Ke Au Okoa, Volume V, Number 24, 30 September 1869 — NO FERIDUNA, KA MEA I KAPAIA KA PUUWAI LIONA. HE KAAO-MOOLELO NO PERESIA KAHIKO. Mai ka Weekly Novellelle o Bosetona mai. [ARTICLE]

NO FERIDUNA, KA MEA I KAPAIA KA PUUWAI LIONA. HE KAAO-MOOLELO NO PERESIA KAHIKO.

Mai ka Weekly Novellelle o Bosetona mai.

MOK U N A 111. Pane ako la ke Kiaaina, " I kekahi wā, pela io no, a i aole pela. Ako, ke kauoha aku nei an ia oe, moi hoohuli ia kou mau manao ma ia mau mea i keia wa, e imi mua tiku oe i ke ano maoli o ka noho'na : konaka, a ke paa pono ia ia oe, alaila, ohele aku no oe e hnli i kokoolua nou no keia ola ana," 0 ko Feridnoa hoolohe pono ana ia Rusatema, koua moa nana i hanai iokomaikai, ua ikeia no ia mau mea e kana honai ; a ia iu i ike pono iho ai no kona nee ana imua ma ke ano naauao, ua huli ae no hoi konamou hoomaikai nui ana u pau loa i ke Kiaaina, leonu mea nana i hoopakele. Aole mea nana i hoonankiuki mai ia ia, a aohe no hoi i loau ia ia ka maoawa e hoike nni aku ai oia i koua mau | huhu enaena anu, e ikeia mai ai la e hai i kaI ua mea e hana oi. ona mea wale no i pu-a mai, oia «o hoi ka maikai u me ka waipahe o ka hoopuka ana mai i kona ma% manao ; a ma kona ao a me ka hoomaamaaia ano i na , mea kftua, ua hoike mai no iu i kona ano elen [ rme ke ano ikaika kupono iki no. Aka, ao-

' le uae he mea i ike i ka ikaika launa ole o | kona mau aa koko a mo ua olona o na lala o 1 kona kiuo.

! 0 konn maa rumi ponoi i hookanwaleia ai ' nona maloko o ka halealii o ke Kianina, he | eono kolakou heluna, a'ua kuluilu pu ia no hoi he mahinaoi, ai wahi nona e walea ai. Mai keia mau rumi aku i hooknawuleia nona, he hiki no ia ia ke hele aku ma na wahi a pau owaho aku, ina oia e makemake ana, ak«, aole nae hoi ona manao e hana peU», o lilo anei oii i mea hoinoino i ka manao maikai o kona mea nana i hanai. Ua hoolohe no oia i kana mau olelo pela, a o kepale ana ae hoi ia leo loaa a ka hauai aloha i malama maikai ai, he meaj£Aumaha nui no ia i kona manao. k pomaikai wale ka aina honua, iua e lehulehu ana na keiki hoolohe i ko lakou mau makua, a kahu hanaf paha, e like me " Feriduaa, ka Puuwpi Liona !"

Ua maluhia ka malamaia anao ua o» Feriduna, aohe mau mēa o āe i ike ia ia, koe wale no nae lsa pue i hahaiia aku nei ma na mokuna i aui ae. Ua akamai oia mis- na mea palapala a me nn mea kaua, u ua kupono oia iloko o kona m_au la opiopio, e noho poo maluna o kekahi lahui nii. Aohe mea p ao i koe, na lawa ha mea eao a pau. Hookahi nae mea i koe, o ka lawe ana o ua Kiaaina nei, e hoike i kana hanaiimua o ke akea, a imua no hoi o ka Moi nui o Pereaia Kahiko. I kekahi kakahiaka ae, ua hoaahu iho kona makuakape ia Feriduna me na lole maikai lo'a e alohilohi ai i ka ike a kanaka a me ko-

