Ke Au Okoa, Volume IV, Number 23, 24 September 1868 — Pane o Akeike ia Auberete, no Petero he poo. [ARTICLE]

Pane o Akeike ia Auberete, no Petero he poo.

Aloha. oe e ka hoa : Mamua o ke garatia i haawiia ia oe, ke imi nēi oe e hooili maluna o'u ka hewa o ka poe kokulu kepau oko kakou nupepa. Ina kakau pololei au o " Loquente" a " Pieee," a pai hewa ia mai o " Coguente " a me "Eiee," alaila, ua hemahema ka wau ma ka olelo LatiQa ame ka olelo Beritania ! Ina e makemake au i ka hana kamalii, e hiki no ia'u ke kukulu i kau mau huaolelo, "regera" "garagia" "kukahi," " maihtiia," a pela aku, i mea e akaka ai kou hemahema i ka ofelo Latina ame ka olelo Hawaii. Aka, aole au i noi aku ia "garatia" e poi moo ai me kamalii. Aole paha ou hilahila ia hana. Ua .hoowahawaha oe i kuu hoonoho pokole i koa " noonoo maoli" no Petero he poo. Nolaila, he makemake loa wau e ike i kou hoonoho pokole i kou noonoo iho, alaila, ina e ikeia ka hemahema aole e hiki ia oe ko hoohalahala, a kapa aku ua hai paewaewa o Akeike. Nolaila, maikai kou hoonoho ana, a peneia ke ano o na noonoo la on.' • t HainaNui. "-No ka pono o ke kukahi, ua kukuluia na aupuni naauao-o ka honua nei ma Monarekia, oia hoi ka luna nui hookahi i ikemakaia, a kapaia he Moi, Emepera, Paresidena, a pela aku."

Haina Iki. "Aoka ekalesia, he aupuni pakela loa ia o ka naauao a me ke akamai ma kona hnoponoponoia ana." Haina Holo.. " Nolaila. ua. hoonoho ia i poo i ikemakaia ma- ka ekalesia, malalo o lesu ke poo i ikemaka oleia." - Makaukan loa oe ea, "akahiakahi" makou ! E nana iki nae na keiki Eawaii i ka Auberete syllogism hemolele. 'E nana mua lakou i na kanawalo ia mea. Eia mai kekahi syllngism pololei-. Nui. He hemahema ko na kanaka a pau. Iki. He kanaka o Paulo. Holo. Nolaila, he hemahema ko Paelo. Eiā ke kanawai, o ka haina Nui, be hooia ia_no kekahi huina nui, kekahi lehulehu ona mea ano hookahi. Ma Iki, ua hookaawaleia kekahi hakina, kekahi hapa, kekahi mahele noloko o ua huina nui la. Ma ka haiisp Holo, ua hooia.ia no na hapa la, ka mea i*hooia ia ai no ka huina. Oia hoi, o " kanaka ā pau " oia kā huina nui, o Paulo, oia ka hapā, he hookahi ia noloko o ia huina. A o hemahema oia ka mea hooia ia, t no ka hnina a no ka hapa. Ina ua hemahema na kanaka a pau, ua hemahema no o Paulo.' Ina he oiaio ka mua a me ka lua, alaila pololei ka hooholo, oia*ke kolu o ka haina. Ma keia mau rnla e hoao ai kakou i ka Auberete hoonoho ana. Maloko o kona haina, Nui, oia kona Majora, ua ikeia ka huine.! nui tna na -huaolelo " na aupuni naauao," a o ka~mea i hooīaia aī no ua mau aupnni la oia keia, " Ua kukuluia ma Monarekia." Oia ka io o ka haina, e nana nae i ka oiaio. 0 na anpuni hea la ia au e kapa nei he naauao ? Ke anpnni anei o Dahomey, a o Moselekatse no Aferika ? Ke anpnni BataTitari anei.? No ka mea, he man aupuni Monarekia maoli no ia. I ake anei oe e kuhihewa na kanaka Hawaii, o na aupnni Monarekia na anpuni naanao loa o ka honua ? He naauao iki no kekahi Monarekia, a he naaupo loa hoi kekahi. Oia olelo hoi, " o na aupuni naanao o ka honua," he pohihihi in, me he mea la e ake ana oe e hai pohihihi mai o ikeia paha ka hemahema a me ka oiaioole o kou manao. Ina e manao ana oe o na «npuni naaaao a pau, no ke aha la oe i hai ole mai ai pela ? 0 ikeia ka oiaio ole ea ! No ka mea, na ike no oe, o kekahi o na aupuni naauao oi, he Kepahlie no, a he hapa Monarekia kekahi, aolo he Monarckiaholookoa. A in e manao ana oe, o kekahi mau aupuni naaaao, nō ke aha kou hai ole mai pe ia ? 0 ike auanei makou ea ! He oi loa ka maikai o na Monarekia mamua o na aupuni e ae ! No ka mea, he oiaio no ia, a ina e ae mai oe, o ke ano no ia o kou haina nui, oia hoi penei, " 0 kekahi mau aupuni naauao e ao o ka nonua, ua Motiarckia," a ua hapa Monarekia paha, pololei no, lilo kou huina nui i mea oiaio. ■ Aka, ina he oiaio, a ina he oiaio ole; ma kou haina, Iki, (minora,) eakakaloaai ka hemahema o kou kukulu noonoo. Ke i a<jj 'oe malaila, " 0 kaekalesia, ua pakelaloa ia o ka naauao a me ke akamal" Ina pela, ina ua hala loa ia iwaho o kela huina aupuni o kou aina nui, aole iā he hapa, aole ia kekSihi oia man aupuni o ka honua, na aupuni Monarekia. an i olelo. aL He aupuni okoa loa ka ka ekaleeia, he aupnni lani, he " pakela loa ka naanao a me ke akamai," o ka mea nana i hooponopono, oia.paha o Kristo, ke alii ikeinaka ole ia. Aole anei ou ike, e ka hoa, ua oki loa oe, ua hoonele ia oe iho i ke kuleana ole e hoopuka ai i kuu olelo hopena. "Nolaila, he poo ikemakaia ko ka ekalesia." Eia *a pololei, "Nolaila, oole kumu e olelo ai he poo ikemakaia ko kaekalesU." No ka mea, ua hoike mai oe, ua hapa ka naauao o ua mau uupuni la, mau alii ikemakaia, pakela loa'ko ka ekalesia. 0 kau haina, " Holo," puka honua wale mai ia noloko o kou makeniake iho, aolo i knpu noloko o na haina mna ou. Ma iaano, e hooiaio oe auanei i ka hemahema o ka auela Gaberiela, penei: Nui. 0 na kanaka naauao o ka honua, un hemnhema no. Iki. Ua pakela loa ka naauao o Gaberiela mamua o kunalea. Holo. Nolaila, hemahema o Gaberiela. Me ia ke aiio o kou hooiaio i ka ekaleaia he aupnni poo kauaka ! E hoi oo o Aubcrctc,

