Ke Au Okoa, Volume IV, Number 36, 24 December 1868 — KA HAKU MONETE KARISO. [ARTICLE]

KA HAKU MONETE KARISO.

MOKUNA XXXI. ITALIA-SINIBADA KA LUINA. I ka hoomaka ana o ka M. H. 1838, ma Falorena i Italia kekahi tc?.u kanaka opiopio o ka papa akahi o ke kalahakauhale alii o Parisa i Faraui, no laua no hoi na inoa o Viscounat Alebata de.Morcerf a me Baron De'Epinc. ft Ua manao laua e ike i ka ahaaina Pope ma Roma c:a makshiki, a no ko Franz D. Epine hiki mna ana ma Roma i kekahi mau makahiki mamua aku, a na ano kamaaina no hoi ia me ke kulanakauhale o Eoma. Nolaila, na lilo oia ke ano alakai no Alebata. No ia mea, palnpala akn la lana i ka mea nona ka hotele de Lonadera ma Roma e hoōkaokoa ae i mau rurai no laua ma na hotele 1a, & ua loaa no hoi ka laua mea i makemake ai. No ka hiki koke ole mai no hoi o ua la ahaaina nui la, nolaila, holo aku la o A!ebata i Napele e makaikai ai, a o Franz hoi, nohojho la no oia i Fulorena, a komo mai la ha manao iloko ona, oiai, ua ike oia ia Corsica, ka moe hooluliluli o Bonepati, he pono hoi iaia ke holo e ike i ka moknpuni Eleba. ka pahnku o Napoliona. I kekahi ahiuhi, hemo aku la kekahi wahi moku mai ke awa aku o Leghorn, a kan akn la o Franz malnna olaila; haawi ae la no hoi oia i ka olelo kanoha i ke kapena a me na luina-" Ho a ka ihn i ka mokupuni o EIeba.'> . Puka aku la kahi mokn mai ke awa, me h& manu au-kai la e nenee ana i ka ili kai, a i kekahi kakahiaka ae ku ana lakou i ka aina. Lele afcu la no hoi i kula, e hele ana mao a maanei e hoao ai e ki manu, a no ka loaa ole 0 kana mea i manao ai, huki hou ae la ka hel?uma, a holo aku la i kekahi awa hou &ku. Ma ia wahi nae, loaa mai la he mau manu kakaikahi wale no. Ane hoonaakiuki iho la oia, a hoi aku la-iluna o ka moku, me na wahi kauna heln wale no. I ko Franz kau ana mai iluna o ka moku iloko o ka hoopihoia o kona mau manaolana, 1 aku la ke kapena moku, " Ina e makemake kou kiekie i ka nhai holoholona nna, aohe wahi knpono e ae o ka uhai ana, e like me ko luna o kela wahi mokupuni o Moneto Kariso. He wahi mokupuni ; •;.i h. L* konaka

