Ke Au Okoa, Volume V, Number 21, 9 September 1869 — He mau moolelo pokopoko. [ARTICLE]

He mau moolelo pokopoko.

Eia malulo iho nei e loua ai kekahi mau moololo pokopoko e ao mai ai in kakou, a e hoonanea ai no hoi i ko makou poe heluhelu : Ka POMAIKAI 0 NANO.ONOO KANAKA. — I keia mau inakahiki pokole i haln aku nei, aia ma kekahi o na wahi.kapili moku o Pilidalepia, kahi i hana ai o kokahi kanaka paahana kamana moku, nona ka inoa o John L. Knoullon. O kona ano maikai nae i muhalo ia ; oiai, ua lilo nui ka manawa hooluolu o kekahi poe o iakou e paahana pu ai maloko o na halo bnba, a inu iama paha ; aka t o keia kannkō, ua hoolilo oia ia mau manawa noho wale ma ka imi ana i kekahi mau hana akainai, e pili ana i ka hoohikiwawo ana i na aoo hana lima.

Ua loaa i kekahi o kona it»au hoa paahauu kokahi ilio ; a ua hoolilo oi» oono mahina ma ke ao ana i ua ilio nt.i e hulahula me kona inau wawae hope. Ua hoolilo hoi o Knoulton i kona manawa ma ka imi aon i ka mea e hihi ai ke oki laumania i ka papa. I un leanaki! mua la hoi e ao ana i kana ilio e hiki ai ko hulahula, ua loa hoi i u« Knoulton nei kekahi pahiolo o hiki ai i ko kanaka hookahi ke hana i na hora elua i ka hana a ha kanaka ho umikumamalua, ke hana i ka la hookahi. Oia pahiolo, ko hana ia nei ma na wahi kapili moku a pau.

U» lioomau no o JCnoulton rao ka molowo ole i ku hana ana i kana mau nlea akamai Aole ona hoolilo wale i kona mau manawa me na hana lealea o kela ano keia ano; ahe manuwa pokole mahope iho, ua loaa ia ia kekahi mea e hoopoepoe pono maikai loa i kela ame keiu ano mc? poopoe. Ua kuai oin i ke aua o ua mea nei ana, a ua lnaa mai ka puu d;ila mahuahua e kupono ai ia ia ke lilo i kanaka waiwai. Ua lilo un mea la ann i hana ai, uo ka hoomuemae ana a poopoe e kupono i na poka pu oke Aupuni. Ika puka anu moi oka poka mai ke ana mai i hooheehee ia ai, ua pilipili kekahi mau kulu hno niawnho, a na ka mea ana i imi ai, e hopoepne loa ao, a poepoe po« no loa ; a he hnua lohi n luhi no hoi ka hoomoemae ona ia mea. Aka, na kara men i imi ai, iloko o kn «a emoolo loa e hana ae a poepoe ine ka maikai a ine ka pahoe o ka ili hualala owaho. Na kn poinaikai no hoi o ka noonoo o keia kanaka uh,auha ole i kona manawa, i imi a b loua kekahi mea e pao a e wili ai iloko o kekahi mau mea paakiki loa ; a ua hoao ia imua o kokahi poe kannk.a akamai, a ua ike ahc kupono maoli. He hiki i«a wili nei ana i hana ai, ke pao iho, he iwakaluakumalua iniha i ka hora hookaiii iioko o kekahii pohaku paakiki loa, rao ke kau iho ekolu, han,eri paona ke kaumaha maluna o ka wili. I ka wa i hoike ia ai o uti wili akamai la ana i hana "ai, e ku ana kekahi keonimana malaila, a haawi >nai la oia he umi tausani dala ia manawa no e lawe ia ua hana akamai nei i Euri>pa,; 9 oka hoi ona pomaikai a pau loa e loaa mai anii, kona ia. O keia mea, aole i hooleia, ua ae ia aku no. O ka olelo—ao o keia mea ; o ba poe a pau« imi aoa me ka hooikoika ana, aole no lakou e iieio ana i ka uku ia mai no ka lakou mau hana. Aole no he konaka akamai loft o Knoulton ma kB nana ia aku, aka, ina nae e komo ka manao hana e hiki ana no iloko ona ; e hooikaika no ia, a paa pono loa. Ina, e uhai ana na kanaka a pau i kona meheu, alaila, e* hapai ana na kanaka palaualelo o keia ao, aole no hoi e kaniuhu i ka nele. He no na makuahine.—E noho ana kekahi makuahino opiopio akamai, a kiekie no hoi kona niau noonoo ana ma ke ano noho pono a maikai. Aia iloko oka poni o kona ohana kekahi mSu keiki opiopio. He mea noonoo nui ia ia ka haawi ana aku i ke ano maikai i kana mau keiki ; aka, i kela a me keia manawa, e hana koloho ai kana mnu mea i noonoo ai; a hoopuka aku la no imua 0 kana poe keiki i na leo aaka, a ro'& na huhu kupono ole ana. Mahope iho nae o kona hnhu ana aku a hoopai ana hoi, na komo raai la kona man noonoo mua, a ua hilahila iho la oia no ia mea. No ia mea, hnoholo iho ]a oia i uku heopai nona, ina e loaa ia ia ka manawa e hana hou aku ai pela i kana mau keiki ; alaila, e hoopai no oia ia ia iho e like nue kana i hoopai aku ai i kana man keiki qia kn hookii ana i ka ai. Koia aua pela, e ana ia, ina he mea hiki ia ke hoopau ae ia mau ano hana ino ana. Aole no i linliu wale, a hann hon no oia pela i kana mau keiki. Ninau ae la na keiki ia lakou iho, ina ua mai ko lakou maknahine, no ka paina ole ika. aina awakea. I mal ]a ko lakou makiiahine, " A.ole, ua manao k,o onkou mokuahine, aole e paina i keia awa-. kea." Nolaila, ua pau wale ae la no ia manawa, a hiki mai i ka paina ahiahi, oia ana ūo, aole paina iki o ko lakou makuahine.' Hoomanawanui iho la na keiki, a bu mai la puha kp lakon aloha makua, ninau aku la i oa makuahine nei, i ke kumu o kona ai ole 1 ka paißō ahiahi. Nloaila, manao iho la ko lakou makuahine, he mea pono ke hai pololei akn i kaha mau keiki, a i ākn IA fft, "E kmi mau keiki, ua olelo aakā aleu ko onkou makuahino iii oukou i keia auina la. 15 hoomanao ōiikou, he nioa knpouo ole-ke olelo aaka aku i kekahi; i ko oukou wa e hana, hofra ai, ua hooioai alni_ au ia oukou i mea na o.nkon e hoomnnuo ai, ak», nu iko oukou aole o'u makuahipo n(iiiue hoopai mal ia'u, uolaila i hoopai ai au ia'u ilio,"

