Ke Au Okoa, Volume III, Number 50, 2 April 1868 — Untitled [ARTICLE]

Na hokd okohola.—Ke ka alo mai nei ka hapanui ona okohola mawaho akn n«»i oke awa, a he mau la pokole, a holo aku ana ; a he kakaikahi nae e komo mai nei iloko o ke awa e kiola ai iko lakou man aila iloko o ka opu o ka moku Syrcn, e hoouka ia nei no BoHetona.

ENAENA NA ALII A "KA WAHINE O KA LUA" —Ma kekahi mau palapala i loaa mai i keia pule iho nei, ua ike ia iho ke hoomaka ma la "ka wahine o ka lua," e hana mai i kana hana kupaianaha, i na ahi luai pele; a e hoopalahola hou mai ana paha oia me kana mau ukana hoopalauli i na kula me na pohaku pe le. I ka po ka o ka Poaha o keia pule iho nei, ke nana aku mai Kawaihae aku, ua ike ia aku ka uwiuwiki malamalama, ma ka aoao o na mauna, e hai mai ana e hoomaka mai ana ke kahe ana mai a ke kahawai pele hou. Me he mea la o ka luai pele hou, ua ane kokoke ia aa kahi i pu-a mai ai ka pele o ka M.H. 1859; a e kahe ana ma ke ala komohana akau, a hiki i ka moana. E ike lea ia aku no ke kahe ana mai a ka pele ma ke okua a ka ohe nana maikai. Ua ane kianalana naueue no na kakai mauna i keia mau pule i hala aku nei. I loko no o keia mahina i hala iho nei, he mau olai ikaika ka hoonaueue i ka apana o Kona, a ua komo mai ka manao i ko Kona poe e hoonene mai ana, "ka wahine o ka lua," e luai mai i kana mau huna ahi pele. I ka nana ia aku e ko kau aku nei poe, a me ke ano ikaika o na olai, me he mea la, e ane like aku ana me ke kahe ana a ka pele i ka M.H. 1859, a e lilo ana no paha i hana kupaianaha no keia makahiki. Ua hoomake ke kahe ana o ka pele mua i ka la 23 o Ianuari, M.H. 18 59, a ua hoomau ia ke kahe ana no kekahi mau pule-e holo ana ka auwai pele, he 6 mile ke loa, a hiki i kai o Wainanaalii, a ko mo iloko o ke kai, e hoolilo ana i ka loko Kiholo i paaia akea nui, a kioki o kekahi a ao o ke kuapa me he pali lae kahakai la. ka M.H. 1855, ua hoea mai no ka pele mai ka lua ponoi maluna a ina ke kahe ana aku ma ka aoao o ka mauna, ua hookuu hou ia kekahi lua malalo aku e ane kokoke aku ana i ka mole o Maunaloa. Ma ia kahe ana, ua ane hookau ia mai ka liia o ko Hilo poe, ma ka manao e hiki loa mai ana i ke kulanakau hale, a o ka hopena la ia olaila, aka, eono mile paha i koe, hiki mai i ke kulanakauhale ua oki iho la ke kahe ana mai. Ka oi loa paha o ke kahe ikaika loa ana o ka M.H. 1852. Aole i akea loa ka muliwai o ke kahe ana, aka, o ka nanaina ana aku nae, ua hiki ole ke hahai ia. Ua enaena no hoi ke kahe ana a ka luai pele o ka M.H. 1840. Ma kea mau mea e ike ia ai, mai ka elima a i ka umi o na makahiki, e kahe mai ai ka luai pele; a mai ke kahe ana hope loa a hiki i keia wa, ua eiwa makahiki, a me he mea ia

