Ke Au Okoa, Volume V, Number 32, 25 November 1869 — HE KAAO NO ISURIA, Ka mea i oleloia ka mena o ka Moana miana, i unuhiia mai loko mai o kekahi Buke kaao o Tureke, ma ka olelo Beritania a i ka olelo Hawaii. [ARTICLE]

HE KAAO NO ISURIA, Ka mea i oleloia ka mena o ka Moana miana, i unuhiia mai loko mai o kekahi Buke kaao o Tureke, ma ka olelo Beritania a i ka olelo Hawaii.

HEJLU 4. Hoole aku la ua mau me na 4 olelo pihoihoi, n pane hou mai la kekahi kanaka, nani hoi ke kaikamahine ui, nohea mni la keia kaikamahne i hele mai nei, aole he. wahino-a maua ī ike ai, e like pu me keia wahine. a lilo iho la la i mea pono ole nbko laua mau puuwai. īa manawa i hele aku ai > ua mau kanaka nei e huli ika lßua mea i ike ai. a h'Ookaulana sku la i« moa mu ka aina o Tureke. ( Nolaila, e hoomanao oe e ka mea heluhelu, o ka maka mua keia o na kanoka nanai ike ika mea nona keia kaao, a na laua no hoi i hookaulana aku ia mea iiiiua o na kanaka a. p.au a me na 'iii, alaila, e hoomaopoopo oe ma keia wahi o ko kakou kaao, nie he mea |a oia ka hooko ana i na olelo wanana a Eledia, ) Mahope iho o ka halawai ana o.ka mea nona keia kaao me nakanaka, aia laua i hala aku ai, aia hoi, hoi hou ae la keia e like me kona ano mua, aole no hoi he manawa, tiki ana keia ma ka punaa ka.makuakane i hoolako ai nona, nana ae la keia i ka nani o na pua kabu e pua ana nifr hai o ua punawai nei, a he mau minute paha i hala ae, lele aku la oia iloko o ka wai e auau ai, a pau kona auaa ana, hoopa aku ' la kona lima i kekahi ia, ia manawa i lilo ae ai ua pua la i Gula, me ka manao ole ae paha o kona makuakane, ua hiki mai kana kaikamahine mailoko mai,o ka opu lipolipo o ka moana, aka, ua manao paha oia e hiki mua aku ana ma kona haie ponoi, a launa pu me ia, akn, " aole poha pela ka manao 0 .ka mea nona keia kaao,'' a ttia ia wa koke no oia i hooiiio iho ai ia ia, e like me ka ia ulaula me he 6ula la ke ano, a nalowale akt( la kona kino wabine maoli me kona hoike ole aku i kona makuakane. (Ma. keia wahr a ko kakou kaao, he pono e kamaiho pokole kaaou no?Teriatu, no kona haohao ana, no ka ike ole i loaa ia ia no ka~na kaikamahine, ame kona hele hou ana e halawai me kana )ede, a me kana mau olelo imua. ona.) Ia Teriatu e kali nei no ka hiki mai o kana hiapo imua ona, e like me na olelo» Boreno ia ia mamua, aka. he mea haohao ia .Te'riatu ke kali ana no kana kaika(hahine, oiai o ka 7 ia o ka la, ia ia e kiai ana. ma kona home, ma kahi ana ī hoomakaukau ai no ka mea ana i ike mua ole ai, a he manawa loihi loa i hala ia ia o ka la i ke kali ana, nolaila, knpu qe la ka manao iloko ona e heie aku ma ka punawai, iua Teriatu nei i hiki ai malaila me konn naoa pono iho 1 ke ano o ua punawai nei, he oia mau no o ka wai, aole he wahi ano e ae, aole no hoi ana mēa i ike iho ai e holo ana maloko o ua

