Ke Au Okoa, Volume V, Number 6, 27 May 1869 — HE KAAO NO BAONA HILA. Ka nani oi kelakela o Beletane, i unuhi ia mai loko mai o ka olelo Beritania, a i ka olelo Hawaii. [ARTICLE]

HE KAAO NO BAONA HILA. Ka nani oi kelakela o Beletane, i unuhi ia mai loko mai o ka olelo Beritania, a i ka olelo Hawaii.

17. He mau minute pokole loa mahope iho o ki m*ua olelo ana, e ike ai oukop a pau ia mea, a o ko oukou wa keia e ike hope ai ia Eelekane, a hele aku' oukou a pau loa i kahi & oukou i ilje mua ole ai, a oia ka hope o ka maua olelo ana, aia hoi, ma keia olelo a ua mau keiki npi, aole he liuaoielo a ka moi a , m® na'lii a pau e hihi ai ke oleio mai iniua o l&no. He inea koumaha i ko lakou mau puuwai ka loho ana i keia mau huaolelo, me ka noonoanui i kahi o loaa ai o ko lakou pono, eka, ua kokoke paha ka manawa a me na sekona hope loa no lakou e pulumi ia'i, mahope iho o ka pau ana o ka olelo a ua mau keikioq>- .Hoomaka aku la laua nei e kate» 18 Baona Hila ilokoo ke kiowai, a i kona lohe ana i ka 'eo o kana ma. hrihi o mai la oia iloko o ka ;7«i, oia kona manawa i hiki hou ai ma Pelekane, e liko me kana olelo i kaoa kane a me k&.np mau keiki. Aole no i liuliu iho, kahea hou aku la no ua mau keiki nei i ko laua maßuabine, aia hoi, aole minule komo ana kela iloko o ua hale nei me na kaula hno i hoop&a ia ma kona kino a mo koua mao !?la, ia ia i.komo raai ai, lalau mua ae la oia i kana mau keiki a hoonoho iho la ma kooa mau uha. A oia kona wa i lulu ae "ai i na kaula hao i hoopaa ia ma ko.na lima & lilo iho la ia mea i mea ole loa ia ia, & oia kona wa i haawi iho ai he mau kulu waimaka Do kana mau keiki. A hala kokahi mau minule, haawi ae la oia i kona mana a pan loa maluna 9 kana mau keiki. Ia manawa laua i hoomaka aku ai e kau i ka hoopai maluna o na'lii a pau loa a me ko laua maku.ikane a me Rusitnela, A mamua ae o kn manawa e luku ia'i na'lii a pau, ninau mai la ua mau keiki uei i ko laua makuahihe, owai | a kau mea i manao ai e hoopakele ae mailoko ae o keia hoopai ana ? mea e ae e |]oopakele ai mailoko ae o keia poe alii a pau loa, mai ka moi a hiki i kūu makuakaoe ponoi nana olua i imi iho a loaa. Nolaila, ina maanei ia mau tnakuahine 0 olua, oia hoi ko*u mau hanau mua mai ka makaahiae hookahi moi, oi» wale no na e pakele ae mailoko ae o keia hikū ana i ila'lii a pau o Pelekane nei, a 0 ka laua mau kane pu kekahi aole e pepehiia, nolaila, aao, e hoomaka aku olua e bana i ko olua makemake maluoa o keia poe alii, i ike ai lakou a pau i ko lakou hopena ino loa," Iloa no a pau ka olelo ana a Baona Hila, aia hoi, ike ia aku la na mea ano e a pau loa o ua hale nei me ka weliweli r.ui loa, aole he mea hiki ke olelo aē iloko oia wa, a oinno hoiīka manawa; a ua mau keiki nēi i olelo ae ai ma ka inoa 0 ko laua makuahine. Ia manawa i hoea mai ai na ano kino puaa 9 pau loa o kela ano keia ano, aole 0 pau i ks helu ia, oia iho la no ka wa i pau ai' na'lii a pau i ka ai ia e ua poe puaa nei, a lilo ibo la lakou a pau i mea oJe loa iloko o ka minute hookahi, oia ko lakou hoomaka ana e nnlo- . wale aku .mai Pelekaue aku, aole hoi 0 laioo helu ana i koe. s ; ■ . , Oia ko lakou manawa i luku ia'i i ka wa hookahi, i hoi me ka olelo a k.a mer, nona keia kaao imua o kana kane i kona ta i maloko o ke kiowai, pela !<a mea i hoikie I»» ma na helu Nolaila, aole a kakou olelo ana i koe no lakōu, oiai, ua hiki aku 1« tio i ko lakou palena. (A ma keia Wahi 0 ko kakou kaao, he pono e -huH ae a naua'kU.i na makuahauai 0 ua mau keiki nei, i ike ai kakou i ka hooko io ia ana 9 ka laua olelo no laua.) Mahope iho o ka Inku ia ana' o na'lii a pau, olelo ae la ua mau keiki nei i ko laua mam& i inau lio nani lua ole i elua me n* Jako no a pau !oa. He mea manawa ole ia, ku ana ua mau lio nei elua, aole he m» liP; i ike ia ma Pelekane a pau,e like me keia mau lio elaa, aia hoi eloa kanaka e paa .an#» a oia ka manawa a ua mau keiKi nei i olelo aku ai i ua mau konaka rtei. E iawe >» W'lio» hiki i kahi o na makuahanai o laua, oih iho la no ka manawa i hookoia'i keia ole--10 a pa mau kkj»u lio nei. Aole no hoi i liu--1<» ilw f ua hiki aku ls ua mau lio nei me na kanaka elu* m» kabi o ko laua mau makaa, Ipua hoopuka aku ia laua i ka tuaolelo. Eia na lio no olna e kau ai a heif? aku kakou i ka£i i hoounaia mai ai maua e kH mai ia olua e hele kakou i keia wa. Ia manawa no laua nei i kau koke ae ai a hele * hoi ko laua wa i hoomaopopo ai i ka olelo kauoha a-ua mau keiki nei, , be oiaio, 0 ka ..hooko ia. ana keia 0 ka laua olelō noiauk; J -> :■'!•- O iia.mau kahu lio nei, ua iilo iaua i mau aUkai maniua o laoa a hiki i kahi a ua mau keikioei e noho pu aoa me ko laua makua? hin? ponoi. ia laua oei i.hiki aku ai, ūa boo* U|M kokw *kō la oa.mau keiki uei ia laua tnWloko o kekahi rumi nani loa i hoopuni ia inaiMa oani ano e loa. Ia manawa i hele akjr«jru*iiau tn(ftkf-net-« hikl imua 0 bo l«ua

