Ke Au Okoa, Volume V, Number 26, 14 October 1869 — HE KAAO NO BAONA HILA. Ka nani oi kelakela o Beletane, i unuhi ia mai loko mai o ka olelo Beritania, a i ka olelo Hawaii. [ARTICLE]

HE KAAO NO BAONA HILA. Ka nani oi kelakela o Beletane, i unuhi ia mai loko mai o ka olelo Beritania, a i ka olelo Hawaii.

HELC 2.9 No kekahi mea a'u i manao ai e hoopuka oe, wahi hoi a Kini Daimana-, e hai mai no paha oe ia'u i leeia wa, oiai e—a, o hG« waie no, eia no ia, he malihini ko'u mftu maka o ka ike ana itf oe i keia la, .a be 'aha la kou pili ia Baona Hila a me Kini Gula ? hai koke aku la kela e like me ka hu« ololo ninau ia - ia, o ko'u kaikuana ponoi no in o Kini Guln, i hanau ie mai toa»R i ka mannwa hnokahi e ua wahiiie la āu i hai m«i la, o ko maun makuiihine no ia, ka mea nona keia wahi a kakon e noho noi, paoe hoi! mai la no ua wnhine nei, ae, na maopooi» ae Ja ia'u kau mea e nai mai nei, aka, i na paha e hooko aku «u i makemake i keia wa, e nalo ana no aunnei ka kaua hana ia ia a mekou kaikuaana ? pane koke mai la o Kini Daimana ia is. ao'le paha e hana mai ana kuu makuahine ia kaua, oiai e s, owau no kana keiki i oi se ka punahele mamua o kuu kaikuaana, nolaila, anle kaua e hewa ana ia ia, a owau no e olelo aku la ia oe kana mea nui loa kulou iho la ka wahine ilalo me ka noonoo i keia mau olelo a hoopuka mai no ia i ka mea.i piha i kamanao kuko ino e' olelopu nei me ia me ke kānalōa ole o ka manao, e hookoia »n» 110 ia, aka, e hiki mai ana no nae ka pilikia maluna īho o kaua ma na la ae mamua aku, mai kou makuhine mai, a oia paha ko'u hookaawale loa ia ana mai a ia m'&i, a i na paha oia e ike ia kaua i Veia wa e hana ana i ka mea ku ole i kona makemake ma kona ano mana, heaha'la ka kaua mea e hena oku ai > no keia olelo a ka wahine, aole nae he mat.c :o aku o Kini Daimana ia mau olelo maikai e hewa nle ai, a ma ia hope iho, hoopuka hon mai no ua wahine nei i kekahi olelo ia ia, he wnhine «uanei kau e kuu haku ? ae aku la o Kini D.aimana, a wahi hou hoi a ka wahine, malia paha ua oi ne kona kulana kino a me kona mau helehelena mamua o'u, ae mai la no hoi kela e like me ka hua olelo nioau, i na io pela, e like me kau mea e hai mai nei ia'u, heaha la ke kumu o kou maoao nui ana ia'u oiai, wahi au e olelo mai nei, aole i oi a"ku ko'u mau helehelena mamua v ona, ma keia olelo a ka wahine ia ia, ua .lilo ia i mea pono ole i kona manao, a •no pii ae la ke kai o ua Kini DaimanB nei, hoopuka koke aku no ia i ka huaolalo ano hou i ua wahine neii . Da lohe oe i ka hiea> a'u i manao ai, aole au i hele mai nei no ka mea e le, ua hele kino mai au maanei e laona pu me oe, a no ke ano hooikaika loa o na olelo a Kini Daimana, me ke ano hooweliweli, nolaila, ua ano mikau ua wahine nei ia manawa, a oia i .bph.no kona wa i hooko koke aku ai me .ka hopohopo, aole nae oia i hooko aku me ka manao makemake io maoli, nolaila, e ka mea heluhelu, ua ike ae la oe i ka hooko io ia ana o ; k'a manao kolohe 0 Kini Daiman«, aka; (e waiho iki ae kakou i ka olelp ana no »laua a mahope ak.u, i;.jika, ai kakou. i ka hoopai maluna o ka mpa inkkemake i ka hewa, a he pono hoi kakou ke olelo ae no Baona Hila a me kaha hunona 6elodila a me Keoni Bea, i ike a kakoa i ka lakou mau olelo. ) ■»' I loko o kela manawa a Kini Daiuiana e . hooko.ana i kona makemake, a me ko laua manao io Maoli paho, e nalo ana, aia hoi, e .\.. ; boho,pq ; aatf>r'BA!0Ba: , H'il«.'ihe:kona makua-, hio6 mnkahi hookahi, me nī olelo maikai ia wa e puka ana ma ko Iaua_ Waha, aka, ua komo.koke ae U ka nianao haupu me ka ikti maoli o Haon»!: 1 Hila' ido kona ano . mana kon« noonoo anii iloko o ka wa pokole loa, aa mkopoopo ia ia, ua haulē kekahi o kana mau keike i ka hewa, nolaila, hele aku io i& n ike māka i kahi i hana ia ni ua liewa la, e like me ka ike a me ka mana i I6aa ia ia. 1 u'a, Baon'a Hila nei i hēle aku ai e hookplo i ne he I lio 1«, aole no boi iliuliu iho kona hele ana aku; bja hoi,- uu.iiiki. koke aku la j «ia makahi a Kini Daimana ma?e hana nei I i ka.hewa, ua h'el$ pololei aku o Baona HiU » hrki maUila, a ku mai la «ia mamua o na j ka mēa i ao pu ole ia o lakou, iu aiaaqwa koke no i pane mai ai ano, e kuv keik'i, fceia paea au e hana nei me 1 ka aihue i ko hai waiwai, mp ka ae ole ia 3«,ihana. ,oe ī kou makemake, do keia olelo a Baoa4 HiU paiwa. koke ae la o Ki-! qi Daiman«,: ae la kon« mau maka ilunf, i nan« aku kt hanli,' e Jtū ana >■ ; Mama 1 mamu« mai o ko laua nwu poo, aka, aole nae, huaolelo i pkāe aku ia wa, ; " me he me» 1b,us likeoia me ka hee i ku i ke kao ia mankiwa, |ca ntna ana-iho o kona makuahine iB i« 6 lolia Bna," « oia no hoi ka mnnawa a ka wāhin'e *. ae ,ai 1 U a D a j mnna pono. o],e i hoo> 9 J>bdim ke i» wa, aole auanei au i oUlo mua o ko kaha hana āna i ka hewa i keja wā, »k», Bole e hiki ia Kini Daimana k«pase inki i« manawK» " me he mea la, kB«oiRbB o kooa puuwai/' ia no i

