Ke Au Okoa, Volume V, Number 28, 28 October 1869 — NO FERIDUNA, KA PUUWAI LIONA. HE KAAO-MOOLELO NO PERESIA KAHIKO. [ARTICLE]

NO FERIDUNA, KA PUUWAI LIONA. HE KAAO-MOOLELO NO PERESIA KAHIKO.

Mai ka Weekly Novellelle o J3osetona mai. 'mokuna V. He mea mnopopo i na kanaka a pau loa o Pei-eeia, a i ua wahi kumekn nei no hoi o ka hoole ana nkn i ka olelo knuoha n ka Moi ma 0 kana mau Inna hoouna la. he mea nui ia i ba noonoo ia no na hoopai e kau mai ana maluna ona. No ia ike pnha oua wahi kumeka nei ia mea, aole e hlki ia ia ke pale ae ia leo makau a weliweli, nolaila, kona weho mai la no ia i ka pnka mnhope o na wnlii keena hnna nei ona, a alakai nkn la i ka poo kauwa ake hoonna mai ai. Aole no hoi ona manao nui i ke kuo ana aku i keia poo kauwa,wnle no eju_bl,...aka, no na tansani o hoouna hon ia mni ana mahope. No kein mea, koua alnkai mni la no ia i« lukou tna kalii i maa mau ika ohann o noho ai. Aia lakou 1 komo mai o noho ana o Zila mo ka maknahine, a i ka iko nna niai o laua i ua man kauwa nei, ua olnhia lana e kn innkau ni'i, no ka men, ua ano knlike ia mo ba woliwoUi Inaa'Lm- ia i ka po iho. Aka nae, i kn mnnawa a na kauwa i kaiawa no ai nia ka mahinaai e kipa aku ai i ko koena o Zila, anlo mai la o Feri<luna ma ke alo ponoi o ke koena knmekn, a no ka loan ole ana o na wahi knmeka nei ma kona wahi hnnn, kona komo niai la no ia i ke keena o Zilrt-i ka wa a na knnwa e hoomnkauknu nna e lawe i kann mea nlohn i puia i ka hiipoi a kona pnnwai opiopio. " Ha [•" wnhi a ka luna koa o ka poe rnua ikii mai ia Zila, i ka Inkon ike anamniiain. " A I Aolie piea e ae nana e punna mai ia mnkou o keia ka a ka Moi, nokn mea, ke hai mua e mp' nei no kona man helehelona i kana wnhine ui n nani hoi i ka nana'ku. E pono oe e mnnao iho, o oe keknhi o na kaikamnhino pomaikai loa o kein anpuni o Pt -esin. no ka mea, ua aloha oia ia oo mo kona ounwai a pan lon." " Aloha ia'u I oke alii, na nlnha ia'o,"' wahi a Zi'n, mo ke nno pnhaoliao loa o kona mau manao, a paa aku la i ke kihi oka papnkankan i won o kankoo mai ai in ia, " Aolio maopopo ia'n o knn mnn mea e olelo nei, he ano olelo nane walono kao." " Aole prla," wahi a ka lnna, " Ua ike ke 'lii a ua aloha ia oe, a nno. ua makemake nui oia ehoolilo ia oe i wahioe nana. Ua kāuoha mai 'oia o hoopuka aku an ia, oo i kona mau manao iini ia oe, a mai kona ike mna ana ia oe, ua hoopilihnaia kona mau manao mahope on, a o oe ka mea pnnlele loa io mawaena o kana man wahine."

" Aole pela," wahi a Zilrv, me konp, makaii nni, " Aole ka Moi i ike ia'u, na knhihewa paha oe, he mea okoa e ae mea i ihe ai. No ka mea, aole an i puka iki mawaho na wahi ana e ike mai ai ia'u."

