Ke Au Okoa, Volume IV, Number 37, 31 December 1868 — KA HAKU MONETE KARISO. [ARTICLE]

KA HAKU MONETE KARISO.

" No ka aina hea mai oia kahi i hele mai ai ?" " Aole au i ike," wahi a ka luina. " 1 hea ois< e hookipa aku ai ia'u," wahi hoi a Fraūz. " Iloko o ke ana," wahi a ka luina, " ua imi wale akn makou i ka puka e komo ai, aohe loaa iki, a ua olelo ia nae me kekahi.huaolelo kupua e kahea aku ai, alaila hemo mai." Pane hou mai la oia, " He wahi ano like pu ia do me na mea i olelo ia ma na kaao Arabia —." Ia manawa, pane mai la kekahi leo, " Ke kali mai la kona kiekie o kou komo aku," a ike aku la no hoi keia o ke koa kiai keia e pine mai nei i ua o Franz; ua ukali ia mai la oia e kekahi mau luina o ka mokn. £o ua o Franz wehe mai la no ia i ka hainaka mai kona pakeke, a haawi aku ia i ke koa kiai e nakii ae ma kona mau maka. Mahope iho, olelo ia aku la oia e hoohiki raai, aole oia e hoao e wehe ae i ka papalu o kona maka, a hiki wale oia imua o kona haka, a hoohiki aku la no hoi oia pela. Alakai ia aku la oia a hala paha.he kanakolu keehina,_honi aku la oia i ke kokolo jnai a ke ala o ka ruea ai. Ma ke ano loli ana ae 0 ka ea i hoomanao ae ai o Franz, ke hoomaka aku nei kona komo ana iloko o kekahi ana; a he mau minnte- hou paha ko lakou hele ana aku, na ano loli hou ae la ka ea, ua kokolQ mai la'ke ala, me he * >, ua hoope ia. Kau aku la kona mau kapuai inaluna o kekahi moena nolonolu manoanoa, a lohe aku la oia i kekahi leo e i mai ana, "Uaoluolu • ia oe e kipa mai, a e wehe ae hoi i ka papalu maka." Ia manawa no i kali iho o Franz 1 ka papalua ia mai oia-olelo kauoha, aka, wehe koke ae la i ka papala, a ike iho ia oia eia ia imua o ke alo o kekahi kauaka, nrna na makahiki mai ke kanakolu kumawalu'a be kaoaha i hoaahu ia i ke ano lole Tunisa. Aohe ona kiekie loa, aka, he ano nani a maikai nae kona mao hiohiona. Ka mea pahaohao loa nae iloko o kona manao, oia no ka. like pu loa rae na mea a pau oloko o na ana nei me ka ke kapena Gaetano mea i hai mai ai ia ia, kanani lua ole oloko o ke. ana i oi ae mamua o na hale alii maikai loa ana i ki"pa aku.āii ua iele ,wale a nolupe i n* mea oani o kela ano keia ano. I mai la ke kamaaina o ke aoa. "He mau hoapono no ka'u 'ē makaala ai no kou komo ana mai iloko o keia wahi, noka mea, ina aole au e makaala, ke hele au a hoi mai ia nei e hooluolu ai,- ua hanaino ia ko'u wahi hoomaha; E hooikaika au e hoopoioa i ka'u hana no kou hiki ana mai ia nei ma ka hai ana aku, eia maaūēi; he wahi e loaa ai ia oe, be aina ahiahi, a be wahi moe maikai." .Pane mai la o Frānz, " Aole no he mea kupono loa ia oe, ka hoopuka ana mai i kekahi mau olelo hoapono, no ka mea r ua lono au he palulu ia na maka o ka poe e komo aku ana iloko o na hale alii kupua; a aole n&hoi a'u mea e kaukau ai, no ka me», o na mea a pau ioa a'n e ike nei iloko o keia ana, ua aae like ia me na mea kupaianaha o na po o Arabia." " Pela ibo la