Ke Au Okoa, Volume V, Number 10, 24 June 1869 — Untitled [ARTICLE]

Kau Hookolukolo Juhe ma Maui, o lune 1869—Ma lta ia 8 iho nei o keia mnlama ku welie ann o ke Kau Hookolokolo - Jure ma Lahaioa Maiii. Oke Kokua Lunakanawai Kiekie Hartwell mu ka nolio. Ke lii kue ia Chang Cam Ford a me Laon—no ka pepelii kanaka. Nonai mai ka Loio Kuhina e huo'oli hou ia kahi o ke Jure ana 110 keia hihia, no ka mea, alua kau Jure, i hookolokoloia ai ia hihia. ma ia wahj hookahi, nolaila, aole e loaa na Jure kupono e nana ana i ka pono o na soao elua ma ia Apana. Ua hoole ia kc noi. O Messrs Stanley a me Thompson ma aoao o na lawehala, kat kue mai i ke ano o ka papa inoa o na Jure, no ka mea, wahi a laua, aole i wae ia na Jure e like me ke ano i haiia ma ke kanawai ; a o ka papa inoa o na Jure haole no keia Kau Hookolokolo Jure alua, aole i huki ia e ke Kakauolelo o ka Aha Kiekie imua o kekahi o na Lunakanawai o ka Aha Kiekie a me ka Luna Makai Nai, a Hope Lunßtn<ikiti Nai paha o Oahu, e like me ka Pauku 1190 oke Kanawai Kivila, a o ka papa inoa o na Jure haole i kakauia a haawiia e ke knkaaolelo o ka Aha Kiekie i ka Ilamuku o ke Aupuni, i mau Jure bo keia Aba, aole i honaia e like me ke Kanawai ; nolaila, aole i wae ia na Jure e like me ke kanawai. aole hoi i kikoo pono ia, a aolejio i wae iloko ona In ho iwakalua mamua ae o ka la mua o lune.

Ua hoopau ka Aha i ka papa inoa o na Jure, a ua Uauoha ia ka Hope makai, e kahea aku i iwakalua kumamalia mau kanako mailoko mai o na poe e ku ana i poe Jure. Ke lii kue ia John Brevere.—No ka haawi wai-ona i na kanaka maoli.—He hoopii inhi ko Aha mai. Ua kao ka Loio o ka aoao hpopii i ka poe Jure i hooliikiia, ao ka mea ua lioopau ia ia poo Jure ; a aole ho pnpa inoa ona Juro i knhea ia mailoko mai oka poo oku ana,—Ua hookuuiu. O ka Loio Euhina no ko Alii, Meesrs rhompson a me Jones no ka noao hoopii. Ke lu kue ia Munnse. Moekoloho. Ho hoopii mai ka Aha Apana mai o Honuaula. Ua hoolo ia ka palapala hoopii, no ka moa, aole ho kuni ma ka palapala hoopaa. F. H. Harris no ke Alii, Mr. Thomp a on no ka aoao hoopii. Kz lu kue ia llenry Corowell,—Na hihia no na mea ino wale. He hoopii mai ka Aha Apana mai o Wailuku. Hoike mai ka loio o ka aoao hoopii, aoho pololei o ka palapala hoiko a ka Lunakanawai Apana no keia hihia uole he kope pololei o keia hihia i waiho ia ma ; i imua o ka Aha e ka Lunakanawai Apana ; a ua nonoi, laua e rula ia aku ka Lunakunawui Apoua, ma ka ,hoopolol.ei ana.i ka palapala moo hihia u hoike koke m«i imua o ka Aha. U kauoha aku ka Aha e hoike koke iu mai no ua moo hihia nei. O ka Loio Kuhina no ko Alii, Messrs St.unley a me Jonea nō ka aoao hoopii. Kb lii kue ia John Adamu Puhipuhi no ka apuka waiWai. oka lawehala, oia ke Kakauoielo a ke Kiaaia* o Maui, a ua hopu ia oo ke apuka' ana ī na $297 09,—Hooholo ke Jure aole i hewa. Loio Kuhina no ke Alii, Mr. Thomp S on no ka lawehnlei. Hpike kui.l. Sabati ma. Hauula.—Ua lono mai makoui ka hoiko ana o ke kula Sal)ati mu i ka Poalima aku; nei o .kela pule Wl 7 , Ona moa a pau i hanaia >a la ua maikai a flno hou, p o | a mai ka 'lono ; &uaoiae ka niāhnua'o ko Wnialua Kula Sa. I»«ti.