oluua, a ua lono nae wau, he nui wale ke kao oluna olaila." " A i hea anei au e moe ai iluna ?" wahi a Franz. , "Ma kula no hoi paha iloko o na ana," wahi a ke kapena, " a ina no hoi malana nei o ka-oioku, oia iho la no hoi; a i olelo ae no hoi ke pau no ka uhai kao ana, alaila, huki no ko kakou pea, ina i ke ao a i ka po paha kakou e haalele ai ia laila, na like pn a«a no^' Oiai, he nui wale no ka manawa ia Franz e ahuai ai, no ka mea, ua loaa ko laua mau nimi ma Roma, nolaila, ua ae iho la oia i keia koi ana mai; a i kona ae ana, ua lokahi pu mai la me na manao a pau o ka poe luina a me ko ke kapena moku. Ia lakoa e kau ana i ko lakoei' ihu ilaila, ninau mai la ua kanaka opiopio lealea eei i na popilikia o ke kau ana aku iluna o uaaina la, a hoole mai la ke kapena, aohe popilikia, a o ka poino wale no nae, ina lakou e hoi aku i Leghorn, e hoomaluia ana lakou no kekahi mau la eono, no ke kipa ana ma ua moknpnni nei, oiai, ua kaulana ia wahi, he. oioina no ka poe powa o ka moana, a me ka poe lawe mai i na waiwai aihue mai Cardinia, Corsica a me Aferika mai." " He mea kupono ole hoi ha ia," wahi hoi a Franz. 1 mai la ke kapena moku, " Nawai no la hoi e hai aku i ka mokupnni oe o Monete Kariso neL" "Aole no makou ehai ana," wahi a na luina moku. Mahope iho, ninau aku la o Franz i na kapena moku nei i ke kumu i hopu oleia ai keia poe powa, a bai raai la no hoi oia, no ka mea, ina lakon e powa i kekahi moku, lawe mai no lakou i na ukana a pan oluna, a o na kanaka oluna o ka moku, ua nikiii ia ko lakou mau lima me na wawae, a na hikii pu ia me na poka kaumaha, a ua hoopihoia na kanaka me ka moku pu i ka opa o ka moana; a aole paha e hala na minute elima, uanalowale aku lakou. Oia ke kumu i nalowale loa ai ka lakoa maū hana, no ka mea, aohe. loa'a ahai lono nana e hai aku i ke aupuni o Tusacane, ke aupuni nona ua wahi mokuponi la. - Ina i hai maa aku ke kapena Oaeiano no keia ma/i pilikia o ke kiga mua ana akn i ka

mokapunl ō Monete Kariso, ina la aole lakou e holb ma keia wahi e manao nei e Jiolo, a hoi kanalia-iīs. Pra«z no ia mea', aka, oiai na holo lakou ma ka kuamoo mamuli e manao mai anei hoi ka poe luina he kanaka makaa wale oia. " Biih !" wahi a ua o Franz, " ua holo an malnna o keia moana aina, aole nae au i halawai mai me kekahi powa a mau poe powa paha, aole no hoi kekahi mea § ae e kaohi mai ana i ka'u mau holo ana—." Pane mai la o G-aetano, " Aole au i hoopuka aku nei i keia mea, i kumu e kaohi mai ai ia oe mai kau mau mea e manao ana e holo. Aka, nau no i ninau mai, a. ua pane aku ao ia oka pau no ia." " Ae," wahi a Franz, " ua olioli au i ka lohe ana i kou mau mea i kamailio nei, a ano e kia pololei aku ka ihu i Monete Kariso I" Pa oolea iki mai la ka makani, a ke holo la lakou ehiliu a ewalu mile i ka hora hookahi, a ke aaeane e hookokoke aku la lakon i kahopena oka lakou holo ana. Ia lakon i hookokoke aku ai pu-a mahuahua mai la ka aina i ko lakou mau nana ohu, ike aku la no hoi lakou i ka paila ia iho o ke aa maluna ih>> o kekahi me he puu poka kipu la i paila ia. He umi paha mile i koe iiiki aku i ua mokupuoi la, napoo aku la ka la ika ili kai. He hora me ka h»pa mahnpe iho o ka napoo ana 0 ka la, ike aku la o Frunz he malamalama, a ninau ae la ia i ke kapena, " Heaha la kela malamalama ?" Ika nana pono ana aku o ke kapena, i ae la " He abi !" I mai la o Franz, " Nau do hoi paha i olelo mai, aole m>ho ia o keia wahi e kanakn ea ? A pehea oe e olelo nei, he ahi kela malamalama, ina aole kanaka olaila." "Ua hai akn au he wohi noho paa ia e kanaka, aka, i kekahi manawa, he wahi ia e hoolulu ai o ka poe lawe i na waiwai aihue." I hoa aku la o Franz, " Aka, o beia ahi, me he mea la e wanana mai ana ia ia kakou, aole muke hookokoke aku, no ka mea, o na kanaka e makemake ana e ike ole ia, aohe lakou e ho-a mai ana ike ahi." I niai la ke kapena, i kumu no lakou e ike ai he mau hoalauna kupono ole ka poe oa lakou e ho-a mai la ke ahi, e pooo lakou e hookolo aku. Hui ae la ke kapena me kona mau Inina, aole i liuliu, ho.ihuli ia ae la ka moku ma kona wahi i hele mai ai, a nalowale aku 1a ka ike ia ana aku o ka malamalama; a he kanalima paha keehi'na mai ka aina mai, ku iho la ka heleuma. Aohe nakeke nui o keia mau mea i hana ia. Haawi ae 1a o Gaetano i ka olelo kauoho, lalau aku la na luina i ka lakou man hoe i makaukan ai ika hoe ana aku. 0 Franz hoi, ke hoomakaukan la oia i kana pu, kulai mai la i ke kanaka, me kn noho makaukau 1 na manawa a pau e hiki mai ai o ka poino. O ke kapena moku, ua wehe ae la oia i kona knka a me kuna pnliki, a o kona lole wawae ke paa la ia ma kona lima, a Inn aku la i ke kai me ka au aku i kula.