oo ke ano o ko'u wahi hoomaha," wahi a ke kamaaina. " Ua oluolu ia oe maanei; a o ko'u paina ahiahi hoi, ua makemake ia oe e !awe hapa. E Ali, oa makaukau ia auanei ka paina ahiahi ?" Ia manawa, naeu ae la ka paku, a ike ia aku la kekahi kanaka Etiopia eleele, nona kfe palauli elike me ka po pouli o Aferika, e ana mai ana i kona lima, ua makaukau. " Ano," wahi hou a ke kamaaina ia Franz, " He mea ano hoouluhua i ka noho ana iho e kamuiliopu no kekahi'mau horaeluaaekolu, ka ike ole ana o kekahi i ka inoa o kekahi i hiki ai 1 kekahi ke hoopaka aku i ka inoa o kekahi. Aole nae au e noi maoli aku ana i kou inoa a me kou knlana, aka, i wahi ano "noa e hiki ai ia'u ke paana akn. No'u iho hoi, ua kapa mau ia wau o Sinibada ka Luina." " A owau hoi," wahi a Franz, " Oiai, ua makemake nui au e ike i na mea kupaianaha, o ipu kukui kupua, e kapa mai hoi oe ia'u o Alakina; a he mea nohoi ia e paa mai ai ia kaua mai ka auwana hele ana aku i k» hikina, kahi a'u e ma'nao.nei, ua ahai ia aku au e kekahi kupua." " Ano, e Signor Aladina," wahi a Sinibada, " Ua lono ae la no oe i ke kauwa e hai mai nei, ~ua makaukau ka mea ai, a o pono e hooakakuu ia < e ma ke komo ana ae e paina pn me kau kauwa nei." I kela mau huaolelo aku la i puana ia mai ai, pale ae la o i ka paku, a komo aku'la laua mai kekahi rumi ano kupua aku a i kekahi. O keia rumi paioa, be m|bela naai ia a puni, a ma kela kihL|keia kihi, he mau hinai nui i kukuluia iho malunao na oolona kia dala, i hoopiha ia me na haa alani mai na mokupuni Belerica,na hala kahiki mai Sikili mai; na pomcgarana mai Mologa mai na hua.piki mai ka hema mai o Furanl, a me na hua deta moi Tunisa. mai. O na moa ai oluoa, o na io manu hihiu walo no o kela ano keiaano, a me na ano ula o ka moana. Mawaena oia mou mea ai, kokolo raai la ke ala o na ioliao i kuko noeou ia. Na pa waiho

inea ai, he dala wale 00, a o na pa si, he mau pa lahilahi loa o lapana. I ba ike ana o Franz i keia mau mea a pau loa,- anaanai ae la oia i kona mau maka, ina paha, he moeuhane keia mau mea ana e ike nei. Ia laua e paina nei, o Ali ke kauwa hookahi wale no e lawelawe mai nei i na meaai a laua, a no ke ano lawelawe maikai loa ana mai a ua kauwa la, ua hiki ole i ka malihini ke i ka hoike ana i kou manao mahalo i konaiamaaina; a i mai la o Sinibada, " Ae, he wahi kauwa ilihune oia i pipili nui loa mai ia'u. Ee hoomanao mau oia no ka hoopakele ana i kona ola; a 110 kona manao nui i kona poo, e like me kekahi poe e ae, ua ano hoomaikai mai oia no ka hoomau ana i kona poo maluna o kona mau poohiwi." " He mea kupono ōle anei e Signor Sinibada," wahi a Franz, " kē noi ana aku ia oe, heaha ke kumu o keia mau hana lokomaikai ana ? " Pane mai la o Sinibada, He mea hiki wale no. Me he mea la, ua loaa oia ma na wahi e pili ana i kahi o na haia wa'nine a ka Bey o Tunisa, he wahi hoi o ka poe o kona ili i ae oleia, e hookokoke akn; a ua hoopai ia oia e