Ke Au Okoa, Volume V, Number 31, 18 November 1869 — HE KAAO NO ISURIA, Ka mea i oleloia ka Hiena o ka Moana miana, i unuhiia mai loko mai o kekahi Buke Kaao o Tureke, ma ka olelo Beritania a i ka olelo Hawaii. [ARTICLE]

HE KAAO NO ISURIA, Ka mea i oleloia ka Hiena o ka Moana miana, i unuhiia mai loko mai o kekahi Buke Kaao o Tureke, ma ka olelo Beritania a i ka olelo Hawaii.

•HELU 3. I"kq awakea o kekahi la, aia hoi, hoea hou maj la o Boreno niai 101.0 roai o ka opu hohopur irpolipo o ka moaoa, " oiai hoi- ka la e ulili ana i k* ili o ke koi, me he hoolili opelu la ke ano," a he mea mau no, hoi ia ia a me kana kane ka halawai pitiejjine anā ma a na lae kahakai a me na "Ukha one, a ninau -maila oia i kana kan.e, ua makaukau a'uanei na mea a'u i olelo aku ai ia oe ? ae mni la o Teriatu, a ma ia wa koke no o Borouo i hai hou aku ai i kqna hua olelo l kana kone, e kuu kane. aloha. a-no, ua lohe ge 1 ka mea a'u.i hai aku ai ia oe i na ia 1 oaia ae nei _ma!»ope, nolaila, ke'i aku nei au ia pe, e kali oē.mai.keia la a.ku a, kaua e olelo nei a halo na la e6, a i ike oe i na mea kupanaha he ma ka ili o ka moana, a pelā no hoi ma ka aina nei, a i hooike mai ka lani a me ka le;»va' i.'na hpail6na kupanaha he nui wale, alaila e hoomanao iho oe, e hanau ana au ma ka okala i ka hua.o ko"kauo mau puhakō> a_oia no hoi kou. wae makaala loa ai me ke kiai ma kahi au i hooniakaukau ai nona, ae mai la no hoi kana kune i ka olelo a kana wahine, a o ka pau no ia o ka laua olelo ana, aole minute, ua luu koke aku la no ua Bofeno nei ma kona wahi raau, " nalowale aku la oia iloke o k'e kai.

Mahope iho o ka pau ana o ka laua mau oleli), ku ae la o Teriatu a hoi aku la i koha home, me 'kā hoomanao mau i'ka olelo a kana wahine, a ia ia i aneane an j ai e hiki.i kona hale, aia hoi, lohe aku la oia i kekahi leoekalteaanameka.leo.auima.kahi inamao loa.aku, ano kona iohe maopoopo ole i na hua olelo e kahea aoa me ka leo nui, nolaila kupu ae la ka manao iloko ona e hele aku e imi i ka mea nona ka leo e hea nei, oiai oi'a e hele nei i o ia nei, mo kona koko> ke ole aku nae i kabi aūa i manao ūui si e ike maka aku, nolaila, ninau ae la oia i na kanaka e liele ana ma na alanui o Tureke, me kona hoopuka aku i keia mau hua olel-o imua o lakou, he aba la ke ano o keia ,rhea e kāhea h.ele nei ma ke alanui ? hai mai la lia i ~ kaiiāka la ia Teriatu, o ko kakou kanaka akamai i ka wauana e mai mamua i na, mea e biki mai āna mahope aku, oia no ,h6id Eledia, ai konā lohe ana i keia inoa.i hāi ia māi ia ia, alaila, hoomanao ae la oia i ka mea nan» i poiio mai ta, ia,.i ke ano i na lā i hala ae maoiua, " e like me .ka mnā ijb?i iā ma na helu i hala ae nei mamua o kei^.kaao." 1 ka lohe maopoopo ena o Teriatu i keia .. jßJea i hai.ia toai iā lā, nolaiia, nihāu hou ac . la oia ika poe kanaka nāna i hai mai ia ia. TJa lohe pono anei oukou i ke ano o kaha niea e kahea liele nei ? ae maila na kannka, pehea ia ke ano o, kana mea e kahea hēle nei ? wahi a Teriatu, hai mai la na kanaka' ia ia, e hanau mai aha ka . kekahi kaikama-. hioe ui loa ma keia mau la. akn e hiki mai at)a, a oia hookahi ka oi kelakela mamua o na , kanaka g pau o ka aina o Tureke nei, * oia wale no kana mau hua olelo e kahea bele nei, i ka lohe ana o Teriatu i keia olelo, aia hoi, hoomanao ae la oia i ka olelo a kana wahine ia ;a, nolaila, ua pau wale kona ma» ~nao eimi. helu.aku.i ka mea e kahea bēle np.i, a ma ia wa koke no oia i hoi aku ai i kona home. > (Nolaila e ka poe e heluhelu ana i keia kahe pono e waiho iki iho kakou i ka olelo ana no Tcriatu a me kana lcde, ke kapnna . hoio ke kai hohonu, a e kamailio pokole kakou no ka mea nanu e wanana e uiai ka hauau 9 < na.,o ka meo nona keia kaao, oiai, 0 Teriatu a iup kann wahine kai lohe iho i ka laua olelo, me ka lohe ole ia bot e na mea ; n. pau, « maonei hoi kakou e lohe oi i lin Eledia mau hana no ka mea nona kei'a WAao.) Ka yiami}a t ana o EUāia mamua, no ka . hanau ana o ka mea nona keia kauo, a me ka liooko io ana o kana mau hana no Im- , Ike ahiahi 0 kekāhi la, ia Eledia e noho »na mav»aho o kona hale, aia, hoi bulj pono 1* oia a nana ponp aku la i ka hookuku p»i **Jie ao a me na, opua, ma kahi a ka ia 1 «k» ai4 ka iiro ike oia i ke- , kahi ao kupanaha loa me he kanaka I», a m« be ia kekahi meoawa» me kekahi m*u «oo eae he ouj wale, nolaila, jboomau >ifcril| ōja i ka nana ana ia taea, nolailp, iiloku ae la kona puuwai me ka nooaoo nui 1 kiū mea e hoopuka ai ma ke akea, e like '*'• > <ā, aole i loaa ka pili ana nau lihilihi a hiki wale i ke ao ana Nolaila, kwpu ae la ka mauao, iloko ona e , -M» alanui a pau o Tureke e ,hai kamihao an« i iki» ai e biki . i. bele ai, aia hm ua lohe ia • - antt aa alaau(j aka, ' -aku ia i», a kapn*ul»k(n*i. ia he piipule, a o ka poe boi .i iki~ i kekahi d kana mau olelo, pela oia i ka>h<rta ai ma nw alannl ■ pmi