pane koke hou mai ai ua wnhiiie nei. A heaha la ka'u me.a e pane altu ai i kou makuohine, i loaa ai lia pono no'u a me ia maiiowā i peine hou aku ai, o Baona Hila i kana keiki, aole au' i makemeKe i keia hana au e kuu keiki i liina iho nei, a o keitv mea au i hana, ua iuii oe P mea nou e kaawale aku ai mai o'u aku nei, m» kuu maiiaoio maoli, ao olua ka'u i manao ui i hooiliua no kuU aina nei, a o oe no hoi ka'u i hoopunahele loa ae ai mumua o kou kaikunna, ako, \ keia la, ke ike nei au i kou ponō ole. nolaila, ke hai nei au ia oe rae ka huaplelo paa ba, mai kēia la aku, e hookaawnle akū no au i'a oe mai ko'u alo aku, a pe kuu aina nei, aole oee kapa hou ia be keiki na'u, e hoihni in aku oe ma ko olua aino a'u i hanau ai, malaila oe e noho kuewa ai me ka hoopili aku mahope o kekahi mea, me kou heounan'na mau ia a hiki i kou hopena, nolaila, pela hoi oe e ka wahine, e lawe no oe o kau kane keia a mau loa aku, a hiki i ko olua hopenn, oiai ua hewa like olua i keia monawa, aole hoi oe e lilo hoii i wahine na Keoui Bea, a pela hoi oe e kuu keiki, aole oe e kapa hou ia he kane na Gelodila, nolaila, ke lohe nei olua i ka'u mau olelo i keia wa, a ke knu nei a'u i ke Eanawai paa mnluna o olun i keia la, a pau kana olelo aaa, kauoha aku la oia ia laua a«ole "lua e hoi ma ko olua wahi mau mamua, malaila olua e noho ai a hiki hou mai au maanei, ia manawa no i hoi aku ai o Baona Hila a hiki ma kona'wahi mau, nolnila, e pBno e waiho iki ae hoi kaliou i ka olelō ana no Baona Hila, oiai hoi ua ike ae la kakou i kana hana a 'iie kana olelo,

" nolaila, e olelo.kakou no Keoni Bea a rae Gelodila." In Keooi Bea i ala ae ai o ko-

na hiamoe, nana ae la oia i a kana \vahine e hoopiha mao ai,i na pua iloko o ke kiaha, aka, ua komo mai la nae iloko o na ka manao haohao no kana wahine i keia la, oiai, aole psba pela kona ano ma.u.

