Ke Au Okoa, Volume IV, Number 19, 27 August 1868 — HE KAAO NO RIVA HOME. Ka lei aloha o Geremania. I unuhiia mailoko mai o ka Buke Kaao a George William, mailoko mai o ka olelo Geremania, a i ka olelo Hawaii. [ARTICLE]

HE KAAO NO RIVA HOME.

Ka lei aloha o Geremania. I unuhiia mailoko mai o ka Buke Kaao a George William, mailoko mai o ka olelo Geremania, a i ka olelo Hawaii.

26. Aia oia a bai mai he kanaka Ko Beritariia a ine kekahi mao aapun; e ae o Europa, alaila, be mana e hiki ke hooKna akn, a ina e hai mai kekahi be kanakaoia no Farani, he mana hiki ke hoopaa.loa ia ia, pela iho la 1 . hoopuni ia ai ke kulanakauhale alii o Parisa J ena koa a pan o na anponi o Europa, ka poe nana oia e hooluhiluhi iloko o kona mau c la hope e HIo aku ai malalo o ka hae kalannu o Beritania, a oia ka hope o ka hana hoohewa wale i ka ole, ka mea i paulele. mahope oke Akiaa pela no e lilo pio aku ai o Farani ma ka lima o Beritania. Me he mea la no paha na. kamailio pu oR. Home me keia poe e hooko mai nei i kona makemake, aka, aole. "no paha kakou e biki ke kaealua e ka poe heluhelu i keia kaao, nolaila, e huli hou aku hakoa e nana

aku ia R. Home a me kana wahine maloko 0 ka hale alii, a me ko laua hoike ana imaa o Ebala. \I ka hala ana ae o ka ka po, hele aku la o R. Home a me kana wahine alii a ma ka puka makaoi, a.noho iho la laua malaila no ka noonoo ana i na meā e hiki ai ke hoike ia laua iho ia po,'a loaa ia laua ka o|.uolu maikai o ke kino i na kehaa anu oka po, hoi hou mai la laua a hiki uia !(il;i mua a laua i nobo ai. Ia manawa hoomaka ae la o,Suriana N e mele, ialaoa i wehe ae ai ina kapa i hnna iho ai i ko laua mau ano a pau, a oia no hoi ka wa a R. Home i. wehe ae ai 1 ke pihi o kona palule me kona a-i, ia wa no i ike mai ai ua Ebala nei i ka huli o ka pohaka daimaoa a me ka lauoho o R. Home i hoohehee ia i ke gula, a kahea mai la ua Ehāla nei ia R~ Home, neeuee aku la keia a ka malalo, a nina u mai ia kela ia ia nei, nawai i hana i kon lei elike peia ? Pane akn la o R. EUime, na ka mea e kamaiiio pu nei me a'u, olelo hoa mai la na Ebala nei,' aole paha e hiki ia'a ke hooiaio.aku i kau olelo i keia po; oiai, o ua mea la a'u i haawi aku _ai i ko'u lei, oR. Home no J ia, « kona lau"oho ponoi ka'ui hooili. mai i Panni. nei. mai Beiitania mai. ikua manawa e noho ana i ke kula alii, a oia kanaka ea,. ua make ibo nei oia ka moana. Pane akn la oR. Hom.e, pela io no auanei kou manao, ae; wahi e E'oala, aole auahei e hiki ia oe ke manao io mai ia'u oR. Home au, ka mea au i ■"hana-aioha de ai-ia'u iloko o ka pahn, hoole loa mai la ua Ehala'nei me ka akaaka nui, ia manawa. i wehe.ae ai oR. Home i kona pale maka a me kona mau kapa i huna iho ai ia ia iho, a pane aku laoia, a no, e ke'lii-e, e nana pono mai oe ia'u i keia wa, i ka mea au i hana poho ofe ai iloko o ka hana pono ole a kou punwai nou nei, a holi ae la 'oia imua o na'lii me kaolelo aku, e na'lii rani nei, eia no au o R. Home ka mea a oakouT~boohohrar e:makeaa iloko-o ka -pahu, a ekōolei ia'o ilok'o o ka opu o «ia moana, holaila, e nana ponomai oukoū a' pau ia'u i ka mea a oukou i hoahewaai, me. ka bewā ole, no ka mea, ma 'ka matia a toe -ka nani hemoleie o kua Akua Manaloa, Cā mea ao .iiiiliaai nui