Ke Au Okoa, Volume IV, Number 51, 8 April 1869 — Pane a Auberete ia Akeike. NAWAI E HOOHOLO? [ARTICLE]

Pane a Auberete ia Akeike.

NAWAI E HOOHOLO?

Ai la i hea kahi i kn aī, i olē ka ekales^ ol | Roma ? E hoike mai oe e Akeike, ka mea m; u& kapo ole, ka mea nele ole, ka mea i pan oli lU< ka wai i bfi paumaia. Oliana, makehewa kou hoao ana*e huli; ua hemahema pu oe me kou mau aoao hoolepope a pau. Aole he wai maluna oka pohakn maloo. Mai mua a hope o ka Palapala Hemolele; aole he iina hookahi e kokua ana mamuli o kon kipi/an hoi e kapa nei he ekalesie. kuokoa. Hookahi wale no ekalesia oiaio, oia ka ekalesia i kukuloia e lesu a e malama oiau ia nei e na epikopo o ka ekalesia Hoina, mai kinohi m&i oka oihana Kiritiano me ka loli oleo ke knleana. He ole loa no ka aha -kipi a Kowela ma, wahawaha iio ke kuleana ole. He aha kipi ia i kukuluia iloko o ke kolohe a me ka haumia, e Hke me ka hana a Lutera ma iloko o Earopa. *

Ke olelo nei oe i ke kumau o ke aupuni o ka holoholona ma ke kaena oiaio ole. Ake olelo.nei ka moolelo ekalesia Kalavinai pai ia ma Lahainaluna, M. H. 1841. " Hookahi wale no ekalesia oiaio ma ka honua nei, he ekBlēsia ano e, he mea e piha'-i ka honua, lie mea mau, aole loa e hoohioloia,aoao 12. Aole ka ekalesia hoolepope, no ka mea, ua puka ka hoolepope mua A. D. 817, wahi no a ua | moolelo eka!esia la, aoao 72. Aole no ka Lutera, no ka mea, ua kukuluia ma kekahi kahua i waiho wale ia me ka ekalesia ole i na wakahiki he ewalu haneri a oi,' mai ka wa mai paha o Bonipake 111., wahi no a ua moolelo ekaleia la, aoao 145. I ninauia oukou e Akeike ma, kahi i ku ai na luakini, na kumu, na haumana, i na makahiki he umikumamalima haneri; paue mai oe i ka " ane maloo loa o kahi punawai oka noonoo, pau ka wa! o ka punawai, i kuu makapo pahō, i ke kaena haanui logika ole, a pela'ku/ He mau olelo pahee ia e ke hoa, no ka poe kn a lehelehe. Aole nae ia he haina no ka ninau. 0 ! i ka huli haina ana no ka ekaleaia Rowela, ua ku no anei oukou a pau e na hoolepope ikapukaokahokahoka? Anwe ! hilahila ino hoi! Hookahi wale no ka ia ninau, haulehia na hoolepope a pau. Hookahi o Hawae, lauhe o Kona; nolaila, menei wau Ia e kukulu manao ai, he logika haanui paha keia no ka poe hupo e mau ai ko lakou makapo, e like me Akeike. He mea paha e kaakaa'i na maka paha. Eia ke silogisemo. Haina nui. Ua man ka ekaleāia o lesu. Haina iki. A, aole i mau ka ekalesia o Akeike. Haiua holo. Aole he ekalesia na lesu ka ekalesia a Akeike, oiai aole hiki ke hoike i kona kumai^- — 47 Kē ninau mai nei oe i ka mea i hemahema'i o lesu no ka noho i luna hooholo; a i ka mea e hiki ole ai paha. He maikai no ka ninau, eke hoa, a he pohihihi ole ka haina ke haawi aku. Aole hemahema o lesu ke naua kakou iaia ma kona kn io ana; no ka mea, he Akua ia e like mekona Makua, o ka lua ia ona Peresona Akua iloko oke KoluKahi Hemolele loa. Aole mea e hiki ole ai ia oihana hooholo, ke nana kakou ia ia iloko ona iho, no ka mea, oia no ka Logou. " I kinohi no ka Logou, me ke Akua hoi ka Logou, a he Akua ka Logou, me ke Akua no ia 1 kinohi. Ua hanaia na mea a pau e ia; aole hoi he mea i hanaia i hana ole ia e ia. loan. 1:1, 2, 3." A, ke inanao nei no wau, aole i hoopokole ia kona manamana lima. Qia no ka luna hooholo no na hoopaapaa pili hoomana, i ka wa e noho kino ike makaia, a waha kamailio ana me na Parisaio a me na naumana; no ka mea, be lohe ia wa, kekahi aoao a me kekuhi aoao, i kana olelo e hiki ole ai ke kuhihewa, aole i hai malu i kekahi aoao e hiki ai i kekahi aoao ke hoohalahala.

