Ke Au Okoa, Volume IV, Number 42, 4 February 1869 — No Comodoa Vanadabila a me ke kaua kipi o Amerika. [ARTICLE]

No Comodoa Vanadabila a me ke kaua kipi o Amerika.

Aole paha he kanaka Amerika i oi aka kona aloha a me ka makamae i kopa anpuni mamuao Yanadubila. O kana mau hana manawalea i ke aupuni iloko o ka wa i nbi ia iho ai ke aupuni e ke kapikipikio o ke kana kuloko, ua kunipaaia ia mea ma ka puuwai o na Amen'ka oiaio, a ke waiho nei kana mau hana mai keia manawa aku a hiki i ka hnpena o .ia makahiki e hele nei.

Eia kekahi mea e pili ana nona, oiaie noho Kuhiua knua ana o Stnnton, ua haiia mai oia e kona mau poe kiu iloko o na laina o ka poe koa kipi, ua aneane e paa loa ka moku hao Merrtmac o ka poe kipi, a o ka holo akn koe mai Hikemona akn, e nlupa i na moku Amerika, a e puhi hoi i na kauhale i ke ahi, aole nohoi Le moku e hiki ke lanakila maluna ona. Uu hikilele na moku aina akau holookoa o Amerika, e like tne ko ke aupuni hoohikileleia.

No keia mea, hoonnaia aku la kekahi olelo mai a Stanaton aku maka waea telegarapa, e liele aku i o Comodoa Vanadabila la i ku .po e ninau aku ai ia ia i ka nui o naelalaana i manao ai e hiki ke pani ia ke awa e puka aku ai kein moku hao. I ko ke Comodoa lohe ana, olelo koke mai la oia i na kanaka nei, " E hai aku ia Mr. Stanton, ma ke telegnrapa, owau ponoi no ke hele kino nku e ike ia ia." I ko Ynnadnbila hiki nna akn i o Stantoo la i Wnginetona, olelo aku la oia

ia ia, " ĪJa hiki mai nei au no ka hana i manaoia. Owai kekahi mea e ae e kukakuka pu no keia ? Ina he mea eae kekahi, e kahea a!cu ia ia, no ka mea, aohe manawa e ae no'u e kamailio hou ai no keia mea." Pane mai la o Stanton, " 0 ka Peresidena Mr. Lineoln kekahi e kuka pa me kaua." Olelo hou aku Ia o Comodoa Vanadabila, " Nolaila, e hele i ona la." I ko laua hiki ana aku, ninan mai la ka Peresidena, " E hiki anei ia oe ke' ho.opio i keia moku hao ona kipi ?," Pane aku la o Couodoa Yanadabila, ''Heeiwa mau mea mailoko piai o ka umi e hiki ai ia'u ke hana. 0 kuu moku C. Vanderebilt ko'u e holo ai, me kanhiia o kona māu enegini mahu a me na wahi e ae me na bela pulupnln he 500, alaila, kou ka ikaika a pau o kamokn, ahookui akn i ua moku hao la, a hoopiholo ia ia mamila o kona puka ana mailoko aiai o kona wahi i hoopunana ai." Ninau hou mai la ka Peresidena, " Ehia ka nui o na dila au i manao ai, e hiki ke kikoo mai ?" Pane aku la o Comodoa Vanadabila, " Aole he nui oke dala o ke aupuni e hiki ai ke holimalima ia ia, aole ia i heie mai e hooponopono me kona aupuni no kekahi hana hoolimalima, aka, e hoao, a e kokua aku hoi ia ia iloko o kona manawa nele, a e haawi wale aku hoi i kona moku me ka uku ole ia mai, a e telegarapa aka hoi i ke Kapena o ua moku nei ona, e holo mai i Rikemona, iloko ona hora he 36." A pela io no ihana ai ua Kapena la, a o ua Comodoa Vanadabila pu oo kekahi i holo pn maiuna o ka moku.

