Ke Au Okoa, Volume IV, Number 34, 10 December 1868 — [Illegible] BARETA. Ke Koa Farani Makau Ole. [ARTICLE]

[Illegible] BARETA.

Ke Koa Farani Makau Ole.

aohe.fean hāna la iwsSna oTEareta a me joiTO eae; nolailatfiai, hoi mai la oia Tl3īuie aka» hoopani koke ia mai •lā e-Tia mokn maauwa o Enelani ke awa o Duneki, aole e hiki ia ia ke puka houaku iwabo, noho hoomanawanui iho la oia ia wa iloko o ke awa.—Nonoi aku oia i ke kuhina kaua e ae mai ia ia e hana i wahi moku kaua uuku nona e puka mala aku ai oia iwaho mawaena o na poe manuwa o oa enemi, a holo loa aku i ka akau e hoopio ai i ko lakou poe kalepa m&la ila. Ae mai la ke Kuhina kaua me ka olelo mai, naou no e hoolako ia ia i ka mokn kupono, ame na mea lako a pau o luna. Aka ia manawa no, ua hoohoka hou ia mai o Bareta a mai poho loa kona manaolana ia manawa:

A mamuli hoi o ka manuo huahna 0 kekahi mea 0 ke alo alii ia Bareta, i hoohokaia mai ai kona inanao, no ka manawa pokole wale no

nae. O ke kumu 0 keia nioniu wale ia ana ona no kona lanakila pinepine i na manawa a pau e hoouka kaua ai. Ua hoolohe koke ke kuhina kaua i keia olelo niania wale, a huli koke aku la kona manao mahope oia olelo. Nolaila kakau inaila oia i palapala. ia ia, a hoopau j kona hoomakaukau ana; aka, ua makaukau loa 0 leni Bareta ia manawa, a ua huipu mai la me Forebina, nolaila, aole laua i hooloha aku ia olelo papa a ke kuhina, a hiki wale j ka loaa hou ana mai 0 ka palapala e ae ana ia iaua e holo aku e hooko i ka laua mea i ma* nao ai. I ka po, hoomakaukau iho ia 0 len Bareta ma laua 0 Forebina, e puka aku iwaho a 0 leni Bareta ponoi ke alakai mua, me ka hoike aku i na kapena e ae 0 ko laua aumoku e ukali pono mai mahopeokona moku, ae hoohnlike hoi i ka lakou hana ana me ka īeni Bareta. Ua paa ke awn i ke paniia ena moku manuwa o Enehni, a hookele aku la oia i kona moku ma ke kauwahi kaawale i waihoia e na manuwa Enelani, a i kona kaa poiio ana iwo. ena konu 0 nn manuwa e pani ana i ke awa o kona ki ae lo no ia i na papa pu 0 ka aoao aknua me ka aoao hema 0 ka moku, a pela i puka laelae aku ai oia iwaho 0 ka moana iloko 0 ka wa e moeuhane ole ana na enemi, me ka ike ole ae i ka moa e hanaia mai ana.

A i ke ao ana ae, ua oalowale loa aku la lakou. I ka polehulehu ana iho, ike aku la oia eono moku e holo pololoi ana mnmua oku o ko lakou wahi e holo ana. I ko lakou hooko. koke ana aku i o lakou la, ike aku la oia, he mau moku kalepa no Enelani, i piha i na waiwai kumukuai nui, e holo ana i Rusia, i ukal' pu ia e na manuwa nunui o Eoelani; he ka. nnlimn pu o kekahi nianuwn, a he kanaha pu o kekahi. Hoouka mua aku la oia i ka manu. wa he konalima pu, a lilo mai la ia ia, alaila, hoouka aku la oia i ka lua o na moku, a pio ia, pio pu me na waiwai ho nui o na moku kalepa, a ua hiki aku paha ka huina o na waj wai i ka 4,000,000 paonn, oia hoi, he 20,000OOOmilionn dala ka nui. Elua la mahopo iho o keia kaua nna, hiki nku la oia mn knhi c puuluulu ia nna e na inokn lawnia ha nui o ka poe Olelo o, a me nn manuwa pu imna e mnl.ima ann ia lakou. O kein poe a pnu ua hoopio

ia e leni Bareta. Ma ia h»pe koke ihn no, hiki mai la ke&ahi moka manuwa nui olelo e a pupuhi ia iho la e Bareta i ke ahi.

