Ke Au Okoa, Volume V, Number 21, 9 September 1869 — Ke Alawai o Sueza. [ARTICLE]

Ke Alawai o Sueza.

llokookpauo ka holomua ann o keia hon.ua, o ka hiiphui nna i na wai o ke Kai Ula a roe ko Kekaiwaeoahonuo, kekahi paha ia o na hana kupan&ha. a, me ua hona akumai oko ke. kanaka noouoo, 1010 a;ia. O, ka b'aoai hupai ia~, aole no i.a he.mea uuku jna ka nana ana a me ka hoohalike ana i na hanu ak.amai a pau i .lawelawe ai ma keia honua ; piai, ua han,a ka Makua Nui i kela mau kino wai nui elua, a ua kaupale he aina mawaena 0 ka hoohui ana ia laua kekahi a me kekahi. Aka, ua noonoo mua no paha ke akamai hiwahiwa.o ko Akuii, e hookoe ia wahi na ko ke kanaka ak.amai a me ka noonoo c hoohui ia n»au kino.iwlai nui elua. Ke kanaka nae rae ka hOopomaikai ia ana maime kona mau nooiho'a, ua au ae no elike me kn ,pii ana ae o ka.honua iluna ma 'ka h : 6loaiua oha ; a'ua maia'u pu .ae no hoi i na kumu e hikilai.a e hoohikiwawe ia oi hoi kona a me kona mau makemake a pau (oa.. .;lla imiti hahkumu.e'hikiini—-ua hooma?opopo i.na mea elhana.hi, aku hoi Ina hapai ana e halopono.ai —a ua lawelawe paka hoi i na hana. e: hooko ipono ia ai i holo> ai. Na olelo hopnaikola- a ,ko poo. hoohuahua mai; o ka wa i hnla; ua hoohenehehe ia aku e k.a-iholo pono ana o'ka mea ihoopal- . uha ia. i

E like no ha6 me kn hnpni nna i kela a mo keia nno hann koumnha, u'o ku ia mni oo nue nn olelo hoomaoe o Kekahi poe munno ole e hiki ana. Pelu no me ka hnpoi ana i kelu n me keia ono hann ūlii ;'—B nn'nn'. no knkoU i ko hoomoe ia ana o na wnea, te>legnifnpa amo nn alahno mai ttoi o keia imau uu ho(i. Aka, me ia mnu hoom.uoo no'noe, ua hoopna iu ho k'a mahno l}ariri'nbe'ttu o kekahi poe', d hiki wole rio ikn pa'n'nnn. ' 1 : '

0 keio ala.wai no na6 kekahi oiu mau hnna akamoi i heiom'op ia, nka.' un holopoii'o "hae ma ka' Hoomau' in' ann me iln'pnunho ole 'la'; a i ka'mīihina o'NoVomaba e hilii nin'i nna, 'e wehe ia no ke komo nna 'oku o' na moku a 'pau o iieln am> keia' ano. O liela hnnu nae i liopa.i ia, ho hiina nui 'no ia i oi' oe mamua 'o ko kakou o kein'poa'i k'omoKana ke hana, inii' 'e' nopnoo ia' āku ka' welo īno o ka la a me na one honloiiii'oHl mai i ns maka, o Aigupitn' liaio. 1 l'ka" 1848, ia M. Ferdinand ! de Lesaeps, Ka enegiherā Farani akamoii' a kāulona —iu ia noho nnq ma kō lanai o liona holele ma Alexa'nāria, p puhi'ano i kona 'kika ; e nanā nno me kanā oheiiniia i ke kfai d hua'kai'a' na kamelo i iioōnka ia' iiie na waiWai, malun'a o 'na one 'wela o 'lta" puāli j ā iā māha"wa oia i hoohop ai i ke' kahun o kā mea ana i hooholo ppno ni. I ibo lb"oia ia' ia iho, na ka mbltii kela hana i pono oi 1 e oki ia i 'ulawai ma keld piiali i hoohui pu iā- ai na kai elua—ke Koi Ula,' a ino ke' koiwneiialionun.