ka Bey, e okiia kona alelo i ka la mna; -i k'a la elua, kona mau lima; a i ke kolu o kolia poo. No kuu makemake nui e loaa ia'u kekahi mau pane leo ole, ko'u hele kino aku la no ia imua o ka Bey, a haawi aku la au i kuu pu waha-lua me ona pahi, ke hookoe ia kona mau liina a me ona pahi, ke hookoe ia kona mau lima a me kona poo; a ua ae mai la oia no keia mau makana, ina aole oia e keehi hou kōna mau kapnai ma ka lepo o Tunisa. He mea kupono ole keia manao hope, no ka mea, ia makou maluna o ka moku, he mea weliweli loa ia ia kana hou ana mai i hope nei ia Aferika, a kaawale makou. ma keia hapaha o ka honua." Hoomahui hou mai la no ka malihini i ka ninau ana, " A pehea ke ano o kou ola ana,. ua one like io no oe me kou.inoa, me Sinibaka luina ! ke hoolilo mau i kona manawa i ke kaahele ana ma o a maanei ? " Owau nei la ?" wahi hoi a ke kamaaina, " no'u ke ola haaoli ana- ma keia ao, me he. ola ana la o na Sulatana. He moi au no ke ao neiapuni. Ke.oluola au i ka noho ana ma. kekahi wahi, alaila, wau noho malailaj ke makemake ale, alaila,/haalele no an ia wahL 0 ka'u.mau. kauwa, he hoolohe mau lakou, aohe no hoi he pakike mai i ka'u mau olelo kaooha a pan loa. He lanakila au e like me ka manu o ka lewa, a i kekahi manawa; he hoopakele au i kekahi poe powa e nhai ia ana e hoopai ia e ke kanawai. A1 ißa ia oe e kamalihini ko'u ano ola ana, aole 00 makemaka iki i kekahi ano ola e ae; aole no hoi oe e hoi hon akn i ke ao lelumi mau a kanaka,: a hiki wale hoi i ka manawa au e makemake ai no e hooko.i kekahi mea nui." " Malia paha i ka. m&nawa au e manao ai e haawi. i koa hoopai ino," wahi a Franz. la manawa, haka aku la na makā o ke kamaaina i ke kanaka opiepio,- me ka-- ninau aku, " a heaha ka mea e hoopai ino ai ?" " No ka mea," wahi a Franz. " He kanaka oe, Tne he mea la, uahanaino ia e ka noho ana o kekahi poe, a he manawa e hiki mai ana e hooponopono ai oe me lakou." " Al" wahi a Sinibisda, me ke ano akaaka, " aole i poiolei kau koho ana mai la ! Ko'u ano i keia wa, he ano kanaka ake akamai, a » kekahi la paha e hele aku ai au i Parisa e ike ia M. Appert e hoopaapaa pu me ia, a o ko'u manawa mua loa paha ia e hiki ai ilaila.'' " I na oe e holo koke ana ilaila," wahi a Franz, minamina wale au i ko'u hoi koke ole i Parisa i keia makahiki i hoike aku ai au- no na lokomaikai a pau loa au i hana mai ai ia'u ma ka mokupuni nei o Monete Kariso. " I na au o hiki aku ilaila, aole au o hoopukapuka nui ana ia'u iho." Me he meu la, ua hoomakaukau wale ia uo, ua paina ahiahi nei no ka malihioi, oiai, aole ipaina nui iho ke kamaaina i na mea ai 1 waiho ia mai. Mahope iho, lawe mai la o < Ali i na mea ai hi?a o kela ano keia ano, a lawe pu mai la no boi oia he wahi kiaha uuku i hoopiha ia me kekahi wai uliuli ano e. Kono mai la no loi ke kamaaina ia ia nei e iau ia mea, a ina ia e inu ia mea, alaila, e uhi mai ana maluna ona na mpeuhane maikai loa, me he la