Ke Au Okoa, Volume V, Number 34, 9 December 1869 — Ka Haiolelo a J. W. H. Kauwahi, NO KA LA KUOKOA MA HAWAII NEI. [ARTICLE]

Ka Haiolelo a J. W. H. Kauwahi, NO KA LA KUOKOA MA HAWAII NEI.

Ma Hana noi, na malamuia ka la Kuokoa, ia J. W. H. Kau\Vahi, ka a penei kana : " E na Keonimana a me ua Lede, i akoakoa mai nei maloko o keia hule i keia la, a i keia hora, na wailioia mui ia'u ka hai lina'ku ia oukou i kekahi mau olelo e pili ann i keia la a kukon o hoouuuuio nei. No ka la 28 o Novemnba nei, ka la i Kuokoa ai o Hawaii nei. Ua loau ia'u ka han.ohano, i ko iioo-

nka aiiii niui malana o'u i keia nkana ; o.ki» liai nku i ka moulelo o koia ia a 1110 konu Kuokoa uua mai ua Aupimi nui o ka houuaHe mea maopopo, i kini svu onoho Kakani'lelo aHa ua M. Kekuimaou, i ka A. 1). 1846, ua hunwi mua ia no keiu Aupuni ia ,Berilaiiin, i ka wa no e ola ana o Kaineliaiiii'ha 1., a lue Kiunehamelia 11, a ili mai ia meha 111., ko kukon Alii Lokouiaikai iini wale, iloko o ia makahiki, elua inau Elele i hoounaia nq ka imi aua uo ke Kuokoa q Elawaii uei. A pola i ka A. D, 1841, Elele i lioounaiii iloko o ia makahiki, uo ka imi ana i ke Knokon o kqia Aupuni, A i ka A. D. 1842, holo nku o Mr. Haalilio a me Mr. llikeke', na Elele, i Beritania ka inua, a inuhopo i Farani, no kc Kuokoa no o keia Aupuui, aoke. Aliio Beiegiiima, oia kc Alii oi o ka naauao nni na Aupuui nui o ka honua. Oia no ke Alii iae mua i ~ke Kuokoa aiiii o Hawaii nei, a ua ae mai no o Beritania a me Fnrani, a me Belegiuma, a me na Aupuni eaeo ka honua nei. Mnloko o keia inakahiki, ua lawe ,ia keia Aupuni e Lord Geoigo Paulet, e ke kanaka koa, o Beritariia Nui, i hooholo ole ia kona manaao e ke Aliiwahine o Boritania, e holo inui i keia Aupuni. A e lavve pakalia ae, me ka hilaliila ole o kona mau lirqa. A ma ia hope iho o kona hana ino ana a tne kAna mau olelo hooweiiweli, i mea e makau ai na'lii o kakou nei. He knmu ike oiaio ia, ua kliu ia ku Hao Ilawaii ilalo, ma na wahi a pau, mai Hawaii a Ni'ihuii. Aole no hoi kakou i ike ia mau la, he Hae Hawaii kekahi e kau ana, aka, ua ike no kakou a'pau ia makahiki. E kau ana, a e welo haaheo ana ka Hae Beritania.maiuna o ua Pulin Hne o ko kakou -inau Mokupuni nei ; a o ka Hne Hawaii, ua nalo ia, ia mau la. A hiki wule i ke : ko aha mal'o ka Adiniarala tria ko kakou nmu' kapa kai nei. Oia hoi ke poo ō Lord George Panlet, ia wn, lolie ia, a ua hoohunhaoia hoi, aka, o na haipule o ke Akua maanei, e pule mau ana no'lakou i ke Akua, a me nia'lii pu, a «a oiaio no ia pule a tla hoahanail niai Hawaii a Niihan. A he'ku".:u knpOno no hoi ia a kakou « panlele aku ai me ke kanalua ole ; no ka mea, o ka la no koia i Kuokoa ai o ko kakou nei Aupun.i. A lio pouo tio lioi i nd keiki kopao knn aina hanau noi o Hana Ualnnihanhna ; ke malamh pono i koia la, a ke hoornmi«rt k hoi me ke aloha kaulike. 0 ka poo i mnluinn, a i olloli nfi ua ia ln, mo ka muikai a mo ko uloha io, lio moa no ia e pomaikai io tif, a « niau lon altu ai ka. hooinanaoia ana o keia )a, mni koia aku a hiki i na liiuiauna hope o keia laliui e ol» noi. , . , He mea maikiu 110 Uakou ko kukulu.no i Kiahoomunao no ko kakou aloha ; i hoailopa ku mau iwaena o kakou ; mni hoi hopc ( o knpnia mai uuanei kakou e no Aupujui 9, ,ho P,®. 13 W 11 ? 0, Oia ko'u wahi manao paipai.ia oukou, o hoomanao i ka la o ko kakpu A,upuni i Kuokoa ni." Nona iho no hoi i na olelo a ke kanaka i piha i ka naauao, aohe no hoi o kana inai, a no ka maikai !on o ka ha.iolclo, ua olioli a hauoli na mea a pau o ka Hale, i ae la kekahi elemukule i kekahi, a o na iiinliine hoi, ia lakoii ilio, " Aole hoi he wa a ualo iho i.ka lepo ula o Wnnanalua nei, lohe e i ka haiolelo a ko kei'ki i pilia i ke nkamai o na «ina hiwaliiwa hoi a ke alolia i noho oi," A o ka pon ana ia oko J. W, H. Kauwahi haiolelo ana, a na kokua ia hoi kana liaiolelo aiia o keknhi poe iho. Nani no hoi ka'lakou mnu haioielo, aohe no he nioa inaikai'olo oia ht ke kukolu manao ana imna o ko arrairia holookoa. ■ E ol|k maii ka ohana a Kamohanieha, a o man ka iioho Alii ana, a o lui pau no io.o ka hunaoiu la piilo a pou. Iloi akii la 'na moa a pau mn'ko homo ilio, m<J ha' Inna o ka' mnnao, o loiUi lioii ana ka la o liko mo leeia, i.ko A, J)> 1810. . ' AllO lea lilo anao leo la 28 o Novcmabu, i .lii Sabnti, na hoomoeia ma ka Pi.iaknlii, lu 29 (i E-aloha' i ke Kapena o '! Kfe A(J OieoAi" n nio iin koiki hoonohonoho liua kopau o kuiHulo l'ul, A'ipuni, . ( Owuii no iim! kii miilialo, K AIJAviI'UAK|CAortA'NA. ' : ' Wahannliin, No v , 80| >