Ke Au Okoa, Volume V, Number 20, 2 September 1869 — NU HOU O NA AINA E. [ARTICLE]

NU HOU O NA AINA E.

Ma ke ku ana mai o kekahi moku kalepa, ame kekahi hoi o ko kakou mau moku e lawe leta mai nei, ke Cometa, ua loaa mai kekahi mau lono hope o na Aina e mai. No Amei ika. Ua 1000 ia ma W«sioetona, e manao ana 0 Kenela Prim o Sepatiia, e haawi aku i ke Kalauuu oia aupuni i ka Moi Louis o Fotugala ; a ma ia ir,ea e ano like ai ka noho hoomalu alii ia ana o Sepania, e like mc ko Auscturia a me ko Hunagari. Alaila, e inahele no paha ka Mui i kona noho ana mawaena o na eapilala elua. Rla Nu loka, ua hopuia mai nei kekahi poe i apuka kolohe i ke aupuni ma ka hoo maemae ana a ma ke kuai hou ana aku i na hoailona maluoa o na leta a me na palapala. 1 ka nana pono ia ana e na luna aupuni, ua ike ia, ua oi aku rra mea i loaa mai ma ia hana ana i ka poe kolohe, mamua ae o na mea i manao wale ia aku mamua. Ma ka hookolo ia ana, ua oi aku mamua o kanalima tausani dala i loaa mai ma ke kusi hou ana aku i ua mau hoailona pai la i holoi ia o un hapalapala ia ana ; a o ka hapuui oia, aia m.-i ka lima o na makai. Ma ku la 5 no o Aug»te, ua hopu hou ia no keluihi poe hou no ka hana ana ma ia ano koloho. Ua hoaloli hou ke Kuhina hou o na moku kaua o Amerika i aa inr,a o na moku a ke Kuhina Borie i hoololi ai ; .i >iu hoihoi hou ia ae i ko lakou mau inoa koh'ko, i nalowale ole ui paha ka hio o ka lakou mnu hana kaulana o ke 'mua i ulupa mni uei. E hoopau ia ana ka noho ana o Adimnrala Poor ma ka oihana moku kana o Waainetona ; a e hoonoho in aku ana oiu ma kalīi o Adimarala Hofi, ma na kai o Cuba. Ua olelo ia, o keia Adiinarala Po»r, ua hi-o kona ano manao mo ko ka poe kipi o Cuba ; a ua manao waJe io ma kana hooponopono ana, e ike ia aku ai pnha lakou. Ua hiki ne na Agena o ke aupuni Suedena i Nu loiia, no ka hnna i mnu olelo aelike no ka hana ana i rtiau pu raipela mahopo ka uhao ana no ia aupuni., Ua hiki mai i Nu loka na mahoe o Siama. Ua loaa mai i ka Hui Cuba ma Nu loka, ka mana mai ia PBreßideno Ceapedes ipai o ka poe kipi, e hoopuka i mau palapala ae o ko lokou mau moku e pne aku, ke tauoi>opo kupono ia lakou, e loaa ann i ka poe Cuba, he awa ku moku. Ua monap lakou e hoouna aku i elua mau moku. Ua plono ia, e hiki ■ku ana i,.ka umikumamalima taußani kanaka e hoio aku ana no Cuba. Ma Carwoll i ka mokuaina o Iniann, ua make ke kahuoapulo, Rev. W. Hooker maluna o ka awai haioleio. He mai ma kona puuwui ke kuinu o kora malee. Md Wasinetonn, ua hoopuka ae ka poe i huipn ka manao me ko Ouha poe kipi • oiai, he 40,000 poe aloha aina o Ouba, un makaukau me na moa kaua. E hai ana kekahi palapala mai Halifnx, o Nova Sekotia mai, e maiiaola nnn o hiki mai ana ia kulannkauhiile ko Koiki Alii ArUiur, koknhi o na keikikuno inuli a Vitoria, ina ka la 22 o Augulo iho noi. Ua hoolo' aku o Konola llouokulima i ko