" 0 oe no paha kai kuhihewe," wahi a ka luna, " no ka mea, ma keia hale ponoi no kekahi poe makaikai ekolu i kipa ai i ka po nei. 0 kekahi oia poe, o ka Moi no ia. Ua ike oia ia oe ; ua kamr«ilio pu, a ua lawe ia mai kona puuwailiolookoa e kou nani hiwahiwa." Ia manawa, na uhi mai la na manao malan maluna ona, aole e hiki ia ia ke pane maino na mea i hoopukaia >oai e ka luna kii. 0 ka maknahine, ua kaulia pu ia iho e na maluna o laua, a i mai la ka makuakane, " He oiaio anēi, e powa ia mai ana wau i kuu keiki ? " No keia noi oluolu mai no hpi o ua kumeka kamaa nei, pane mai la ka luna, " He kulikuli ia oe e keia ilio kipi I Aole anei e hiki i ka Moi ke lawe i ka mea ana i makemake ai i wahine nava ? A he mea anei ia e lawe mai ai i kn pono alii mai kahiko loa e like rae keia ao ? Ua hele mai nei nu mni ka Moi raai, e hooko i kana man olelo kauoha a pao loa, a anwe ke kanaka, he hoopai ke kau mai ana malnna o ka mea hoole mai i kona mau makemake." " Ina pela ea," wahi a Zakn Turana, " Alaila, heiha la auanei ka'u mea e hiki'ai ke # pale aku i cb leo weliweli a makan." Pene mai la ka luna a ke alii me ke ino, " Aole io no o'u manao e hoole mai ana oe i keia mea,' oka, na kahaha no ko'u manao no kela mau huaolelo au i pane mai nei. No ka mea, fee Sanao nei nu, o ka lilo ana o kau kaikamahine i punāhele a i ' hiwahiwa na kn moi, he kumu la ia nou e hauoli nui anu ia mea." . No keia mau olelo, oa la ia Zila ki manawa e pane mai ai, «'Uaoki. E ka luaa a ka moi, be oiaio he ilihune no makou ma na waiw*i o keia ao, i loaa nui ai i ka poe kalepa, aka, ma na waiwai no nao o ka Lani, he mau waiw»! nui ko makou ilaila. Ke powa ia mai au i ko'u noho pono ana, alaila, oa ilihune io wan ; a ke lowe pono ole aku hoi oukou i ka laua nei keiki mai ko laua poli aku, alaila, e ike auanei laua i ka ilihune io o keia .no. Ae, ke lawe nei oukou ia'u e hoohaumia ia wau e ka moi, a e powa ia aku hoi na hua maikai o ka pono i. kanu i.a īloko o kuu puuwai. ftlai hai mai oukou ia'u no ke aloh* o ka moi, no ka o ke aao al-i, ua loli maU ia e like me ka pa mau ana o k« makam, Ke aloha oiaio o ka puu wai, aole ia e loli mau ana, i na wa n pau mr,ka nani hoo,