e hoohanini ikaika mai ana "ka wahine o ka lua,'' i na luai pele iloko o keia makahiki. Ma na nuhou telegrapa i hiki mai, ke mahuahua loa ia ka luai ana mai a ka pele o ka Mauna Vesuvius, ma Italia; he nui ke ahi i puai mai, a he uuku na pohaku pele. Mahope iho o ko makou kakau ana i mau mea i hai ia ae la maluna, ku mai la ke kuna kona Packet inehinei; a mawaena o kekahi palapala i loaa i kekahi o ko makou hoaaloha, e olelo ana penei; "O kahi mea hou e hai aku ia oe, eia no ia: I ke kakahiaka o ka la 27 o Maraki (ka Poalima o keia pule iho nei) ua lohe ia aku la ke pahu ana o ka luaipele maluna o Maunaloa; a ike ia aku la he uahi punohu eleele nui e ea ae ana maluna o ka piko o na mauna, a lilo ae la ia i mau ao panoapano nui. Mahope iho, ua nee ia mai la ke olai, a ua hoomau ia mai la i kela wa keia wa, ia la a po, a ao; a he mau olai kakaikahi i ka la Sabati mai. Ua koikoi loa ka nee ia ana o kekahi mau olai, a ua helelei kekahi mau wahi ma ka pali (o Kaawaloa) e pili ana i ke kahakai. Ua makau kekahi poe kanaka maanei (Kalukalu i Kona Hema) i ka moe maloko o ko lakou mau hale, a ua moe mawaho, no ka makau i ka hanee o ka lakou mau hale." Ka mokuahi Idaho.—Ua manao wale ia i ke awakea, a i ole ia i ka auina la 0 ka Pnaono iho nei e ku mai ai ka mokuahi Idaho; aka i ka po Poalina, ua kelewa ae oia mawahi; i.e nei; a e kakali wale ana no o ka malonuilima ae, alalU, hookomo mai. I k«

h<>ra 5 o ke kakahiaka nui o ka Poaono i!io nei, komo mai ia oia i ke awa nei, a ku ma konn uwapo. Ika makili ana ae no oka la, ua hoomaka ia mai ln no ka hoolele ia nna o na ukana i kula nei; a hoouka aku la no hoi ko kuln aku nei mnu ukana. Ke hooili nei no na u|fflnn, uh aneane e piha kona opu; h ka Ir apopo e haalele mai ai oia ia anei no Knpnlakiko. Mawaena o na ohua i maka knmaaina ia Hnwaii e kau aku ana mnlnnn ona, o E. P. Adams, P. C. Ji»nes, W. H. Dimond a me Chas. K. Clnrk, keiki a Rev, E. W. Kalakn; a me» hoi nana e kakeu nei i na palnpala e pili unn i ka Hoikeike nui ma Pnrisa, iloko o ka nnpepa a Wini.

Ka manuwa Lakawana.—l ka nuinn ln o k» PoHono iho nei, ku hou mai la ka monuwi Lnkawana mni Ililo mui. Mai kekahi mni o na'lii inoku miikou i loho mai ai, mai kn la mui o lakou i ku aku ni i Hilo, a hiki wnln i ko lakou hoi ona inai, me he mea la, >lun wnle no la mnlio pono o lnkou molaila. Ke kuhiko iho lu nn in o ko lailtt keiki. " Eleele Ililo e, panopano i ka ua !" I ka puali Hulumano —Un kauoha ia mni mnkou e hni nku i nn hoa n puu loa o kein Puiili, a nnue ne n pnu lon mn kn pn Huli'nlii, mn kn honi 4 o keia nuinn li\. E nmln. mn ia keii; i pnoo ai. Ma ke KaU"Ha. Ua mai ia mai mnkou aohe ku i pne kn ohi ana no ko kn Moi mau Kon Ponoi. He knnnono dnln ohi mun, ke mukemake nse ke kanaka pola.