ē hapai aku ana ia ia maluna o na eheu o na manu e hoomakaikai aku ai ia ia ma na aupuni e ana i ike ole ai mamua. Hoole mai la ua malihini nei, a no ka nui koi aku no a ua kamaaina la ona, hoao ae la oia i ka inu ana, a hoomaka liilii mai la iluna ona ia mau meahoohihio. - Ike io aku la no oia ia mau mea i hai ia mai e kona kamaaina, a i kona puoho ana mai, ne he mea la, aia oia iloko o ka lna kupapāu, kahi a ke kukuna o ka la i hoopilikia 010 ai iaia iho e komo akn; kikoo aku la oia i kona limo, a noho ae la oia iluna, he pela nolunolu malalo ona o ka maua ala, iloko o kekahi ana. Poka aku la oia iwaho, a hoomanao ae la no hoi oia i ko lakou pae ana mai iluna o ua mokupuni nei. Ua ao kanaka maoli mai Ja no hoi oloko ona, aohe wahi ano 'pohihihi iki. Helo aku la oia e halawai

me kona poe luina moku, a i feo lakou ike ana mai iaia nei, ku mai la lakou iluua, a j olelo mai la iaia, "Ua kauoha mai o Siaibar da ia makou e haawi aku i kona mau aloha; he kaumaha kona manao i kā halawai kino ole ana me oe, oiai, ua kono ia mai oia e holo koke hoi ma kana hana i ka inokupuni o Malaga." - ? I mai la o Franz ike kapena, " E Gaetano, na ike io au i ka oiaio o kau mau mea a pau loa i hai mai ai ia'u; oia io kekalii kanaka malnna o keia mokkupuni i hookipa alii aku ia'u, u na haalele mai oia, oiai au e hiamoe ana—" " Aia oia ke holo la maluna 0 kela wahi moku; a ina oe e kau aku i kau ohe nana, e ike aku no auauei oe ia ia mawaena o kona poe luina." 1 keia olelo ana a Gaetano, lalau iho la o Franz i ka ohe nana, a ike aku la no oia i kona kamaainae ku ana mahope o kahi kuna, e kuehu mai ana ma ke ano aloha ia ia. Lalau iho la no hoi oia i kona hainaka, a hoihoi aku la ia ano aluha mai. He sekona mahope iho, kani mai la ka pa mai ua moku ki aku la no hoi ko kula nei ika pu. "JHeaha kau mau olelo kauoha ? " wahi o Gaetano ia Franz. ' "Ka mea mua, homai i kukui hoomaamaama," wahi a Franz. " I hiki ai ia'u ke imi aku iua ana kupua nei. No ka mea, he makemake nui loa au e ike hou i keia ana naoi loa." Kakuni ia ae la no hoi ke kukui, a komo aku Ia oia iloko i ukali ia aku e ,Gaetano. Ike iho la no hoi ia i kahi ana i moe iho ai, a ala ae, aka, he mea hoopau manawa wale nae, elike me ka kekahi poe 'mamua i imi ai, kana huli ana aku me ke ake nui e loaa. Aohe wahi ano ana i ike aku e kupono aī la'hoi ka mawae ana aku. He elua hora paha ka hoopau ana i ka manawa, a huli hoi mai la lakou i ka puka oke ana me ka manao poho a Gaetano i aka aku ar. 1 ko Franz ma hiki bou ana'mai i ke k&pakal, me he wahi kiko nalo ia ka pu-a iki o kahi moku o Sinibada i ka moana kaalelewa. Hoemanao akii la o Gaetano i ko-lakon hakn i hele mai lakoa ilaila no ke ki kao ana; Lalau iho la oia i kana pa, a imi hele 'ae la i na kao, ahehapaha hora paha, ka aku ; la* 1 elua mau kao nai, a elua no hoi maa kao keiki. Nana aku la ia i ka moana, e kau ana ka ihu o kahi moku o Siniba'da i