ai.iuai.kuu wa opiopio a hiki i keia la, ka mea nana i hoopakele mai ia'u mailoko mai o ka paha, no keia mau olelo a ~ R; Home,-nana pono mai la na'lii a pau ia ia me ka hoomaopopoio, nolaila, ua ike maka lakoo a pau oR. Home io'no kēia e kameilio mai nei, aia Hoi,' uamoe ko Jakou manao me ke-kaumaha o ko lakou mau puuwai, aole he huaolelo e hiki ai ia lakou ke pane mai, o oa Ehala nei hoi, «a haalolu kona kino a j>u- - -oi, ia-maoawa i bolo c ai na'lii a pau loa mailokoakuo ua mmi la me ka makau oui ia - c R; Hotne, ma ka hom eloa ouapo la na'lii apaua i holo aku ai mai ke alo' aku o R. Some a me kana wahinie alii, a oia ka mahuka ana aua Ehala aoi me kana kane a me na'lii fl. jau loa, aka, ua pau mai Ja nae lakoa i ka hopn ia e. na'Hi koa. a. me na,- koa o oaaupuoi o Earopa a hoopaa ia lakou a paa loa ma ka poho oka lima o na koa, a ua Eba)a.oei.hbi a'ine kaoa kane, oacpohaJahiu īakil la'laoa la i ke aupuni o Italia, mamuli o kelioa a meka ikaik(T o 'Maaelooia laoai pakele aku ai mni ka poho aku o na lima o na koa t aka, oa noho oeoea wale ka lahui holookoa o F«rani ia manawa. -me ko lakou 'manan olā pāha, 'āk kokoke mai ko lakoo manawa-e pulomi iaai, ike tio ana ae, aia hoi.-ua ike iaaku laoa aumoku kaua a pau ' 6 hoopooi aoa ike awa komo o Parisa, ame kakaawahi eae & kokoke mai ana ma ka aioao_Faraoi,;_a<fle no bot i miopopo ia lakou ke kuma t^hiki ( n»ai ai keia poe moku, aka, ia - iakou i maoao aku oi e hele, aia.hoi, ua paa pono na alaooi a paa o Parisa, aole -ke wahi i kaawalei k'oe ona alanai, oolaila, uanui ka nioau aku a nioau maio ka poe Faraoi, oole oae be maopopo ta lokou ke kumu o keia haoa i hiki mai ai ma ko lakoa aina.

Ka hopu ia ana o na'lii Farani a hoikoi ia maluna o na moku haun, a me lea hoomaka ana o ke kaua, i ke aapuni Farani. Ma keia wahi o ko kakou kaao e hoomaopopo ai kakou i ke ano o na'lii o Farani a me ke kaua ia ana. Ma ka po a R. Home ma. i hoike ai ia laua iho imua o na'lii o Farani a me ka mea nana i imi kona hewa, ua hopn ia na'lii a pau loa. Elike me ka olelo kauoha a ka hooilina moi o Berilania, a ua hopu ia me ka moi, aole e hiki i kona mau koa ke mai i na koa o na aupuni o Enropa, oiai, ua like lakou me na pakaua e haule ana maloko o na huina alanui o ke liulanakauhale alii o Parisa, aole he pooaupuni, aole he alihikaua, aole hoi he kanaka o Farani e hiki aike hoomalu mai i keia poe koa, a e hoihoi hou aku hoi i ko lakou kulana mau, 'ma keia po no hoi e hopu ia neina'lii, ua hoi aku la e R. Home ma ma kahi o ke kanaka nana e malama nei ia lakou a pau, aka, ia laua i hoi akn oi ma be alauui, ua halawai mai la laua me na koa a pau o kela anpuni keia anpuni o Eorapa, me ka manao ia e hopu ia laua no ke kuhihewa ia he kanaka no Farani iho, aka, ua bai aku la oR. Home ia ia a me kana wahine, he mau mea laua no Helena mai, me ka hoike aku i kekahi hoailona o ke aupuni o Helena i maa wale i ka ike ia e na'lii a me na koa o Enropa, pela .wale no laua.i hana ai a hiki wale i ka hale, aole no hoi paha lakou i manao ae o K. Home ma keia. I ke kakahiika nui oia la, ua lawe ia ae la he hae Beritania, a me ka hae 'kuhina o na ai..c: o R. Home maluna o kekahi laau © ka ana ma kahio ua kanaka nei hana e malama nei ia R. Home