koi anu mai a ka poe Detnokoratn, e liolo oia ma ka balota ana i Kiaaina no ka mokuainu o Oliio, Ua lono ia ae, ua ano niha o Kenela Rodns, ko Kapena Kenela o Cuba, i ka hoolunakila ana alfii maluna o ka poe kipi ; a lia poloai mai i ke Kuhina Sepania Robevts e noho ana ma Wasiuetona, e holo aku i Cnba, i ike paka ai ia i ke kulana o na meu e hanuia nna nialaila. Ua kakau pu aku.lioi oia i ke Aupnni S> panin, e hookuu nini i ka poe Cubn, e like: me nu meii a pau e kupono ana i ko lakou liaiiohailo. Ma l'iliulelopia, ua p,vn i ke ahi he kanaha tnusaui pahu lauia tr/n'sA'«y a nio kekahi man waiwni niii o ao. 0 ko poho ma ia ahi, ua hiki nku i ka umi, a i ka $11,000,000. Ke kumu o ka pnn niin, m> ka nui o ke kaninnhu o na ,->ahu numi, a huule ilio la nialuna o ku eueg-ini- m.vhu, a o ka a ia ue la no ia e ke ahi. No Cubn. Ua hnopuka no ka poe o L'nha i ka olelo « lini «iii, uin hookuhi o inkou puali knun nui ma ka uoao hikina o ka mokupuni. lie 30,000 ko lukou nui ; r iiiu ke koinohnnn, nmlalo o ko alakai nna o Quesadn, he 20,000, OUnlaknla hou papipi no ua poe kipi nei o Cubn, iuu peln io ! Un hoopuka ia ne, aia ka pae. kipi mnlalo n Holgiuma, uie na pr,pu a me na leko kaua he nui. E hoonee in ae ana ke aui>uni o Ce spedes malalo o Holgiuma, oiai, ua ikaiku loa ke kulana. Ke hooniohunhun loa la oe la ka puipui ona o ka poe koa Cuba e na koa pualu mai Amerika Huipuia mai. E boike una kekahi lono telegarapa mai ia Adimi'.ralß HoO'mni, ua li ia elua inau kaneka Amerika ma Havana, nuilalo o na kauolia koa ; a oia hana ann kn, ua ane puanu anu koko ; oiai, ua hiki ole i ke Kinaina, ke pale ae i ka hana : a na koa pualu. \ia he mnu 1 • o ma na poni o Cuba, ua lioouna ia aku 1 oepaniu kekahi poe i hapau maoli ia ma Cubu e koi nku ana he men pono e kuai maoli inni ia Ci:ba, me ka poe kipi, Ua mannoio io, ua wuiho rtku o Keuela Sikela, ke Komisma Ameril;n ma Sepnnia i kekalii niea e like ino ia imua o ko aupuni ; a ua hoole ia mai me ka linliu una. Ua o Kenela Jordan i ka hoomakaukau ana oo kokahi hoouka ana me ka hahana nui. Ua lilo kekahi mau wahi ma ke kapakai i ka poe kipi, me ka mana nui e paa ai, ina he poe kekahi ma ka aiua e hele niai ana e kue mai ia lakou mai ka paa ana i ua mau wahi la. Ua ulono ia ae, aia mawaena o na koa pu alu kekahi mau kue ano nui, he lehulehu o lakou mawaena konu aina aku, ua hui aku UUou me ka pue Repubahknna. O na punli koa Sepania, ua pioo lakou, a hiki ole i na lii koa ke hoomalu aku i ko lakou mau haalele ana mai. Ua nne hio ka pono ma ka aoao o ka poe Cuba. Ua hoohiolo |oa ia e Quesndi, ka launa olelo ana mawaena o Pueilo Principe a me ke knpukai, a me ka hui telfgnrnpa ana aku me ke kaona o Havar.a. O na hooiknika ana a pau a Kenela Lvti>na o ka aono Sepania, ua pahu-a wale no, aole holopono ; ma ka hoao ana e wehe hou i ka laina teleg:irßpa ana. Ma ia mea, ua hoouka hnkaka ia, a he pakolu ka make o ka Sepunia i ko ka poe Cuba. 