Ke Au Okoa, Volume V, Number 25, 7 October 1869 — Untitled [ARTICLE]

0 ktskuhi kxjia o na hana nui i kau: ia )nuluua o mnkou, o ka hoakaka 'aku a ine ka hooikaika ana oiiolt> pOūo.na lianu imi k.aa' iwaena o kakon, a iua ūiakou e ike a e lohie no kekahi hana e hoopuka mai ai i na, loaa iwaena o kakoiu & pouo no ia makou ko hoo'laha koke aku i kela mea i lilo ai iamau haua i mea inana.o kaikai ae i keia lahui kauaka, a hiki i ka noho lako a me ke kUouOono, i hauina like iki ai ka noho; ana o na kanaku maoli mo lia malihini e noho ■ nei iwaēna o' kakou. , - T .. Ua hoakaka mua aku .no makou ao kela mea, oia ka mahi pnliīpulu ana, "aole:naei,oiā >rale no, aka, aia kekahi mea a, makou i lioakaka ak« o ke kanu ana i;kela ]aau ; i kapaia he Ramie, a noloko mai olaila.ka lole ma-' uu e liuohau nei.. , , ,• Ma -ko makou kanana like ana,. a. /me ke kaupaona a,ua,,ua inaopopo Joa. ia ;n{akqu. Ekolu o kakouimap kumu waiwai: nui jß ( huki mai ai.i na.loaa t)oko.a<k& poho 6 liailima o ke|a mea keift;mea o kakou, a « .'lilo iauaoei 'ia i mau kumu waiwai kalepa, nui, iTV.a,ena o : kakou » me ha aupuui e no ka »o,le e hiki ke moeuha'uo ia, ,oia hoi kieia mau mea o ke ko, o ka pulupulu, a me ke olona, nolo-; ko mai o ka iaau Ramie. ■' ,Ai :mafko .-makon ipanao, ua.nui uomU& w«hi kupono: ,e ; h.iki ai ke;kanu a ke hooulu i keia mau mea ; aole'.o' na hāple walei tio ka hiki ke hana, aka, o na kanak'a: maolirno hoi kekahi., ■ M» ke'kaowalii ;paha o ko ro#u mokupuni aole e hiki ke hoouliiia •,keia,fmau oiea, aka; e hiki no nae ke loaa.k;ekahi kumu waiwai e< ae no ka poe e noho ana ma i» mau iwahi; a no h<ilfep ho ana ke'hoomau m'a ltahanu,ana me ka malam&.pono no iaa loaa, no ka mea, aohe>wahi,-bcmahema,i n'a kumu loaa ma kela wahiikeia wahiro ko mpkupuni, na wahi hoi a pa« ,ia na kanaka mnoli i noho ai, a in».e h'ooman.aku 'ka liana ana, alaila, o loaa no'ka w.piwai.

. He nai no na kDißq : ,lpaa, r q kakou, oia ka puln, paakai, pia, huln hipa,. ili kao.nnlaui, lemi, \a. ai» ipu ; haole, ipn ala, akaakai, ; ipu.pu>,awala,uwala Kahiki, a,me. iia mea ulu e, ae, a bipi, īli bipi, p,u,aa, naanu, haarooaj a pel* akq. . Aka,p keia 'niaii ku T mu loaa, he maa kumu ' loaa ,hiki,.kekahi k.e hoouna i na ain* e, a o.kekahi Loi he nwu kumu loaahiki no ke lctaa mai ka ppmaikai ma ke kalepaaua maloko iho ; .nei oka^ou^a] 0 keii maa kumu loaa. iu» .hiki ke. hanina, hoouluia, hanai ia ; m» kela wahi keia wahi e kupono ana, a ua maopopo no hoi aole wahi | 1 nele i keia mau mea ke noonoo pono a hai na maoli'ke kauaka, no ka ma kahi e hiki ke h'an» i paakai, e pono i ko laila poe ke hooikaika malaila, loaa ai, ka pulu. a pela no hoi ka pia.ame ka hanai holoholona a me i» mea aku ia mea aku, a nolaila, ma kahi e hiki ole ai ke. ko, ka pu- j lupulo{ ■ <ne ke olona lole mauu, alaila, aia no kekahi kuma loaa e-hiki ai nialaiU, a ina :e noonoo maoli ihoikakon, a e hilohila hoi i ko kakou noho heinahema i.waeua o na maliihiai e noho noi, a e hook.uonoono maoli i loaa ka Home oluolu maikai, ,a i olpolu ka noho ana me ka ohana, u i hikike hoolakoia ma kela mea keia mea, alaila,, hookahi wale no alanni a kakou e hiki al kc kaoo mai i tia loaa a ho-o iloko o ka pakeke, oia hoi ka hooiknikn Alia mn kn hnnn, n hnonlll ana i ko kakou mau kumu loaa me ka hooikaika ana e holo imuy.

