Ke Au Okoa, Volume IV, Number 48, 18 March 1869 — KA HAKU MONETE KARISO. [ARTICLE]

KA HAKU MONETE KARISO.

| SA HALE MA AūTEILA. J*Tai aku Ia ka haku i kana kauwa knene aua i kau pa mai ai, e pane ae i ke kahu , e ku lakou ma Kue de la Pontaine, Helu . He iwakalua minute, a hiki aku la lai Auteila ; ku iho la ke kaa, a lele aku kahu kaa e wehe mai i ke alanui pii e aku ai ko lakou haku. Ma ke kauoha nei, kikeke aku la i ka puka me hai akn eia ko lakou haku hon, ua hiki Haawiia aku la ka palapala a ka loio mai, a ike iho la ka mea nana e mah'ale nei, ua lilo io i ke kuai ia. Vufaku la ua Haku Monete Kariso nei, " Ua ia'u. keia wahi i ke kuai ia, aka, e hai aku āu !artoe, ou jg>mu e hookaumaha no kou haku kahiko." A hai mai la no kela, "E.like me kau i hai mai nei, aole iif*° °' a uinu e kaomaha ai no ko'u haku ,nota mea,-aole -ona ike pinepine ia -.nei, eiai, o kona wa hope loa i hiki ia nei, he- elima paha mokahiki i hala keia k aku. Ua kopono.no kona no Ke kuai ana aku, oiai, aohe mea inai ia ia, mai ka manawa mna loa ai keia wālii ia ia.." owai ka inoao kou haku mua? Wahi Karis° • a pane mai la ka mea ma"No ka Marquis de Merana!" a Monete Kariso, "me he kamaaina mua no kela inoa ia'u ; paha kekahi ana la ea ?" A no hoi kela, " o ka Marquis de kanaka oia i uhai nui mahope o a,ii Bou rob °na. He kaikamahine &||ji|kana i mare ai ia Bilefota, ka luna- D 'i'.noho mua ai me Nine ; a mahope .0 keia kaikamahine nae, • oia, he iwakalua kumakahi makaD ei ; a mai ia maij- ■

jpfiino a. makou ike ana ia ia." manawa ā ka haku e; olelo nei, oia knene 0 Bertuccio, ke ktr la oia me a i ako Ia kona haku ia ia, e jjti kēka&.ipnkukui oluna o ke- kas, a ea !aua e makaikai i narujii a pau loa Makaikai .akti,la_ laua,aa.. ' oa > ?JĒ°oio pu aku (alauailo-. : o kffkafci. : robe>ike ihola ua " . . u V Hn-a D(

he mea Ia ke hemo aku, « ho o kekahi mahioaai. "A !" wahi aka haku, "Eia keia alanui pii huna. Ua kupono keia mea. & Bertuccio, e hoomaamaama aku oe mamua i ke kukui, i ike aku ai kaua i kahi e puka loa aku ai, malia hoi he wahi maikai loa e hoea aku ai." Pane aku la ke kauwa, " O keia alapii, e hoea aku no ia iwaho oka mahinaai." "Hele aku hoi ha kaua i ike ia ka oiaio," wahi a ka haku. Kani iho la ke u a ke kauwa, a ma ka hooikaika loa aku nae a ka haku, iho aka la laua ma ua alapii la, a ku ana iaui nei ma ka ipuka e nana pono ana i ka mahinaai. I aku la ka haku e puka loa aku laua iwaho. Aka, o keia mea i pane ia aku ai, ua hele wale oia a piha ku oloko i ka makau, a ke haalulu wale la no hoi kona kino maiiuna a lalo; alawa ae la kona mau maka ma o a maanei, me be mea la, e imi ana kona mau kii onohi i kanwahi i hanaia ai kekahi hewa nui; a me he mea la no hoi, ua kau e wale mai la ka halialia anoano o kauwahi paha i | komohia pu ai kona mau lawelawe ana i ke- | kahi karaima nui. No kona ane kuemi hope mai, mai ka hele ana aku imua, olelo hookikina mai la kona haku ia ia e hele aku imua, aka, i mai la ke