Noho malie iho la ka poe oluna o ka moku, me ka pane ole e kali ana o°ka hoi mai o ke kapena mai kula mai. Aole i u wale iho, h»i mai ana ua kapena nei, a ninau aka la" ka poe oluna, owaiia ia poe ma kula, a hai mai la ke kapeua, ua halawai aku oia me lakou.ahepoe lawe i na waiwai aihue, me kekahi maa kanaka powa elua no' ka mokupuni o Corsica. I aku la o Franz, "He kanaka lawe no ka paha oe i na waiwai aihue." Hai mai la no hoi ke kapena, " Pehea la nei hoi ka pono e ola ai; e pono no_ e imi i kau wahi ano hana e ola ai." ] " Ina pela," wahi a Franz, "ua ike pono aku la oe i na kanaka maluna o ka mokupu-. ni, a ua manao oe, aohe poino e ili mai maluna o kakou ea ?" Ae mai no hoi ke> kapena, aohe poino e ili mai ana maluna <r lakou ke pae aku, no ka mea, o kai poe powa? he mau hoailona hui malu no ka lakou,' e Hke me ka na hui malu. ; ; : Haawi ae la ke kapena i ka olelo kaueha i ua luina, a huki ia ae la na pea iluna, me manao e hoi hou lakou nei ma ka aoao malamhl.ima oka mokupuni. O Frdi>z. ua malama pono loa iho la kona linia i kana pu, a o kona mau maka hoi, ua haka pono aku na luina moku. Ike kaa pono ana ae kou mawaho o ke ahi e a nei, e lohe ia mai ai ka leo e uka, aia hoi, himeni ae ia ke kjgpena me na luina i kekahi mele lawaia. I 'ua hua mua o ke mele, o ka poe kanaka e noho puni-ana ma kapuahi, pau mai la lakou kapakai e naoa ai; a hoi hou aku Ia lakou i ke ku'a, koe iho la hookahi ma kapakai. J. ka moku i hiki aku ai, he iwakalua keehina mai kula mai, kulai aku la ke kanaka i ke kiko o kana pu me ka ninau mai, " owai kela mea ?" Hai aku la ke kapena,"he kanaka Farani ka mea nona keia moku e holo makaikaiana.. $ 0 ke kanaka i nalowale aku ai mahopeaka o ka puu pohaku, hoi hou mai la oia, a be mea la e olelo aku ana i ke koa kiai ina