Ka make ana oJ. P. Paf.ker (Paka) o Waimea!—Oiai i keia pule aku nei, ua hai | aku makou i ka make ana o kekahi o na Mis !onari mua. Rev. T. G. |Thurston (Ka!;ina) hiki mai ai ma Hawaii; a i keia kakahiaka tnakou me ka manaonao walohia e hai aku ai, ua haalele mai i na inea a me na poino o keia ao o J. P. Parker (Paka) o Waimea, Hawaii, kekahi o na haole mua loa i biki mai ai i Hawaii nei, iloko o ke 78 o kona mau niakahiki—i ka wanaao o ka Poaha iho nei kona make ana. Ua hanau ia oia ma Nutona i ka mokuaina o Mase!<useta; a i ka umikuman.ahiku o kona mau makahiki, kupu mai la ka manao e aea hele ma ka makaikai ana i ka honua, maluna o kekahi moku kalepa hele ma na kapakai Komohana Akau a me Kina. IkaM. H. 1809. hiki mai oia i Hawaii nei maluna o ka moku kialua Liddy; ja holo aku no oia no Kina. Ekolu makahiki mahope iho, hoi mai oia, a mai ia manawa mai i noho paa ai oia ia Hawaii nei, a oui aku la kano meu la. A aole no paha e hoopoina ia na hoomanao ana ona e ka poe a pau loa i lawe hapa i na hookipa aloha pumeh'ioa ana a kona hale a me kona leo heahea. Ua ike ia o Paka, he kanaka hoopono ma kana mau hana, a he hana maikai hoi i na kanaka Hawaii, ka mea nana i ko aku i ko lakou aloha ame ko lakou makemake ia ia. I ka auina la S«bati sho nei, ua haawi ia keknhi poolelo hoolewa nona ma ka Halepule Luina. Maūmaua ka uhai ana a ka poino —I ko kakou pepa o keia pule iho nei, makou i hoopnka aku ai i ka bni ena mai o ka moku R W Wooā, me kona mau pea, ua lele e i ka inoana, a o kona kia mua, ua haki. Me ia poino no i hoi mai ai i ke awa nei la hoi e hooponopono ai. Eia ka hoi ika aina nei no e loaa ai kekahi poino hou, oLai, i ka po a ao ae Poalima, ua kani mai la na hele kinaiahi; a i ka holo ana aku o na keiki o ke ahi, aia iluna o ua moku nei ke ahi; a me ka eleu no hoi o na keiki o ke ahi, ua hoopio koke ia iho la ke ahi. O kahi nui i ike ia ai o ke ahi, aia i ka lua malalo iho o ke kuna mahope, aka, ua hai mai nae ka poe i hiki mua iluna ua ike ia ekolu inau wahi a ke ahi i a ai. He hapalua o ka ukana, ke ko iloko o na eke, ua pulu ike kai, a e ino loa ana. Ke kumu kahi i hoea mai ai ke ahi, aole ī ike ia aka, ua inanao wale ia, i puhi ia e kekahi mea kolohe. E hoolei kona ukana i kula nei ka mea pono loa, & e hooponopono hou ia kona mau wahi kina, mamua ae o kona au bou ana aku ika moana. Oka makani nae ka mea nana i hoohamani mai la i kona hoio ana, ua <4felo ia oia kekahi o na makani pukiki ino loa i pa iho ma na kaiaulu o Hawaii nei ! V l Ke Kuna. Kate Lee.—No kekahi mau [pule i hala aku nei, ua loohia mai oia i kekahi mau poino ana makani papuhea. Elua paha.ooa hoihei hou ia ana mai i ke kaona nei, me ka o kona mau pea; a i ke kolu o ka hoao ana e biki i Maui, ua o-a kona kia hope; a aia ka mea nana e kono e hana hou i kia hou nona. Ua lono mai makou ke paa ka hana Ta ana o kona kia, alaila, e holo ana oia i Makena e hoouka ko ai no lap.ina, aku hou mai ike kaona nei, no kona mau ohua. Ikala 11 ka o keia mahina e holo ai oia i Yokohama, lapana—o Kapena Mukee o Ulupalakua a me kekahi mau kaikamahine paha ana ke holo pu ana me ia i lnpana. O kona ukana e lawe ai, he 7,50 pahu ko, ua olelo ia, oia ka oi o na ko maikai loa i lawe ia aku mai keia aupuni aku; a ke hoi mai pnha e lawe mai ana oia i na lole maikai loa o Inpana, a rae kekahi mau ukana e ae. Ekolu paha mahina ku hou mai oiaHoao e mahuka.—Mawaena o ka poe paahao i hoili lanahu iho neī iluna o ka moknhao Slonewall, he man haole kekahi. Oia mau no palia i ka hooili lanahu la, ahe wa uuku mamna iho o ka o-a ana o ka helehelena o kekahi haole paahao mawaena o ko lakou puulu"paa ahinahina.'' Ia manawa, ua huli koke ia, a loaa aku la iloko o ka pahu lanuhn o na mokuahi la, e moeuhane malie ana no na pomaikai e loaa ana ia ia ke hoi akn i Kawa, —he nmiknmamalua, a keu iki iho paha man kaula ! Mare ia.—Ma ka In 22 o Mnraki iho Hei, ua liui ia e ke kaula hemolele a ka meteremonio o Mr. James Wood me Miss Mary P»rker » Waimea, Hnwaii.