on makuakanepu ; ea laweia aku laoiaike aloalii o ka Moi. Ma ke alanui a lana e holo aku ai mb ko l'aua mau ukali, da lilo oia i mea haohao nui loa ia ; a i kela a me keia manawa, ua kaohi mai laua i ko laua mau lio o ku īki iho, no ka piha loa o na alanui i ka poe makaikai i kona nani oi kelakela a me ke ano kilakila o kona kau ana maluna o ka lio. I ae la kekahi o keia poe makaikni, " He mea oiaio po, lie keiki kela na keknhi Moi mii o kekahi mau nupuni e aku, a ke Kianina i liiwe maf ai i ko kakou nei kulanakauhale alii." " Aole pela," walii hoi a kekahi mea makaikni, " He Moi niaoli no pnha kela no kokahi aupuni nuf loft ; o nana ako paha i ka hanohano o k/ina'holo ana mnliina o ka ]Jo, a ine kc*kiTakiTa o ko knu ana o kona poo iluna. Aole e hiki ana i kekahi mea, ke haniie like pn ,ne kela, ina aole ia i noho nlii malnna o kekahi lahui nui, f oi ao mamua 'o ko kakn»." . ' • No ia mahalo hookahi no hoi, pnpo mai la kekahi meo hou akii, " TJa pau onknu a pnu loa i ka howa ma kn oukou mau mea e 01010 noi. Aole kela ho moa e ae, o ke ke;ki ponoi no kela a Rnsaiema, no ka moa, 'ua ;oho an inehinei, he k6ii<i kekahi ana, na huna oi \ me ,ka hoike ole-ae i koia mou'makahiki 'ho iwa)calniiktiinakahi.' > Na ka nune ana nku ma o a maanei o na olelo a keia kanakn hope i hoopultā aku ai, ua haka iono loa aku 1a na makn o ka lehulehu malqna ona ; a olowaln like ne ,la na huro ana a ka hauoli no ka ike ana i keia mea kamaliao, a ano e i ko lakou mau kiionohi—a wa hele aku 1a ke kukui ana oia.mau nwa a'pa ma kela a me keia pipa alanni o, ke kulanakaehale alil o Peresia, a momoko liko mdi la no hol ka poe i koe aku iloko, o na hale ma na alanui, e ike i ko kumu o keia Jj*noli nni.; na wahino ni walo no hoi o na hiohipna, aole 0 hiki ia lakou ke kipu akn maloko o ko lakou mau hale—o lakou pu kekahf i kiei' mai ma na puka aniam'. Iloko o keia uluaoa ana o na leo huro, ike iho la o Penduna, oia noko kumn o.keia mau haaoll ona a pau loa, nolaila, wohe ae la. i kona papale, a knnou mai la Imna o ke nkea. Al'aila, holo mai 1a oia imua a ma kn aono 6 kona maknnkano, noi aku la oia ia ia, o haawi mai i kona oko Ink • a haawi mai Ift hō hoi kona luoiii mo ka hoopuka ole mai

i kokuhi uiiiuu ; u i kiv loou unu inai o koiu, 'konu wolīo ao lu 110 iu i ku upim, u ]u holeloi ukn lu ilunu o na kunuku i na npauu g'nla ina o No ku mou, ua lieluhoiu oiu niu nu buko, pola iho la ku hanu unu o nu alii opio lokomuikui. Ma keiu huna anu, ua kupinai hou iu mui la na leo hauoli o ko anaina lehulehu ; a he mea hauoli uo hoi io i ke Kiaainu, i ka hoonani ia mai o kana keiki pela. K

Mahope iho o keia mau hoopuka hauoli ana o na'kanaka, holo aku la lakou a hiki i ka halealii : a hoikeike ia. oku la oia imua o ka Moi. Ua oo mua ia mai oia ike ano oka hiki ana a'iu imna i k*\ Moi a me ka hoomaikai una oku ; a ia ia i hiki aku ai imoa o ku Moi, pepelu iho la kona mau kuli, a kunou aku la kona poo.

0 ka inoa oua Moi nei, o Soharaba. Ua ano aui ae i ke awukea o koua mau !a, a ma na alu o kona lae i holke mai i na hana o ko* nu mau la kanoka ui. Uu iiolio Kenela ikaiku oia malalo o Kei Kosoroo, ku Moi uiamua aku ona. Mahope iho o kekahi kaua kipi i make oi ua Moi mua nei me ka mai pupnle. He pule mahope iho o kona make ana, ua hooalii oe o Sobara'ia ia iu iho malunu o ka luhui ame ke aupuni Peresia. Ua kokua nni ka poe koa iu in, no l'onu olelo muu mai ia lakou, e haawi inai ana oiu iu lakou i ka hauohano nui, a oiui hoi, ua make keiki ole ka Moi mua, nolaila, uu noho pn wule aku no iia kanaka malnlo o kona noho alii ana. »

