Ke Au Okoa, Volume V, Number 26, 14 October 1869 — He halawai ano e ana. [ARTICLE]

He halawai ano e ana.

1 kn Poaono i nauo aku »ci o kula pulu i hala, iloko hoi o ka pouipom paimpano o ka pouli o ka po, oia ka a iiiahopo ilio 0 ka liora umi o ka po, oi'i mai la au aiai ka halo mai o kokahi wahi hoa'loha o'u, ft ka-i mai la na kapuai i ko ala e kupono auai ko'u wahi noho. Nana ue )a uo au iluna a ike aku i ke ea aua mai o na ao poaulmiulu eleele mai ka Ilikina jV,kau mai, me be mea la he niau uwuhi pele mai ka piko mai o Konahuauui, aole oia walo no, ako, e helelei iho uua ua kilikilihune u ka ua, a ua hau ma-u ka )ewa, a ua koou ia na eka lopo malalo o ko'n mau kapuai i ua mau ehu wai lani la. Alawa ae la 110 au ma o a ina o, a ike, a hoomaopopo no hrl n» moa c }mi ana ; ma ko'u lima akau, lie mau kjau !aan, a ma ka lima hema hoi he pa la(iu. Mamua.ae hoi o ko'u manawa e hoike aku ai ia oukou i ka mea ano e i Imlawai niai me a'u, o bai aku ao (vn ia oukou mo kn oiain, aole au |io me# inakiMi wale, aolo no hoi he manaoio i na lapu a me uo kao kanaka o ka po. Aolp he ,mea ,ajno kinowailua i launuia rnui me a'u m.ai ko'u wa unku mai, aole no hoi na ,pea pahaohao. iJJa loho no au i na kaao <? iia ;noa i loaa ia.i ; ka aolo nao au 1 hooma'nao iki.ho piaio ia maq,mea, a ua heluhelu hoi i na, moololo, i hahaiia mui 110 na poo i lialnwai inni ino iit mnu ano.eepa, aole uiio wnu i iki, Ua l|olo hooknhi uo au maluiia o iia puli, o Aalal()lo», a ua kuuowa hookalii aku i ko kula wui liula o Ka-

hoa o Kiiaiiunu, rna Honuauln; a hiki uku i Kaupo, aole i manao ao uo 'a rnca ho lapu, a lie uliani! paha. Ūu helo hookahi no au i na paa-la o Hale o Keawe, rna llonaunao, i ka po ; aole ho haupu, aole hoi ho man li-a ana i loua inai ia'u, a ua hehi hookahi hoi i ke one wai akua o Kaiakekua a me Kamale.ilioim, iloko o ka pawa o ke ao, a i ka p|li ana, hoi o kau, aoin; mun moa kino wailua i i' r o makaia e a'u, ao ka pokolo aole au he moa maimoio iki i na auo palau e pili ana i keia mea lio lapu. Ke ihn mai la au # ma ke ahua, ua kaa mni la au mawaho o kahi a ka lanu o nlu nna, a aia ma ko'u lima akuu he wahi oawawa unku. E kawewo maJio ana ko kaho ana a ka ka wai ma ua wahi la, a kololio ae la hoi ka niakani me ka Iniihui me ka hamumu liilii mai ina lola laau. Alawa ae la no hoi au ma ka lima hema, a iko i ko ku leoleo ana mai o kahi aleo o ka halepule a me ke kuo;hi mai hoi oka halekula. Ko mau mai la no ka hanle ana o na kilikili hnne ua, a nolaila ua ane mama ke auanaoko'u mau kapuai, i hiki koke akn ika hale. Nana hou akii lu uo au iuka i ke poo o ke awawa, i ka ilm mai o ke knana nni, aka, aole, he kili hnno liilii walo no, a e pinopine mai ana no ka hoea ana mai ona ao panopano. A hiki mai la au ma kekahi wahi ihona, ho aneane eono paha kanlahao ka loilii mauka aku o ka Pa Aupnni (ma Panon,) aia wa iko mai la au ho pooliuli vleele. I kinohi, manao no an o kekahi ,no la ia o na kumu gnava liilii e ulu ana ma liai o ke iilnnui, aka, i ka neeu hele ana mai hooniaopopo aku la no au he kanaka ia. }i pii mai ana oia, a e iho akn ana hni au, a ua like me na anana eono ko kaawale mai a'u aku a hiki ia ia, alaila, ike maopopo aku la au ho wuhine ka oia I He holoku eleele wale no kona lole aahu, a na maikai pono ke kulana o kona oiwi. Aole oia i loihi aole hoi i poupou, ua like no me olima k«puai a mo eono iniha kona kiokie, a ua ako paipai ia kona lauoho i ko'ti hoomanao ana. I ko'u manao aolo he mea uhi maluna iho o kona poo, a pela io no. Ua kaa no au ma kahi kiekio, a aia kola ke holo ae la ma kahi haahaa o kealanui. Nuna malie aku ho au i kona holo ana ; a hiki kela ma ko'u ,aoao akau ponoi, (ua like no mo ekolu amina ke kaawule mawaena o maua,) hoopau iho la au i ko'u nana aua ia ia, a haka pono a'ku la iinua a i ke alanui hoi a'u o holo ana, a ua malama pono au i ko'u h«,le ka mea, he pakikakika ko alanui.

