Ke Au Okoa, Volume V, Number 34, 9 December 1869 — Ia Kaieioiea. [ARTICLE]

Ia Kaieioiea.

E kk Au Okoa k ;—Aloha oe : Mamuli o kuu opo nhonui mo ka lokomaikni lua ole, u» «o ia min k»'u mau kHinaili» ftna, no kela ninau holunaau o:> e kamiilio »a nei iloko ona nupepa. Oia hoi, ina ka llolu 30 o ka la II o koia malaina, ua pano hou nku ihi iko ke Kuokoa poo, " nana hou inai, Eia nae, mi ka Helu '17 oke Kuokoa, iko ilio la au i ka manah « ka moa noua ka moa tnalu..a, mo he mnn la, \u> hoki e ha'u ana ka w.ilia i lia maknni " Pela hoi, ma ka hooinaopopo ana i kann m iu moa i kamailio ai no ka olelo pano, ke ike lea njei au, nkahi no paha ia a ala mai kahiainooa'na ao, 1 ino ho mea la hoi, he m )eohane kana mamna 0 kona ala ana. Aua kuhi pnha i«, oka po ana e moo nei ia mooohane ana, o Kaloakukahi, eia n»e, i kona puoho ana, ike ia, o Ole muu. Nolai!», o hoike no ao i kona mou laliu, me ka manao oiaio, e lilo ka lalau i kumu nui no ka hilahila, a e waiho no hoi ka mioi o ka pane a ua loaa. ] Heinahema 1 Ma kona olelo ana ma ka | hapa moa o konn m.inao, penei : " aka, n0 ko'u manao, o hlo ananei kau mea i hoike akeu ai i mea ole, nolaila, e ae mai ia'u e paneiaia." Auhea ookou o o'u hoa huli nanuao mai I Hawaii a Niihau, e i.ana mni i keia lalau nui ? A nnW'ii iao i i oe, he me« lilo k« oinio i mea 010. Ina maopopo, oka oinio ka ko K uokoa i hni ai, alail :i, lilo anei ia i inea ole ? K wehe iho oe i kou noonoo a nkea, i ike poHomahema 2 Wahi ona. "Mnkanaua ana i na olelo ma ka hapa mua-o keia ninau, ua maopopo loa, ua hana oA. i ka 1-2 o ka hane/ a e I i ka 1-4. " Nawai I ao aku ia oema ka Helunaau, o ka olelo " Ina," he olelo ia i ike ia. ua maopopouahana? No k» me», o "Ina," he hua akaka ia no ke koho vvale ana o' ka noortoo, oiai, aole i hoikeia malaila ke ano a me ka nui oka hana, aku, ua olelo ia. "Ua hiki ia A, ke hana ika I 2 o kahi hana." A pola no hoi, aole i nana ia ke ano o na wen i manaOia e hanō. AA. a mef. A no ka manao ole ia mau mea, nolaila, ua apoia ka huā'pili pono i ke kolio walo, oia o '' Ina " Hemahema 3 Ke 'olelo nei oe, penei : " a 1 huipuia ka laua hana." Alnila, e hui ia 3-4; aku hoi, ina olelo iea ninau, " a i huipuia ka laua hnna ana," alaila, ua akaka, wahi au o laua pu n elua ke hoomakn like ika hana. Aho keia hoomaka like nna e lawe e hana i ka hana okoa, nolaila, ua loaa kela ninao mua penei. "A i huipuia ka laua hana " Haina, he 34ia o ka hana' a pau. He' rnea knpanaha nui keia, oiai, no ko lau« hoo maka like ana ka e hana i ka hana okoa kela '.inau maluna. No ka mea, aole i hala kekahi hapa o k» hana okoa ae e innnno hewn nei, eia iuie, 3-4 i hnla ma kn hapa inea o ka ninnu, a pehea in i lilo ai i 3 4 o ka hann a pau? He keu ka iko ole, uole e loua nn niu a Kan'e ia oe, me he moa la, ho iniikupo oe. Aole «nei oo i ike, nn kn mnnao e hiki nnn ia laua olua ke hana i 3-4 » kela hana, nolailn, ua niuau ia ho hapa aha ia o ka hana a |>nu ? Ilemnhoinn 4 Ko 01.