0 ua mea u pau e pili ana i ua Moi Soharaba nei, ua hai mna ia uku iu Feriduna e kona makuakane, a iko iho la ia i ku Mui e ku mai nei imua ona, aolo ia he Moi oiaio maoli—a aole hoi iu e ku akn "anu imua o ke alo ponoi o ka luna kupono o ka lahui. Aka, ia Ecfriduna i haku pono aku ",i malunu o na helehelenu o ka Moi, uu kanmahu kona manao no ka ike ana aku, he mau hiohiona ia i kuluma mua i ,v>. hana hewa, a he ekaeka no hoi loko o kona naau. Ako, ika ike ana niai no o ua Moi nei ia Feriduna, a ua hoohauoli ia koua naau i ka ike aua mai ia ia, me ka hoopuka ana mai i na Imaolelo mahulo nui ia ia ; a ua hoomaikai pu mai no hoi oia ia Rusatema, kona Kiaaina, no ka hanai ana anui i ua keiki nei.

I ka mākaikni kupouo ana mai a ua Moi nei i ua o Feriduna mai luna a lalo, hoopuka mai la oia, " Ma kuu poo alii, he mea kupouo oe ke noho ma ko makou nei aloalii i ua manawa a pau loa. Na kekahi o kuu mau alihikaua akamai loa, e hoomaamaa ia oe ma na mea kaua, a i ka wa kupouo o huolea ia mai ai kou mau aakoko, a e ikaika kupono ai hoi oe no ka oihana hoouka kuua. Pehea kou manao i ka noho ana ma ko makou nei aloalii ?

Paue akn la no hoi o Fcriduna, "No keia munawa, he mea kupono no io'n ko uoho me kuu makuakane mo kona haloalii."

" Aia no ia i kou manao ana he kupono," wohi aka Moi. " Aka, ko'u makemake nui o ka ike pinepine ia mai o kou mauhelehelena ma ko makou doī aloalii."

Mahope iho o kekahi mau kamailio ana no kekahi mau mea e ae, haalele aku ia laua i ka Moi, a hoi aku la laua i ko laua halealii pōnoi iho. I ke kuu ana ihoo ka nae, hoopuka aku lii ua o Feriduna i kona inanao maoli no ka Moi i kooa makuakane. Kue aku la kona makuakane i keia manao anaona. "No ba inea," wahi ana, ",0 Soharaba ko knkou Moi, a ma ia auo ona e mahalo aku ia ia ma na mea a pau. He hoa'loha nui oia no'u, a aole au e haawi i kekahi hapalua o kuu waiwai no ka hoehaeha ana aku i kona mau manao. He kanaka haawi no oia i kona hoopai ino, a ina oia e loho aku i kau mau olelo ino ana, nlaila, o pepehi no oia ia oe a niake." " Pepehi ia'u a make, no ka'u hoopuka wnle ana ne nei uo I" wahi a Feridiina me ke ano kahaha. " Pela io no hoi paha," wahi a Rusatema. " Aka," wahi a Fori(luna, " E kne mai no anoi kona poe kanaka ?" " A ! <• kuu keiki," wahi a ke Kiaaino, " Oia ka InhuikuouU.'o liana Inkou ma nn moa ana o kauoha akn ai. 0 kona makemake, oia no ko kanawai." Noonoo iho la o Feriduna no kekahi mou njinute, a hoopuka hou mni la oia i konainanao, " B maluma no au ia'u iho, e liko me ka mea hiki ia'u ;'nlta, ina e kun moi ka lima kue o ka Moi ia'u, aole au e waiho aku anaia ia, aka, o pepehl no ou ia ia a make loa, e like me a'u o ola nei." Aole e hiki i ke Kiaaina kp hoopuka olelo hou mai, qc) ka mea, ua iko iho oia, ua uhi ia oia e na manao kupono, a ho mea makqhewa ka aku mo ia. "Kekahi kufnu no hoi o hiki ole ai ia ia ke olelo hou uku',.uo ka mea, oia pu kekahi ia,Sobarat)£ e r noho ana ma ke ano Moi, a oia k.ē kumu i hophopohpno īa mai ai pja ma ka noho Kiaaina no ke kulnkfikauhale o Pcresepoli. Ia laua nae i hoojiiki rpai ai i ko Uuahaloalii, loaa iho la ia laua kekahi kanaka elemakule e noho ana ma ke anuu o ko laua rnmi hookipa nui. Oiui nae, "ua hoohoihoi ia mai ka manao o ke Kiaaina, nokona ike ana i na heleh6lena kahiko o ua elemukule nei, ua kūlou h6staßikni mai la no hoi o Feiiduna ia ia. Ma (ea lieleholena o ua kunaka elemnkulo nei, mo hē m'ea la he kunahiku ka nui o kona mttti makahiki ; o kona lauoho u mo kona umiumi, ua ]oloa a keokoo, mo he huu 1a 0 Heroihona. 0 kona 1010, ho velevetu uliuli mai lūna a lalo, in. ua hoopnuia ae ma kohn puliaka tno kekahi knho! si)iku ulaiiln, 1 ulanaia mo ke g(ilo, a i kinohinohila mo na huaololo ano o. N!nttii akn |a ke Kiaaiua i ua kanaka ele;makulē nel, " A 1 Owai koi» o'noho noi ma