punawai nei. pela oia i nana pono iho ai i ua punawai nei a hiki wale i ka poeleele ana, pela nohoi oia ikiai ai ā hiki wale i ke ao ana, a ua lilo ia i hana duī nana i ua po nei, me kona hele pinepine i ka hale a me ka puna- _ wai, aole he ike' i loaa ia ia, nolaila, ua kupu ue la ka manao pono ole iloko ona ia wa do na olelo a kaoa wahine ia ia mamua a lilo iho la ia i mea ole no ko.ia puuawai, me kona manao iho, he mau o'alo hoopuni- . puni wale ibo.no keia kana wahine ia ia, _ ( Nolaila, e haohao pahi auanei oe eka moa heluhelu. no ka mea nona keia kaao, oiai, ua ike 'ae nei oe ia ia mamun, ua hiki aku ma kahi o kona makuakane, »ka, aole noe he ike i loaa iki i kona Papa no kana kai!;au<ahine, an pnha ua nei e olelo iho ai, mahea iho ln hoi ua kaikamahine nei. Ke hai ae nei au ka mea kakau kaao, i kahi alo iki ae, no paha kela kahi i o—u ni, •wahi a Kaululaau i ka poho piapia ) Ika 8 o ka la, Uupu ae la ka manao iloko o Teriato e hele.aku o kuna pu me kana wahine, . nolaila, hoomakaukuu ae la , oia e helo, a ia , . ia i hele aku ai.a hiki ma kahakai, aia hoi hoea koke maila o Boreno mai loko mai o op« hohouu o ka moana, e like me koaa ano mau, a launa pu iho la me kana kano, « «ka, aia nao iloko oia wa a laua e kamailio pu oei me kana kane, ua ike mua mai la * M Borpno nei ina heleheoa o kaqa kane, nolaila, ninau mai )a oia i kana kane me ka • plelp.pu .mai la ia, ke haohao nei au .ia oe e * keii»jia, oiai, aole oe pela i na la mamna aa h«, oiai, ka hoike mai nei kou-ki; iaP6ihpamu kaa olelo i keia wa, me he aea.la,<h«.faana kai loko o kou pouwai no'q ? »uo keia olelo a ka wahino i kana kano. , Pane ika la o Teriatu i kana wahine, ke ne ■k» Q6i aa i.kan olelo e kuu wahiūe, e like . me kiau ike e h|i mai. nej no'u. nolalai, ua - oe, i ke aha ke kuma o kou huhu. ■ntf; li6'o e kuu kane wahi a Boreno ? hai . «ka la o IWiahi, kai na hoi ua olelo maj oe ia'ai ni ia;mafnua ae npi no kekeiki a kaua, a ua hoolako hoi au.i kau mau mea i olelo mai ai nooa, a o na, 4 olelo mai ai opiia, ua ike'an i na hoiilana ma na wahi a P b Hm* 180 khu olelp v i7ia mai ia'u e hiki ao »o« lo'« la ma ka 7 o ka la. noiaila. ua kali

bu a hiiii wale i keia wa a'u i hele mni nei, aolo f hilii ao io't) 10, o liko 1110 knu 01010, a oia.no ke-kumu o ko'u huhu ia 00, mahopo iho o ka pau ana o kana 01010, pane koko mai la o Boteno, o kuu kane, aole au e liala' i hoouna aku ai i ke k iileauaahine a kaua me. 00, aia oia ke nolio l.i mu kahi au i hoomakuukau ai nona, aia oia ko holo la me konn kino ia inalokooka punawai i keia wa, ano keia olelo a kana wahine ia ia, hoole loa aku la o Tecifltu i kana wahine me ka manao paa, a lilo iho io ia i mea pono ole i waena o ltua me ka hoopaapaa moi, a no keia hoopaapaa i waena o laua iho, olelo aku lu o Boīeno i kana kane aole e holo keia mea a kaua e olelo n.ei, eia walo no e hele pu. kaua a hiki malaila i ike pono oe, a oia ka mea e pau al keia hona i waena o kaua, ae koKe mai !a o Teriatu i keia olelo a kana lcde. ia manawa no i hai aku ai o Boreno i kanli kane, ano, e liele mai oe a ku iluna o ka po--ho o kuu lima akau, oia iho la no ko Teritu wa i hala aku a ku iluna o ka lima o kann wahine, a ma ia eetona no. hoi i hoike ae ai o Boveno i kona mana me ka emo ole loa, aia hoi, pii oe la ka ili o ke kai iluna, a hooe—e mai ia iluna o ka oiha, a holo pololoi aku )a me he nuwai la e kahe ana i ku ili lepo o ka hopua a hiki ma kahi o Teriatu iloko o ka'munawa pokole loa.