ma, i ka wa i lawe aku ai na welelau makani i ua mau hae la ua ike koke ia mai )a e na'lii oluna o na anmoku kaua a pan, a o ka manawa ia i hiki koke mei ai ka hooilina moi o Beritania a me kekahi poe alii e ae, a pela no hoi na koa, ma ia wa i haawi iaai ke aloha i kukonukoon iloko o na puuwai o na mea a pa~u, a oia ka hoike ana o R. Home a me kana kde alii ia laua iho imua o ke kanak&nana Jakou i malama, ska, ua lohe wale no ia ma ka inoa o R. Home, akahi no ia a ike maoli i kona mau ano maoii a pau, a ua mahalo no hoi oR. Home ia ja i kona malama maikai ana ia lakou apōu, me ka leaa ole o kekahi hewa bookabi mawa.ena o iakou a pāu, a ua hoolilo koke aku ka Moi opio o Beritsnia ia iā i mea nui loa ma ke aupuni 'o Farani. A be nui no boi na •mea i-olelo ia-ia-wa, māhope iho o ka pau ana o ka aina'kakahiaka, ua hiki aku la ka lono i ke kulanakauhale alii o Italis i ka hopu ia ana o ka onoi a me na'lii a pau o JT&rani, a oa hookua ianakoaa pau o na au moku e bana elike.me ka makemake ma ke kulanakauhale o Parisa, a me ke kauwahi e ae o ke aupuoi o Farani, ua. haawi pio mai la na makaainana a pau o Farani ia lakou iho ma ka poho.o ka lima o na koa o Beritania. A oa hooko ia' ka iakou noi ana mai, elua la i hala ae mahope, ua houluulu-ae la o Maselonia i na'koa Italia*srme ~ke kauwahi-e-ae o Farani he maa puali koa k'aua lio, a me na puali koa hele wawae, he mau tausani ko lakou nui. 1 ka hora 9 o ke kolu o ka la, ua ike ia aku la na hae o Farani Ilalia e welo mai ana ihaluna o na puu a me na aoao o na pali, i ka hoomaopopo ana o na koa a pau o Beritania a m« na koa o na aupuni e ae o Europa ; ua maopopo ia a pau he kaua keia. e hele mai nei, nolaila, ua kuka koke na'lii a pau no ka heie ana i ke kaua ia la, a ua halawai mai la na ahaiolelo a Maselonia me ka maka mua o na koa o Beritahia, & ua haawi iaenai la he palapala tnai ia Maselonia mai, a ua laweia keia pōlapela a hiki imua o R. Home ma a me na'lii a pad loa.. . A i ka nana ana i na olelo o ua palapala la, e noi mai ana o Maselonia a me kana wahine me Ehala e hookuu aka i ka oliana alii a pau o Forani a me ka moi i hoopaa pio ia e hookuo aku ia lokoa a pau, oiai, nole 'he kuleana ona aupuni oEuropa o ka hoopaa ana ia lakou a paa me ka hewa ole, e olelo ibo paha auanei oe e ka mea heluhelu, ka i no hoi na ua poe alii la i 'hookolokolo iho o R. Home * hoahewa ia, mamuli o ka lakou hoopili wale ako no mahope o Ebala, nolaila, he. Kuleana ko na koa a me nalii o Europa e hana peta. Me keia palapala a Mase!onia i hai mai ai i ko laua manao, īia hiki ole i ke keiki alii o Beritania ke ae aku elike me ka na noi mai. noloila, ua hai aku oia maloko o kana palapala, aole oia e ae ana e hookuu aku i nn'lii a moi o Farary"a hiki i ka wa e welo ai ka hae o kuu aina msluna o keia aupuni, aia wale noa hookahe ia ke koko mawaena o na aoao elua, me ka maka o ka pahikaua a me na elau, pela e hookuu ia aku ai na'lii a pau o Farani nei, a ua lawe ia keia palapala a hiki imua o Maaelonia, a i kona ike ana i da olelo a pau oloko, ua pii koke kona kai. 0 ua Maaelonia nei, aia oia maluna o kona lio nani me oa pono kaua a pau, a pela no hoi kona m&u alihikaoa ma hope mai ona, e pulelo aoahoi ko lakou mau huju i ka makani. Ua hoohabana mai la na punli koa a' pau o Maeelonia imua o na koa o Beritsniftv ma kahi « koke mai ana i ke kulanakauhale alii o Panaa. Ia mauaWa i hoomakaukau ai na'Ki a pau o n» aumoku kaua o ka hooiliua moi o Beritania ka'mea nena e maki aku i na puali koa imna o na koao Italia ma ka aoao mai o Moaelonia, Ke komo pu ana o 6uriano iloko o ka hooili kaua me na koa a pio ia ia, oia ka li■ lo ana o ke aupuni o Farani. I ke keiki alii i alakai aku ai i na puali