Nolaila, eu, ina e hooholo ole oia i keia manawa, aole no kona hemahema a no kona hiki olepaha; aka, no kona makemake ole a hana pela, a no kona hooponopono ana ikona ekalesia ma ke ano e aku. Oia wale no, aole no kona hemahema maoii a nele i ka mana ole; aole, makaukau no ia, mana no ia; o kona hooili ia hana ia hai, o kona noho ole me kakou a waha kamailio, i hiki ai i kela kanaka keia kanaka ke lohe i ka inea i holo ia ia. Ua waiho no ia hana i na apotolo, ua hookuu i ke anpnni ia lakou e like me kona Makua i haawi ai ia ia. Luk. 22:29. Ia ia ka mane lawelawe oihana, hooko kanawai, hooponopono, kala'ku, hoopaa mai. Oia kana i hookuu ia Petero ma, hookuu pu me ka mana hooili, oiai he like ke ano o ka haawi aname ke ano o ka haawiia mai. A, pela no hoi m& loan. 20:21. Ke ike nei makou ilaila, ia ia e hoouna'na i kana poe apotolo e like me ia i hoounaia mai aj e kona Makua. Elna mana iloko ona, mana lawelawe, a manahooili aku, ia makou hooili no oia elua mana iloko o konapoe apotolo, ka mana lawelawe, a mana hooili aku. Oia ka makou ike, 2=2. Aole makou ike i ka hua ana ma ka palapala hookohu a lesu i kona poe apotolo, o onkou paha kai ike. Oliana, he okoa paha kou aoia ana ma na mea helu. Ia oe paha 10, ua like ka lua me ke kahi, ea? Aole pela ka makon, nolaila, ke maopopo la, ua hooili oia i ka mana e pono ai no ka lawelawe ana na na oihana a pau e pono ai kona ekalesia. A, i ;nea hoi e maikai ai ke ao ana, ahu hewa ole; ua paa kona hoohiki e noho me lakou a hiki i ka hopena o keia ao. Ua pono no nae oe ke hoole, aole i hooiliia kona mana malnna o onkou, no ka mea, lie mau lala maloo oukou i knawale mai ke kumu - oukon i pili ma lesu, aole hoi

: eou i kuleana e lawelawe oihaaa ina konu 186^ es ' a > he poelawelawe kolohe oukou, oiai U—hiki ole ia oukou ke hoomaopopo i ko ou\i qßll hele ana mai ona mai. Ko oukou mea |I jle ana, "E ka Haku, eka Haku, ka Pu- ?. ola, ke Kahunui, a pela'ku; aole oukou u ®ooloheia mai, oiai aole oukou i hooko i koi ua makemake, aole oukou hoolohe i kona poe i hoouna mai ai; a hoino mau mai no. Oia ka mea i hooholpia iloko o. ko makou naau, m.fmuli o ko makou noi haahaa i ke garatia i ke kiekie loa, nona kamana a pau, ma o lesu la ko makou Panai Hoola hookahi ko makou noi aua. 5. Ea haulehia ana. Ika Akeike manao, aole ka wau e he.iiaio i ka na epikopo kuleaiia e hooholo ai no ka ekalesia. a me ke kuma e po'olei ai ko lakou hooholo ana. Na Akeike no ia hoohewahewa ana; aole ia he olelo hooholo mai a lesu Kristo mai. īna aole i paakiki wale o Akeike ma ka hoole kumu ole a palaka wale, kona manao paha

no ka pnni lanakila wale., ina ua ike oia, he poe no i hoounaia e ao i ko ka honua nei, (aole he mau luahine kekahi,). a o lesu pu me lakon a hiki ika hopeua o keia ao. 0 na kahu e kuikahi ana me ka ekalesia Roma kā makou i ike, ina he lalani hakaLaka ole kekahi poe e aku, i hooko mau ia kauoha a lesu, e hoike mai oe, mai noho oe a huna, 'o olelo makou, ooe no kai-haulehia ma ka lesn olelo. Mat. 28:20.