ko inukoii huloalii ? " A puno inai lu uu oleuiukulo nei, " 0 ko'u inoa, o Kobadi." Pulwa iho lu ka nianuo o ke Klaaino, a i uku 10, " 0 Kwbadu ko Kilokilo akamai o Arabi'a." " Ao, inamuu no Arabia, a i keia wa no Peresia nei." Ua hookahaha l_a no hoi na manao o ke Kiaaino a me ko kana'keiki. 0 Riisatom<i, he wahi ano makau iioe konu, no konu akatnai i ke kilokilo ; a o Feriduna hoi, ua hauoli o.ia no koua ike paka ana ia ia ; ua lohe, aua heluhelu wale uo oia nona. Ua heluhelu oia no ke akamai % o ua kanaka eleinakule nei i ka nana una i ke ano o na onli o ka lani a me ka wehewehe ana mai i kek«ti mau mea kupaianaha, ma ke ano o ca hoku a me nu ao kau opua ; a he hiki ia ia ko hai e i na mea a pau, mumna ae o ko lakou hookoia anu mni. Aua haiia mai no hoi oiu e kekuhi o kana mau kumu, no kona akamai ma na mea ike palnpala a pau, n.i no kanawai o ka pono a ine ku hewu. No keia uian mea a pau 100 i haka pono loa aku ai o Fcnduua ia ia me ke ano hoomuikai aku i ua elemukule nei. Muhope iho o ka nana pono.aua p.iai o ua elemukulo noi i ua keiki uei u me ke Kiaaino, ninau oku lu oia ia ia, 11 0 oe anei ke Kiaaina Rusatemu ? " " Ae, owau no," wahi a ke Kiaaiuu.

" A o keiu koiki opiopio—Owai ia ? " wahi hou u ka ninau a ua elemakule noi ; a hni mai la uo hoi ua Kiaaina nei, '' He keiki oia Hooliuuliualau hou mai la no ua elemukule uei, 11 He keiki unei oia na kou io ame kou koko p' noi ? " Muhope iho o> ke kunalua hou Bna a ua Kiaaiaiua nei, pane mai la oia, " Pela ka'u nana ona aku ia ia a me ka'u hanai ana hoi." Pane hou mai la ko Kilokilo me ke ano kuoo, " Aole o'u manao nui ma kou nana ana aku iu ia, uka, he meu pono i kela mea keia meu ke ike iiio i ke keiki ponoi muoli a konu puhaka. Pela annnei keia keiki n. u? " " Heaha ke kuinu o kou niuau ana mai pelii'? " wahi o ke Kiaaina. "No ku mea," wahi a ke Kilokilo, "He makemake au e ike, ina e nianoo una oe e hoopunipnni mai ia'u. Aka, e hoopan ia manao. Aka, aole o'u makemake e hoahewa aku io oe no kou kapa nna ioia nau ponoi ; a oiai nae, aohe mea e ae i hunaia mai a'u aku. Ua ike au ina mea a pau loa. ona mea a pau au i ike ai no keia keiki, ua pau no i ka ike ia e a'u ma ko'u mau mea ike. Aka hoi, i hele mai nei au e ike i ke keiki ponoi, a o hui aku hoi au ia ia i kekahi mea nana e hoopomaikai nui mai ia ia." " Alaila," wohi a Feriduua, mekahoopiha ia o kono mau maku i ka hauoli, " Ke noi aku nei au ia oe, ® hele koke mai oe i keia iuanawa ma kuu mau rumi, no ka meo, he hauoli nni ke loua ana ia'u ma ke kamailio pu ana me kekahi mea naauao loa e like me oe." Ninan mai la ke kanaka kilokilo, " A he mauao nni anei kou e ao i ka'u mau ike akamai ?'' Hoole ako la no hoi ua o Feriduna, aole ona makemake e ao i na mea e hiki ole ana i ua kilokilo la ke ao mai. (Jiolt i pau.)