Corsica, a i'mai la ""E' Gaetanoi, olsto"~isSāT nei hoi e holo ana o Sinibada i Malaga, aia ke holo la ma ka iha e komo aku ai i ke awa o Corsica.' ; I mai la o Gaetano, " Aole ka paha oe i hoomanao iki a'u i olelo aku ai ia oe, he elua mau "kanaka powa no ka orokupuni o Corsica." "He oiaio ka paha, a malaila oia e hoopae aku ai ia lana. Aka, o keia mau hana hoopakele ana i na powa, be mau mea kupono ole ia i ka pono o ka lehulehu a me ke kanawai." " A heaha anei kana mea inanao nui no ia mea ? " wahi a Gaetano, " Oiai, he mea hoohenehene a he akaaka wale no nana ka mana o ke kanawai, a me ka poe nana e hooko i ua mau mana la o ke kanawai; ei hookuu aku oe ia lakou e uhai aku ia ia, aohe kona hemoku, he manu kona wahi moku, e hoohilahila iho ana i na ale o ka īnoana; a ina ia e pae aka ana ttia ka aina, e loaa mau ana ia ia he mau hoa'loha." He mea maopoopo, na loaa ia Sinibada ka luina, he mau hoa'loha mawaena o ka poe powa ma ke kapakai holookoa o ke Kaiwaenahonna, a pela pu no hoi mawaenao na poe hoopae mai i na waiwai aihne o kela ano keia ano. Aole he mea e hookaulua'i iko Frauz noho ana rna ka mokupuni Mouete Kariso. Ua pauaho iho la oia ī 'ka imi ana e loaa na meheu e komb aku ai i ke ana hana nani; paina iho la oia i kona aina kakahiaka, a noka makaukau o kolakou wahi moku, kau aku la la u ou, a holo akn la ma ko lakou kuamoo moana. I ka lakou hoomaka ana akn e hoopoka, me ia i nalowale pa ai na mea a pau loa e pili ana me na hihio, Sinibada a me ka aina ahiahi a Frauz. Ia Ia apo a kekahi kakahiaka ae, nalowale aku la ka ikena aku i ka mokupuni o Monete-Kariso. Iko lakou pae ana aku ma Florence, hooponopono iho la o Franz D' Epinay i kana mau hana mulaila a pan, manao aku la ia i kona hoa'loha īna ke kulanakaahale o Koma. 3 Holo aku la oia ma.ke kaa, a ma ke ahiahi Poaono, hiki aku la ia ma ka hotele Dooaue. Oiai, na loaa iaia he inmi ma ka hotele De Lonaderese, a me ka makau ole ae i na ano' powa o ke kulanakauhale, kona hooikaika aka la no ia e h'iki aku i ka hotele o laua i hoolimalima ai no ka nf»ho ana malaila, a ilaila no hoi i hoole ia mai iaia aole rumi i koe eka poo kanaka lawelawe. Aka, iko ia nei hoouna ana aku i ka ia nei palapala ia Pastrini ka mea ūona ka hotele, mo ke koi aku makemake ia nei e ike koke ia Alebata de Morecefu, hoea mai la ka mea hale, a hookomo aku la iaia nei e hoohalawai aku me Alebata. oko koena ona rumi e pili koke aua i ko laua nei rumi ma ka hale maluna, ua lilo i kekahi kanaka waiwai no Sikilia no Malutcsc paho. I na hoa'loha i halawai ai, a ua ooho iho,

Ikono akii la o Franz e hoomakaukau mai i ka aina ahiahi; a e hoomakaukau i ke kaa no kekahi la ae. Pane mai la ka mea hale, oka aina kakahiaka ua makaukau ia; aka, o ke Ēaa oia ka mea aohe i maopoopo loa. Aka, laaa e paina ana, olelo mai la ka luua holele Pastrini, nana ia e maaao no ia mea i keKahi ae. MOKUNA XXXIII. * EA POE POWA 0 ROMA.