I 'io'u hala aku mamua, a kaa ae oia mahope mai o'u, lohe maopopo lea ae la au i boua kamailio ana mc ka nahenaheoluohi maikai, a o ka hopuua olelo mua no ia i pane mai ai, a o ka hope loa no hoi ia, i ka i ana, " E hele nna oe i hea ? " Alaila, huli ae la au i a kooa ku malie ana, a noonoo iho la e pono ke hai aleu i haina no kana ninau, alaila, pane aku la au, '* E hoiana ou i ko'u wahi." Iko aku lu au i kona huli ana aku iuka a hapai ae la i kekahi lima ona me ke kuhikuhi ana aku i ka hikina, a oiano hoi ka Inina pololei mai kooa wahi aku a liikii ka luakini e ku mai ana. Huli 'aoi mai la au rne ka nana hou ole aku ia ia, a pkolu, eha paha ka-i aoa o ko'u mau kapuai, alaila, kupu hou mai la ia'u ka miinao e ike paka aku i kona helohelena, a minamina iho la i ka papa leo pu hou ole ana, a malia no paha o kekahi no laia onaiwa kiani o ke kaona nei, a he nani hoi ka manawa kupouo e launa aku ai me ia ma ka olelo ana. 0 ka mua o ka mea nana i koi hou mai ia'u, o ka nanuhe maikai o kona leo, he leo nae i kamanina ole i ko'u miu» pepeiao ; a o ka lua, manao iho ln au he kaikomahine oia i mua i ka i.amu haole, a ua noho loihi paha iloko o kukalii kula hanai, a nolailn, qu ene Luama lto kamailio aua. Aia ma ka huaoleio hope .loa o konu ninau nnu, ua annu kona. leo, a aheaho ulnolu me he moa ln nuo, o ka hapalua p^ha 0 konu mau la o ke ola ana, he nomu wnlo 110 l'.au.i 01010, a nolaila, ano paheīaahema ka olelo Ilawuii ia ia, 0 keia mau tnea q|ua na mea nana i kono mai ia'u e ukuli mai e ike kino nkn ia ia a me kona ro.au hele)iplena, a manao uo la uu i hoa kui lima paha hoi oia iio'u no keia ulem mehameha. Aia ih)ko o'u ua 1 ia aua poln, u ko'u huli aa lu no ia e alualu aku maliopp ona, Ike paka mai no ;vu ia ia e ku unu, nia koua wuhi »iuu no i ku ul, a ua hoihoi mui lu i koua lima e pelu a mahopo o ke poo kahi i paa ui o ka liupa puliinu, a o huli nna no nun ke alo;i ka hikina. la'n no i hoomak(i mai ai e hu\i hope, aia hoi, hoomaka aku lii no oia e pii. Aole au i at» e kamailip mai iu wa, no ka tnoa, ua manao no au, aole e liuliu e loua no oia iu'u, oiai hoi, ua hoomaka mai la au e auuu, aka, e like.me ko'u mama i ke auau, pela no hoi ko iala maina ; a ua mau no ke kaawale o ke kowa niawaeua o maua, me lea lihi kokoke ole aku. 1 iho la au i|oko o'u, i !oaa koke ole hoi isnha oe iu'u no kuu holo koke ole aku ; noliiilu, hoopaa pono ue la au i kuu pila hookanikani (akolinna) ma kuu poaeue, no ka mea, o ka'u wah! ukana ia e paa ana, n holo aku e like mo ka mamu i loaa ia'u, aka, knmo e aku la ia ilokp o kalii pouliuli i na lau laau o kahi u'u i haalu|e uku ai i aa luuna anu o ia po, a no lea ponli maoli no hoi kekahi, oiai, ua uhi manoanoa loa mui la na ao eleelee, nolaila, nalowalp aku la o ; u ir,i>i ko'u ike ona. I kona nnlo ana nku, kupu inni la ia'n ka nnlnimnku a nio ke ann hilah«la l<e uhai loloa uku mnhope onn, no.ka men, mnlin, lie waliiuo iio pnlin iu no on hale Inuu liilii o kukii kokoke mai nnn, o ike in mni boi nu i kn uhai aku mnhopo o koia wahine. A ho waliino