kauwa, " E kuo hakn, he mea makehewa, aole e hiki ia ia ke hele aku imua." " Heaha ke ano ō keia mea au e hana nei ? " wahi a kona haku. " E kuu haku, mai olioli loa au, ina he hale okoa e ae kahi au e kuai ai; a ma kou knai aua i kou hale ma Auteila nei, o keia hale, o ka Helu 28, Rue de Fontaina. G-! heaha la ko'u mea e hai ole aku ai oe i na mea a pan loa ? Ua ike no au, a,ole paha oe e kono mai ana i&'u e hele mai ia nei ma Auteila, ina ua ike oe i na mea a pan loa a'n i ike ai maa nei no ko karaima nui i hanaia !" " A 1. A ! " wahi a ka hako, " Pehea i komo ai keia mau ano manao iloko o ke kanaka Cosica e like me oe, ke aoo makau knhewa ? Aiio, e lalnu oe i ka ipukukui, a e hele kaua e makaikai i ka mahinaa]; ke mandolana nei au, aole oe o makau ana i na uhane lapu. E lalau i ka ipukukui, a e haele aku kaua e makaikai i ka mahinaai." Manaolana iho la ke kauwa i keia mau olelo, a puka aku laua iwaho malalo iho o ka pale lani i hele wale a panopano i ka haiamu iho a na ao molulea; a ke hooikaika mai la hoi ka mahina, e hakoko ana e puka mai e hoomaamaama. Ua makemake ke kauwa e huli ae i ke komohana, aka, i aku la ka haku, " Aole, aole ma ia mau ala ololi; eia hoi ke alanui kupono maikai, e haele pololei aku hoi kauo imua." Holoi oe la o Bertuccio i ko kohe ana o na hou mai kona lae akn, a hoomaka hou aku la no hoi i ka hele ana ma kalima hema. 0 Moneto Kariao hoi, liuli aku la oia ma ka li-

ma akau, a bu iho la maluaa o kekahi puu laau. Kahea mai la ke knene, " Ea, e hele aku iuma, mai ku iho oe malaila ! Ea, aiaoe maluua ponoi o kahi i "" 0 kahi hea " wahi aka naku. " 0 kahi ona i mske ai."

" E Eepiueeio," wahi aka hakn, " E noonoo oe ia oe iho; aole kaua ma Cortene i keia manawa. Eia kana iloko o kekahi mahinaai Pelekane i malama pono ole ia. I ko'n manao, me he la, na ane pupule oe; a ina pela, ke hai e akn nei au ia oe, e hoopaa akn paha ananei au ia oe iloko o ka halemai pupule." Me keia mau huaolelo, pnolo ae la na lima 0 ke kauwa, a i mai la, " Anwe ! Ua hiki mai ka ino ! " • Paue mai la ka haku, "E Bertuccio, na hauoli au i ka hai ana oiai oe e upiki ana i kou mau lima, a e hooponiuniu i kou mau maka, me he mea la, ua punia oe i na nhane ino ; a ua olelo pinepine an oke diaholo i hoopunini ia, he maa mea huna kai ioko olaila e hoomoakaka ai i na kaniima a me na hewa i huna ia. Ua ike no au he kanaka oe no ka mokupuni 0 Corsica. Ua ike no hoi au, ua hoopunini ia kou mau manao no kekahi mau mea i hala, aoa nana maka wale no an ia mau mea jia Italia, no ka mea, aohe manao ia oia mau mea ma Italia. Aka, ma Farani nei, he mau makaie imi ana i na ano hewa, he man lunakanawai noii pono ai; a h«man amana e hoopai ia ai." Puili ae la ke kanwa i kona mau lima, a nana ke kauwa ia ia mai luna a lalo, a hai aku la ia ia, " ina pela, na hai mai ke kahuna Busoni i ka oiaio ole ia'u, oiai, mahope iho o kona kaahele ana ia Farani nei i ka M. H. 1829, na hoonna mai oia ia oe i o'u nei, me ka hahai mai i kou man ano maikai. Nolaila, e- ■ palapala aka ana an ia ia no kau m&u hana hewa, a e pono n&e an e ike mua i keia pepēhi kanaka ana. Eia nae ka'u ia oe, ia'u e noho ai ma keia aina, e malimU'no au i ko nei mau kanawai; aole o'u makemake e komohia an ma na anapuni 0 na kanawai 0 Farani nei non. w

" 0 1 e kuo haku, mai bsqa fioi oe no ka mea, wahi ake kaowa, "Ca jnal'ama pono no hoi au i kau mau kaooha a?p«ti loa. (īa noho no hoi an ma ke ano hana pono elika hiki ia'a." " Aole no au £hoole akū. nei ia maa. "ano, ! . o fcflnaka-īftlTlfp nw» A»y" frnr-tr -