-lo nei 00, " ina e 4-4 i ka hann okoa n pau, pa 4 kn nui iu 1 3 l.i n pela uku. Auhon lu ka huaolelo okoa iloko oka ninuu ? Aole, aole loa no,, nnu ia pnlauoku, e huli wolo no oo i oia nou a uolo 0 loaa uu paa iloko o kn umiki o ke kuhihewa, amo ka lalnu nui ike ole. Pela hoi, ko 01010 noi 00, ua pa 4 o 4-4 i len hana okon ia 1-3 lil, e kuhihuhi mai uq ia'u i ka buko meo helu, kahi au i Inwe inai ai in lnlau, ku opala e a ai kn hiluhila o kn mea haku, 010, hooknhi no haku ou o ka loau nui a Kekuaokalani. Ua ulaopopo ia'u kou lalau kuhihowa, no ka mea, ina ninnu iho oe, penei; o 4-4 he pn 4iano ke aha ? H.iinu. Ho pa 4in n» 1-4 oiu hoi, he pn 4 ia rka 1-4 o 4-4, oia hoi o! 14 n pela aku. (G nnna inn meu .|jke mu ka mokunn il, pauku nioau I n polanku.) ~E, wo 4 i ka hualu o ka maka o kou naau i akak

Heinnheina 5 Ke ko^u. mai noi kahi mna au i ka olnlo ia, p,4-3, 6/4, j kali? meq t loa.oo.i.hoomuopopo iki i ko ono o ku'u pnne, a ko'u liowa mni (iei ko walin, ko iiiio o ku mon ulumoku hgu. . Oini, ina i nniin loa in ku'u pano o ka moa noonon io, aule e oe, alaila, e ike lea no ia, un hoole nu, uole i ike ia iloko o ka buke Hnwaii, a hoolo pnha, Ua ko Kuokoa men i olulp ai, mo kn i nnn, o 4-3in, hn hapa iu o ka ln, e liko nie kn nioau liopo, penoi in nioau. " Ho.hnpa ohn o kn la kn laua liaoo,'' Aia mni koln hoaolelo 6 ku In, o «oo•noo ilio i-ke nno iloko, inii /uw bo ihua hiki iu oo ltb noonuo, ukn, ko ikt» liei Uu, : nol» hiki iu oo; He iiien iiknkn, oin mnu huuolo-

| 1«, u;i knpono (»i 1 !», Oiiii, inn hiki iu l;i--ua Ue hoopiiu i» U-4 (i k,-t hnua iloko <> I ln, alniln, ua puno rio keia, nui ka manaw» <> 1 lu, emi na hapa 4 o k'a hana i hoopaa ia. A no l»o koe ana >< 1-4 /i ka hana, n ina hoopaa in, aUila, lilo kn ennnnwa |,e l-3'o ka la, .10laila i ninau ia oi, he hapu ahn o kn la, on like no, he hapa «ha o ka ) )a ka laua hana pu ana n pna ka hnnn ? Pela hoi, ina i niiiau ia mai, he hapa oha o ka makahiki, a o ka malama ka Uua'hana an'a, alnlla, 'aole au i neionoo, on pili iu i () a makāhiki «>)ua a i na mal.imn 4, « i ole iu i i ma!fahiki me 1 2, nlaila, 3 2 maknhiki, he h»pa ia o ka makahiHi. Polu pu hoi, dle!o ke Kuokoa o i-3 l.i, liko nn! 4 3 la, ho hapa ia o 'ka la, oiai, ua ninnu hapa o ka la, a lam e hena pu ai a paa ka hann. E