Mabopfc J o';ka' Koōileal k£t ui kamaili.o pu pna ( mo;ka Moi o; A'gup»ta, ; n ..mo ke, aupuni Tureke no ka ae ia mai i ka pomaikai 0 ka hoompe ana ina ala ld, tla hoala ae la ua o de Lesaeps ike kukulu ana i kekohi hui. I ka 1854, ua hoala ia ke.kahi hui ma ke ku)qnakaohnle o a< un> kapaia, ko " H.ui Hoomoi?'Alawāi o Sufc&n,'' nio'ka puu dnla kuinu hnna. ho 50.000.000.ma ke g'u'lo. me

na mnhele, be $ 100 ( pnkahi no ko mahelo hookahi. O ka polnpiila ne « hoohui no nn maknhiki, hi) kanniwn kumiiiwa no ia. Nd ia meii, uii hoolilo in o M. «io Loh

86ps i iiieik nnnn o hooponopuiio nu lmuu. O kn uuhau no ke Uoino ana o riu moliu o na i lahui a pau loa, o kuliko no ; a i ka wa o pau ai kamanawa i ae ia, aluila, e lioi ua ala- . wui la i ke Aupuni Aigupita. 1 Nn na tausani makahiki eluai hala aku nei, b ka makeni'ake nui o na moi kane a me na moi wahine, o ke komo ana o ua mou waila e liui keliuhi uje a e Inwe hoi i kahi o na huakai 'kamelo e )ā,we ian'a i na waiwai mai kekahi kapaluii a i Uekahi. 1 na la o na moi Paruo o ka lakou mau hana nui Ua, ka Uooupo ana ia mea e hiki ai ; a ua olelo ia, uii hapai ha'pa ia ao no ko kukulu ia ana, u emi pu wale iho r.o, Ke kumu oka hiki ole, uolo i maopopo pono, malia paha, lio ka nele i ko " kakai" ole, a me tia akamai -loea noonoo kanaka, o hikj ai ke hapai a hooinoe me ke kupono. 1 na ho'opuipui ana o Napolioo» Bouapati a hoohuiamu ana hoi i kona mau puali koa ma Aigupitn, hulLmai la iiia a olelo mai la oia i konu poe cneginera, "e pono c hoomoe ia i alawni ma keia puali. Pone o»ai Li lakou ia ia, " aolo e hiki. He iwokolua kopuui ka oi ue o ke kiekio o lio Kai Dla mamua ae o ko Kaiwaenahonua ; o ikuika loa auanei ke knhe una a ka wai moi kekahi aoao a i kekahi, a aole e hiki pono ke moku i ka holo ana moi ke kai haahau i ke kai kiekie. O keia hana, ua konio pu inai ni o Louis Napoliona ma ka hoohui pu anu mai, oiai, oia ka mea hni oi a koua mukuakane kaulana. Mahope iho o na makuhiki elua o ka kaukau ana, ka hooinaka iho la no ia o kn hana ana. Na ka Moi o Aig-upita i hoolako mai i na lima hana no ua o Lesseps, he iwakalua tausani ka nui o na kauwa liuapaa ha- | na wale no, ho poe paahana maikai n ikaika. Aole nao i loihi, hoouna mai la mai kela n ae keia aupuni mai Europn, he inau palapala e papa ana i ka hookuuwa kuapa loa ia o ka pee e hunu ana ma ua alawai la, ine lia hoakaka pu ia mai oia mau ano hookauwa ana, ua kue nui ia i na munno aloha kanaka 0 na lahui nuauao ; a ua koi pu mai no hoi ia mau aupuni, e hoopau i>t ia muu hana kupono ole i> ka hookauwu kuupaa anu i ka hoa kanaku. Ua hoomau in no nao ka hana aoa, a aneane paha e