'Ma kekahi mau hoouku kaua e ae no ka, ua lunakila mau ka poe Cuha. Ua hoike mai o Kenela Jordan i konii oluolu kupono, a me ko konn mau puali koa, me ka hilioai nui i ka lanakila ana. Ua hoopuka ae ka nupepu La, no na mea o kumuilioia nnu ma ke Aupuni Sepania, e ili ana no kft nau ia Cuba. Ua waiho aku o Keuelu Sikela.ia mea i ke Kuhina o na Ainu o ma Modnrida. E hai ana kokahi telegarapo i hiki inai i WaHinetona, no ka inea a Keiiela Sikela i wailio aku ai imua 0 MurBliall Serrano a me kona mau hoa, a penei no ia : E ike mai no o Sepania i ke kuokoa o Ouba, malalo o ka hooopoiiopono aupuui ana o Eapeelea ; a o uku mui u Cuba i na polio, a oia uku e hoakakaia mulalo o kekahi Kuikahi. lua paha he hanei'i miliona, kunalima, a iwakalußkumamalima puha, ma ua palupala hooponee, me ko kukau iuouiae ke Aupuni Amerika ; e hoopukaia ka olelo kula mawaeua o na koa Sepania a me ka poe koa Ouha, 1 ka wa e hooholoia ai o ke Kuikahi. Ehaalele koke iho na koa Sepania i ka mokupuni o Cuba, i ka wa e hooholoiue ai e ka poe luna o ka lahui Cuba, a aponoia hoi e ka Ahaolelo o Amerika Huipuia, ke kakau inoa ana inai oia Aupuni. Ina aolo e ae me ka hoapono koki ia Lūai o keia mau mea e ke Aupuni Sepania, alaila, e ike koke mai no ke Aupuni Amerika, i ke knokoaana oke Aupuni Cuba, me ka lolii ole a me ona mau hoakaka hou ole ana aku muhope.- Heaha mai la anei ka hana a me ka pane mai a ke Aupuni Sepania ? E hai nna keknhi mnu palnpnla mai Havana ne, rna na lono mni ka aoao Sepania ae', penei ; Ua hoouka oku ka poe kipi inalunn o Puerto Principe, a ua hoohoka ia mai. E hai ana'Miekalii mau lono ma ka oke leto, ke mau la no ke ano kupilikii o ka poe kipi. Na puoli koa o Jordan mo kekahi mau Keneln e iho o ka poe kipi, ua hoouka maluna o keknhi poe koa Sepania i hoonoho io molunao kekahi muu waiwni o La Cr.uz.a me kekahi poe e iho, a ua honkueini hope iuaku lakou. Ua noi mai ka poe o Cubn, aole mnke liookuu ia o Amei'iliu Huipuia j awa e hoouna mui ai ko aupuni Sopuniu i ko lukou mau inu-

ku kaua a me ni liiko kuua a pau e kue mai ai ia lakou, Ua hilinai nui lokou i ko lakou lanakila, iui) o ka mnna Sepania ka mana hookahi a lakou e kuo akuai. Ua hiki ne kekulii mau |ialapala i Wasine--tona, e bui nna, no ke oki in ana o ua laina k-legnrnpa, mawaena o Nuuvit»sn a me Pucrto Prineipe ; a aia iloko oia mau kulunnknuhale kahi i noho ni o na koa Sopania, kahi i noho ai i ka poino a na mai, a mu ka nolo i ka ai 010. Aia i kn lima o Qn v esada, .kahi i pa« ia a\ o koknlii mnu lunn aupuni o ka aoao Sopanin ; o pan mnlie «na oia ia lakou, i kumu o hannino 010 ia -ii kona pi.o pio i lilo akvi i ka noao Sop«i\ia Un jKio pono nku ma knhi kokoke i Nuivitnsn, ho mnu pu kuoiahi, mo '2 (500 pt>o kannka mai Aiuerika mai. I>'o E,ivoi»a. Mn Lndnnn, ua ulono ia no, ke hoomaka la o honln ia kokahi hui no ka lioomoe ana i tilej>nri\pn monnn, mai Sckotin aku, ma na Mokupuni Orkney n mi> Furoo aku ; a hiki loa aku i Qii'beka ma ka hikina aknu o Amenkn. 1 ka \vu paha e pua ai o u« laina lu, e lilo ana no paha i ko knni ia o ka Oilinna leta. t Ua hoopoka ae na Komiaina o Hoikeike Nui o ke Ao nei o ka 1851, he olelo honkaka, i lluikeike Lahui o kukulu ia i ka makahiki 1871 ; a o na hana, akamni o na ano a pau ke hoi in, 0 ka heihei hoehoe wanpa o na kulanui Havard o Ameriku a me O x ford o Enelani, ms ka la i!5 o Augate iho nei, ke nana nui'la na meu pumaikai ma ka oi ana oia heihei nui loa, Aia uialuna o ka muliwai Thamrs e heihei ai. Aole pili nui ia nn:hope o ko Arnerika poe, nia ma ko Eneluni poe,, ka hapanui Ua lioao hae ka poe o Havard i