hoop#ba mai i ka oiaio o lakou na enemi o keia lahui.

Akaaka au, a puiwa ike ano oia olelo, a ka mea nona ia kumu manao. A ke olelo aku nei au ia oe, Aole oufeou i hoopufea mai i ka oiaio, a me ka pololei, e akaaka io ai, o keia Hawaii Pouoi ka enemi o keia lahui, a mehe leouaīo, na mea na na i noii, a i leuekaa maoli aku ka oiaio a oukou e huna nei. A pehea la hoi e akaaka io ai, he poe maikai oukou, no keia mau la, pokole, oiaio, ua ike no onkou i na mea i hana ia, e Ameriko, no ka manao ana e lawe maln i keia aupuni, ina e make ae ko makou nei Aiii.-Alaila, feii mai a huki ae i ka Hae Amerika e welo haaheo ma na kapakai o keia Aupuni. A o keia olelo ana pela, a na Amenka i pai ia ma Kaleponi iloko o kekahi o na nupepa, eia ka ninau ia oe eke Kuokoa, a me kahi keiki hoopilimeaai a Kawainui i make, he wahahee io anei ka olelo a ka nupepa o Piledelepia, ame Kaleponi. Ina hoole m'ai olua, alaila, eia no na hoike oiaio nana au i koi mai e kue aku, ia oe e ke Kuokoa a me kahi keiki a Kawainui. Nolaila, aohe o makou na enemio feeia lahui, aka, o oukou no o ka poe nana makou i hai mai i ke ola, a me ka malamalama, a me ka nāauao. Aka, ke huna ne: oukou i fee onene ohumu, a me ka pakaha, a ua i.ui na pepa e waiho nei no ia ano. A nolaila, o oukou no na enemi nui o keia lahui kanaka, aole o makoa o ka poe e aloha ana i ko makon aina, a me ko makou alii.

Nolaila, te olelo hoa nei hoī kon manao pepa. e ka Nupepa Knokoa" hona ke poo. " He mau manao no ke koho' balota ana," nolaila, ke hoahewa nai nei ka mea nona na manao la, e keehi ino māi ana i na luna aupuni, me ka olelo iho. Aole wahi kuleana iki o na lnna aupnni e hana ai no ke koho balota ana, koe wale no ko lakoa nana wale mai no, a owai la neia man Inna aupuni a ke Kookoa e keehi nei. Aka, e hai au ia oe e ke Kuokoa, me he mea la he moeuhane kau i lalau ai kau olelo ana pela, oiai, aole ke Kohina Kalaiaina i hele ae ilaila ma kahi o ka pahu balota, aole _no_hoi kana_Kakaūolelo J> aal£-ao hoi ke JKuhina o ko na Aina e malaila, aole no hoi kekahi Luna Aupuni e ae, i olelo iho ai oe me ka hoahewa nui i na Luna Aupuni. Ua maopepo ia'u kou akamui, ma ka olelo ino ana pela i na Luna Aupuni, i kuleana e hiki ai ia oukou kehaoa mahope aku, i manao ia mai ai e ke Aupuni o Amarika, he kuleana kona mahope iho o ke onene mauana, hekeu ke akamai o ka poe Amerika i ka hana ana pela, i kumu e alakai hewa ai i ka manao ino i knna mau kanaka Amerika, maluna iho o ke poo o na Kuhina. A me he mea la no ka Lunakaoawai Hoomalu a me ka Luna Auhau, a me ke Kakauolelo o ka Papa Hoonaauao, keia hoahewa ana, ina ma o keia poe la ke alina o kau keehi ana e ka mea nona ia manao, alaila, ke oleio nei au ia oe, ua kuhihewa loa oe, oiai, he poe ia i ae ia ma ke Kumukanawai, i olelo ia, (na Luna Nana,) a ina no Mahnka kekahi olelo ana pela, alaila, ua lalau loa ke Kuj okoa, mamuli o keia mau ano. No ka mea, I he 'lii koa o Mahuka, aohe ia he Luna Aupuni, nolaila, ke i hou mai ni>i ke Kuokoa, ua pono ole ka balota ann, a ua nui na balota o A. F. Judd, i haehaeia, aka hoi, be oiaio no kela olelo, ua haehae like ia nona b»lota o na anao a elua, i ka wa e hele aku ana ke kanaka a mau kanaka paha ma kahi e hookomo aku ai i na kanaka e hele e haawi i ka lakon mau balota imua o na Luna Nana, no G. Rhodcs ka balota i hoolei nui ia mai e kekahi kanaka. i ku ai ka maka i ka puupuu a kamalii o ka Uapo. Nolaila, e na kanaka Hawaīi a pau loa, ka poe i nohoia e ka naauao a me ka ike, ua ike oukou, ua ewe, ua.naauao, aka, o ko oukuhihewa loa ka hewa, me ka olelo iho, aole e lilo ana keia Aupuni ia Amerika, aka, ke olelo nei kekahi poe o ua ano la, he makehewa keia Aupuni ke hana wale aku ia Amerika, oiai, ua puipui kona mau aoao, aua uui kona mau mokuahi hno knua. Nolūila, 0 ka paa no ka o ka waha o Hawaii ka pono, me ka hoonaukiuki ole nku nae i na kanaka Arnerika, nolaila, e pani ka waha, wahi a lakou. 1 O ka mea makehowa loa, ma ka nana aku, 0 ke kuhihewa loa o kannka, a me ka hoopilimeaai, me ko olelo iho, ka ! he a he mea, he makohewa ka ololoiho pela, oiai, he ike no n* maka, oohe nne he noonoo pono 1 ke ano, he loho no nne na popeiao, nole no nae he hoomaopopo, oiai, he olelo hiknpalale ka olelo haole, a m*» ia olelo no na haole e honpuka ai-ma ka lokou nupepa, nolaila, he pono e malamn i ko kakou mau waha, mni kuhihewa ka manao. Nolaila, he pono ke olelo ae ia " Hawaii Pii'.ioi," be Kenela no ke Aupuni Hawoii, ka mea nnna i hue ae nei, maloo na iwi o Hu-a i ka la. Kauikawekiu.