Ke Au Okoa, Volume IV, Number 6, 28 May 1868 — Untitled [ARTICLE]

j O keia olelo, aole he raea paani, aole hoi he olelo hoihoi, aole no hoi he olelo lealea, aka, ua like loa me ke kuamuamu a me ka hailiili.'a ano like loa kona aū<> me ke kapa ana aku he kauwa laepaa, kauwa laepuni no ka mea, mahea la i hiki mai ai, a i loaa maiai ke kumu e kapa aku ai i kekahi he Eoopūimeaai. 0 keia olelo, he olelo Hawaii maoli, a he makehewa i ka poe aole oa lakou ia olelo ke hodkaka pono i kona ano—Ua hoonawaliwali ia ke ano maoli oia olelo e Hon. Ukeke i kona manawa he hoa no ka Ahaolelo o ka M. H. 1866. Aka hoi, o fae ano maoli, ame ke ano oiaio o ia olelo, he kuamuamu maoli no, a me ka hoino, e kapa ana, ua kipeia, ua uku ia, a ua loaa he makana, a nolaila ke kuma i huli ai ma ia aoao, a i kokua ai hoi. 1 keia mau la, ua kapaia kekahi poe Lunamakaainana he Hoopilimeaai no ka apono ana i ka haawina o na Kuhma, a me ka apo 110 ana hoi i ka haawina no na elele hoouna i na aina e, a he mea haohao na na kanaka inaoli Hawaii ke kumu o ke kapa ana ia lakou pela. Owai ke kanaka maoli Hawaii e lealea, a oluolu ke kapa aku kekahi ia ia ma ia inoa ? A o makou he poe kanaka maoli, a he poe na lakou ia olelo, aole loa makou e lealea ke kanaka inaol! Hawan oia.'"" O-keia olelo, he olelo kuamuamu, a he olelo hoino maoli no hoi, a he olelo e ao ana ia bai, aole he kupono o ko lakou koho ana mai i keia poe Luna, a e manao ana lakou e boopuka akea i keia mau olelo, i mea e kohoia'i na mea kokua i ko lakou aoao a i ko ai ko lakou hoino i ka Moi, ke N Aupani, a me ka Lahuikanaka. Aole no makou e hamau, aole hoi e pani i ko makou inau waha, a e noho malie me ka pane ole aku. E pane mau ana makou a hiki Wule i ka manawa e hooki ai ka poe olelo ino i ko lakou leo, a noho malie hoi.

E makemake ana makou e hoakaka hou aku do keia mea, ua hoop>'ka ia he olelo hooholo imua o ka Hale Ahaolelo o ke aapuūi e kauoha aku i ka Loio Kuhina e imi a e ninaninau i ka pono a me ka hewa o ka hana a Mr H. M Whitney, aka, me ko makou kaumaha i ka hoike aku i ka lilo ana o kekuhi mau alii o ka aioa ma ka aoao e kue ana i ka noonoo hou ia ana o keia olelo hooholo, a ua ike aku no boi makou i ka inaalea o na olelo a kekahi poe maila i hanauia i Hawaii nei e alalai aoa i keia meu, me ka hooakamai o ka olelo, o iakou ka poe Aloha Aioa, a Aioha Alii no hoi. " He mea maikai ka uhi, He piea e inoe ai ka wēla, 0 ka wale hau, He mea no e hooluolu ai, Aka hoi o ka lalau, a me ka ai ana 1 ka nioi he mea e wela ai ka waha, E ai i ka waiua a kunaka makua, Alaila e ai i k» ai paa." E hoomaimo a e noonoo i keia muu olelo pokole, no ka mea, e ke kanaka <iiaoli, ua kanaka makua oe, ua haaiele i kou m»u la knmalii, a na loaa ia oe he kanaha makahiki a oi aku, a oolailu mai puni aku i na olelo pabee, ame na alapahi aka poe ■ mi ana e knpae ae ia oe, a m« kou Alii Moi r*oooi. I£a Aha Himeni ma Kaomakapili.—o ka Aha Himeni ina Kuumukapili i ka po o ka Poaha o keia pule iho nei, un omo akn ia i ka lohnlehu he nni wale, c hoolono i tia himeni maikai, na leo hoene lua i ka pili ana iho oke ahiahi. Ma na himeni ka a pnn i haawi ia, ua man no ke knlana kaulanao na Papa Himeni la, e like me ka Ana Himeni ;i Inkon i haawi ai i na la i kaahope akir nei. 0 na himeni ka i makemake loa ia, oia no na mole, " Autnmn Winds," " Larboard Watch" a nie ka hookani piana papalua ana a Misa Emnia Kamika me Hofcmana. 0 na loaa ia po i manaoia no ko Kau poe $301. E haa£Viia ana he haiolelo e Rev E Corwin, i keia pule'ae, ma ka rumi oka Hole Hooiknika Kino. A i keia mnhina ae no hoi e haawi nna o Kauka Hilabftrani, i keknhi haiolelo hou, no na mea a pau e pili ana m> ka luaipple ma Hawwii, ma ka rumi oo o ka Hale Hooikaika Kino.