līUo mo ka'u ol'el.i noa 0 ka 1« i iko ia m« kn oinau, ho 1 no ia, ua liko mo 3 3 alnila, o ka hnpa aha o keia la 1, Hike me 3 3, e lilo i imnawa no laua e hana pu ai a paa ka hana ? He £ anei? E nana oe, o k* liapa o ka men okoa, kai emi ihe ika mea okoa. Ua nui aku he. mea okon i kona apana. U.i liko ka mea okoa »)e kona mnu apano a pau ko hui ia. (E nana i akioina ok» molennahonua buke I, ii'iuo 10 nkioina 889 ) Eia hoi, Ke nana nei au i kela ninnu 17, mokOKia 10, pauku l, hapa hope oia ninnn a ke iko pono nei nn aole ia i kue ia'n oia ninau, e hyike ana ia, o 1 i alani ua like mo e 4-3 alani, oia ka 4-3 0 I alani, oin o 3 3, i> liooia ana hoi ia, o 4 3 ka nui me 113, iie 4-3 ia no 1 alani, like me 33. A mni kuhihewa oe, he liapa no I aluni o 1 13 alani, oia hoi, mai ao hewa oe 1 ka lehulehu, i kou ao nnn, o 4-3 alani, he I)npa ia no 3 3 nlani. E pono oe, o ka hapa 033, n a e mi iho ia ia t3, a i ole iaf ia 3-3, e like me ka'u ao ,ana ia oe malunn! He hoailooa kein o ka mea hawawa i ka Helunaai:. Pel.a hoi ka wehewehe ana o ka ninau 59, pnuku 2, inokuna 11, a fh»i. manao pe, o 8-7 barela, he hapa ia o ka barela e nana oe i ke «no q ka huaolelo o ka la o>«ltin,. alu.ilv, e ike n.o oe, he mau hapa ? ia a 3 o ka, b ireln, oiai, ua olelo in penei mnloila. " Ina e.mako na hapu 7 ewalu oka barela. £ noonoo oe,"o ka hua " na," ka mea ,pili i Ha helu ,nui, n o ka men ia i iko ia„malaila, a, pela no na ninau e ae mi i kuhikuhi m.ai ai, he ale ia i ,ghi mai, a hamni aku la ma ka niho mole, 1-Je poka i kilo, ?ok one i ku ka poka i/ ka mnui), uaha.ln i ka lihi puka wai lemu.

Hemahemii 6 Ke ninau mai nei ee ia'u, penei, muhea i puka ae bī keia miiu huaoleli> " a i 010 ia," " Ka la i hui iu'' e iawe ia e laua. Ein ka'u ia oe, o kela mau hua, " a i.olo ,i.o,",tja hooknmo »u ia, ma{tope o ,lia; hua B. .me kuu manao,,e wail>o ia I. ko ka olelo Hawaii,,eia na.e ua haule i ka hoonoho atia paha h ua paahana la o ka hale pai, a nolaila, komo ole ka hua.l, a ike au i kou kuhibevra oiai, aole oe i ike e, he huaolelo haole iki e pili ana ia mau hua. ,Pela hoi ka, la i. .huiia, ma keia mau hua, ua kakau iho au i kn mea ku i ka noonoo. Oi»i, īna e waihoiu nn hua pope, oia keia, alaila, penei ,ka uinau ana, pehea ka nui o ka laua hann il.ikq 0 ka la ? Ina nana.oe i ko ka olelo haole, aole.oe e ike i ka hua " la.uA" ihey Iwo, aka, aia iloko 0 ka ninau na mea elua. A a me I'. ka' waiwai o'ka oleln laua, nolaila l ,. u» kupono no ka olelo Inua malaila. Pplh hoi, mtf ka noono» ana tta ike orf, aia t>. huiia na hapa ! o kahana a laua e hana ai, nlnilo, loaa ka, nui o ka laua hana e