O ke ko a mc ka thahiko aua, ua īko iu uu mahualiua )oa ia kumu loaa o kukou i mapawo, a ke hoounaia nei inai o kakou aku he mau miliona'paona fcp paa ī kola tnak«ihir .• ki keia mākahiki ; aka, ua hoakaka niua uku no makou i ke ano kuanui loa o kona hana aoa, a he aueane hiki 010 loa.no i-na kanaka maoli ko hapai ia hana, no ka ololp maoli no. o ke kai o ua lilo e hiki ai ke hana, aka, mu. kekahi mau v/ahi nae. ua hiki no i na kanuka maoli ke kanu i ke ko, a kuai aku i fca liiea wili e liko me ko La.haina. 0 ke olona lole mauu noloko mai o ka laau Ramie, he kuinu waiwai maikai loa keia, a ua hoakuka aku no hoi makou niamua i ke ano o keia l.aau, a me ko ano o kc kauu ana a !hc ke kahi ana a loaa mai ke oloua, a ua hoakaka pu aku uo hoi makou i ka loaa oia mea, uo ka uuku o ka mea o jjoolaha aku ai, oia wale no ka pilikia i keia manawa, a iua e mahuahua ke kumu hoolaha, alailu, o lilo ana ia ma keia hope aku i kumn wai- . wai kupono kanaka maoli., No ka mea, ua kupouo loa keia laau i na kanaka maoli ke hoolaha, a haua i kumu waiwai, no ka mea, ua like kona uuo a me kona ulu ;ui;v mo ka wauko, a nolaila ma na wahi a pau i kupono ko kiuiuia ka wauke, ua kupono loa i koia laau. ua hiki ko kanuia ina na awaawa a pau o Hilo a mo Hamakua i Hawaii, a mauka o na Kona, a ma Maui, a ma na Koolau o Molokai, a ma na .mokupuui uo a pau, a e loaa ana no hoi uo ka el<u hookahi i ka maleahiki, i hookuhi lianeri dala u keu nku ma ka hookaawalo ana o na lilo, a me ka lohi nui ole o ka hana ana, a e hiki no hoi ko kanu mai ka eka hookahi a malniahua aku, a ua maopopo nni ko makou manao, he kumi) waiwni oiaio kei», ahe mi'aekokua mai ai i ka poe e mikiala ana e loaa ke kuonoono 0 ka noho aua. , r oka mahi ana hoi ame ke kanu/ona ika 'pulupulu Si Ailana, oia ka makou i/oianao ai e hoolaha hou i ko makou mauao e pili aua no ia kumu waiwai, a nolaila ko maken hookomo aua ma ke .poo i na olelo pili ia mea me ka haalele ole nae i ka hoakaka ana no kekahi mau kuinu loaa e ae o kakou, a.O ke/knmu o ko makou hapai liou una e olelo }iou no na mea e pili auu i lia ' pulv)pulu ,Si Ailana, oia no ka.pai ia ana m'ai o. ko makou manao ma ko makou ike ana ma,loko o mpepa i paiiq ma Lailana 1 ka,Ja ( 2 ibo uei o Augate o kei'a makaliiki, oia hoi ka nupepa .i pili no kalepa ana ma Bevitania *' Morgans' British Trade Journal'' a aia maloko oia pepa i ,hoakakaia ke ano o ke kuai ana o .na mea a pau ma Ber|tania maloko o ka makahiki i hala, a hiki i ka malama iho nei o lulai. t Malpkp 9 keia nnpepa, Hke iho ai makou i ka piiana.a me ka nuf kumukuai o ka pulupulu .St Ailanaii malarla i ka i. iaala iho nei, no ka mea, ua'olelo-: ia,..ja£ j,a #,e, mai na mokupuni o 'Flji' 109,160 paona pulupulu a o,ke kumukuai,oiB mau paema i olelow $154,?T5 I ! Nui maoii loaa, ane like.me ,sf,4l no ,ka' paona,a ua loaa i.kekahi haole « noho ana ma ia ; mokupuni q;JDr. Bi;ower ka inoa i 94 fcen^ta.n f o I<^.pa,o^^ r kana „mau r pulupulu'i ' iiQoili'(f aku ( ma ka malama o Feberuari ame Maraki 1868.. m '' ' Ma ka īpakaikai iloko o keia nupepa,. ua ;ike, : \si,.o.]ie kuniukuai p keia puiupulu, mpi ke 4(? a hiki i.ke dai,a no ka pao-' ha,c like t irfq.ic£^ ,maikjii, ; a no keia mau inea,' ' ua.hooh^iiol^a^mai, makou ,me, ka manao e aku i ka.n,ianao o ka'poee mahj ana i k.