No keia hoopai nna iho a ko lakou mnkuahine ia ia iho, ua aloha punahule knna mau keiki ia ia. j ua ehaeha no hoi ko lakou makuahine e troopni ann no ia ia iho, a hookii i i ka ai ana i ka oi »o kn olelo uaka ana mai ia lakou. A tnui ia manawa mai, he niea kamahao ka ike ana aku in Inkou, e hoao nui ānu, e hana i na mea kupono e hiki ole ai i ko lakou mnkuhine, ke hoopai iti ia iho ; a he meo man mau ke hoomaka ae kekahi e hana hewa, o hewa, o i aku no aua nei kekahi i kekahi. " Ea hoi, mai -kolohe hoi oe, mamuli anei lioopai ko kakou makuahine ia ia iho L ka ai ole ana i ka al a po keia la. Aole anei keia he rula maikni i na makuahine Hawaii, e uhai ni ? Aole uku aku, i loaa Ttai aj, aohe poho, aohe lilo, aka, he pomaibai nui no ka haoa ke uhai aku me ua manea n keln makuahine maikai. " O OK ANEI KA WAHINE A KK AKUA ?" Maloko o kekahi nupepa o na aina e makou i iko iho ai i kokahi wahi moolelo pokole maikai ; a e hoike ana i ke ano maikai o ka hanai ia nna ; n me ke komo pu ana mai pnlm kekah» o ke aloha mai ka lani mai ; a penei no ia : E hele ana, a e mnkaikai ana hoi kekahi lede tna na alanui o ke kulanakauhale nui o Nu īoka ; ai kokalii la o kona kaapuni ana, hnlawai mai la me ia kekahi wahi kaikamnhine uuku, ua hele wale kona mau maka o nnhonaho, kona lole, ua hele wale a weluwelu pono ole. He la anu ia ;a o haka pono ana na maka o ua kaikamahine nei i ka ipuka aniani, he mau mea ono maloko mai o ke aniKu ilio la ua lede nei me ka noonoo nui aka no ka hnkapono o na maka o ua wahi kaikamahine nei i na mea ono ; a ualu iho la na manao " Ina paha, aole i hanau ia ko u mmi mnkvu. mau mea wniwai alaila, aole e lona in'u l'npa pume'iana kupono e like me ko'u o auhu nei. Ka I kakaumaha wale ka poino'a me ka laau hahau a ka ilihune !"

