Ke Au Okoa, Volume IV, Number 1, 23 April 1868 — He Ui he Ninau? Nowai he waa? [ARTICLE]

He Ui he Ninau? Nowai he waa?

No " Maemae i ka pali ka liko o ka la-ma, Ke oho hauli o ka Awapu-hi." E olnoln oe e kilikilihnna aku i keia man wahi kulu wai liilii, malie o loaa lihi aku i na \rahi onohi o Anoai, pau iki ae kau wahi poaeae hookamani o kona man maka. He.keukeu mai nei ka hoi o Anoai o keia an, ka menemene ole a mamae ole iho no hoi i ke pahenehene ia o kona Haku ma ke kino, e na wahi malihini mai o kahi e, e-aho no la hoi $aha na Dick and Harry ma e pane mai ia Iwihilo. Aole ka ! na kekahi no ka o kona man kupa ponoi; oia hoi, o Yob < ae la hoi ka oi. Oia no-la-e na ka poe e ae i kumpkaia i ka Hakn Lani, na ka mea no ka hoi e penn pu ana i ka ipukai hookahi, nolaila no paba i ewe mai ai ia koko kumakaia » laha loa maī nei no ia Anoai. E Anoai, ua kupono maoli no ka ka-Mea Nui kapa ana i kou wahi inoa 0 Anoai, no ka mea, o ke ano i'no la no ia o ia huaolelo'anoai, (he wahi kokna iki ae i ko ke aloha) aole he aloha io. Pela maoli loa no oe e Anoai, nalike loa no kou inoa me kau hana; e aho no la hoi paha ina i kapa ia oe o Anoai, no ka.mea, o ka mea 'ia a ko. puu e momoni nei, i lewa mau hoi oē iloko o na hale hoopilimeaai'i ka halu o ko opu, nolaila no nae paha ko mea e pai kumn ole nei 1 kahi Kuokoa i wahi e komo hou 'akn ai i ka hnkina hulu ea, aole paha lakou la e pilirwi mai ia oe, ua ikea ka puehu o kan hulu ke nnnnru. E aho no ko poi pu-loa ae ion mau maka a i elua me ka nhimaka, ahoi hou aku no i ka hale haku o kana i hanai ia'i, i keleawe ulaula nae ka nhimaka i nalo, no ka mea ea, ke wena nlalena wale mai nei no ko kii maka mawaho o nei wahi nhi ou.

E ka hookamani, ka menemene ole, o kahi | ike iho la no anei ia i loaa- ia oe ma kou ao kakaolelo ana, oka nana pololei iho D P ma kahi o na Hnnahuna huikau i paiia ma kahi Kuokoa, a hooholo koke.iho la no malaila ?, Ea ! e ao hon oe, aole no la oe i loihi iki akn ka hooman ana ika hale ao naanao. Aoīe anei e nana aka ma kekahi man wahi e aku i hoohaiia mai ai me keia, alaila, loaa ka haina'oiaio ?' Pehea keia e hoopaapaa man ia nei kapohaku a lesu i olelo ai, " Malana oa ke knkulu nei au i ko'u ekalesia," aole anei ke olelo nei kekahi poe o lesu iho no ka pohaku, a o kekahi poe o Petero, no ka mea, he maa kuhikuhi no iloko o ka Palapala Hemolele no ko lesu pohaku ana, a pela no hoi no Petero, "He Kepa oe," he pohaku ke ano. Nolaila hoi, pehea i pohihihi ai ia oe keia man haaolelo akaka loa i pai ia ma ka kaua olelo ponoi, % heluhelu ia hoi me ko kana alelo ponoi ? " Ua ku ae ke Aamoku o"Adimarala Faragute ma Ginoa, a na hookipa maikai ia e na makaainana oia Aopnni mokupnni, a pehea hoi ina e hiki mai ana i Hawaii nei, holo hele ia no paha ananei ?" E wai! e Hika anei? Ina he naaupo maoli io oe, ina aole au e wehewehe maoli aka," aka, he ike no kou he pokole maoli no no ke ao ia ana, a nolaila, e akahele iho ke knnahihi ano ole o ka manao kanaka, a e hoakea ae i na puka pepeiao, aole nae ka hon maoli ae i mau puka pepeiao me ko Bntaritari ma ano la, o ka Maui puka mai no.