% a he mea hoi na la;kou;e hpoikaikp'i'. i ke kanujma, aka, o kumukuai nae,. i*a! kupono no ia ka poe p (hiki ke kalepa lpa aku a hiki i.keia ,mau aiua, a ,ia ; kako.U ( e mau' . mea no i ( a e hoplana ai i ka manao o "ka poe e euahiai ana., O ka pulupuiu Sj Ailana hoi, 'ua kup6no loa ke kanuia, a ke' hoouliiia ma' ko ki'kou mau moknpuui nei, a ua'ike ia no ka {naikai' 0 ka pulupulu, a fee hoomau' hei hoi o \W"ini 1 ka paipai ana a pie ke kuai aha,' ai?a, li'e kahaha. nei nae makou i ka' lioomalok'a loa'o na kanaka maoli ma'ka imi ana a ine }>ooikaika ana e loiia lta mea e 'kuouoonp' ai ko ■ lakou noho ana. Ke kaulana nei kaleoū i J kk' naauao, pono, haipxilej a:ka, ' ke 'bbiyj>aVat4fia nei nae ma' &a 'haha maikai, aolē no paha h'p' paipai ia o na kahaka e-na'ktimu a lakou ma !kēiaatfo. •' 'u" ' • •••> *»<' . • - •>. "H-4 pae aina.;ai;kanakarb J?iji,, ua. nao paha kiikahi poe i kailaweia ana niai .o k6na alii maluna o ka mōku.manuwa Ameri-' ka o ka Whn'aahi, e Kom6do.a Wiilke» i. ka ; makahiki 1840, aka, ke holo mua nei kela pae aina ma naiiana ,imi loaa, a ; ke holo mua nei hoi o Tahiti i keia manawa—a pehea la kakou ?. , Eia kekalhi kumu e hiki ai ia, kakou ke liapai i na hana irai loaā no kakeu, e hooholo m,ai ana ; kekahi poe hui i mao laina taokualji, ma o kalepo uei. 'a e hikiwawe auanei ka,la-yo ana mai anei aku a Auseteralia, a maiiaila aku ma ke.aiawai o Sneza a hiki i Enelani. Ane ko makou maiiao no hoi,)ie mea knpono o hoolaha 'akn i kekahi; olelo hoolaha a Wini i mea e hoohauoii ai i ka poe mabi,pulupulu, a no ka pili o kona ano pui f i ka .6, ka lehulehu, a me ke kupono hoi iika- mako.u tnea e oVe,lq. ; i}ei i koia manawa, nolailai ma ka lokomuikai oJ, H. Kāawnhi JĒsq,'oa haawi mai oia | ke kopp o kā olelo hoolah'a a Wini o keia $ule iho nei, a ke pai nei makou malalo noi, a ke nonoi aku nel makou i ko makou poo iunkttr -mnka b hnammi akn ma keia hg»a imi lona a kuonoono hoi—a eia malalo keia olelo hoo-" laha ;

Auheu ookou o na kaniika mahi Pulupulu 1 He.walii manap Uo'u no e hoolotve mai. Np.kn nui o ko oukou luhi iloho o keia, p ka. makahiki inua o ko oukou hoao uua o amhi Pulupnlu, a uo Ka haule ole tp.ai nolaila. ke ae aei au c uku "Hu ia oukou ma keia hopo uku i na keneta EiiiKu (7) no ka puona hookahi o ka Pulupulu Si Ailana a oukou e koouna mai ai ia'u—ke inau kai loa, a lepp ple njte. Ake ae hou nei au o ul<u al<u no.ka laweia aiia mai o na eke Pulu pnlu a oukou maluna o na moku a hiki ma Honolulu 'ne'i, oiā" hoi he akahi hapa (J) kenet» ka uku moku no ka puona hookaln ke : lawpia mai Maui mai, a he ekolu-hapnhu (|) keneta ki> uku mnku ke lawein mai na awa mai o Hawaii. E lioomau ana aNi c uku aku ia oukou e like me ku raea i haiiamaluna iloko o ke koena, o keia a niß kn maknhiki holookoa o 1870. Nolaila, mai kanalua oukou, aka, e kanu nui i un hua, i mahnahua iki ae ka Pulupulu, a na'u no o aku ia oukou i na keneta ehiku no ka paona hookahi, me ka huokaa pu i na lilo moku no ka laweia ana mai o na eke Pulupulu a hiki i Oahu nei. Ua l»he iho nei au ua olelo kekahi poe ua pau kuu kuai ana ika Pulupulu. He wahnlioe loa kela olelo, no ka meu, ua kuai au i ka Pulupulu a pau i laweiu m«i ia'u, a ua liolo ki|u mnnao e kuai au i ka Pulupulu a pau e hoooluia nei mi'u, No ka loaa 010 o na mnkana a'u i mnuao ai e hnnwi i na kanaku e hooulu ana i na pnona ho 12,000 a oi aku, o ku Pulupolu Si Ajlunn, noluila lio manao nei au e haawi hou iua mau makana la iloko o ka nmkaliiki 1870, ii miilia paha a loaa ana no ua mau makanu la i kekahi o oukou, ke ulu ponp na kumu Pulupulu, a kc miKiala mau oukou ma ka mahi ana ia lakou. Nolaila, ke olelo hou nei au, mai l<a* nalua oukou, nka, e kanu nui i na hua, i mahuuhua loakh ulu auaoka Pulupulu, ai loan ia oukou a me na ohana ka uku nui no ka luhi pouo ana, Me ke aloha nui, H. M. WINI. Okatoba 2, 1869.