T*~-faeleLeleaa.. i..ka makao 1 .j86 hemeak, ua waiho pono ole kou lunaikehala." Hai mai la ke kauwa, " Aka, bē mea mau ka makan ike kanaka hewa; oo ka mea, iloko nei o keia pa hale, kahi au i hooko ai i ko'u hoopai ioo. Ia maaawa nae, o keia hale, aole nou." " He mea kupaiaoaha maoli ka keia," wahi a ka haku, "ka hiki ana ia oe o ka hoomakaakaa ana e kuai i keia hale, kahi i hui-

puia ai o kou manao ehaeha oo kou mau hai naino." " E knu haku, aole au i ike. O ka mea mua, ua kuai ia e oe keia hale ma Auteila; o keia hale maanei au i hana ai i kekahi hana pepehi kanaka, o kela alanui pii au i iho mai la, malaila no oia i iho mai ai; ma kahi au i ku iho la i loaa ai ia ia ka haawina a'n. i haawi aku ai ia ia, a elua mau keehina mailaila aku, malaila ia i kanu ai i ke kiao kupapau o kana keiki. O keia hiki hou BDa mai o'u ma keia wahi, he mea ulia wale." Me ke ano okalakala, kauoha aku la kona naku ia ia, e hai mai oia ia ia i na mea a pau loa me ka oiaio wale no, a aole me kau wahi hooppnipuni iki; a hai mai la no hoi ke kauwa, aole oia i hai aku i kekahimea e mamua, aka, i ke kahunapale Bisoni wale no. " Ua manao au ia oe mamua, wahi a ka haku," he kanaka Corsica wale no la oe i maa mau i ke kuai ana i na waiwai nihue, a he kuene maikai la, eia ka, he mau hana okoa e ae no kekahi au i ike. Ina pela ka nui lehulehu wale o na hana au i ike, mai keia manawa aku, e pono oe e hele aku moi ka noho kauwa ana malalo mai o'u e Moosieure de Bertuccio." " 0 ! e kuu haku, e ka Ha'iu Monete Kariso ihonui," wahi a ke kaawa me ka makau nui i keia olelo hoomaka'uka'a." Ina oia wale iho la no ke kumu e hiki ole ai ia'u ke noho hou akn malalo o kou malu, alaila, e hai aku no au ia oe i na mea a pau loa me k& oiaio mai ka mua a ka hope; no ka mea, ina wau e hele mai anei akn, alaila, o ko'u ula pololei no ia e hiki aku ai i ka amana rje ka mainoino launa ole. Ko hoohiki aku nei au imua ou ma na manaolana o ka hoolaia, e ha aku no au ia oe i na mea a pau loa, no ka mea, o ke kahuna Busoni wale iho no kai ike i kekahi hapa o kuu mau mea huna. Aka ea, e kuu haku, e hele mai oe ma kahi e mai kola wahi au e ku la, no ka mea, i keia manawa, ke ike aku la au i ka uhane o ka mea a'u i pepehi ai, o M. Velcfota." " Heaha ? " Wahi a Moneto Knriso, " 0 M. Yillefoto kau mea i pepohi ai ? " " Ina pela, ua ike oe ia ia," wahi a ko kauwn, "oia ka mea i noho lunakanawai mua ai ma Nimes ; a i mars ai hoi i ke kaikamahine a Merana. O keia kanaka i manao in, he kanaka hewu 010 loa, he kanaka hoopono, ke hai aku nei au ia 00, he kanaka ino loa oia,

a kaana kupoao ole hoi i ka pono mawaena o ke kanaka me ke kenaka." "Ua pau paha i ka nalowale ia oe ? " H'ahi a ka haka, - bai aka ia no hoi ke kauwa e hooikaika oia e hoomanao i na mea a pau Joa mai ka mua a ka hope; a noho iho Ia laoa e hahai mai ua kauwa nei i ka moolelo i manao ia.

MOKUNA XXVIII

Hoomaka mai la tia kuene nei ma ka i ana, ■ " I ka M. H. 1815, he kaikuaana ko'u maloko o ka puali koa o ka -Emepera ; he latanela oia ma ka puali, he poe kanaka Corsica wale no ko ia poali holookoa. O keia kaikuaana o'u, o ko'u wahi hoaaloha hookahi waie no ia ma keia ao ; he elima o'u mau makahiki, a fae nmikumamawalu ona ; a i ka M. H. 1814, ua mare oia ika wahine. Ika hoi ana mai o ka Emepera mai kona kipaka ia ana ma ka mokupum' o Elebo, ua komo aku la ua kaikeaana nei o'u meka puali koa; ma ke kaua o Waterloo, ua eha ia, a hoihoiia me na puali koa mahope aku o kahi i kapaia o Loine.