1 kona hiki ana i Hametona Roda, mawaenakonu aku o na aumoku manuwa e pani aoa i kahi e paka aku ai ka maku hao kipi, holo mai la ke alii manuwa o ua mau aumoku nei iluna o kooa moku. Mahope iho o kekahi mau kamailio ana a laua, ainau aku la o Ya- * nadabila ia ia i ka wa e puka maf ai ka moku hao kipi. Olelo mai la ke alii manuwa, "O ka puka mai koe." I hou aku la ke Comodoa, " I hookahi a'u. mea e nonoi aku a oe, i ka wa e puka mai ai ka moku hao kipi, e hooneenee aku oe i kou mau auaioku a kaawale, i loaa ai ia'u kahi kaawale e hoopiholo. .ai i keia moku kipi." Ia manawa no i puka mai ai'ka moka hao ktpi;aka, aoienae i poka loa mai iwnhn, ua hoihoi e ia'aku e ka Monitor, i hoouna eia mai Nu loka' mai. No ka hoopio e ia ana o ka mok'u hao Merrimdc e ka Monilor, nolaila, haalele aku la ke Com('doa i kon& moku, a hoi akulai kona home, a'ole nohoi oia i nonoi aku i uku i ke aupuūi, aole hoi i loaa mai ia ia he wāhi 'keneia hookahi no ua moKu la ooa, a mai ia manawa mai i lilo ai i moku manawa no ke aupuni Amerika a hiki i keia manawa, oia hoi ka Vanderebilt, ka moku i holo mai ai i Honolulu nei, i hoihoi mai ai i ko kakou Moi Wahine Ema;—a .iaia-mālwwa la no'hoi a YanaUahīla i haawi 'aku ai i kuiia r ttiouu i ke ttiTp"cr= puni, 1,5000,000 ke kumuknai. 0 kē kamaiilio ana o ka Peresideca a me ke Kuhina'Kaua, ine ua o Vanadabila nei, ko laua mea i ike ai be kanaka makee aupuni o Vanadabila.<- Ninau mai no hoi 'o Linekona iaia, "Ina he hiki ia ia ke hOolilo i kekahi moku ona i inoku hao." Pane aku le ia, " Ke. manao nei au e hiki no, a e paa no hoi iloko . 0 na pule eono, aka, e kukakuka mua au me kuu poe 'enegini a ne na poo o ka poe kapili moku, manao au o ke kumukuai o keia moku nuku, he Buji;aela ka Pe« resideua ia,Stbnton, a i .akp ia,. "E hooholo kaua i keia, no ka mea, hey>rnaik-ai keia no ke aupuni." Ma ja hope koke ibo no, kauoha ae la ua o Vanad >bila, ekukuluia r pa moku hao nei, a e boao i kona kupono no.ka hana e biki ai ia ia ke hana aku. Mahope iho o kekah» mau la pokole, ua paa na moku nei i ka wahiia me j ka bao, a-aohe hoihe mea a Vanadabila e.hana hoa iho ai, o ka haawi wale aku no ia ia malalo o na hana a kona aupuni, me ka h ouka ole ia mai i kekahi mea, aka nae, o kona lokomaikai nui, aole Joa e pau ana a biki i ka hnlihia ana o keia ao. Nani ka pomaikai o ke anpuni ina kanoka aloba aina. (.'wai lake anpuni e mokoahana, ke ]ike ka manao o na kanaka a pau me' ko ia kanaka lalawai o Amerika ? £ aloha ana t kona hae, kona aina, kona inoa a me kona kuUna, &c., &c. "O ke aloha aina, ke kaula hao e paa ai ke aupuni." E malama 'i na palapala kahiko, mai haehae wale, aole hoi e puhi ike ahi. He mea maikai no ke heinhelu hou i-na palapala kahiko, a o na lima naua i kakau ia mea me nahuaolelo aloha, ke pnliki mai la ia i na muo o kon manao. me be mea la, oia makamakahou no. Mulnna ae ona mea a pau, mai puhi i na palapala aloha. oka heluheln 'nue ana ia lakou mahope iho o ka hala aua o na makahiki he nui; ka mea nana e hoala hou mai kon manao no na Iu o kon noho 'opio ana. Pela hoi, o na palapala alolia a kon makuahine, a makuakaoe paha, iloko o koo wa opio, he like no ia me ko laua maa kii hoolele aka iniua ou. He mau makahiki he nui i hala ae nei, oia paha ka M. H. 1702, e holo aoa kekahi moku Sepania i piha i na waiwai makamae i ikeole ia ka helOna; ua manao wale io, o ka huinao na dala he 10,000,000 'paha. Ua poho nae ua moku la mawaho mai o na kapakai o Sepania. Oka baneri kanalima kumamaonoao nei keia o na makahiki o ka waiho ana o aa moku waiwai nei iloko o ka opu o ka moana. 1 keia manawa, ua hooholoia ka olelo aelike mo kpkahi kanaka Amcrika, e huli i ua moku la, me kona mau waiwai nui, he gula a me ke dnla.