A, ina he hoohiki ka lesu e noho me lakon ina la a pau no ke ao ana, ua pololei no ko lakou iaoai a i hooholo ai. Ia lako.n no ke aupuni, ia lakoa no ka hanai i ka ekalesia, ia lakou no ka makaala, o poino na hipa i na ilio hae. Ika la mana ai .na epikopo ? Owai ma ka aoao kue ? Ua-lana-kila anei na ipuka o ka po maluna o ka ekalesia ? Ua pau anei ka olelo a ke Akua i ka hooleiia mawaho oka ekalesia ? Oke kahu hea o ka ckalesia Roma i hookomo mua iloko o ka Baibala i ka olelo, " ona hewa a oukou e kala'ku āi, e kalaia ana no ? " Owai ka poe (i ka \ra i ao ai na epikopo he mea maikai ka bapatema,) i ao pn me oe he mealapuwale ka bapatema a me ke kau lima ana ? He mea pohihihi ia ia-makoa, nan no paha ehai mai eka maka kaakaa. Owai la ka poe iao raan me oe la, he mea lapuwale kabapatema wai. Oliana, owai ka poe iao mau me oe, aole he hooili o lesa i ka maila e kalaleu i ka hewa iloko o kona ekalesia? Oliana, ma ka ekalesia Roma wale no makou i ike ai i ka mau ana o na oihana kahu ekalesia e like me ka Paulo i olelo ai no ka hoomakaokau ana no ka oihana kahuna, i mea e naanao ai ma na mea oKristo. Epes. 4: 12, 12, 13. * Ua pono no ia makou ke kaena, no ka mao,nopo oke knleanā. Ina he akaka ke kuleyra"g'ka aoao a kaooa-no, aole-&ae-makon e huhn aku ia ia. He huna wale no ke kolohe, ka aihue i kona inoa a me kona oihana, no ka nele i• ke kuleana ole. Ua hooko mau ka ekalesia ia oihana hooholo, mai ka wa mai oua apotolo. Ua ae na Ki-i-itiano io i ka mea i hooholoia e Petero ma i ka ahaolelo ma lerusalema, a ma ia ae ana, ua lilo lakou i poe naauao ma na mea o Kristo, a ua kukuln paaia ke kino o Ki*isto, o na ilio hae wale no kai kue ia hana a ka ekalesia, no ko lakou ike ana, he meā ia e hoolepeia'i ko lakou kapa hulu hipa, waiho wale ko lakou ano lupo. Aole no ka hooholo ana ! o na epikopo he mau luna hooholo ka lākou hana ana pela; aka, no ka hooko ikekauoha e ao; no ka mea, o lakou no na Inna kiai i hoonohoia e ka Uhane Hemolele, e hanai i ka ekalesia, e makaala no na ilio hae, ua loaa hoi ia Uhane Hemolele ma ke kau ana o na lima.