i kau kumu ia Arisetotele, c ninau ia ia i ke ano o ia ineii he Syllogisn), oi feu a akaaka makou. Malia paha, ua poina ia oe.

Aka, ea, aole paha e hiki ia oe ke noonoo, o ke kumu i pakela loa ai ka naauao o ke aupuni ekalesia, oia no kona noho malalo oke alii ikemaka ole ia, aole malalo o kahi poo kanaka ikeiuakaia. Aole paha i maopopo ia oe ke kumu e oi aku ai ka naauao o ke aupuni o Kristo mamua o na aupimi o ka honua. Olelo oe, he alii ko ka ekalesia, malalo o ke alii ikemaka ole ia. Oia no ke m;o o na aupuni apau o ka honua, he mau alii ikemakaia ko lakou malalo o Kristo. No ka mea, o Kristo ke alii maluna

o na'lii a pau, a nana no e haawi na aupnni a pau i na'lii, a naaa no e lawe e like liie kona makeuiake. Aka, ke ike nei kaua, ua heniahema na aupuni i hoonoho alii iapelamalalo o Kristo, he hapa ka naauao, he hookanmaha' he pioloke, he malu ole.

I lioonoho o lesu i na alii kanaka maluna maluna o na lahui, i mea e ike ai lakou i ka pono ole o na aupuni oia ano, i mea hoi e iini lakou i ke aupuni hemolele loa, oia ke aupuni alii ikemaka ole ia, aole alii, aole lunakanawai, aole aha kau kanawai maloio iho ona, o Kristo wale no ka Moi a Lunakanawai e noho alii ana maloko o ka naau o kela ame keia haipule oiaio. Oia ke aupuni pakela loa oka maikai. Pela ka hoike o ke Akua ia Samuela, ma I Sam. Mok. 8. I noi aku ka lahui o Iseraela ia Samuela, e haawi inai ia lakou i alii " ikemakaia," e like nae na lahuie-ae, a hoahewa ke Akua i ko lakou manao, a kapa ia lakou he haalele ia ia, i alii ole ia maluna o lakou', (pauk. 7.) Aole anei he akaka loa malaila, e ka hoa, i ko ke Akna manao he oi loa akn ka maikaī o ke aupuni ikemaka ole ia wale no ? Nolaila, aole waiwai iki o kou wehewehe papau wale, me ka huna i ka hohonu o ka waiwai iloko o ia mau huaolelo a lesu, " Aole no ke ao nei ko'u aupuni." No Luk. 22: 25, 26.