i Mahope iho o keia mau kaua ano, holo aku ia i na kapa kahakai o Sekotia, a hoolele aku la i ekolu huneri o kona poe koa i uka o ka aina, me ka hana ino nui ia o na waiwai, a me na mea ulu o na wahi a pau a lakou i hele aku ai. Hoouna ia mai la kekahi poe koa e kue ia lakou, ua hoopuehu liilii ia aku e na Farani; mahope iho holo aku lu oia i Boregeaa ma Norewai. I ko lakou hoi aua mai i Furaui. hele aku la o Do For. s bina ma lana me leni £areta i ka ha!e Versail!es, a oia no hoi kona hoomaka mua loa ia ana e hoolaum* ia aku me ka Moi, I.ui XIV., a i ko ka Moi ike ana mai ia laua, hoopuka ae oia he mau hna olelo ka-e-e, i ka i ana "E nana i ke Cbevalier de Forebina, e alakai mai nei i kana bea."

I ke!<abi la mahope m«i o kona hoolaunaia ana aku me ka Moi/miki hou aku la oia ilaila i ka wa kakahiaka nui wale, mamuli o ke kono hou ia ana inai e ku Moi. I konu hiki ana aku ik a hale alii, aole he kanaka eae aoa i ike ai, a ano hopepe mai la kona mau manao, no ke kamaaina ole nana e heahea mai, nolaila, wehe ae la oia i kona ipu bika a pupuhi iho la, a pela oia i hooluana iho ai i kona mehameha; a na ka hohono o ka uahi baka i kono aku i na kauwa a ke alii e hele mai inala. ila, a, hoomaka mai la ke koa e kipaku ia ia me ka i mai, aole eae ia kekahi mea e puhi baka, malaloo ko ka Moi kaupoku i noho ai.

I aka la oia i ke koa. "He mea keia i ae ia mai e hana, oiai au e lawelawe aaa malalo o na kauoha a ko'u Moi",—o kekahi mea i hiki mai iloko o kona nooaoo ana, ua hilinai aku oia e kokua mai no paha ka Moi mahope ons, a malia, o ae kona puhi ana malaīla; nolaila,ho©r , y , xrl'> Ia no ia i ke pohi. 1 ka wa i i'd moi no ūa kanaka hoopaakiki nei haka, a me kana olelo i pane aku ai ike koa. I mai la ka moi, " E waiho au i kau ola, o leni Bareta ia. e hookuu iaia e hana e like me kona. makemnke."

Mahope iho i ka wa i haike alaaia aku ai oia imua'o ka moi, hookipa'• pumehana; loa aku la ka iribi iaia, a olelo mai la, "JE leni fiaxetu;-o oe wale na ke Eānaka a'ū Tae af e puhi haka, maloko o ka'u wahi e noho ai, a no keia mea ke hoolilo aku nei au ia oe he haku." Pane mai la o leoi Bareta, " E ka

makua, U3 hana pono oe," na keia pane i hoouna ae i na leo aka hehe a puni ke alo alii e noho ana ia manawa, a pane aku la ka mo; o lakou, " Aole anei oukou i ike ia leni Bareta, o kana pane, he pane a ke kanake i makamae mau, e like me ke ano o kana mau hana, a i ake nui hoi e hoike mai i mau hooiaio hou nona iho imua o'u."

Huli kohe ae la ka raoi a ninau mai !a ia ia i ke ano 0 ka puka ana aku 0 kona wahi moku unku iwoho o Duneki i ka wae hoopuni ia ana ia e na manuwa 0 Enelani, pane aku la ia. Eka makua,. inae kokua mai keia poe keonimana, aiaila, e hoike koke aku no au i ke ano o ko'u puka ana aku iwaho, 0 Ouneki, imua ou (me ke kuhīkuhi pu ae i ka poe ana f ike ae ai e aka henehene mai ana ia ia.)