ka hoomaamaa mnluna o ka waapa i kukulu ia ma Enelani, a ua oi aku ka holo ana. I Ma ka heihei moku ma LDdann i ka la 2 o Augf»te, ua eo i ka moku £gme ; a ua lilo ia ia ka mukann a ka Moiwahine. E hai ano kekahi palapala mai Ppteroboro mai, o ko kanaka kauwa i honpakele ai i ke ola o ka Emepeia o Huaia, nole oia i pepehi ia ia iho ; nku, ua pepelu koloho, ia oia e kokahi poe maloko o liona hale ponoi. Ua hopuia kekahi poo i huipu ma ia knraima. Ma Ladana, i ko kakahiaka o ka la 6 o Augate ilio nei, oiai, ka Ahaolelo o halawai ana, ua nni ka nuuenune ana ; a o ke kumu oia, no kokahi mea pahu maloko o ka Hale Aliaolelo. I ka huliia ana aku, ua loaa kekahi tini me ka pauda'ma'kekahi aoao o ka hale. Aohe poino nui ma ia pa-hu ana ; a a.ohe nohoi poe i hopuia. Ua ane nalowale ike ole ia ka poe nana i hana. Na ka opu aku la no paha ! Ualoaa hou mai i ka poe hoehoe waapa o Havard, (Amerika,) he waapa hou, he kanahaknmamnlia kapuai ka loa. Uahoole ke Aupuni Beritania i ka ike ana mai ia Jaines Haggerty, he Kanikela Amerika i kohoia, a i hoounaia aku no ke kulanakauhale o Glavgow, ma Sekotia. Ke kumn ka oia hoole ia ana onai, no ka mea, ua huipu oia me ka oihana a ka poe Feniana. Ua haawiia i ka la 6 o Augute, he ahaaina i na hoa o ka poe heihei moku ma ke Kakela o Cowes. O ke keiki Amerikp, kaulana i ka heihei moku, o James G. Bennett a me kekahi poe Amerika e iho kekahi ma ua ahaaina la. Ua hiki ae i ka mnliwai Thames ka waapa heihei o ka poe o Oxford, (Euelani,) ho kanohakumamha kupuai ka 100. Ua loohia mai ke Kuhina Nui GladBtone, o Enelani, a ua holo aku oia i ke kapakai ma Walinei', e hoolnolu ai i kona ola. Aole e holo aua ka Heihoi Moko mawaena 0 ka poe o Amerilca ine ko Enelani ; a e hoi mai ana no ka moku Daunlless o Janica G. BenueU Jr., me ka heihei 010 me Cambria ; aka, e holo mai ana paha ka moku hope i Ameriku, a ma na wni o Arnerikae hoihei ai. 1 ka lu 81 o Okat(iba e hiki mai ana, e noho Ai ka Ahaololo o Enelani. Ma LiBabona i Potngala, ua ae aku ka Moi 1 ka w.iiho ana mai a na Kuhina i ka lukou mau hnna. Ua waihoia aku i ke Duke t de Sonle ka wae ana i Aha Kuhina hou. Ua hoolaha oe ka nnpepa Tinies o Lnduna, i kekahi palapala i loan mai, u penei kekahi ano nui oia palapala : E pono e ioli ao lee ano o ka noho aupuui ana o Sepaniaa, ke ole e makemake na poo aupuni e makaukau no ke kaua huliainahi ana. Ua nele ka waihona waiwai. Ua hoikeia mai ka pono ole ma na wahi a pau. Aole e loaa ana Kenela Prim a me kona mau hoa mumua aku nei. Ke kuinukuai o na makana a ke Duke o Edineboro i haawi makana ai ma kana huakai hele kaapuni mai nei, ua hiki aku i ka J83,374, a me 14 Silina, E hai ana kekahi palapala i ka nupepa līcrald, mai Madorida mai, o Prince Heneri do Bourebona, ho pilikana ma ka mnrc ana o ka Moiwahine Isnbela, ke hoomakaukau la oia o hoi mui i Sopania, rna ke konoia nna aku o ko Anpuni. Ka paa ona mai nei no ia o keleahi wati no ka luakini o Beauvais ma Farani.. 0 ke ano o ka hana ia ana o ua wsti nei, ua oi aku ka ia mamua ne o na wati a pau i hana la, Ka nni o na huila hele maloko, he 90,j 000 ; a mawaena o na mea ma ua wnti 1«, he nui wale na mea ano aka .iai loa e hiki ai leo hai iku ; ua kau ia na la o ka pnle, o ka mahina, o ka makahiki, na hoailona o kazodiaca, ka ratio o ka eniuiiiwii, ke hla (> na hokn, ka munawa ma na kulnnakanhalo nni o ke fto nei, u pela aku. Kokahi wahionu pohihihi oia no ka hoike ana inai i na la oi ma