ī ha la roua aua i hoomnko ai e hele a hiki iko uv?akea oui / la, aia hoi, iUo ia aku lu na moa kuponahn loj ho nui wnle ma ka lewa a mo ka lani pela no' hoi uia ka doa a ma ke kai, ua hoomau la koia mau mea kupaiwha loa iloko o na la e (> » ma la po ih", ao ao 0 ka 7ia o ka la, ua lulowale ka lani u me ka lewa holookoa a pau mai o a o, a ua uhi paapu ia ka ouia a me ka moana, a ua loho ia hoi na halulu nui loa maloko ō ka lewa, a me na \valri a pau o ka aina, me he la ka u-u in l a iloko oka lewa, ma keia rhau mea kupanalia he nui wale, akahi no a- hooiaio ae na kanaka a pau lou i na olelo wanana a Eledia, a ma i'a ia 110, hoi i hoomaha iW ai ua Eledia nei i kona luhi, a hoi aku oia ma ko'na homo ponoi, pela oia i wnnana ai no ka mea | nona keia kaao mamua ae o kona hanau ana. e Nolaila e huli ae kakou a hpomaka a'iu e ike i ka mea nona keia kaao, a me kona mou makua;) ia Teriotu i ike pono ai i na hoailona 'ue.nui walß ma na wahi a pau loa, e-like me ka olelo a kana wahme ia ia, hoomaoao iho la oia i kana mau oleio a pau loa, me kona nana pouo ma kahi a kana wahioe 1 olelo mai ai ia ia.. Ka hanau ana o Boreno ia Jsuria ma ka moana, ame kona hoihoi ana ia ia ma uka o ka aina, ma kahi 6 kana kane.

I ka hiku o ka la i olelo iB, aia hoi hanau aku la o Boretio i kana hiapo 'ie kaikamahine nani lua ole, a nana pono iho la oia i kona mau helehelena a pau loa, aole ana mea i ike ai mamua maloko o ka moana, aole no hoi ma ka aina, e hiki ai ia ia ke hoohalike ae me-ka hua mua o kona opu, a ma ia manawa no hoi oia i hoomoemoe iho ai i kana kaikamahine, e like me ke ano o na keiki hanau, a waiho aku la ia ia ma kahi maika' loa, a pnu kona hoomoemoe ana ia ia iho, a he mnu minute paha i hala, lalau hou aku la ua Bōreno nei i kana keiki a hii ae Ja maluna o kona mau lima, a hanai iho la oia i ka u, a liuliu iki, alaila, hoomakaukau ae la oia i kana keiki me ka manao e hoouna aku ia ia imua o kan'a kane Teriatu ma ui'.a o ka aina, a pau keia mau mea, hoomaka iho la oia e haawi iho i ka mana a pau maluna o kana keiki, a lilo ae la oia i ulaula a puni loa, jne he Gula ala kona unahi, a holo pu mai la laua iloko o ka moana me kona"lī»ākuāhin^7ma ke ano ia, aia laua e holo ana maloko o ke kai, aia hoi na ia a pau loa o kela ano keia ano, e ukali ana ma ko laua, hope, a e hoopuni ana hoi ma ko laua aoao.