Ua hana lakou pela, no ka maopopo ia lakou, ua komo lakou ma ka moku o ka poe ia lakou ke kuleana e kukulu paa i ke kino o Kristo i hoolauwili ole ia'i na kanaka e ka makani o ka olelo a kanaka, e apiki ana a e maalea ana ma ka hoopunipuni. īoa e loaa ia Akeike i kekahi poe mawaho o ka ekalesia Roma, i ku ma ia kulana, mai na apotolo mai, e hoike mai oia; iua ma kona aoao, alaila, pau ko makou kapa'ua ia ia ho ilio hae. Mai makau oe i ke kaena, aole. noho pee ka mea kuleana, o ka mea aihne wale no kehoonalo i kona inoa, a huna i kona aoao. Ee ae nei makou mamnli o kana epikopo i hooholo ai, aole uo ka hooholo ana o lakou he poe luna hooholo wale no; aka, ke ne nei makon, no ka mea, ua ike pono makou, aa hoonna mai o leau i kekahi poe e ao a mau loa, a oia pu nie lakou i na la a pau; i mea e pololei ai, a no ko makon ike ana, aole he poe knpono i ka palapala, e like me na epikopo Romo, mawaho o ka ekalesia a makou e ku nei. A, no ko tnakog ike no hoi, he makemake ko lesu e hooloheia'i kana poe i hoouna'i, i ole ka hooknli a me ka hoowahawaha ia lesn, a i ka Makua nana i hooana mai; ae akn no makou mamnli o ko lakon wehewehe ana, oiai, o ka wehewehe a hooholo hookahi no ia e kapono maoli ana i ka Palapala Hemolele a me ke ao ana o ka poe i malama i ka eka> leeia mai na opotolo mai. Aole makon mnkemake i ka hoohalikeia -mo ka eteni, oia hoi ka poe e hoomana nna i ua'kua e, no ko makon hoolohe ole i ka ekaleaia o ke Akua, e aho no ko makou make. No ka loan like o na hoomana iwaena o ka Uhane Hemolele, kekahi hoohalahala o Akeike, he haawi ole ka wau i ke kumu e hooiaio ia'i ka lik^ l ole o na hnawina o na opikopo me ko na mea e ae. Ua hoomaopopo no w-u, na kamailio no o Meaiike no ia men; akn, e like me ka makaukau ole o na Parisaio a me na kakanolelo e hooiaio ia leau oia ka Mesia, mo kana 01010 kupono ia lakon. Oia like ao

0 Akeike, aole ulu ka anoauo maikai iloko o <boua uaau, ua hihi wale ke kakalaioa ame ka puakala o ka hookiekie, aole e loaa ke garatia i ka poe hoolohe ole i ka ka lunakahiko, wahi a ka Palapala Hemolele. Ua panoakona naan i ka hilinai i kona naauao mea ka•naka wale. A, ke makemake nei oia e like ka haawina mai ka Uhane Hemolele mai. He garatia okoa no ko ka poe i kauohaia e ao, o lesu pu nie lakou, a o ka Uhane o ka oiaio i pololei ke ao āna; a he garatia kn no i ke kulana o ka haumana, ka mea e noho ana iloko o ka haahaa oka hoolohe. E noi wale ka wahine 1 ke garatia e noho poo no ke kane, aole e loaa; e noi waleke ka'naka i ke garatia e hoouoaia, aole e loaa, ke kupono ole ia i ko ke Akua makemake; e noi wale o Eowela i ke Akua e hoohuli i kanaka a pao ma kona aoao, aole e haawiia mai. E loaa no iua Rowela la ke garatia e hnli ma ka o lesu, be noi oia ma ke ano haahaa; aka, i hookuli mau oia i na luna i maopopo ko lakon hoounaia mai e ao; aole loa e loaa ke garatia hana io no ia mea, no kona pale ana ia garatia ma kona hookuli ana. Ua loaa no ka haawina o ka manaoio i ka poe e J*oolohe aua i ka poe i hoounaia; aka, ua'liikoo ka Haku i kona lima i kj lahuikaoaka hookuli a me ke pakike, a pau loa aē ka la. Eom. ' 10:14,16, 37, 21.

He okoa na haawina o kekahi, he okoa hoi na haawina o kekahi. I Kor. 12:8,10, 11. Aole i hoounaiā na kahine e ao i na lahuikanaka, a hoohikiia e noho pu me lakon nia ia hana. Mat. 28:20. Aole i hoonna o lesn i na kanaka a pau, elike me kona hoonuaia'na no ka oihana e kala'ku i ka hewa, a hoolako ia i ka Uliane Hemolele no ia inea. 10an.20: 21, 22, 23. Ua maopopo no ia mau haawiua tna ka Palapala Hemolele, ua hooiaioia e na haumana o na apotolo no ke kamaaina iloko o ka ekalesia i ka wa ia Kelemenete Eomano, Igenatio, Palikope, Heremasa. E nana 'oe ma ka huke a Bereridge, no na meai hooholoia iloko o ka ekalesia makamna. L. 2. <J. 11., ame Peareson. He mau hoolepope laua. Aole pau i ke kōmo na hoahanan a pau loa iloko ona oihana i oleloia. Epeso 4:11.