hala ka maknhiki, ua hoomuu mai na poo kalaunu o Europa i ku hoounu ana mai i na palupula e kue ana ; a ua.kono lia ua Moi nei o Aigupita, e hooliu.u i na k'au- ! wa, ka poe paahana ma ua alawai la. O keia, ke kuia nui, o ka hoomaka una. Aka, aohe noe mea nana i hookuemi hope niai iko Lesseps mau hapui ana. ]Ja hoolimalima aku no oia i ua poe kauwa la, me nu wahi uku. Na ua poe la no i kukulu iua alawai nei. Oku loa oua alawai.nei, he kanaiwa kumamaiwu me akahi hapaumi mile, ka avarilca o ke akea, he hookahi haueii kanoiwa Uumamaknhi ka'puai, ka hohonu, he iwakalua kumamaono knpuai— aua hiki kupono 1 ka Hihina Nui, ka moku nui loa o ke no nei, ke komo maloko. olailn. . Na lilo o ko hapai ana i keia hana nui, pehei no ia. taai ka hoomaka ia ana.'ahiki mai i ka malnma o Mei, 1868, ua oi ae mamuo o $ £7,000,000 ; a o kona lilo pau loa, a hiki i ka la e wehe ia ai, o hiki ak.u aua.i kē $80,000,000. Na aoao o ke .ir) nvyai, ua paku ia me na pohaku nui, i hana. a no loko 'mai o ke one o ka waoakua, a ua paakiki me 'ho pohuku garanite la ; ua hanaīa uā mau p.ohaku !a. e like me ka hana ia'pna o na pohaku hookuniu q ke kulnnakauhale o Turo, a e like me ka 01 aiia aku o na makahi.ki oke ,kahiko o ua mnu pohaku, pela np e oi loa aku ai o ka paa kupono loa ; aole e hiki i k'a' wai ke hoopulupalu. '• Ma ke ana hou ia ana mai nei, ua ike ia [ aole i like me ka mea i olelo kaliiko ia, he i|vakulua kapuai ko kiekie o ke Kai Ula momua ae o ke Kaiwaenehonua, aka, ho umikuma inaha inihu: wale 00. • > Pa olelo ia, o ka la 1 t)o o Okntoba ka, monawa o ia ai.o ua A'awai nei, aia.i, a hik,i ia fniiD»wa, e hohpnu, a o paa pono l.oa 'ai ua ?ijawai uoi. Aka, na ka mapao, wfllu no o ka Moi o Ajgupito, ka munao an? e.hoopanee.aku a,,hil;i i ka lu 17. o Novemabn. E Ji|o ana. paha ka ,wehe ;a aua p. ua ,alawai. nei i hana hunohuno launa 010 i t i luin;iiu ina na mnkaJ|iki Jie loibi wa|q. >( Nu kn m.ea, e pau ae ana jl/ijla DB;poo : Itolauqu o, Eiiropu, a i oie ia o ko lukou.mau Luna pohu a pela hoi me na'lii mai, Aaia,,Afcrika, Kina u mni lupunamui. . No ,ka hiki ana mai oia poe, ko huomukaukau ia la na mea kupono e hookipa ai ia Inkou. , O Uu moku a pau e la'we ana i na ohua ma ko ike ana i kn weho in ana, aolo e uk.u no ke duto oke olawai. Ao na moku a pau e komo ana, be mea pono ,ke hiki ae ma ke Awn Sai(J.i ka la 16 o Novedaba, a ma ka la 17 o komo ai, a e noliu ana ipn ka la 18 j ke kulanakauhale o Isatnailn, a malaila manoo ai ka Moi o Aigupita, e haawi iahaair na nui ; a i ka la 19, e hiki ai i ke Koi Uln. Kn weho ana ia o kekahi hnnn nui i hppniia, I a pua kupono ; a.o ke nha aku Ja «uanei koe?