I kekahi kakahiaka ae, ka Franz hana maa mahope iho o kona ala ana ae, o ka hookani £rkn i ka hele, aole i eino iho pii mai ana ka mea nona ka hotcle o Pastrini, a ninauia akn la oia ina ua makaukau oia i ke kaa- a pane iuai la hoi ka mea haku hale, "Ua hai mua aku au ia olua, he mea paakiki ka loaa ana 0 ke kaa, aka, ua kamailio pu mai nei au me £ekahi mea kaa, a ua hai mai nei oia,heeono" piaslres, (dala Roma,) no ka la hookahi, mai Ēeia la akp, a hiki i ka la pule; a ina olua e makemake e kii ae au no *Va knmu hoolima&na." Hai mai la o Franz, " Oiai, aole au he kanaka miliona e like me ka mea ma keia mau rami aku nei, aka, he hiki nae ia'u ke haawi i.umikumamalua piastres no keia la, ka la apopo ame kela la aka. Iloko o ka hora _Rook'ahi, alaila, hiki mai ke kaa makaipoka . ea ?" Ae mai la no hoi ua mea hotele ieei, a mahope iho o ka hala ana o ka hora, l|u B?'fke kaa ma ka ipuka o ua hotele nei, Ke kaa maikai i kupono i ko laua kulanaalii. Iho mai la no hoi laua mai ke alapii inai a komo iloko o ke kaa.o Kau ae la no hoi ke £&hukaa ma kona wahi, a ninau mai la no, $tiea ko olua mau kiekie e holo ai ?" Hai iy£u la o Alebata, i ka laakini, me ka manao :Qna ole ona e, ina e holo ana ilaila, hookahi ike ai, a hookahi mahina e noonoo ai; aole i u wale i ko kani ana ka hora eha o ka auina la, a hohoi mai la laua mai laila mai.. i ko laua lele ana mai luna mai o ke kaa, la o Franz i ka olelo kauoha i ke kaa, a ka hora o ka po, e hoomakaaij£au ai i ke kaa e lawe mai ma ke alanui pii. t inanao 'o Fra,nz e hoikeike aku ia Al,ebata keColoseuma o Eoma ia po. Noho iho paina i koTāua p'aina awakea me ka olioli nui, a i ka-pau ana, pii mai ana o Pastrini, me ko laua nei i aka i pii mai laua i loaa aku ka hoomaikai ana no na meaalaua nei i paina ai. Aka, i mai la haku hale, " Aole au i pii mai nei no ia mea, aka, no kūu lono ana ae nei, e holo hou ana olua i po e inakaikai i ke Coloseuma. Nolaila, i hele mai nei 'wau e hai aku ia olua, e makaala loa olua i ko olua hele ana ma ke ala a olua e hele aku ai, oiai, aoie olna i kamaaina me na poino o keia kulanakauhale." " Heaha ia mau poino ?" wahi a Alebata, " a heaha hoi ke kumu e hiki mai ai oia mau poino ?" * - Paue aku la o Pastrini, " He mea malihini no paha ka hiki ana mai oia mau poino ia olaa, qo ka mea, aole olua i lohe i ka inoa o Luigi Yampa, ke'lii powa kaulana o Eoma nei.". " Ano e Alebata," wahi a Franz,."eia ka powa nau e hana aku ai, no ka mea, he puni hoi oe e ike a e halawai me ka powa. 1 nui ka makau ole oua kanaka." "Ke hai aku nei au ia oe e'Pastrini," wahi a Alebata, " aole au e manaoio ana i kekahi o keia mau huaolelo au mai ka mua a ka hope; a no keia mea a'u i hai aku nei ia oe, e hoike mai oe ia mau mea mai£a mua a ka hope, i hiki ai ia'u ke manaoio aku i na mea au i hai uiai nei me ka ole-paha." (Jlolc i pau.)