koa iluoa o ke kahua kaua, aia hoi, uo hoomakaukau ae la o Suriana ia ia iho elike pu me ke ano oke kane/ i ae oluolu ia mai e kana kane R. Home, ua komo ae la oia i aa kapa alihikaua o ke Kenela o ke aupuni o Helene, aole nae oia i lawe mar i kana pahikaua, aole hoi i ka maka o ka elau, aole hoi i kekahi mea eba e ae ma kona mau, lima, ua lawe mai oia he wahi buke uuku i unuhi" ia mai mailoko mai o ka Baibala, a wae ia ae la na koa hele wawae e 600 haneri, no ke aupuni mai o Heiene keia poe koa, a alakai aku la o i kona poe koa ma ka aoao akaii ae o ke kahua kana, he mau mile ke kaawale aku o Parisa aua ukali pu aku no hoi kana kane ia -ia me ka laua keiki, e ike maka i na mea e haoa ia ana e na aoao elua iua la la ma ke kahua kaua. Ona koa a pau loa ona eumoku kaua o Europa, ma ke alakai ana a ka hooilina alii o Beritania, Bole paha he hooili kaua nui ana o na aupuni o Europa elike me keia keua ana, i ka halawai ana aku o kaieakainaa o na koa Beritania me ko Maselonia aoao, ua ike ia na aoao o na keikikane a i eloa ma ka hoomaka ana o ke kaua aole i emi na aoao a* elua ma ka hooifi ana oke kaua ia la, r a. be mau bora elua ka hooili ana o ke kaua ia la, o ke keiki alii ponoi o Beritania kai kahi ku konukonu o ke kaua, kahi a na pahi e hulali ana ma ka limao na koa, kahi nana e hookaawale ae i ke ola mai ke kino holookoa aku o ke kanaka, kahi nana e kaupale mai i ka noho'na o keia ao, aole i makau ae ua keiki aiii 1», na haawi abu oia i kona kino e make mamuli o R. Home ka mea ana i aloha nui ai a me na aupuai e ae o Eoropa, na nui ka makē ma na aoao elua, he man mincte i hala ae o ka hora 2, loaa i hala i ua keiki alii nei he wahi manawa hoomaha iki no na minute pokole loa, kukuli iho la oia ilalo o ka honua a haawi aku la i na hua pule i ka lani, a pau kana hoomaikai ana i ke akua, ]obe ia aku la ka leo huro ona koa Helene ma ke alakai ana a Suriana ia lakou, na keia mau leo buro ihoamama ae i ka puuwai o ke keiki alii a me na lii a pau iloko o ka. hooili kaua ena, a pela no hoi na puali koa a pau. Ia wa no.i ike ia aku ai ka hae alii o ke kaikamahine Soriana e welo mai ana i ka makani, aole no hoi i manao ae ke keilū alii, ame na koa a pan,: o Suriana keia, i ke ko mo poo ana *aio na koa Helene. iloko o ke kahua kaua, puauālike ae la lakou a psn i keia mau huaolelo ma na leo mele. He poe koa Helena makon, - M.alalo o ka māna o ke Akua, » Nau e alakai pololei, % Ia mākou a pau loa, sfe ke aliiwahine koa, Imua o na enemi. £ ko makoo Akaa e, E pale oe i'na'enemi, ' I na mea makē a paa, Ma kō makou mao kino, E ola makou i ke Akua, . Me ke 'lii wahjne pu., , ' E lanakila makou nei, Na koa hui.o Euiopa, .Nau e haawi m»i, I ke aupuni o Farani nei, Ma ko makou limn nei, Hum ! Huro !! Horo !!!

