Ke Au Okoa, Volume IV, Number 5, 21 May 1868 — HE KAAO NO RIVA HOME. Ka lei aloha o Geremania. I unuhiia mailoko mai o ka Buke Kaao a George William, mailoko mai o ka olelo Geremania, a i ka olelo Hawaii. [ARTICLE]

HE KAAO NO RIVA HOME.

Ka lei aloha o Geremania. I unuhiia mailoko mai o ka Buke Kaao a George William, mailoko mai o ka olelo Geremania, a i ka olelo Hawaii.

LIEL/E 16. Nolaila, ua lawa paha ko kakon olelo ana no na hana a ka Ebala imua o ka mea nona keia kaao, oiai, o ke kolu keia o kona hoohoka ia ana e ua R. Home nei, ka mea i hoolilo ia ia iho i kia hoomanao no ka pono a me ka manaoio i na mea o ka lani wale no, ka mea i hahai aku ma ka mehen o Aberabama, a i hoolohe pono hoi i ka leo o. kana mama Derebia e noho u la ma kapa alanui o Beritania, nolaila, e holi ae kakou a naoa aku i ka hapai ana o Snriana i ke keiki a me kona hanau ana. 'Ka hanau ana o Suriana i ke keikikane, a kapaia kona inoa o Aleba Riva Home. Iloko o ko R Home mau la o ka noho pu ana me Suriane, he kane a he wahine, aia hoi ua hapai ae la ua Suriana nei i ke keiki no ka makahiki okoa, elike me ke ano mau o na wahine hapai keiki a hiki i ka puni ana. I kekahi la, hoomaka mai la ka nahunahu keiki ana ia S"riana, nolaih, hai aku la oia imua o kana kane no ia mea, a i ka lohe ana o R. Home, i keia olelo a kana lede alii, kakau iho la oia i kekahi palapala na Aredia ke kanaka ike a alwmai i ka nana ana i na ouli 0 ke k«-iki, a hoouna aku la oia ma ka lima o kekahi koa ona, nolaila, ua lawe ia keia palapala a hiki imua ona a ua ike oia i na olelo maloko me ka hoomaopopo io, ia manawa j oia i hele kino mai ai a h>ki imaa oR. Home ma, a haawi ia ka huaolelo mua he aloha iwaena o lakou, ia manawa i hai akn ai o R. Hoaie i ke kumu o' kona palapula ana aku ia ia. Ua kauoha aku nei au ia ce e hele mai ce 1 o'o nei i keia wa, no ka mea, ke hoomaka nei ka nahunahu keiki ana o kuu wahine alii, a ina e hanau mjy ana oia, he keiki kane paha, a i ole ia, he kaikamahine paba, i hiki ia oe ke nann pono i ke ano o ke keiki maikai a hooiohe i ka leo o ka makua a me ke ano oke keiki pono «le. Elike no me kon nana ana ia'o i ka wa uuku, nolaila, no hoi au i hoomanao ae ai ia oe, ua ae koke aku ]a o Arc<iia i keia mau olelo a pau a R. Home, aole n<> hoi i liuliu iho, ua nui loa mai la ka nahunahu ana, i ke kupono ana ae o ka la i ke awakea, oia paha ka bora 12 oia s la, ua hanau mai la oia be keikikane maikai, ma ia wa i hoomaemae koke ia ai ua keiki nei, elike me ka enea maa i na wahine haoau keiki, a he hora okoa paha i haia ae, ua kabea koke mai la e Suriana ia R. Home, ia wa i hele koke aku ai oia ma kahi a kana wahine e noho la me ka laua hiapo, a i ko R. Home ike aoa aku i ua keiki nei aole o kana mai o kona olioli nui me kona ninauaku i kana wahine, he aha iho nei k? keiki a kaua ? Hai