Ua anp.ane o |)ua lua ka hulo ipu kukui Aiva o Honoluiu ni'i o ku unn ma knhi o hookokoko aku ai i lee koinu onu mui o na inoku' Aia m« ka aoao eha o ko kukou pepa o la e ike ai oukou i ko kumumanao huku o Miss Kuikohi, kekahi o na kaikamahine o ko Kulii Kaikamuhine o Waialua. He mau la ikiiki keia, nona uku hahana a ka launa ole. ' Uu nui no hoi ka poe i loau i na ano mai wela, nalulu, a mo ka puu eha, a mo ka puupuu'poha iiilii ulaula. ano aeailatina. Ma k<Ma pule ae e hoike no makou i ke ano o ka hookolokolo nna o ka liihia o Kaona ma, ma ke Kau Hookolokolo Jure i Hilo Hawaii. Ma kekami o ko makou mau kolamu olelo hoolahae ike iho ai oukou i ka olelo Hoolaha a Kini pai kn. Ika Poukaln iho nei ke kudala ana o ua mea kii a mo na moa e ue maloko o kona keena|pai kii e hookahua iho ai, a ua wehe ae nei oia e hoomaka i kana hana o ka hoolele aka pai kii. Ke hoiko uei na Kula Aupuni iloko o keia pule, a keia pule ae o hoiko aku no inokou i ko ano o ka hoiko ana, a me ka olelo Hoiko ana Komilo no ua mau kula noi. Aia ma ka luakini ma Kawaiahao kn hoike ana o iike me ka mea i hoolahaia. E loaa no ma kekahi kolumu o ko nui pepa ka olelō hoolaha a Mr. Makinane. O JV]r. M—no kekahi o na haole kalepa o ko Kaona nei i wae noe-noeau i kana mau mea kuai. Na oukou no eka poe kuai e hole ae e waewae pono no oukou iho i na " ki a kaunu e kapu ai ko alolio."—— Ma ka Nupepa Manawa o Kapalakiko i ike iho ai makou i kekahi hunahuna e olelo ana ma ka Rev. S. C. Domon o Honolulu uei ke kahu o ka ekalesia Betela i waiho ka pohaku kihi o ka Home Temepala Maikni no na keiki makua ole ma Valejo Kaliponia. He meu hnuoli keia no kona mau hoa'loha o noho «.'• maauej, ke hane la oia i na hana hoolana manao ma na wahi a pau ana e hele la. Ma ka I'oalima iho nei o kela pule ka hoike ana o ke kula haole a Bekue ma kn halepule Kaukeano, llaila pu ae do na hoa o ka Papa Hoonaauuo, na kumu o kekahi mau kula a me Hekahi mau mukamaka e ae ; me na inakua ona keiki. Ua inaikai a kupono na mea a pau i hoike ia, a he mau hoailona kupouo o ka holo mua ana kai ike ia aku. I ke ahiahi Poaha o kela pule aku noi ka hanlele anu'ku o ke kuna Mary Ellen ia Lahaina no Honolulu nei, me ka Lunakanawai Kiekio.Hanw., ,ame na hoa oka Aha Hookolokolo, me no hoa pu o ka papa loio, u ku mai la i ke kakahiaka Poakahi nei. Mea e ua nu ana i ka moana no ku malie Inuna ole. O " Koloa" he moku kdna hou no Kauai. Ma ka olelo hoolaha a Mr. G. W. Lilikalnni ma ko kakou pepa n u i e ike ia'i ua kapa hou ia ae la o " Koloa" ka inoa o ka moku kahiko " Keoni Ana" i ili ai, a waiho loihi ia ma kapa kaha-one o Mahinauli. Ake hoike pu nei no hoi e holoholo mau ana ua wahi moku kuna la mawaena o Oahu nei a me na awa kiimoku o Kauai a me Niihau.