r/>e» kann pnhH oia n loaa auanei bu he mea hahai wnle i Unna wahme. Hoopno koke ;ie la nu i ko'u alualu loloa ana la ia, a iho unii la rr;e ka manao e boi e hooluolu, "oiai, ua hiki i ka m-inawa kupono o ka hiolani anaKaalo hou «e la no ao ma na pa laau o ka halekula, a haawi hou aku 1« i hookahi kllohi ana i na paia o ka halepule a mo kahi halekula, a i:i manawa, ike raaka hou aku la no uu he m«a me he kauaka ala ke ku mai aua ma ko nlo ponoi iho oka halekula. Aole e hiki ia'u k« hooinanao hou ao o kahi wahine mnowMi la a'u i alualu mua akn ai, no ka mea, ua halu loa «ku la i hope ko'u wahi i haelelo aKu ai i;i ii, a eia no koia mamua nei. Akn, ua hiki inai la ia'u na manuo hou i ka i ana iho iloko o'u.—Malia no ka oe holo ai o kela waliine ho koolua po kou o kein p > pouli. Hoopnu koke ae la no'au ioa li—a pobo wale, a ilio inai la me ke akahele o ka helo ana, a e hoomahn iki ana hoi i ka hanu, po ke an > paupauaho i kb uhai holo ana, a ua wela mai 1« aa a-a koko iloko o'u. Ua pau, a hoopoina loa oku la au i ke «no 0 komiue halawai ana, a no ko'u manao ]o« ana ao he kane paha nnna kela mpa e ku ana ma ke aln iho o ka h'ilekula, nolaila, ua aneano iho In e] nalowal.3 loa kuu mau lia ana Ika leo nahenahe oua wat;ino nei. Hoom .u mai no au i ke auau, a ua hauoli i ka malie loa ana ae o ka ua liilii, o pulu iho auanei kuu wahi pila. Aole no i polu, no ka mea, ua wuhi ae au i ka pepa mawnho ona, a ua hookomo ae ld no hoi iloko o knu poli. A hala oe la mahope o'u kahi a maua i hala. wni inua ai a hiki aku la no hoi au i kohi o kuc i!<e mua ana oku ia ia e hoea mai ana, alawa iki wale ae la no au ma ko'u aoa hema, e nana wale aku ana i ke opu guawe, a me ke kuinu puhala e ulu ana ma ia wahi ; aka, bahai loa ae la ko'u ike ana ifiope, a ike hou i ua wahine la e ku ana no ma kah; mna a'u i ike oku ai i kona ku ana. Ku hou nu a i.uli pooo aku i ona la, a i iho la, e mama maoli no ka hoi oe, a manao hoa ae la no (ia he kamaaina oia ia'u, a ua hele mai no paha e hoomnhua mah pe o'u. Aole no i knpu mai kn manao iloko o'u he wnhine ano e oia, no ka mea, ma ia ahiahi no ua hoole paa aku an i kekahi o ko'u mau hoanloha aole o'u manao ia mea, aole no hoi he inakau,. oiai- lakou e hoamakaukan mai ana ia'n. (Aole ipau).