Mahope iho o ka pao ana o ke mele #na, a s ia hoi, hai ae 'la o Suriana i kana olelo iihua ona faoa Helene, e ko'u poe koa ponoi, na makaainana |jbi o kuu aioa makuahine, e :ku iki ootoir pela oie ba makan ole. mai ksnaliia i ke kokoke ana mai.o ka make me kou, e heluhelu mua au i kekahi mau paoka o.ka palapala hemolele, a pau kaoa heloSelu ana, hoomaikai aka la oia i J?e akua, a pau kana hoomaikai ano, kohikuhi'akala oia i oa koa e hele imua o na koa Ilaiia, iloko okeia hooili ana oke kaua ona aoao a i elua. Ua like na koa Helene a me aa koa a pau o Europa me nahoku e oilioli ana iloko o ka lewa, lie hapalua hora ma ia hope iho, ua pio na koa a pau ma ka aoao o Msselonia, oa hopu pio ia o Maselonia a me Ebala kana wahioe, &me na'lii koa a pau ma koua aoso. Ma ia wa i bele mai<āi na'lii a pau o ua aupuoi o Europa a hui pu me Suriaaa, aka, i ka hana ana i kona mau ano a pau, aole be wnhi i kaawale aku o ka alihikaua, aka, ma kona m&u maka a me kooa leo i ka olelo ana ibai, malaila i hoomaopopo ia ai o Surmna keia, nolaila e ka poe e heluhelu ana i !;eia kaao, o keia wahine o Suriana ka mea nana i hoopio i na koa a pau o Farani a ko Italia, l .ka la i hooili ai ke kaua. a i kokua ia mai h<Ji e na koa a roe na'lii a paa o Europa, a oia ka haule ana o ka bae o ke aupuni Paraoi ilalo in la, a ma ia la ka hoom&ka ana o ka bae o ke aupuni o Bentania e haaheo ae malona oia aupuni, na hoihoi ia o Mnaelonia a me Ehala maloko o ke kulaoakauhale alii o Parisa, a hooili ia; aku 1h maluna o na moki), a maia la no hoi, ua hoolilo koke ia o me i Moi no ko aupuni nui o Farani, a 'pi ka hanwina hanohano hope loa i loaa ia itf Elike me namea i.wapana ia e Aledia, aolē paha oe e hoopoina ana e ka mea heluhelu i kana mau olelo, iloko hoi o na la opiopio o ka mea nona keiaC;aoo a kakou e ike neiikona moolelo. C Ka hoopSiQpono ana ia oR. Home i > . - Moi nd Farani. Lia ikeae nei oukou e ka poe heluhelu. o Soriana ka mea nann i hoohilahila aku ka hooili ana o ke koua imua o Maaelonia, a lflo no hoi kanajtane i Moi mamuli o kona 'hana ooa pelo, he mau la mahope iho o ka . pau ana o ke koua, ua hni ae la na'lii a pan no ke kuka ana a me ka hooponopono ana i ka noho una o R. Home i Moi no Forani, a na hooholo pono 100 ia kona noho alii ana, (Aole i pau.)