mai la n Suriana ia ia, he keikikane, ia maoawa i kukuli iho ai o E. Home ilalo a papai ae la i kona mau lima ma kona umauma a hoomaikai aku la oia i ke Akua nona na m'ea a pau o ke ao nei. " Ke hoomaikii aku nei au ia oe e ke Akua Manaloa, elike me kou aloha a me kou ahonui i koo haawi ana mai i keia I<eiki na mana ma keia honua, ka mea i hanao mai ka puhaka aiai o ka'u wahine alii nei, ua ae a h»olio mai oe i ke noi a kau kauwa nei, ka mea nana e pani i ko maua hope ma keia ao, ke hanle aku ko maua mau poo iloko o ka palaho, nolaila, ke noi aku nei au ia oe e kua Akua. Elike nie ka nai o kou mann, pela oe e hoolilo mai ai i keia keiki ma na hana pono wale no, e malama oe ia ia i na wa a pnu loa o kona ola ana, e aloha aku ia oe me ka manaoio waie no, ma ka haawiH<'/ maikai a jpau loa oka lani, kahi e hooko i j. ai koha makenaake, elike me kou haawi y■ la m»i iua haawina maikai a pau mai ka / ni mai iloko oka puuwai o kau mau kauwa nei. e alakai kou uhane mana ia ia mnlalo o ke kea hemolele o kau keiki kina ole, ka mea i make no ka hewa o na kanaka a pau o keia ao, e kukuln paa oe ia ia maluna o ke kahua o ka manaoio, imoa o na hana hoo'v»lewale a pau o keia honua, oioi oka hewa e hiki mai ana imua o ke konaka, ua like no ia me na ale o ka moana e ea mai ana, elike hoi me ka ike ame ke akamai o ke knpena e liookele ana i ka moku iwaena o na ale kupikipikio o ka moana, i kumu e hula ae ai na ale mai ka moku ae, pelanooe e hana mai ai i keia keiki, e hoolilo oe ia ia i keiki pono a naauao, a e aloha hoi i ka poe i loohia e kd poino a me ka pilikia, a e kokua aku hoi i ka poe ilihune, a e hai aku hoi i kau olelo moikai imua o na iahui kanaka a pau o ka hon* ua nei, nolaila, o na mea a pau a'kau kauwa nei e noi aka nei ia de, e hooko mni oe ia mau mea a pau maluna iho o ka maua keiki -<ei, no ka mea nau i haawi mai, a nau no e ma ka iooa o,Mu keiki hemolele o HeU : ato, ake kv^ ne ' 8U ' inoa i hoopiii irifc'eba Riva Home, ka hoa mua i ia na olelo i o ko maua noho pu ana me ke olelo Hawaii. ka maoa oka berita marc, na Aha Hookolo