Ke i- nei oe aole kue ia mau pauku i kou manao, he kokua no. Ke ike nei au ua makau loa oe ke nana pololei i nahuaolelo oia pauku. Ua kuhiknhi aku au ia oe i 'na. hua " raeizon, kurieoo, exonsiazo," malaila e ike

ai oe i na mea a lesu i papa akn ai i kana mau haumana. A weliweli paha oe ia maa haa, a pee, a lalau wale ma kahi e, a kamailio loihi oe a piha na kolamu elaa o ka nupepa i kau olelo wale no ka hookano, a hookaumaha, a ohauha, a lealea, a puniwaiwai, 'a lokoino o na'iii o Eoma ! Ua ike anei oe e ka hoa, i wahi hna hookahi ma ia maa panku no ka hana ino ona alii ? Aole loa. Aole e kamailio ana o īesu no ka hookaumaha, a hoolnhi, a alii ino ana, aka, no ka " noho haka." (knrieuo,) a me ka "noho m&na" (exonsiazo.) Ike o lesu e h<jopaapaa ana na haamana, owai ko lakon mea "nni" (meizon.). A hai o lesa ia lakoo, oke aiio no ia o na'lii o ke ao nei, he imi i hookela, noho hakn, lawelawe mana. "0 lakon nae, aole pela," wahi ana. Aole pehea? Aole e noho haku (kurieao,) aole e imi oikelakela (meizon) kekahi maluna o kekahi, ke knhi nei paba oe e hoopaapaa ana na haumana do ka mea o lakou e aeia e noho hookanmaha, a e yhanha, a kailiwaiwai a hehi ino akn kona inoa hoahanau, a o na hana ino wale no a na lii ka lesu i papa aku ai ia lakou! Aole no ia ko lakon hoopaapaa, aole malaila ko lesn kamailio akn. Aole ka noho hakn, aole ka lawelawe aole ka meahoino. mana ka lesu i olalo ai " Aole pela oukou." 0 ka nohaku a pau ka i hookapuia, noho haku ino ama ka noho haku maikai. Aole no i ahewa lesn i na alii no ko lakon noho haku, o ko lakou haawina no ia, aka, aole ia ka haawina o na haumana a Ki-iBto, he noho like ko lakou malalo o ko lak.ou Poo hookahi i ike maka oleia. oka hua hea la oia paukn ka hua kokna i kou manao ? Ma nahua hea la i ike'ai oe ua ae ia e Petero e noho i poo o na hoahanau ? No ka mea, aole pili iki kau kamlilio me ka pauku, ma na mea e wale no kau olelo ana.. Eia nae keia olelo au, e pono na keiki Hawaii ke nana pono mai, i ike iakou i ke ano oko Auberete alakai ana ia lakou. Penei na olelo la, "Ua loheia" (e na hanmana) "e hooonohonohoia'na na Aposetolo maluna o na noho alii he umiknmamalua, a oPeteroko r )ai;ou pookela, (cheif,) e like me ka nnuhi ana o ka olelo Beritania, no ka Heleue Kepliale, (poo.") Ai la muhea ia olelo i loheia no na noho alii he umikumomalua o na Aposetolo, ao " Petero ko lakou pookela ?'' Ma Mat. 19: 28 & Luk. 22: 30, ka olelo' no na noho alii o na Apoaetolo; aka, aole wahi olelo iki malaila no Petero he pookela. Ano ke aha la oe i hookui wale mai ia mau- hua pookela, Chief, a Kephale ? Aole anei no kou makemake e kuhi na keiki Hawaii, ua kapaia o Petero ma ia mau inoa ma ka Baibala ? lua pela, aole anei he ano wahahee maoli kau olelo ? Ina aole, he&ha ke ano ? No ka mea, aole ia be kuhihewa ou, ua ike lea no oe, aole wahi hookahi ma ka Baibala Huwaii, a Baibala Beritania, a Baibala Helene, i kapaia ai o Petero ma ka inoa pookela, a Chief, a Kphale, aole loa. Ake ninau hou nei au, no ke aha la oe i olelo ai pela ? 1 mea anei e ike ai na kanaka HJwaii i ke ano o na garatia i haawiia i na Kahuna Katolika Eoma ?, (Aoleipau.) Na Jure Hawaii. —Ua hai ia mai makou, e noho ana na Juro kanaka Hawaii.o Honolulu nei, no ke Kau e hiki mai ana, ino la 5 o Okatoba ae nei. Nolailn, e makanla e e ka poe Jore Hawaii no ka hiki mai oia manawa, i na a-lō kaoono, ho umi o Kaueleau.