ke kapakai e ka mai nei e -nana i kahi moku, e olelo ake ia lakoa, " E komo mai onko"Ti, na oluoln ia onkon, o oukoa he maa hoa'lohā. Aole no hoi na laina i kakali iho no ka pnloai alaa ana mai, aka, eha no paha mapxi?ia hoe, pae ana lakoa i kaha one. "Lele akf.ola 0 Gaetano i kal3, a gapa_leo akn la_nag*K£, kanika koa kiai, lele mai la no hoi na lufn|a, a mahope loa mai o Franz. Aia ma kona !ki poohiw kekahi pu, kekahi ia Gaetano, a o ke kolu hoi i kekahi luia» ,„!ii i paa ai. Ia lakou i pau pono loa uku ai i kuia, imi aku la lakotr i wahi no lakou e luana iho ai, aka, 1 mai la ke koa kiai, " Aole'malaila, e oluolu oukou." Naae hoa aku la he wahi okoa, a malaila lakou i luana iho ai, a.i mai la o Gaetano, "E hoomakaūkau paha kakou i aiua ahiahi no kakou, eia ka hewa, ka waina a me na na manu au i ki ai ma kela mokupuni akn oei, a ina he ono kou i ka aala mai o ka io kao pnlehu, alaila, e hele ae paha wau e kukai i kekahi mau io kao no kekahi mau manu." "Me he mea la, ua hanau ia ae no ke akamai i ke kukai an3," wahi a Franz, "e pono oe e hele aku e hoao.''

Ia manawa a Gaetano i hala al:u ai, olapulapn wahie aku la ka poe luina, a ho-a ae la i ke ahi, me ke kali aku i ua kapena moku nei, a hoi niai la no oia, ninau aku o Franz, " Heaha mai nei ka raea hou ? Ua hoole mai nei oia ?'' "Aole,"wahi a G<rf;tano, " aole lakoa i hoole mai nei; aka, i ka lohe ana aku nei o ko lakou alii, poloai mai nei oia ia oe, e hele oe eaipu me ia. Ke ae nae oe, e pnluln ia kou mau maka ke hele akn oe.imiia ona." " Lokomaikai io no ka hoi oia," wahi a Graūz, " aka, o keia mea, he mea pono no ke nooooo ia mamua. Heaha kau hana, ina o oe ma ko'u wahi ?"

"Ina owau, e hele no wao, no ka mea, aohe a'u mea lilo aku," wahi a Gaetano, " kekahi mea nui no hoi e kupono hī ka hele ana ;tua ilaila, oiai, ua lono an e olelo ia ana, ke komo aku i ka hale a ana hoi, ua oi aku ko laila nani mamoa o ka halealii; a me he mea la, he hale kuke paha ia halealii. He mea oiaio keia a'u e hai akn nei ia oe, oiai, ua komo aku o St Ferdinand, a ua pnka mai oia me kona kahuha nui loa, me ka olulo mai ko laila mau waihona waiwai, aia wale no ma na kaao knpua e ikeia ai." Noenoo iho la o Franz, ina he kanaka waiwai loa io keia, aole paha oia e powa mai i kona mau wahi waiwai me io, h no kona makemake nui no hoi kuhi e ike maka i keia kanaka kupanaha. Nolaila, i aku lu oia, ua ae oia i keia kono ana rnai. Awiwi aku la no iioi o Gaetano i ka hooko aaa ia mea, no ka mea, ua ano haaheo ia i ka lilo ana no ia manawa i ahaolelo na Franz. >

Huli ae la oio, a nana i ka īuina- e koala ana, rae ka okioki ana i na io manu, me kona hauheo i ke knlana i haawiia aku iaia e liiwelawe, mo ka niuau ako, peliea Ia i hiki mai ai ia kanaka ilailo, no ka /pea, aolie wahi ane moku i ikeia aku e ku mui ana. I mai la kaluina, " Hc moku no ko lakou i oi ae ka maikai mamna o kekahi mau moku e ae a'u i ike ai, a aohe o'u kanalua i ka makan no ka holo ana maluna ona, a puni ka liouua nei. oua wahi moku la, me he mea la i Gcnoa kahi i kapiliia ai." " Ina oe e ninau aku iaia, e hfti mui auanei oia, oSiuibuda ka luinu, uka, he kanalua »ue ko'u nole ia o kona inoa ponoi maoli." " Aia ihea kona wahi nolio paa ?" " Aia maluna oke kai." ( Āole i pau.)