oiai, o ka make wale no ka mea nana e hookaawale i kekahi, a ke hoolilo aku nei au i ka ma.'a keiki nau e ke Akua a hiki i kona make ena, nia kou mana a roe kou nnni a me ka hemolele i na wa a psu loa, Amene." Ka nana ana o Aleāia 'ia Āleha Rita Home a me kona hai ana mai i kona ano. Mahope iho o ka pau ana o ba pule a Riva Hoine, ia wa i kahea kokeia mft.i ai o Aledia, ia wa oia i hele aku ai a hiki malaila, a i kona ike ana :;ku i ua keiki nei, ua hoohaliJje nku oia i kona helehelena, e like me ka mohala ana mai o ka opuu pua rose i ka wa kaiahiaka nui. Ia wa, lalau akn la keia i ua keiki nei a hii mai la ma kona»poli, a hai iho la oia i ke ano o ua keiki nei, " 0 ke keiki a olua, ua like no ia me oe e Riva Home ka ik'e a uie ka naauao, a pela no ke r.n>- o keia keiki, aka, na ka la mahope e hoike .;.di i kana mau hana imua o kakou a pau, a oia no ka mea nana e hoopau i ko kakou kuhihewa, a oia ka hahai ana mamuli o kau mau hana a pau. Ua hai aku o Aredia i na pau e pili ana ia Riva Ho'me, e hahai ana oia i na hana a pau a knna makuokane,>akß, ma keia hai t,oa a Aredia imua o Riva Home ma, aole i ike ia kekahi ila e kau ana ma kona kino, c like pu hoi me kona makuakane, pela hoi ka mea i hai ia ma na helu mua o keia kaao, a o kana uiea uui nae i hai mai ai imua o laua, he oi aku eeia keiki o ka puoi kaua, aolenae oia e hoopoina ana i na hana maikai a pau ma keia honuß, e paulele ana no oia ma oa haawina māikai a pau oka iani, pela oia i hoāknka pono ai i na mea a pau no ua keiki nei a Riva Home, a o kā pau no ia. Mahope iho o ka hai ana a Aredia, kakau aku la o Riva Home i kekahi paiajftla i ka Moi o £eritania, no ka hanaa ana o kana keiki, a ua hele mai oia a me kona ohana alii a pau e ike, a ua holo koke aku la no hoi ka lohe maloko o ke kulanakauhale, a ora ia hope mai, ua hiki aku ka lohe no ka haoau ana o Suriana nia na aupuni a pau o Europa, a ua oi aku ka olioli o oa'iii a me na makaai; nana a pau o Helene, no ka hanau ana oka lukou hooilina Moi, a un hiki aku no hoi keia luhe imua o na makua o Riva Home, aka, o Derebia, ua hau!e iho la kona mau kuli ilalo o ka lionua, a hoomaikai aku laoia i ke Akua ne k' na haawi ana mai i moopuna nana, ka mea nana e hooko pouo i na hana a kona makuakane, e like hoi me Riva Home i kona mau la, nolaila, e waiho iki kakou i ka olelo ana no ka hanau ana o Suriana i ke keiki, a e huli ae kakou a nana aku i ka puka ana o ka £bala mailoko mai o ke kula alii o Beritania, i hiki ia kakou ke hoemaopopo i ke ano o kana mau hana ma ia b<>pe tnai.

Ka pi/ka ana o Elala mailoko aku oke htīa alii o Beritania, ine kona hoi ana i Farani.

Mahope iho o ka hanau ana o Al< ba Hoine, aia hoi, ua hoike ia ka hoike makahiki o ke kula alii o Beritania, a pau na la oka hoike ana, ua heluhelu ia inai ka p&lapala hookuu oo Ebala, me kooa mahaloia e oa mea a pau, no kooa akamai makekahimnu palapala i aoia ia ia, a he oi no hoi ua Ebala nei ma ka haiolelo aoa imua o na mea a pau, i kona la i-puka ai mai ke kula alii, 8 be mau la pokole ma ia bope iho, ua hoomakaukau koke ia kekahi moku manuwa Beritania, e hoihoi i ua Ehala nei i kona aina hanau, a he mea kaumaha i ka Moi a me ka ohana alii a pau o ke aupuni o Beritania, no ka hoi ana o ua Ehala nei i kona aioa makuahine, oiai hoi, he mau makahiki eha kona o ka noho ma ke kula alii o Beritania, a ua holo mua no kona ike a me ka Baauao ma na palapala a pau i aoia ia ia, oiai oia e noho haumana ana ma ke kula alii o Beritania, me ka mahaloia e ka poe a pau i launa pu me ia. I kekahi la, ua makaukeu ka moku manuwa nui o Beritania, e hoihoi aku i ua Eba!a nei i kona aina hanau, ua akoakoa ae la na'lii a pau a me kona mau hoa kula, e ike j kona hoi ana, mahope iho ka pau ana o ka aioa awakea, ua ike ia aku ia na men a pau e naue ana ma kahi a ka moku e ku nei, a i ke kokoke ana aku e hiki i ka hora elua, aia hoi, ua ike ia aku Ia ua Ebala ner e holo mai ana maluna o ke kaa lio o ka Moi, me na ukali alii a pau, he kumu ia e hoike ana i ko lakou aloha alii io maoli. I kona biki ana aku ma ka uwapo, ua akoakoa ae la na mea a pau malaila, i ua Ebala nei i iho iho ai mailuna mai o ke kaa, a haawi ae la oia i kona aloha hope loa imua o ka Moi a me ka ohana alii a pau, a imua hoi o ka aba kanaka nui i akoakoa mai, e kau aku la oia maluna o ka waapa liui o ka moku, a holo aku la a pili ma ka aoao o ka moku, a pii aku la iluna o ka moku, a ms wa koke 00, ua huki ia ne la ka hae alii o Farani, a o ka wano ia i haawiia. mui ai na pu alnha o ka aina a me na moku, : a he m'au minute p<ha i haia ae, haawi hou mai la ua Ehala nei i kdlia aloha hope loa i ka poe a pau e ku ana ma ka aina, ma ke ani ana mai i kona hainaka, a peia no hoi ko uka nei poe, a o ka wa iho la no ia i hana aku ai ke alii o ka moku i ka mna holo o ka moku, a huli aku la ka moku o Furani ka ihu. Ia maoawa' no i haalele ai ka moku i ke , nwa ku moku o Beritania, i ka wa i mamao loa aku ai ka moku mai ka aina aku, a ke hele aku la hoi ka la e huna aku i kooa malamalnmo noi m) kona ala hele mau, oia no ka wa"iTua Ebulc nei i nana mai ai. i ka ale a ke i na kuahiwi a me na mauna o Bentaoia aole i kanawai kona aloha me ka uwe waimnka, oia kn manawa i aaki paa loa iho ai ke aloha o R. Hc;ne iloko o kona puuwai, o oia no ka aie nui iloko o ka puuwai o ua Ehala la o kona hoi ana i Farani, i ka wa i