ua iiiuUiihiki oi, I kela amn keia ewalu la 0 ki ia ;ti ; -,i o koiiii kuniukuai o ka hanaia auii. lie $r,0,000, E hunnua hou ia mai nna, iīe iimu koa hen, lio 20,000 Uii lakou nui, mui. Sepania mai, e lioopuipui ai ina l<oa ina Cubd. Ke mnu la no nn hunehuno kaua kuloko ma Sep«nio. No ke komopi' aua nku o na knhonapule Sepnnia me na l.aun a ka poo CnrlasitV), ua hoopukn a« ko Kuhinn Foullar o ka Aha Kuhina Srpania, i koknlu olelo hoomakaukau.'e lawe m,i i ka mnna pule a ms ka hooloho nnn i na milii no», mai ka poo kahiain mai, i enemi n «no luio mni i ko aupuni. (/a iko in ne kekahi ohomu hou ina ke kulanaknuhulii 0 Mt\ilividn, a ua lohulehu ka poe i pna i ka hopu i». O. M. Leon, h» alakoi no ka poo Carl«Bidu, ua lawe pio ia mai, a un kipu m. Ua ulono ia ae, ua hooholo iho ka poo C«rItiBitn, e hoopii hou uku i ku mal<aaini\na no Don CarloB. Ua loaa ma na kino o ka poe 1 hopuin. ma Osit«roina, he inau olelo kuahiuia CHrlasit». Ma Calrdonia, ua pepehi la eiwa poo Cnrl»Bita, a ua lawe pio mai i kekahi poe lehnlehu w:\le. O ka nui o ka poe o Polani i kipaku in, a i hoopanhao, ,no ke koino pu ma ke kaua kipi ! i kein mau īnanawa mai nei, ua hiki oku lakou i ke 40,000 ; n o ka hapanui oia poe, ua hoouna ia aku i Siberia. Ma L"irfierika i Irelani, ma ka la o Angato, ua kai a hukai «e na Faniana i hiki aku ko lakou huina i ki. 20,000. Ma DereBedena (i lrelani ? ) ma ka la 2 lulai, he ekoln haneri poe i make iloko o kekahi lua lanahu. Ua kauolm ia kekalii mau moku kaua Beritania i nui knpono, e houluulu ae lakon ma Multa, i oiea e paie aku ai i ka hoehu enemi kana ana mawaena o T(ireke-a me Aig-upita. E lini ivua nao kekahi palapala tp'ai Konatinopala mai, ke hooponopono ia la ua liihia la, a e pau ana paha mē ko laua mau ulelo ole ana iho. He umikumamaono mau kanaka i make i ka hehi ia maloko o ka luakini o Fclorena ma Ilalia. Ke kumu>oia, no ka hopuhopualulu o na kanaka i ka puka ana iwaho, uo ka pau ana o na pakn i ke ohi. Ma ka la 18 o lulai, ua aneane o pau loa i ke ahi ke kulanakauhale o Gefle, raa Suedena. Ehiku mau haneri hale liilii i pau i ka a ia, a he 8000 ka nui t> oa kunaka i boonele ia ika hale ole. Oke poho, ua oi aku mamua o Elua Miliona dala. Ua holo mni kekahi Ahaiolelo a ke Kuhina Nui o Tureke, mai Konalinopala mai no Aignpita, e Inwe ana be palapala na ka Moi Isamaela Paeha o Aigupita, e piti ana no ka hoopaapaa mawaena oia mau aupuni a i elua. Ua mahaoia, e hiki aku ana i Konatinopala ka Moiwahine Emepera Eugenie o Farani, iloko o koia malama o Sepatemaba. Ke nui la ka hoomakaukauia aua o na mea e liookipa aku ai ia. Ua lioopuka ia ae heolelo hoakaka e ka Hui Telegarapa o Inia a me Pauama, no ka hoohui ana aku ma ke telegarapa ia Amen'ka Huipuia, ma ka houmoe ana aku i telegarapa mai Amerika Waena mai, a kau i ka moku puni o Cnba.