Ua mHikai ka mare no loua, Oini e hannu mai no laua, He hua hookawowo ia laua, A hiki i ka make ana o laua, Aiaila, ua maha mau laua. Make i ka aina. e.—Ma na nupepa haole

kou i ike iho ai, i ka make ana o Ellen E. Laimana, kaikamahine n Rev. D. B Laimana o Hilo. Ua make oia ma Chicngo i Ilinoe; ma kahi noho o kona kaikunane, Dr H. M. Laimana. A hiki wale i kona mannwa i make ai, nn hoike mai ka oia i ke ano inaluhia a me ka olioli Knristinno. No Kilauea —I ka hora 4 o ka anina lu Poahn o keia pule ilio nei, ua holo io al;u no o Kihmea i ku inokupuni o lalo, aka aole ime oia i kn inai i ku Puaono e lilee me ka moa i inunao in. Uu hele a aui ka la Sabati iln) nei, ka hoi'a 3 ia, ku mni ana oia ; a i ka nuina la no lioi o ka Poakahi iho nei, liolo akn ma na awa o na mokupuni hikina. O KA MAKANI papuhea e pa nei i keia mau la, me ka lawe pu mai i "ka ua popo kapa", aole no i pau loa ka pa kauwili ana mai mao maanei; me ka hoopuanuanu mai no hoi.

Ke Kaiiu iiou no Kaumakapili.—Ma kekahi nupepa Hawaii o ke kaona nei, makou i ike iho ai, ua ae oluoiu o Rev. A. 0. Forelie o Molokai e hoi mai i Kahu no ka, ekalesi o o Kaumakapili, ma kahi o Eev Dr. L. Kamika, ke Kahu mua loa mai oia ekalesiā i waiho iho nei. Ua lono mai makou, e loaa no ia E. A. 0. Forebe, he $1000, kona uku makahiki mai ka ekalesia aku. Hoike o ke kūla kdi o Lahaixaluxa.—E hoike ia ana ke Kulanui ma Lahainalunai na la 5 a me ka la 6 o Mei, oia ka Poalu a nie ka Poakolu. Ma ka Poaha, Mei 7, e haiolelo ana na haumana ma ka luakini ma Wainee. Ke noi nei makou i na maka maka apau e hele mai, a e hookipa aloha ia na lakou, e like me na ma'īahiki i hala.—>S. E. Bihopa. Hoike kula ma Hadūlu.—E hoike ana na kula ma Hauula Koolauloa ke biki aku i ka la 22 o Mei, Poalima o ka pule ekolu. Ke kula Sabati a me ke kula Kuokoa. O ka Ekalesia o Hauula. Ua makemake ia no na makeikai e naue mai e ike i ka ua haaheo oke koolau. "He Maakua," E hookipaia no a oluolu. Ka lohe iho okala ia e hoike ai na lako kaua a Davi<la ma. S. K. Hauula. Ka moku Hoku Ao. —I ka, auina Ia no oka Poaha iho nei, ua holo aku la ka rnoku ahai alana maikai i na Paeaina o Fatnhiwa ; a ua kau pu aku no maluna ona o Rev. Dr L. Kainika o Kaumakapili, ka Elele a ka Papa Misionari ilaila ; a me kekahi kanaka Fatuhiwa, i hele mai ai ia nei, he elima a eono paha makahiki i hala ae nei ; a i hoonaauao ia hoi e Rev J. Bikanele. Ua hoi aku Ia ua Fatuhiwa nei e hoolaha aku i ka malamalama a me ka naauao Karistiano i loaa ai ia ia maanei. E like me ka hana mau aia moku, ua lawe aku uo ia i na mea e lako pono ai na Misiouari o kakou ma ia mau Paeaina.