makuahmo, a hai aku la ia ia tio heift mea, Oia ūo hoi ka manawī a ua BjODO Hila nei i hele mai ai a hiki imba o ua inau makua ne, 4 nn-ha i inalama i kaōa mau keiki, a haawi raua aku ia oia oioha ia laua, me ka lrox>puka aku i--lwi^Tnriv r p|b. " He oiaio, ano, i lieia la e hoonohu ku ai au ia olua i moi maluna oke aupuni nui o Pelekane nei no na la lqihi loa, a me na 'mnkahiki he nui aolua e noho alii ai maluna o keia .aupunia me oa makaainena a pau loa, a hiki aku i ko olua hopena, a kau aku maluna o ka olaa mau hanauna ma keia hope aku. I ike pono ai olua ika uku o ka olua hanai ana i ka'u muu keiki nei, ka mea i hana pono ole ia e lia mea iroi)jaU wole, me kona nianaoio maoli pnha e lanakila ana oi» maluna o'u, ako, ua hoao uo au ia mea, i kumu e ihe hou aku ai oia i kana mea i hana'i, nolaila, ua nalowale oia mai ko'u maka aku : keia la." A ma ia hopo iho, i hai oku-ai ya mau makua nei nanu i hanai ua mau keiki nei i ka moolelo o ko laua hanai ana a hiki walo ia la. Pekr i loaa'i ka' pomaikai i'o'laua ia la, oia ko laua kau pono aha iluoa o ke aki wahi a ka olelo. \Nolaila, ke ike nei oe ka mea heluhelu i ka pomaikai i kein mau makua nana i malama i keia muu keiki i maopopo ole ia laua nn mea nana keia mau keiki, aia la, ke kau lu iluna o ka nuho alii o Pelekane, me ka hoomaunauna i na mea a.pau loa, n hana h->i e like me ko laua makenoake,) Ma ia hope iho, ua hai ia'ku la ka lohej.no makaainana a pau loa o ka aina no ko lakou moi hou, ka mea a Baona Hila i hoolilo aku ai i alii no Pelekane. (O ka inoe pomaikai o ka po o i ka moe ana a keia mau mea, wahi au e ka mea heluhelu e olelo iho ai.) Mahope iho oia maoawa, ua noho loihi ka mea nona keia kaao ma kona aina hanau me kuna miui keiki eualalo o ka uoho hoohaahaa anu ia la iho, iloko o na niakahiki elua me na malama keu ekoiu. Ia manawa oia i hoi ai me ki. ia inau keiki iluna o kona he.ie Mauna A mi, malaila oia i kuhikuhi pouo ai i kaua mau keiki i na mea a pau loa o ua w«hi la, a oia koua haawi iina a pau loa kona mana maluna o laua, a maluna o laua na hana a pau mahope aku o keia kaao. I ( Jloh i pau, ) >