Hookukulu ia ae la ua poe alii nei rna na lalani elua, elike me ke kauoha a ia nei, alaih, aku Ia oia i ua poe la me na manuwa 0 ka Pelekane, a ia ia iho, me kona wahi moku manuwa uuku, alaila, hooho ae la ia me ka leo nui. "Napu o kn aoao akau e ki," a pahu ana kekahi alii ilalo 0 ka papahMe, i ka puupuu hookahi 0 kona lima akau, " na pu o ka aoao hema e ki," a kapalili ana kekahi alii iluna 0 ka papahele i ke kui hookahi a kona lima hema, a pela oiai kui hele aku ai a pau loa lakou a pau i ka hina ilalo 0 ka papohele, me ka noke o ka moi i ka aka, i keia hana kupanaha i uwai ia a kona alo. A he hana nui weliweli i maa ole i ka hana ia imua o kona alo e kana mau punahele.

Haawi mai la ka moi i ka palapnla iaia c kauoha ana e kikoo aka oia i 1,000 kalnunu Farani iloko o kona waihona •waiwai, oia hoi $1,090 dala maoli. oke kanaka iaia ka palapala kikoo c kii akn ai, aia ma kekahi pea loa o Pnrisa o Pcter Grain kona inoa, a oko ka moi punkn wniwai ponoi ia. No ia' mea, hole koke aku la oia ika hale o ua o Peter Gruin, a komo ana ia iloko o kekahi keena o ka hale, kahi e ahaaina ana o Gruin me konapoe hoa. Kahea akn la ia, "Owai o oukon o Petf.r Gruin ?" " Owau," wahi a Peter, " owau ka mea i kapaia o Monsieur Gruin." " E uku mai oe i keia," haawi aku la no 0 Bareta iaia i ka palapala kauolia a ka moi 1 ka wa ona i kamailio aku ai ia maa huaolelo. I ko Peter nana ana ae i ka palapala a pau, kiola hou ae la oia mahope ona mo ka olelo hou mai, " E hele mai oe ia nei i ka la npnpo, a i ole ia i kela la aku."

No kona mnopopo ole i ke kumu o ko Petcr hoopaneo hou ana a i manawa hou nku kn wn e kii mai ai, nolnila, unuhi ae ln oin i knna pnhikaua mai kona wnhi ne, a olelo malie akn In, " e lawo oe i kela pepa, a o uku koke mni ia'u i keia maunpa kote oo,"

Nana ae ia o Gruin me ke ano haalulu, a ku ae la ia iluna kahea ae ia ia e hahai aku mahope ona, i ka hale waihona waiwai, i kahi ana e uku mai ai ia ia. Lawe ae la o Pcter i kekahi mau eke dala maoli e kaupaona, ia wa, kahea hoa aku la o " E hoolilo ana anei oe ia'u me he hoki la ? E haawi mai ia'u ma ke dala gnla." Aole nj hoi o Peter i hoonele i ka haawi ana mai ia ia ike gula, a pola oia i hele aku ai. He uui loa aku na moolelo kupanaha o keia kanaka makau ole. Aka, o kekahi hana oi loa o kona mau )a paha keia. Ika wa i lAlea loa ai o Lui XIV i kana mau hana hopohopo ole, ua kauoha oia ia ia, e hele aku i i kona halealii, i kela a me keia manawa ana e makemake ai, aua haawi pu ia no hoi na kauoha i na koa e hookomo ia ia iloko o ka hale alii kc ike ia oia.