Aka, kakali mnlie f.ku no ia a loihi loa me ko hoi ole mai o kaūa wahine, "me ka moeuhane ole paha o ua .Keoni Bea nei marouß, no kana wahine, oiai paha, aia kela i mauua i ka hulei a ka lio," a no keia hele loa a kona wuhina, hele aku la oia a biki maknhi o Kini Gula ma, me ka ninau aku ia laua no kana wahino, hoole mai la o Kim' Gula ia ia, aole oia i hele mni nei ia nei, aole mnua i ike ia ia i keia kakahiaka a hiki wale i keia wa, np keia onea, ua pau wale ko Keoni Bea menao e niuau hou aku no kana wahi.ne, aka, noonoo iki i hola o Kini G»la no kekahi mau minute, a hai mai la i kona manao ia ia, pono paha e hele nku oe e ninau makahi o kuu kaikaina, ua hele paha kela ilūila, aka aole nee i ae ia mai kakou e hele malaila e ka makuahine o kakou, aka, i kuu manao nae, he pono no e hele oe ilaila, i na e huhu ia mai no oe alaila, e ili m&i no ia hewa maluna o'u, me kou olelo pU aku, na'u oe i hoouna aku e hele malaila, a no keia olelo a Kini Gulti, ua hooko koke aku I la o ub Keoni Bea nei, ia ia nae i hele 'aku ai a hiki ma ka hale o Kini Doimana mn, ike koke aku la oia i ka mea ana i maunaai i kona kinp i kaimiana me ka hooikaika lob i raua o na kupua a me Lohela, haawi akn la oia i ke aloha ia ia, a oia hoaolelo hookahi no hoi ka GeJodila i haawi mai ai ia ia, ninau koke mai la nae o Ge.lodila ia ia, heaha kaa i hele mai nei ia nei ? hai aku |a o Keooi Bea, i hele raai nei an e ninau aku ia oe, aole paha i heile 'mai bei ka'a wahine ia nei ? ihoole mai la kela, aolei au i ike ia ia, aole no hoi oia i hele , mai nei i keia la a wahi hoi a Gelodila, i ka manawa hea ka hel? ana ? hai aku la p Keoni Bea, e like me, l.a mea mau i kana wahine e hele ai i kela kakahiakanui keia kakahiakanui, "ua i.ke oe e ka mea lieluhelu ann mamua ne nei o keia kabo," ,a kahi wale no helq ana a kaua wnhine i loihi ai aole i ho| hale oe nei a hiki i keia *va, a'u i hele mai ,la iou nei.

A no kem olelo o Keoni Bea, aia hoi, hoopuka koke mai ln o Golpdila j kona monao 110 kana kane, no kau olelo .nioau hoi no kau wahine ia'n i keia la, n'olaila, owau kekahi haohoo i ka'u kane, i, keia la oia i hele loa ai aoie i hoi mai a hiki i kein wa a kana e olelo .nei, a ke kuhi nei hoi au, o»iu wale no kai haohao iho no ka'u kane, eia no ka "hoi p pe no hoi kahi, noiaila, ua akaaka ole ia kaua kahi i hele ai o knu wahino, n pela hoi kau kane, he pono paha e hoi hot> aku oe n hiki 1 ko oliia hale, a nau no e ha' aku i.keia mea i» Kmi, Gu.la, ae aku la no hoi o Keoni Bea i keia olelo, a o kona hoi koke aku la noia a hiki i konn' hale, aole no }i9|iliuliu ihp,, helip hou a'Eu'u oia iko Kini Gula hale, a ia ia i hiki aku ai malaila, ni□e.u koke mai la, o Kini Gula ia (a, pehea, ual loaa mai nei ua wahine nei a kauā ia oe i » ku nei * hoole aku la o Keoni Bea, o tna ia hope i7»o i hai aka ai oia i kti laua mau olelo me,GelndiJa. Ai ka lohe nna o i-kei^ ~<jjau. olelo a.Keoni Bea, me ka hoomaopopo, aia hoi, ua hai koke mai I P»« pol«< * like me kau mea p hai mai nei ia'u i keia wa, alaila, kc hai aku "•I •" oe, mo iie mea la, ua ha'ule ika hew« kuu kaikaina kau wahine, nka, e e hele oe i kahi o ka makuahine o kakou, a e M' pku i keia mea ia ia, oiai, oia wale no ka mea hiki ke ike i na mea a pau o hana ia Ma makahi mamao, me ka. ika 010 ia e kaK 01 *» # P ana no e hai inai ka t oiaio ia oe, nolaila, e hele koke oe i koia w'a i mna o na> ?, P9M ka. Kin' Gula olelo ana, ola hoi ua hele koke aku |a o Kemti Bea a hiki i mua o Baona Hila, f, ninau mni la kela, heaha kau mea hele mai nei īu neT? {Me ipau)i