I ua Boreno nei e hoio pu nei me kana hiapo maloko o ke kai, ua like Ua ili o ke kai me he mau lapalapa nhi ln ke ano ke nana aku, aia hoi he m&nawa pokole loa, ua hiki

aku la laua nei ma uko o na ae kai ma na kaha one, a ilpko_o ke sekona pokole loa| ua ua lilo koke ae la laua nei i kino wahine maoli, e like nie ka mana i lonā ia Boreno, a nui koke ae la ua kaikamahine nei, e like pu me kona mokuahine nana i hana mai ma kahi a ua kaikamahine nei e noho ana maluna o ke' one, ua lilo koUe tie la ke one i Gula, aia latia e noho ana, hai aku la o Boreno i naj>lelo i kana kaikamahine, ano, ke hookuu aku nei au ia oe e kuu kaikamahine e hele oe a (īiki imua o kou makuakane, ka mea naha i imi iho a loaa oe, a lilo i keik, .nii' mauaV nolaila, e hele oe i keia wa a hiki" malaila, ma na wahi e lua ana j hoomakaukau ai nou, a malaila mau oe e noho ai me in, n ua.kuu mana e haawi nei maluoa ou e ajakai pololei ia oe a hiki malaila, a ma knna mau olelo wale no oe p hoolohe ai, a hiki i

ka mana'wa e ike ia ai 00 e na mea a pau, a he manawa wale po kou e hnipu ai me olua ma keia hope ahii, no ka niea aole e hiki ia'u ke.npho loihi mauka n§i 0 ka aina, nolailā, e hēle oe'i keia wa ma kahi ā'u e kuhikuhi nei la oei, iia a hola na la elima, aJaila hiki aku ap iiiahiila, e ike ai ia 00 i me ko makuakane,.a o ka pau no ai o ka lana olelo ana a hoi aku la o ŪoMno iloko 0 kona wahi mau. Mahope iho.o ko boi ana ako 0 Bprono, aia hoi,; ku ae la ua koikamahine noi iluna a hele aku la i kahi a kona mnkuohine i olelo mai ai ia ia, a ia ia e hele ana 010 wale no, •a liuliu kahi i hala io ia t la oia i kokahi mau konaka elua o hele mai nua mamua ona, i ua mau lianakk noi i ike pono rooi ai i ke ano 0 keia kaikamahine 0 hole oku nei. he moa e wolo no ka nahi lua 010, Ict manawa i lele ue ai ka hauli o ko laua mau ruuwaj me ka eehia'nui loa, like iho la laua ilalo o ka honua, a oia 00 hoi ka mnnawa a ua kaikamahlno nei iho anoo ae ai i kona kino hola okoa a nrie. kona mau ano a pau loa, a lilo iho la oia i wahine pno luahine loa, ia ia i biki aku ai ma kahi a ua mau kanaka nei 0 waiho ana, kunukunu īho la. koia me ka hool.aalulu ana i kona leo,'a i ka loho' ana o ua mau kanaka nei i kn leo knnu. n owaka-iae k kw -laua mau makā a ala ae la a poho jluna, mo kt haohao i kn laua npe.a i (kq mua aku ai, a i wale iho Ia no laua nei iloko o laij,# ifio, he mea kupanaha, o ka nalowale koke iho nei no ka hoi ia 0 na wahine nei,» I ua mau kauaka nei e olelo ana no ka laua lAea i ike ai, hooholo iho la laua nei o ninau tku i ka luahina 0 hele moiiw nei, a t kah«a , Wai Ia kekahi o laua ika |uahioe. Eka luahine 0 hele nei, hnli koke mai la kola, heaha ka olua e kahoa nei, wahi a ka luahino, pone koke iiku la ke*. ,kahi kannka ia ia« ua ike .mai nei paha oe ' ko; kaikamahine i hole. mai nei t j lir»ai la ur luahine nti, ae, ua ike inni nei au,e (iel 9 -ana, maanei no hoi io i hele mai nei la, kūl-, noa ua halaWiii iho nei olua. > _ —(j} o i^_p aU7 j—|