Heaha ka mea i ninaa wale o Akeike ma ma ia mau mea, ka mea i lako i kona nhane ao ? Heaha ka meā i. hoomaopopo ole ai, e lako na luna kiai no'ka hamai pono ana, e lako ana nakamnao' no.ke ao- pano aku, ke kaikahi me ka mea nona ka pnle o lesn i pan ole ai kona manaoio. Lnk. 22:32. A, elako hoi ka haumana i ke garatia e hooko i ka lohe, me kona mana e koho nae, ma ka ae maikai ma na mea pohihihi e like me Petero a me nahoahanau io a pan. loan. 6:68. A, he mana, hoi e hople a hoihope me Kalavina a me naheretiko mikamua a apotata hoi. loan. 6:68. Ina hoihope o Akeike, ina ua ike oia ua pan no ia kumu manao i ka weheweheia mamua; aka, o ka mea makemake e hookuli, he lohe no, a he hookuli wale iho no me ka makemake ole e hoomaopopo. Ua paa mua ka manao e hoole; he hoole ka inoa, he hoole ka hana. Hoolepope ! Hoole ka mea io ole ika mea io 1 Ke ike nei oe, e ke: hoa, _aole iahe haulehia no'a, no ka mea, he okoa keia hooholo ana o Akeike, e hooio ana, e haanui ana, c kaena ana; a he okoa hoi ka hooholoaua o kekahi poe a e hai ana hoi mamuli o ka oiaio maoli. 6. No ke kala ana ika hewa. Ke hooiaio nei na epikopo, na kahahapule a me na hoahanau o ka ekalesia Katolika oiaio i kaolelo ana o lesu, c i ana : " Aloha oukon, e like me ka Mukua i hoouna mai ai ia'u, pela hoi au e hoouna'ku ai ia oukou." A pau kana olelo ana i keia, ha iho la oia ia lakou, i mai la ia lakou, e loaa ia onkou k3 Uhane Hemolele. ona hewa ona mea a oukou e kala aku ai, e kalaia'na no lakou; a o na hewa o na mea a onkou e kala ole aku ai, aole ia e kalaia no lakou. loan. 20:21, 22, 23. Oia like no kana olelo ma Mat. 18:18. Mai kawa mai o na apotolo a hiki i keia wa, ua hooiaio ka poe Kiritiano io i keia mau olelo a ka lokomaikai o ke Keiki a ke Akua, i hooili ai i keia hana nui & me ke kupanahamalunap ke kanako. A, na pono no ia hooiaio ana pela, no ka mea, he oiaio maoli ka olelo o lesn, aole hiki ia ia ke hoopunipuni mai; a o ka ka poe e hoole ana, aole ia he poe Kiritiano, he poe kue Kristo, oia hoi, Anekristo i lawe hewa i ka inoa Kristo ma ke ano hoopunipuni. Na na epikopo anei i lawe wale ia oihana, mc ka haawi ole ia mai, mamuli o ka puni mana ? Aole, no ka mea, ua malama like ia ia oihana ma na wahi a pau o h.a ekaleaia me ka hoohalahala ole o na hoahanau, ma na walii kaawale o Asia, Aferika a me Enropa, ikawa e pilikia'i ka launa pu nna. He oihana ia i malam&ia mai na apotolo mai, oiai, aole hiki i na kue pope, ke hoike i ka mea nona i malama mua. Eia kekahi, ina na na epikopo keia, ina ua hookaawale ia lakou ibo, aole c kan i keia kanawai maluna o lakou iho; aka, aole pela, kii no na epikopo, kii no ka pope, kii no na kahunapnle i ka penitenia; hooko no lakou i ke kauoha e hai kekahi i kekahi. lak. 5:16. Hoohaahaa no ka pope, ka mea ia ia na ki o ka lani, e hai i kona mau hewa, e like me na hoahanau e ae, a pela no na epikopo. A, no ka malamaia e na kahunopule Katolika roa Hawaii nei; oia ko lakou mea i loaa'i ke garatia e haule ole ai iloko o na hona hanmia a me ka liilahila loa, e like rae ka haule ana o na kumu hoolepope. Ina i noho kela kumu o Waimea, i Kauai, ma ka noao kii pcnitenia, oia hoi ka aoao lako mai ia lesu Kristo mai, ina aole paha oia i hanle ma ka hewn hnumia loa nna i hai mai ai mamua iloko o ka Hae Hawaii; a, aolo hoi i hanle piuepiue ai kekahi mim knmu e ae ma ia lua mimilo o ka opilopilo loa. (Aolo i pau.)