uhi mai ai ka pouli, a nalowale aku la ka aioa o Beritania mai k» lakou mau maka aku, me he mea la o R. Home kekahi e noho pu la me ua Ehala nei. He mau la i hala ae, aia boi, ua ike ia aku la na kuahiwi o Farani i ka wa a ka la i napoo aku ai, i ka hiki pono foa aku i ka hora 12 o ua po la, ua kalewa ae la lakou nei mawaho o ke awa ku moku o Parisa, ke kubnakauhale hanohano o F«raoi, i ka wa i wehe mai bi ke alaula o ke ao, ua biki koke mai la ke Paileta ma! uka mai, a hookomo aku la i ua moku la, ia maoawa no hoi i ike mai ai na mea a pau.o ul<a i ka welo haaheo aku a ka hae Farani iluna o ke kia hope, nolaila, ua hoomaopopo lakou o Ebala no maluna o ka moku.

Oiai hoi, mamua iho o kona hoi ana, ua hoouna mua aku oia i kekahi palapala i kona makuakane Moi, a ua lohe ia kona man&wae hoi aku ai, a he mau minute paha o ke ana-o ka moku, ua haawi kolie ia mai na pu aioha 0 ka aina, a pela no hoi ko ka moku, e like me ka mea mau, ia manawa no i kau koke, aku ai ua Ebala nei maluua o ka waa{fa, a holo aku la a pae ioka, aia boi ke kaa alii o kona makuakaoe e ku mai ana ma ku nwapo, 1 kahikoia me kona Dsni nui a hanohano, aia malaila na mea a pau kahi i haiamu ai, me ka haawi mai o ka lehulehu i ko lakoo aloha ma ka huro f ana, a ma ia manawa do, kau aktt keia maiuna o ke kaa a holo aku la a hiki ma ka hale alii, a ma ia manawa co i haawiia ai oa iioi a lee aloha imua o kona poe a pau, a ma ia hope ibo, ninau mai 1a kooa makuakane ia ia, i ke ano o kooa malama ia ana e ka Moi o Beritania, a ua hai aku d<? ua Ebala nei, ua maikai a oluolu kona oialama ia ana ; e ka Moi o Beritaoia, a hiki i kooa wa i hoi mai ai, a ua hookipa maikai ia na'lii moku a pau o ka manuwa Beritania, e ke aupuni o Farani, a hiki wale i ko lakou wa i hoi ai ma Beritania, me ka līlo ole o kekahi wahi ke'neta hookahi no na mea ai a pau. (Jlak i pau.) J