Aolo oia i hookuulua iho i ka haule ana nkn, a lalau i na liiua lepo o ua wnhi kaikaniahino nei. Huki aku la ia ia iloko o ka hale kuai tuoa ono. Ua manao no lioi ua ledo noi, aole kupono o ka mea ono no ke kaikamahino, aka, o ka popo palaoa ke kupono, e pau ai o kooa pololi. Aka, 1 mea nae o hoopau ia ai o ke ake nui o kahi kaikamahine, kuai aku la ia i ka eoea ono pu kekahi, ka mea ana i makemake ai'. Aole i pau iho la ilaila ka lokomaikai o ua wahine nei, lawe aku la np.ia ia .i kekahi hale lole, a kuai iho la oia i kihoi mehana nopa a me kekahi maa lole okoa e ae. Ika loaa ana o keia mau mea a pau i ua wahi kaikamahine nei, huli ae la ia tne na inaka aloha, aninau i kalede, 0 oe anei ka wahine a ke Akua, ka mea ike mai i ka poe ilihune?" Ke Daimaka Amerika.—E hai ana ka nupepa Commercialo ke kulanakauhale 9 Pitabuga, ma ka mokuaina o Penesilevenia, no na mea e pili ana i kekahi daimana, a penoi no ia : . Ma kekahi apaua 0 ka moknaina 0 -Vcregi. nia, he haneri makahiki i hala ae nei, ua lalau iho kekahi kanaka elemakule i kekahi pohaku rae ba manao e nou aku ikekahi iolo rabita. Eia nae, ua*palila ae la ua pohaka nei i pa ia iho eka la; a manao iho Ia oia e hoihoi i ka hale, i mea paani na kamalii 0 kona oiiau'».

Mahope mai nae, ike iho la fco lakou.kahuna lapau ohana i ua pohaku nei, a mea mai la oia c kuai mai no na dala eono j aole nae he ae mai oua elemakule nei. Mahope mai, e hoio si.a kekahi hoa'loha o ua kanaka nei i Etiropa, a haawiia aku la ua .pohakn nei'e lawe i Europa, e naua ponoia ai o kona ano maoii. I kona hiki ana aku i Ladana, ua lawe akn la ia i kekahi kanWm akamai e nanaia ai. Mahope iho oka nailp pono ana a ua kanaka nei, ua kaliaha loa kona manno i kahi i loaa mai ai. Ninau mai la no hoi i kahi o ua kanaka nei, "nana i lawe aku ba pohaku, i kona wahi i helemai ai, a me kahi oke daimana i looa i,i. Hahai ako la no hoi oia iqa mea a pau, a i mai 1a ua kanaka akamai la, "Ke hai aku nei au i ka pololei maoli, aole e hiki ia Amerika holookoa, ke kuai i keia pohaku."

Mahope iho, ia ia no iloko o Ladaha, lawe aku la oia e hoike akn i kekahi ludaio 'waiwm'i a hai mai la ua ludaio la, aole e pono ia ia foe hele hou ma ke alanui mo ua pohaku la, ke ole e hele pu meiakekahi maukanaka nana e malama pono i kona 61a, o' pawa ia auanei oia. Ka hoi koke mai la nb ia oua haole nei i Amenka, a hoīhōi aka lai kamea nana ua ua pohaku kumukiai nui la. •

Mahope mai oia mana.wa, ua haawi kekahi P oe o Mai-ilani, he niau aino ame na kouwa kuapan; f hiki aku ka hnina ola man mea i' ka $100,000}' ika, iia hoole mai no ua elemakuTe noi iWe kuiii' ana ia mea. Da make iho ua elemakule n'ei, a waiho iho la nc. ya pohaku nei iloko'o ka ohona lio kekahi mau hanauna ; a mahope rnai nei, wahi a ka moolelo e hai ana, ua lilo mai ia Kauka Doughefty ( o mokuaiim o Foneselevania, a o kana mau keiki ka hooilina kupono'ma ke kaaawai.

Ua oleloia, o na daimana nei, no ka papa helu akahi no ia, a o kona kaumaha, hē 450

narata ; a ua oi ae ia mamua o kfj daimaiia* aka Rajdli o Mal,ar.a, he 3G7 carata. ĪJa hoounaia ko ua pohaku daimnna nei o nana ia o na kannka akamai; o o olelo ana kekahi na lakou i lioopuka niai i keia moolelo; uo puana ia, ua oi o Amoi-ika mii ua d«imana la, oia kn pohaku daimana nui loa o ko ao