I I MEA E HOOMAKE U'l NA UKŪLIO.—Ua I lono Lho Dui makou i kekahi mea hou e hoo--pau ia'i na ukulio ika make. E lulu aku ka i ka wai malakeke paha a me na wai momoaB e ae ma na wahi i noho la e na ukulio ; a iloko o ka manawa pokole ma ia hope iho e paopu mai gi i namoonao, a e ai pu ia na ukulio a mo na hua uku Jio o oa naonao. Pela ka olelo mai a kōkahi mea i hoao i koia luau hou e innke ai nn ukulio. Eia ka ninau : Owai la o laua kui oi aku ka ino ? o©"* Ua lono mai makou he Alia Himeni liojlealoa kai haawiiu o ke kula haole a Mr. «igginso Laliaina Maui, ma ka po Poaha ([uno iho nei. Ua kokua pu mai o Mrs. Higgins i lta melo anu i kekahi mau himoni hoolealea, me na hone ana o na ohe, ko kani ana a ka pilo, a rne ke kapalili o ka Piano, O lemi Boku kekahi o na himeni i melo ia ia po, nana i huki iho o kekomai na niho i ka loalea. Ile keu ka hoi keiu o knhi himeni pakua 010 i ka hana mau ia. Hb ulu wale.—l kela Po«ha ( aku nei, oiai ka Moi o holo mai ana mai Waikiki mai ma ke koa lio, holawoi pu mai la oiiime ke ltaa lio o Mr. Chung Hoon ma ke nlanui, puiwa ae la ka lio o ke kaa-o Ghung- Hoon, a hiki ole ke kaohi mai : hulihia. iho la a nahahajno hoi ke kaa o Ohuug: Hopo. Ia manawa kaohi m'ai la ka Moi i kona- kaa, lele iho la ia ilalo ; a mahope o ke kokua ana i ka lio pakalaki e hoohemo ae mai ke kaa mni kauoha ae la ia ia Mr. Self kona kahu -kaa,' (no ka mea ia manawa 'e pii aku.ana ua kahu kaa noi mo ke kaa ukana) e koku» ia Mr. Chuftg Hooa i ka hoihoi hou aha mai i ke koa poino a me ka lio puiwa wale. Ke pii mai nei koiala mankne,—Aole o ka maneno heupapipi meu okalukala wale ; aka o lakou la oke kai. Ma ko Poalua nku nei o kela pule, oiai kokahi'poe kamalii o'aunu aoa ma aia, ho'i okala mai ja kekahi kuala o ka mano. mailoko mai o ka ulluli oke kai, a kuku la iwoho p.kn ili kai. Ia wn, kahea mni lii na 'ppp maulia " Hemanoo ! H6 mnno." 'Au ino inai ln ua poo ( kama'Ki n6i u U6u i kuia! Kiolu ia <«hu ltt ko inukilu liie lta hmanu pu, n ult uno rnai In lj» ' iiiaii'o hai, niiuki ia iukn', Un iiua ia ka loa.o uu mnna nei, eha walo no kapuoi ho mano opiopio.

Hkmau i'aiiu iiao ano nou.—Uu hiki mu i uei ho mnu puhuhuo uno hou nm knhi o Ifokela me Kulio inui no wahi hona p nhu hao mai oNu loka, Bosctona, amo aletitnoe Amerika mai. Ua olelo hoike iu mui he mau pahu hao paa k«ia i like ole 'me ha puhii huo i hnnaia mu ka hikina, o hilii ole.ai i no aihue 'ke wawahi, a e inaluhia no hoi ua'mea o loko ke ahi.