A penei e loaa ai ka mea i olelo ia e ke Kuokoa i ka holo hele, e hoomaopopo oe he Adimarala ka mea e hai ia ae la maluna i ka hiki i Ginoa, a o Adimarala Thatcher hoi 0 ka T Vanderbilt kai hiki mai i Honolulu nei, a o*ka Lani Aliiolani nae ka Moi o Hawaii nei, na hala aku : Hawaii o Keawe mainua akn o kona hiki ana mai, alaila, poka ae la oa leoleoa i ka holo hele o ka Moi i ua Adimarala nei, a hoolaha pu ia mai ana no r.ae e Hawaii Ponoi noloko mai ka o ka P. C.JI., 1 ka holo hele o ka Moi ia Adimarala Tiiatcber, alaila, mahope koke mai nei no o ia mau uloaoa 'ana, pnka koke mai nei no iloko t o kahi Knokoa i olelo ia, ama kahi hoi ona Hunahuna huikau, nolaila, ua maopopo loa aole he . makaainana ka mea i ulelo ia i ka holo hele, aole no hoi o Hika. He ole loa, Olekukahi, Olekulua, Olepau.

A pehea, ina na moakaka iki mai la ia oe ia wahi, pehea hoi, aole anei ia he pahenehene e ao ana i ka poe hou opiopio o keia au, e hooiaio lea ae ia lakou, a hoolilo hoi i ko lal»ou Moi me he Peresidena la ka hailiili wale ia e ka hananna o ko oukou man pnnana ? L Anoai, e pale ae i kou uhimaka hoopilimeaai, a leha iki akuT~na maka o ka ~Hakh kanu o kaua, malia o ike akn 06 i ka amo malie ia mai, hu ae kau wahi aloha ou iaia, anpai wale. * Ua manao no wau e hooki iho i ka'u pane akn ia oe no kekahi mau mea ano ole au i pane mai nei, o ko ano opiopio hoi, nolaila, e aho no wan e wehewehe aku a pan' i kau man pane.'malia o lilo ia i mea e wehe ia'i na nlualn o kon opio ana no ka nea wale, a hookaoaka maoli iho. Ke pane mai nei oe, be mau iwikuamoo no koe o ka poe no nona ka hale 01. 0 lakou no hoi ka'n e kahea akn nei, i nana makaia ae la hoi i keaha ? - Ke olelo hou mai nei oe i ka popoi o ke kai a Iwihilo i na Luna Aupuni a pau, he naui popoi ia, ke popoi la i ka poe nana e hoomalu ka leoleoa, ka ilioha o ka aina, aole ia oe ika ua. Eia kekahi, he menemene au i ka hoike ana aku ia oe no kau pane ulima, no ka mea, aia ilaila e kuekaa loa ia ae ai ka lahui o kaua, aka, ma kahi mea hiki i ka wehewehe nihi iki ana nku e pualenaole ae ai na noa a kaua i nalo, malaila yan e pane iki aku ai, " I pipili mai ka poe naaupo

Mai kalaku loa ae oe ia huaolelo, "Aole pili iki kelahuaolelo 'naaupo' ia Hawaii noi."

No ka.lawe ia ana ka ! o ka Lamakn i ko Pakuhiwa a me Maikonieia, a i ka He hoi o na aina ponli, ea ! e Anoai, aole no paha e eleele ke kiaha Ke lawe ia ma ka lima o ka negero, aka, aole nae e inu ia mai e kona hako, pela no, aole e ponalonalo ka olelo a ke Akua ma ka waha o ke kanaka hewa, aka, oia aaei ka mea e olelo ia'i be naaupo ole ? Pehea aku nei hoi kahi hoakukni a Kankau, he naanao anei ia, o ka naanao hea la tau e olelo nei. Ke manao iiei anei oe elua naauao e like hoi me ka hoakaka ana a Solomona ma laua o Joba ? Penei ka Solomona, "Ma ka huli ikaika ana e loaa ai ka naauao," ka loba hoi, " 0 ka eena ae mai kahi ae oka hewa, oia ka naanao." E like me ka mana i pili mua i ke kepan a hemo, e eena ananei oia mai ka pnalehua ae. Pehes> hoi, ua ena anei oe e ka makaa wale i na aum;ikna kahiko, a me ka pnle anaana, aole, aole loa.' Me knu hopohop'o hookamani ole, aole e hemo ia mea ia Anoai, a aole hoi i nahua e ae oia pnnana, he palapu aai loa ia no ia ohana, a kan'mai no kahi mai, o na makani no ke aho, a o ka puniliili iho la no ia, ea;-o ka naanpo ole anei ia la ? Pelaka. -