[Mai ka Laina Mokumahu mai.]-' " . Mei 26, 186$. E Laina Mokumaho :— E oluolu iki iho paha oe ke lawe ae raaloko o kou kino uupepa i ueia mau wahi lalani uuku. ' ... ! E hoike oiaio ana no hoi au ia oe i na mea a pau i hanaia e pili ana no ka laina moknmahu e hooholo nei mawaena o keia Pae ,A.ina a me Kapalakiko, a uo ka mea, owaii kekalii i noho mau ioa i ka manawa a ke jiCornite o ka Ahaolelo i uiuauinau ni a i hoolohe ai no keia mea nui, a mai ka la o ka h» 'maka ana a hiki i ka hoopau ana, no kekahi malaila, a ua noho mau nae ao- mamuli o ke noi ana mai a kuu hoahanaa Mr. Lawrence e kokua aku iaia. Mamua aku o kana noi ana mai, he mau la paha eha i hala, ua kahea ia mai au ■. Dr. &. P. Judd me ka ninau mai i ko'u "">cao oiaoli e pili ana uo keia Laiua Mok ahu, he mau hoa ko'u e kamailio ana ia i awa no ka'u hana ponoi, a i kuu hele mamuli o kela kahea ana mai elua lana « ku ana ma ka puka o ke Keeua Loio o Hon. A. F. Judd, aole hoi au i launa mua me be kokoolua o ua Dr G. P. Judd la e bu aaa, a nieniele ia mai la wau i ko'u manao . e pili ana no keia Laina Mokumaha. -■/< Ua ike mua aku nae au i ka hoike a ke Kuhina Waiwai, a ua hooholo'e au i ko'u manao e apono ana ia mea, no ka mea, he kanaka kupaa Aupuni Hawaii a'oJ*S he makemake ole hoi i ka hoopau ia o koaa noho Kuokoa ana a he aloha hoi au i ko'u mau makamaka, a he minamina hoi i ka'o. mati keiki ke lilo ka hoomalu aua o keia Aupuni ia hai, aole i ko'u lloi ponoi a me 'ia'Lii hanau o ko'u aina, ka poe nona ke kaaaka ; aole paha e aloha ia mai ko'u Hlo

aku ka hooponopono ana i ka ka mea, na makuakane a oa manao no3 .'i i ka hoouiau ana o ko'u ohana e noho m:flalo o ko lakou alii ponoi c like me ko'u noho ana i keia manawa. ' I kela manawa a makou i kamailio pu ai eia ka 6 Mr. Holidc (Mr. Holyday) -ke"kokoolua o ua Dr. G. P. Adu la, a ua lohe pn laua elua i ko'u maoao. ... Ua hoakaka aku au ia oe i keia no kc kapa hewa ana mai o kekahi poe ia'u 90 kuu hoolimalima ke kamu o kuu kokua ana i ka Laina Mokomaho. He kuhihewa lqa ia, a be manao oiaio ole. Ua kuupau maa ao me ke aloha i ko'u alii, a me ke aloha i ko'u aina, a me ko'u lahui kanaka aolej paha e hoohewahewa ana ka poe heluhelu ikeis ke ike lakou i ko'u inoa, a ina he poe. aloha aina, a aloha alii lakou, e pono no ke ao ma olī oe ka noonoo, a e hoomanao, uo*kekahi kumu nui ka mea a ke Aupuni i kaaoha mai ai i ka Ahaolelo. I i) pau_ke ko-koia ana » meJr 'anao ī7"kekalu poe e hookahuli a o uuoK e 4a- ; we i ka hooponopono anao keia A&,»uni ma ko lakou lima. Ua puka mua mai keia manao ma ka makahiki 1853, a mai ia manawa mai ka luluia ana o keia mau anoaoo, a ke kawowo loa ae nei. A e hoomanaoia no paha na olelo o na nupepa i na malama i hala ae nei e hoonioni ana, a e nuku ana i 'na hana a ko kakou Moi Aloha. A nolaila, ke nonoi aku nei au i ka lehulehu a'me ke noi haahaa aku i na Mea Hanohano o ka Ahaulelo Kaukanawai e noouoo me ke akahele, a e nana oluolu hoi no keia. A e hoomanao hoi, no ka mea, ua noi mai ke Anpnni i pnu.dala no na Elele i na aina e, a na noi hou ia mai i haawina do kekahi Kuhina noho ma T»asinet6naj a e abo- e naiia oluolu iho i na kumn o ka mauao aua pela, oia no ka makemake nni o ke Aupuni o ko kakou Moi e hoomauia ko kakon noho kuokoa ana, a nolaila wau e nonoi aku nei, e hookuu mai oe ia'u e nōho malie a e hoopau au me knu minamina i ka'n mau wahi hnaolelo me ke noi aku e akahele ka poe e hooie ana, a e aloha iho i ka iiina a me ko lakou alii a me ko lakou Owau no J. W. H. Kaūwahi.