'jgsiP O ka huina o na dala a ka .poo kakou inoa liookupu no ko Kula Honai kuikamalnne o Makuwao, un hiki aku i ka $4 000. Aka hoi, he nui ka mea i koe po ka hnua huu ana a lako pono ia hale kula maikai, e hik ai ko kukuluin. Oka Hon. C, R. ka nie.i e hele nui nei iloko o l<a wela, me ka pepu knknu inoa oku poe e niakemnko mai ana o kokua. Pela no hoi o Rev. C. B. Anoru. Ua manao'ia o koho ann na poe kar kon inna i iriau Kahu no ua Kuh"''aikamnhine nei, noloko mai o na poe kanakn o ko mokupuni o M(»ui, a o lakou auanei na kahu mulama o ua kula noi e like la mo ko ke kula o Makiki iho nei. Mau wahine ai.oiiaia i hala k aku —Ma ka Poalima u kola pule aku nei i haalelo mai ai o Kalaapakohnna i koia ao no ko kola ao luuna ana; a ina ka ouwioa la Su>ati iho nei kona mauelo hopo ia ana'ku i hahi niau o ke kauaku, "E hoi ku lepo ika lopo."—Ma ke kukahiaka Poakolu iho nei hoi i kuu aku ui o Mrs. Hana Pauma i kona luhi, a helo uku la ia iko ala ula uka hiūihini, Ho pokole konu mai ana, a ho hikiwawe hoi kona inunawa : aka i mea e ko ai ka olelo :—" O ka la o ka Haku me ho aihue la ia i kn po." Ua kaulana o llana no kona hoopono <■, pe la no ia a hala aku la ; he Kristiuno o'aio iloko 0 ka Uako, a ua lana ka manao e komo ana oia i kela ao: " E tu oe i ta uoi.o o ka i>uaa holo iionua e ! " —Mu ke kakahioku o uohinei ka holo pukalaki ana ae o ka lio o J. W. Noa, me ke " taata iti e hoa," (Manihiki) ike 010 1 '«a holo lio ko luna ; ma ke Alanui Moi VS ahino ka holo nna ae a mai ehu kekahi mau wahine a me ka poe manihiti no o lakou iho i ua taata iti e hoa nei. I kona wu o holo ana me ho niea la e namu iho ana " nau ia mea huru pipii au o—He mui nei ta puaa niho ika puaa toro e." Ika ua mea o ka walawala launa 010 ; aole ho paa ia aku o ke kaulawaha, i ka omuku ilio lu o ka noho kahi i kalele ai. Aole nae i ili iluna ona ka hewa o keia holo ana'ku, no ka mea nana i onou aku e ae iluna o ka lio ; a aole no he pono ke haawi i ka mea akahi akahi e hookele pono ole i keia mea he lio. * MoKŪ I NAHA MA PuAKAILIMA,—Ma ke ku ana mui a ka moku kialua bing K. V i ka la 10 iho nei o keia.malama i hiki pu mai ai kekahi P°e luinā moku i hoonele ia i ka moku ole me ke kapona ame kona mau alii moku O ka inoa o keia moku i nahaha ai o Skaftesbnry. Mai ftiODetevideo mui ka holo ana'ku o keia moku i ka lepo manu ilaila, a ua hoomaka no i ka hooili ana i ka lepo manu a hiki i ka la 27 o Feberuari iho nei, ua hiki aku ka nui o na tana guano i loaa ia ia i ka eha haneri. Aka, ma ka hora elua oka wauaao oia la, nee koke mai la ka makani kualau mc ka ikaika mai ko komohana akau mai, a.o ka ili koke iho la no ia o ka moku, a □ ahaha iho la. No ka hikiwawe loa o ka ino a ine ka ili ana o ka moku, nolaila, he mau wahi moa uuku loa "tai pakele ao. Ua lilo aku ka nui o na waiwai a pau :—ke Coronometa a ine na mea hooholo moku a pau o ke kapena. Ua hai mai no hoi ke kapena oua moku ili nei (Capt. Davis) i kona mahalo nui ia Mr. H. W. Lake, (ka luna o ka poe kukae•manu) no ka hooikaika ana'6''hoopak'ele ia lakou mailoko mai o na poino a me na nalu oke koi. Ano kono lokoin/iikai pu no hoi kokahi ia lakou iloko o na malama olua o ko lakou noho ana iukn o ua Wahi mokupuni nei. He moku keia no Enekni, o o kekahi no hoi keiu o na moku maikai i poino'ma ua uiluim lepo mnnu nei.

Ka "Pauua Pilikua" (Giana Pauda.)— Ho pauda udo hou ikaiko loa keio, i pa umikumamuluu iu kona ikaika i ko ku p nu da ■naoli nei, u i hana nui ia hoi' mo ku nui 010 oka poino. Ina e kiola wnlo ia nku iloko o ke 'iLi o lapalapa walo mai no tno ho kukae poi? 1», aolo e pahu. Aia ko puhu a'hookau iu ilio i ko kauwahi' übi i hana e ia no ia mea. A hookahi hoi aunoko o ua pauda. nei e hooko/no ia iloko o kokahi lua i pao ia nc- na iniha eono, lio hapalua iniha a okolu iiupaha iniha paha ko anawaena, e hoopahu no ia i na lona pohaku paakiki okolu, a eha paha. Qa-kuponuJ-oa kpia pauda no ka hoopnhu ana, 1,0 P oha kokenoma kela wahi keia wahi, me ka hoonoha.ia o na wnhi poa malalo o ka lua, o liko me ka naha ana o na wahi moluna, mo ka nui ole o na. mamnla pohaku e lele e liko me ke ano oka paud a maoli. O kei pauda ko mea hawa nui loa ia ma na mine a pnu o Kaliponia, a he oi aku kona maikoi mamun oka pauda inaoli. No ka hoopoha ana i na pohaku malalo o ka wai, ua oi looa aku ia mamun o kekohi mea e ac i ike in Na keia pnud» i wawahi im pohaku akonkou'ma kahrhapdpn 0 Ka lipohia, mnhope iha ona hoopnhu » mnkehewa hhn me ko pnuda mpoli nei» Eono wale no paonaokeia pnuda i hookomo ia iloko o kekahi lun hooknhi nnna i wawuh i liilii ao i na'/pohaka'; ka'h'i iioi 1 hook6mo m i na paonu, he 125 o ki» ' piiudu miioli iiei aolo nae be wuhi mwa o pahu iki/ M«.-ka.ia,«no'paod#(i wawahi ia'i na pali paa o (eah l honpili, wunpa o Kpliula, l(0; h/inu tnii iiei o Mr. o»obon'e o Ho'nol i/lu noi f Uoin uno |)iiUda, O ftlossrs Kokolu h L } Kuko nn Hgeria o uii pauei* nei no nu mokunuui Huwuu noi. . . 1