Ina oukou o luwe ae iu\> imua o ka mui> hookahi no m»hina, e uiha auanei oia ia'u a haulele wole iho. No keia mau huaolelo, pano mai la ka lutfa kii, " U» maikai do kau mau olelo e hoopuka mai e pono oe e waiho nialie i kou mau mauno akamai, s imua aku o ka moi, e hoopuka aku ai. Ea, o pono e helo koke nku kakou imua o ka m«i, no ka men, ke uiha mai la paha ka moi i ke kali ena." I l;a mea anR aku o ua lona nei, i m.si In o Zilo, aole palia lakou e lawe hopuhopuftlulu ia ia ; a hai mBi la no hoi ua kanoka nei, oole onn makemake e kono ia inoi oia e luwe. inoino ia ia, oiai, ua knuoha mai ka moi e lawe aku ia Zila me kona makemjko ponoi. i " Ina'pela," wahi a Zila,\ " Alaila, oole I au 0 neeu iki nna mai kein wahi aku," a noho liou iho Ib <>ia iluna o ka noho me ke kulou ana o kona poo maluna o ka pakaukau. A i ma\ la ka luna kii, 'A1 oila, e Inwe ana au mn lte nno o hiki ai ia'u ke hooko i na kauoha a ko'u haku." Ia manawa, ulu hou mai la o Zuka Turnna i kona inau manao ae, a noi lioi aku ln, e honunn mni i ku lnuu keiki e noho no mo Inun, nolo hoi kn lawo hopuhopualulu ana mo ka liina iknika nna. Ak» ua h(Towahnwnhn ia mai In oin me he ilio la, me ka hoopuka n>ai 0 ka lunn i nn olelo kupono ole, " E liele aku oe ma kohi e, o na naio humu kamaa. Ma na kaua o Arimtina, ina oe o pane hou mai, e hinikii aku no auiu oe' inann Inpauila o kou ipukn ponoi, a o hoounn aku no an i na kamnlii o hahau ia oe, inn oo c aa mai anu e knm/ilio hou m«i. Ke kuemi hope mai la uo ia o ua kanaka ilihune humukamaa nei, no keia tnau olelo huoweliweli, oiai, ua ike iho la oia, nole o hiki ia ia ko hona aku i kekalii mea hou no kana kaikamuhino inaikai. Ua ike no i» he nma hiki no i ke 'lii, kn lawe 1 na 'mea nna e makemake ai i wahine ponoi nana ; a ina oiu e kii aku i na kaikumahine a kona innu kiaainn, e loan wule mai no ia ia me ko lakou kaniuhu ole mni ; a pehea hoi e hiki ai ia ia, bo wahi kanaka huimi kamaa wale oo ke ana kana ? Ka hoomakauknu aku la no ia o ka l u nn e hnpu aku in Zilu, a hapai ae la maluna o kona mau kapuai ; a kuhea mui la no hoi i na kauwa malnlo mai ona, e kii mui e lawe uku 'waho. īa lakou nei nae i hnpni ne ai o kuikai aku iwaho, hemo mai lu, ka puku muloko [ mai, aoka munawm iho la no hoi ia o Feriduna ī komo mai ai, a niuau mai la, " Auheu la o Zila ? la maoawa i pu—a koke mai ai ka mijnao huuoli iloko o Zila, a hea mai In, oiai, e paa ia ana oia e na kauwa, " E Fenduna ! E Feriduna !! E hoopakele mai ia'u !] E pakele mai ia'u l!l" Ia ia i hoophka mai ai 1 kela mau huaolelo, ko ua o Zila lele iyai la uo ia mai ka paa ia ana e na kauwa, u ku ana n?a ka aoao o kana ipo ]eiQ)aou.

" Healia hei» me« ?" wahi a ua kanoka opiopio nei, me ka ninau me ke kahaha nui, aka, aole nae oia i hoopoioa i ka apo ann ae i kona lima ma ka oiwi o kana mea palupalu. No kekahi manawa u Wale, aole mea : karaailio mai. O ka luna o ua poo kauwa nei, aole oia i ike ia Periduna mamua, aka, o na kauwa, ua ike lakou ia ia Dei ma ke aloalii, i ka la o laua i hele ai me kona uiakuakane Kiaaina e iky ika Moi. oua luoa nei ka mea i pnne mua inai, " E ke kanaka opiopio, ke manaolana nei au, aole oe i hele mai nei maanei e i.eakea i ka makou hana ma ka inea o ka Moi. I kii mai nei makoo ia ia nei i wahine na ka Moi." Pane mua aku o Ferid(iQa i ka lona o na kauwa, "Heaha ka haua a keia kaikamahine me na manao o ko oukou haku ? " A huli ae la oia ia Zila, me ka ninau aku, l ' E Zila, e hoomaopopo mai oe i keia mea ia'u." Hoak>ika mai la ua kaikamahine nei i na mea a pau, " I ka po nei, mahope iho o kou hala ana aku, komo mai la ekolu niau kanaka malihini ma ko makou nei hale ; a i ka mauawa kupono ia'n ehaalele iho ai i, ka luaua ana me na malihini, kaohi mai la ' kekahi o lakon ia'u, a mahope kamailio mai la'ia'u. Akahi no makou a lohe ae nei oka Moi ka ia, ua helo mai oia ma ke ano huna i kona ano alii maoli. TJa aloha iho la oia ika ike ona i ko'u mau helehelena, a ua hoouna mai oia i keia mau kanaka e kii raai ia'u, e laye akn i ona la." Mahope iho o kona hoolooe ana i ka moolelo mai ka mua a ka hope, huli ae la oia a i mai la i ka luna, " Ke kaumaha nei ko'n ma" nao, ua knhihewa ka Moi i ka haawi ana o ke 'lii i kona aloha ma kahi hiki ole ke kukai ia aku. Al#a, o liai akn īiae oe ia ia, na lilo a na aloha e ia o Zila e kekahi mea okoa, a ; aole e hiki ke hoihoiia aku. No keik tnea, ke lohe ke 'lii, e pBU ananei lfon»-manr.o."