I kekahi m&nawaa, i ka wa e huli hoi ma ana o ua leni 6areta la mai ke alo alii mai, e kn ann tia Moi Wahine ma ku pBle pa laau o ke gale; a e nana ana oia i ke kīhapai mea kanu. Iko leni Bareta ike ana i keia lede e kn ana maiaila, aole oia i kono ia mai e na manao hoomaikai e haewi aku i aloha none» aka, haawi aku ia oia hookahi pai mahanaha□a me he mea la he mea kino no ka aoao oolea la, ikn i ana. "ūa olelo ia ke kapu maloko o kona alo alii." Huli ae la ka lede me ka hohu nai, a ike aku la o Baret& o ka moiwahine ka ia, aka, o kona manao hikiwawe i pakele koke ai oia ia pilikia, kakuli koke iho la oīa imua ona a paūe akn la, " A-! Madame, ina ua like ke oolea o.kou puuwai me kou kikala, alaila, e ka!a mai ia'o." Ua hoopalupalu koke ia ko ka moiwahine manao e keia pane lua ole, a hoomaikai mai la iaia me ke kala pu mai. I ka wa a leni Bareta e noho ana ma ke aloalii ka wa o ka hoouka o La Bogue i nlupaia ai na manuwa a pau o Farani iloko oia hoouka kaua ana. Nolaila, hoi hou ae ia oia i Dnneki, aka, ua paa ke awa i ke paniia e na manuwa o Enelani. Aka, aole i knihe ka manao o ua keiki aukai Ja o Farani, hookele aku la oia 7iit! ua iuaT>tTw<t uuuni ēEōīa o na laina manuwa o kona poe enemi. 0 Comete ka inoa o kekahi manuwa, he kanaha-

kumamaha na pa ona, o ke Herekule he kanakolukumaowo pu, a me ke Tiga he kanakolukumaono pu. I kekahi la ae, lilo pio iho la iaia na moka eha i piha i na waiwai he nui do Enelani e holo ana i Rusia, a he mau la mahope koke iho no, puhiia eia i ke alii kekahi auinoku nui o Pelekane he 81 ka nui o na moku. Alaila, holo ioa aku oia i Nu Kakela, a puhi aku ia i na hale elima haneri i ke ahi, alaila, huli hoi mai la oia i Duneki me ka ike ole ia mai. Hoomakaukau bou iho la oia i kona moku, a kapili hou iho la i na wahi i a paa, holo hou aku oia i ke kai akau, malailu, i noke ai oia i ka ulupa i na moku a pau. Ika pau ana ooa mahina eono, ma* nao iho la oia e hoi i Duneki, aka, halawai e oia me kekehi wahimoku olelo e, a na ke Kapena o ua moku la, i hai aku ia ia i ka halawai ana mai me ia o kekahi poe moku kalepa o 6cremania, niai ke kai Baletika mai, e holo ana i Enelani, a ekolu manuwa nni nana e malama ana ia lakoa. Hookahi manuwa, he kanalimakumamaha pu, a he kanakolukumamaono pu o kekahi, a he iwakaluakumamaha pu o kekahi. No kaia mea, i hoololi hou ae ai oia i kona manao, e alualu aku mahope o lakou. Ika hoomaka ana e alualu, aole i hala na hora ha 24, un halawai koke lakou me kamanuwa oui he 54 pu, a hoouka aku la o Bareta i ua manuwa la, a pela no hoi me ka .Ti{p, ame ka Herekule, i na manuwa e iho elna. CJa pio na manuwa elua ike Tiga ame ka Herekule, ao ka manuwa nui kai pakele aku, no kona holo ana; ekolu hoouka ana aku ako Baret& manuwa ia ia, aekolu no ka hoohokaia mai a pakele oku ai oia no ka nui o kona m«u kanaka, a me ke akamaikekahi o ke kapena, ka mea i pakele ai: aka ua lilo pio mai ia Bar&* ta na waiwai a pau o na moku, a me na moka kalepa pu* I keia manawa, ua aneane e nele loa o Farani i ka ai, a he wi nui ma ka aina. Ua lohe oia, aia ma ka aoao akau o Europa 300 man moku i piha ika ai, nolaia, kii aku Ia oia ia lakou, a hookelo mai la ia lakou a- pau iloko o Daneki me ka ike ole ia mii e ka Pelekane, oiai, ua hookomo mai oia ia lakou iloko o ke awa me ke akamai nui a iloko hoi oka wa e uhi ana ka noe i ka ili o ke kai. Aole i pau.

0 ke keiki kaue a Kenela Jjonta Arrna, he alii powa oia i keia manawa.

Ke makemake nei ke Keiki Alii o Wale, e hoopii liou ae i kona nku makahikii $125,000» i pa lima ia ka uku i ko ka Paresidena o Amerika Huipuia. '0 kona oku makahiki i keia mauawa, he 5100,000, oia hoi he $500,000, ake huiia mo ka uku hookiekio hou, alaila, ho $625,000.