" E noho ana maua, me ka wahine a niaoa ma kahi kolanakauhale o Eogliano. I kekahi la, Joaa mai la kekahi palapala ia mana mai kau kaiknaana mai, e hai mai ana oia, ua hookuuia ka lakon puali, a e hoi mai ana oia ma ke ala o Nimes; a ina he wahi rjala. kahi a'u e hoouna akn ai i Nimes, i loaa mnf' ai ia ia na wahi dala e hiki pono mai ai ; i ko makou wahi. Aks, no kun aloha loa no i kuu kaiknaana, nolaila, uamanao iho la aa e lawe kino no ati. He tausani ka'u i hoaha ai, lawe mai la an elima hanen, a hookoe iho la me ka wahine a maua elima hanen. .Ua kupono loa keia hele ana i kuu manao, no ka mea, e ku ana kt.h wahimoku me kamakaukau i ka ukana, e holo kalepa akn ai ma kekahi wahi. " Aka, mahope iho o ko makoa holo ana akn, eha a elima o makou maa la, no ke ino o ka mftkani,-komo ana makoif i ka'muliwai .. JBcns, & hooikaika afeu la nō hoi a hiki i Alera,- Haalēle iho la.au ika mokn ma.Beau- / catre, a kaū aku la au ma kuīa, ma ke alanoī e hiki aku ai i Nimes. la mana?za, e hoomahoomainoino ma

afeucu. i TiB au 'na aianūi i ke koko, e laku ana, a e pohiia ana na kauhale ike ahi. No keia mea, komo mai la iloko o'n ke annana makaa, aole no'a ponoi, aka, no ka manao m o knu kaiknaana paha kekahi i mahele pa ia make mainoino ana. Ma ka ninaninau ane, haiia mai la, ua pepehiia oia ma ka puka o ka hale ana i komo aku ai e hoolooln, mahope iho o kona hi. ki ana mai, mai kahi loihi mai. " Imi nui iho la au i ka poe nana i pepehi i kuu kaikuaana, aole nae i loaa iki, aka, manao ae la he kaana pono a maikai ia na poao o kela mea keia mea ma Farani, no!ail«, hele aku la au imua o ka lunakanawai, o ka inoa oka lunakanawai ia manawa, o Vilefota. Ea, i bele mai nei an imaa on, oa pepehi hoomainoino ia kuu kaikoaanai-nehinei, a .o kau hana ka imi ana i ka poe nana i pepehi; a ke loaa lakou e pepehi, a e liia lakou i pono ai. Ninaa mai la kela ia'u, owai koa kaikuaana ? A bai aku la au, he Lulanela oia aoloko o ka bataliona o ka poe koa Corsica, o ka puali koa Farcni; a i hou mai Ia no ua lunakanawai nei, me na huaolelo e hoomaalili ole ai i ka bubo. Ua pono no, ua pepehi aku oia me ka pahikaua, a e pono no oia ke make me ka pahikaua 1

„ E ka Lunakanawai, aole au i hele mai nei e noi eku ia oe no'u iho, aka, no kana wahine. no'ka mea, o kona ola ana, aia wale no ia ma kahi uku ouku o kana kane. £ hoao hoi oe e noi aku i wahi uku makahiki no kana wahine.. No kou kaikuaana no ka hewa, wahi mai a ka lanakanawai, no ka mea, ua haawi oia i kona ikaika ma ka aoao hewa ; a no laila, aole ke aupuni i aie i kona ohana. Oka mea i ili mai maluna ona, ua kupono no ia, oiai, o ka hopena no ia o na mea a pau i hoao e huli ma ka aoao hewa. Ina nae i pakele mai kou kaikaaana mai ka make mai i loaa ia ia, aole no o'u kanalua, ē loaa aaa ia ia kona make ana ma kahi ano okoa eae ma ka maka oke kanawai. No kun lohe ana i keia mau olelo,. ninau aku la ia ia ina oia maoli kona maa manao ; a i ouū la kela, " pela ibo la ke ano mau oka poe kanaka Coraica, he ane papule, me ka manao eia ao ko lakou haawiua ke noho emepen. Ua kulihewa oe ika manawa. E he?> oe mai o'u aku nei. " Nana aUu la wau ia ia oo kekahi manawo, i ike ia aku ai la hoi he wahi manaolana kahi i koe ; aka, o ua kanaka la, ua like oia me ka pohaku. Neeneeaku la au, a kokoke a ia me kau pane aku ia ia ma ka leo haahaa, oiai, aa iko pono iho laoe ike ano maoi o kanaka Corsica, he poe paa mau lakoa ma ka lakou mau olelo. Ua manao oe be hana maikai ka pepehi ana i kuu kaikuaana, ka mea i uhai niahope o Bonapati, oo ka mea, he kanaka alii 00. Ano, ea owaa he kanaka mahope o Bonapati, ke hai aku nei aa ia oe i kekahi mea, a oia hoi, e pepehi ia ana oe e a'u. (Aole i pau.)