*"No ka olelo no knu wahi kaikuaana ea,

o kon hupo -no hoi. ia e hauhili wale akn Ja no, hookokoke ae no nae oe ilaila la ea, popolohna mai r on man wahi kukui, " No ka poe hoi o ka lele o ria Haian," ke pane hnpo hon mai nei no oe me ka hoopilimeaai maoli, i ke aiwaiwa loa o ka poe malalo ona anba ōka " paakiki." Uhu I nawai no la e ae-hnpo aku i kana,, ke haa āe ke kumu laau fiku i ke kakalaioa; nau no na k'a 6utaritari; nan no la ke kalua i ka ipu haole, a aimaka i ka " TJa lilo mna ke ea a me ka hann o keia anponi, i ke Kumn nanene ole." Anhea oē eka makamaka, kumakena no hoi na pane hnpo la e ke hoa; manao no anei oe, o keia honua pala wale kona aupnni. īna pela, ina na hoounaia mai na legioria anela i ko ke keiki o Betelehema la i kumakaia ia'i; aole anei ou ike iho, he ikaika lna ole o.Farani a me Beritania, Ainerika Hni, pehea, he hookahi anei ko lakon hoomana" a me ko lakou manaoio, en, e ao hou oe. " 0 ka ike ka hewa,' o ka hnpo ke ola." ole wale. E ao ia no ka hoi e kahi Luani o kakon, oia hei, no kona makemake ole i ka hookamani i ka nana ae, he kaola okoa no iloko o kona maka iho, naa no a me onkou e ao na ka poe maneo ole, a laolao ole hei i na kna ntri e waiho laokoa la iloko o ko oukon man maka. Ina no paha aole i hukia maoli ia mai ko kahi Kanai o onkou, ina paha hoi na kna maka helei maoli. _He haohao nae au ia oe i ko hoomakaa ana mai i ko'n wahi laaui, no ka mea, he nni io no ko makon ana he mau mai hoelua like wale no nae me kona, aole ia he uhini e paawela'ai kekahi keki, nolailii i ai ia>oe. a o ka hai ana mai nei a Weli ia'n, o kahi hanai no ka hoi oe a Knhooneennū i kupaluia'i i kahawai o Keawawaihe la, hoo-

nalonaīo hoi oe. " Hoonalonalo e pee maloko, Hai ka waitnaka hanini iwato."" Ke kuhiknhi mai nei oe ia'u, " e haliu ae i ka Mea i kan ia ma ke Kea," i malia mai ka ! ke kaoka akamai. Eka hnpo, oka mihi anei ia e ola ai, aole anei ia o ka mihi a loda, e hoilipi no i kan man olelo ao i ou man kini ponoi. Ke ake noi o kan mau olelo ao a me ka hookohn ana iho o kou man manao, ke pnka wale mai nei no iwaho, a ke ike wale ia'kn nei e k<?ia taata, a pela pn mai no hoi paha ananei ka lakon la ike, ke kan nni nei kou manao ame kou Anoai, o ko ka Mea Mana Loa hoike okoa mai no i ka uku no kau mau kukuli ana iaia. Auhea oe e ke hoa, e hoomanao oe i kana keiki, mai hoao oe i ke Akua i kou mea nana i hana. 0 kou makemake nni e Anoai o !rnn puka akn mai na upoi ana a ka maewaewa; aole nae.i like ka mea a kon pulima i kakan ai me ka manao o loko o kon naau, ke honi mai nei oe ia'u i ka honi a Isekariota, e ikea no ia ma kau mau olelo pane. E Anoai, be ake nui oe e komo au i kela ao me leso, olioli loa wau ia ake ou; no ka mea, ua akaka mna ia oe kon komo io e noho pn me la, be ole loa no ka ka Parisaio i ka Lunaauhau, no ka mea, he noi kana e kiola i ka Lunaauhau i ka make, a oia no o ke kanaka pono i lnhi mau i ka pnle a:_ ke komo, he maikai loa kau he noi aku e koma pu no koua, he like kau me ka kekahi Powa i kan puia'i ma ke Kea me leen, i ke noi aka, " Ina o oe ke Keiki a ke Akna, e hoola oe ia oe me maua, aka, he oi aku -no paha kan, no ka mea, na maopopo loa no ia oe kon komo, a owau kau e minamina mai nei, pela io no, ke ike nei no wau aole au e komo ana i aupnni lani ke makemake ole mai ia. E a'.oha auanei ua ino o Anoai, halawai aku na maka i Kon. " 0 ka miki ka nele, . 0 ka lolohi ka loaa." ĪWIHILO.