A emi koke aku no ia monawa ke koi me ka ike ole ia e na ka_najia iloko oia manawa, aole he maopoopo ia Teriutu ka me» i hana ia e kana lede ia wa, a ia laua i hiki aku ai malaila, noho iho la o Bureno ma ke kae o ka punawai uo kekahi mau .rninute, niahioi, ikq iho la oia i kekahi wabi mea ulaula uuku, e airt:awe ana iluna o ka ili o ka wai, ia manawa oia i olelo ae ai ia Teriatu, e kuu kane, e neina pono oe i keia wahi mea,ulaula uuku e lana malie nei iluna o kd ili o ko wai me he anuenue la ke ano, oi(i no ko kaikamahine, a nana pono iho la keia a iko pono, me ka hoomau ana i ka nana, a he mau minutopaha aia hoi; mahuahua ae la ua mea nei ana e ike nei iluna o ka wai. akahi no hoi a maha ae la ka manao pono ole iloko o ko ia nei

puuwai no kaua mea i manao nui ai, ma ia manawa i ialou ae ai o Boreno i kekahi pua ulaula, o na laau kanu e ku ana ma hai o ua punawai la, a hoolei ih» la oia. iluna o ka ili o ka wai, ia manawa n.o i pipii. ae ai ka wai me ,he paila ana la o ka īpuhao, a mimilo ae la me he wiliau la no ka moana, a he mau minute paha i hala, aia hoi hoolai malie iho la ka ili o wai a memelo ae la me he wai Da!a ala ke ano, ma ia wa no i hoe mai ia wa no i hoea mii ai ka mea nona keia kaao me he lopalapa a'la no ke ahi, a me he Daimana la hoi kekahi ano, me kona kino , holo okoo a pau mai iluno a hala i. lalo, oole he wahi a ke kii orohi o ka maka e hiki ai ke 'oiloi aku, oiai, aole he mea e like.ai ke hoohalike oe ma ka aina holookoa a pau o' Tureke māi o a o, ma ia wa i haule aku ai o Teriatu iluna o ka ili lepo o ka honua.

Ia Teriatu o waiho nei i lalo me ka haalulu nui a me ka eehia o kona puuwai rae ka lele hoi o ka hauli, ia inanawa i lalau iho ai o Boreno ia ia. me ka olelo pu iho hoi an'o, e kuu kane e, mai puiwa oe a makau iho i ka mea au i ike ai, oini aole ia he mea e ae, oia no ka huā mua oko kaua lawe ana i wahine a i kane, e like me ka'u olelo ia oe, oolaila, e ala oe iluna a nana pono i lsa kaua kaikamahine nani lua ole, ka mea kamehao iloko o ke aupuni o nei, iloko o keia mau olelo a Boreno e olelo nei, aole e hiki ia Teriatu ke hoomaopoopo, oiai, o kona mau noonoo kanaka a pau loa, me he meala. ua kau—o ia ika aina uhane, iloko oka hinmoe nui, pela na hana i loahia iho maluna o kona kino holookoa mai luna a hele i lalo. Ia ia i hla ae iluna. a nana pono aku oia i kana kaikamahihe me na heleh'elena anoe, a puaana aku La oia imua ena me ka loo ( , ano haalulu, e kuu kaikamahine, heaha la auonei ka'u niea e hana aku ai imua ou i keia wa, iloko o keia wn a Teriatu i olelo aku ai ia ia, iiia. hoi hele pololei mai la oia a noho iho la iluna o na uha o kona mukuakane, mo kona olelo iho i kona makuakane, aole no au mea e hana mai ai r)o'u, a poln hoi au ia oe, uka, eia wale no ka'u moa o hai nku ai ia oe, he pono e hooiaio iho oe mo ka hoomaopoopo iho owau ponoi _kau kaikamahine, ka mea i puka mai ai mai loko mai o ko olua mau puhaka, a he manawa loihi ko lakou noho ana maluila me ka olelo kupono o pili ana i ua Hiena nei o ka moana Iniana. , {Jloleipau )