Pauo malie mai la do hoi ka'luna, no ka mea, oa ike mai la qi#j ka heleholeoa maikai o Feriduna, " Aole e hoopauia kona mau raanao ake, aia wale no a loaa aku ka wahine imua o kona aloalii. Ke manaolana hou nei no hoi an, aole e.kue mai ana i ka makemake o ka Moi." " Aka," wahi a'Feridana, " Ke nei no oe, aole e hiki keJjookoia ka makemako o kou Moi. Ake hai oku nei an ia oe, aole e pono ia oe ke kaimahine, mahope iho o "na mea a pau loa a'u e hoakaka akn ai ia os." " Ho kamailio waiwai ole keia," wahi a na .J»na nei, " Ua ijce nq oe e ke konaka opiopio i ka makemake alii, a ua konoia wnu, e hooko ia mea. Ee kue o:'ū nei oe i ka

inukou hooko una, uia no uialuna o kOu poo ponoi iho, e kau mai ai na popilikia. Ea, e ka ledo nuiikui, e haele kana, no ku mea, ke kali mui In kau kane ipo Moi." I na luna noi i puana inai ai i kela mau hunolelo, hele mai la oiaimua, a laluu iho la i-a Zila ma ka lima ; aka nue, aolo nao i pna pono ilio kona lalau ana, ko Fcridui;ia lnlau iho la no ia, a kiola aku la ma kekahi aoao i> ka nnni. I koiia haule ana uku, na ano ehn no oia, a ua kahaha no ka ikaika o konahooleua ana ; a huli aku o Feriduna i tia lunh nei, i kona nuna ana niai ia ia, mo ka i aku, " Aoli; ka puha i uiaopopo aku nei ia oo ka'u mea-i haūaku nei ia onkou, aole e hiki i ka mana Moi ke liwe aku i keia kaiknmahine, no ka'nien, na'u mn» keia wahin<£ ua hoopaInuia mamna ae o )ca ik.e ana oka Moi. lua nue e hoopaakiki lōa mai ana ka ninnao o ka Moi, alaila, na kne kunn mail Imna i ka pono a mo ke kanawui ; a mo ke Akua ko'u tnanaolana, ka pono, ko'u umuuuia kila, e ua »ku no an i na Moi u pau o keia lionua. Pela oukon, e lioi aku ai a hai i ko oukon hakn nlii I " Ma k«ia huaolelo a ko kakou kamaloihiwa, ua kuia no ka manao o ka luna i ka mahalo nni mai. Aka nne, hoomaniu) ao la hoi oin, inao hoi ik'lo ako atiti oi» imua o kona haku nlii, aole o nele kona lnihn īa uun, n mo kona niake mni pahn, a hoonuika inai la oia i ka lelo aua inai imua, uio ke kauoha una ao i kana inan kauwn, ho eouo ko Inkmi nui, " E na kauwa, e lawo aku i keln Uaikamahino iwahn, iluna o kouu nolio. K wiki ! " 0 koia poo kuuwn, o na kauoha wnlo no a pau loa a ka Moi ka lakou uuui mea o inalama ai ; a ko malaina 010 lakou ia leo mnuu, ona make no ko lakou hopo. No ia kauoha, lele liko mai la lakou imun. Aka, pano ukn ln o Wmiiina, " E kueini aku oukiui i liope ! Ke lioopa koonkou lima mal'Mha o keia knikamahine. o ko oukon iiianuwii like no ia o pau ai i ka make ana ia'n | " ( JloU i pau. )