hana ai iloko 0 ka la. A no ia iloonoo, ua waiho au ia mau hua; " i huiiii;" aka, olelo oe, " ka Ib i huiin," me kou manao un liewa ea ? rfe oiniu ka'u 0 hni'nei ia oe, hau •iho i wuiho iho in mau haa i huiin, oiai, o lu miiu hiia hope o k'a nlelo hnolo, tn a day, iitt like ili mo keiu, ''lloko 0 ka l«." no in'. nno, (ia kanili au ia mahope i kela hua i hoo[iiha ia 1 kit ninan, oi/i hoi " pnhoa ka nui 0 ka Imia huna iloko o lta la i huiia." " Pola hoi kela mnu hua, '' 0 lawe ia 0 Taua E 'iko mo kn'u ulolo ia 00, ua' hookoino au in iniiu hun mamuli 0 ka noonoo io, aoln i hewn, oiai i ka niina aolo i kuo 'n hoano e in ku ninnu mn ia mnu (iun, no ka mea, e lnwo nno Inna i ka mnnnwu kupono no ia liann, lawelnwo i k» mannwā n« ia hnna, Mai mnnno 00, i na hanu laua i kela hnnn, nlaila, nole he manuwa, i na peln kou mnnno alaila, he noonoo honua pr •«» ea ? E' nnnn pono 00, i na pola ka ninnu 0 like me kVu Alailn, uolo nno e ka manao'o ka ninnu ilaila, 10 kou mea anei in i manao hi ho lalau, 0 ka tneh i kuo ole i ka pono a pela aku kn noonoo'maoli, nkamai ne ) " Hemahomn 7 Ke hilihewa n'ei oe, a o)e)o mai, mo kou hnomaopopo ole i ka'u olelo ana, oiai, ke olelo uei oe, ua 01010 nu nole i hnna 0 W. Gt)lburn i muu ninau oia mau auo mn kanA buke Akimntikft Aole nann pono i kn'u olelp' pane ovii, qa olelo a'u aulo i knkau n W. C. i na'ninau 0 kana , Helunaau, ,me ka iniinao e liko me ka ke " Kuoko»," i olelo ai, e kuliihowa nno. o 4-3 la, he hapa ia 0 kn la. Oiui, ua hai au ia 00 maluna, hooknhi la iloko o ka ninau. i pilia pono i keia mau hua olelo " 0 ku ln." A ke i hou mm iiei 00, " lio nui lou.nu mnau oia ano iloko 1 kona mau mokuoa 0 waiho nei, na C. ma 011 iio i huna ine kono noonno iho." Ho mea liokaka ina kuu olelo nu C. kahi i hana. a na pa moa 0 kahi 0 a Z owai ia kanka ? e hoo T kono oe i kau pnlnu »u», A o kim muu inea ikuliikuhi mni 111 111 (k ka olulo haolo, ua lawa , a tnnlu >n .ae, p l;e , w/nhu nei au na ka makani e puhi, ohii he opnla kiola wule no ia. liftin«hemtt 8 Ko like noi oe, o wahoiio-

ijriu;i i, U;i l' hulehu u;i olnln mu'iou, a Ua;ti a(m hoi ia \ o ka hana, he hano <> kon ia. He keu keia a ka makapo launa ole, a m'e lie mea 1a na Imi i kakau ia olelo pane ia'n, .ua.Auhi jju ia Pf,he oiea nooaoo<maibai }eia ka nole ke hoike nei\kau olelo i liou hnwawa iho, Ina e nana oe i kau mau pnne m#i mua mai, a i ka'u mau pa:he o ka la 11 o iTovemnba nei, alaila, ,'aole oe e ike iki ana ua olelo aa, o Jo ka hnna i koe he hana okoa ia aole no hoi o'u h»a kaniu o ka aina ua lani haahaa o Haoa Maui, oka, nau wale »o ia, ua manao au, 1!S kaknn paha oe i kau peni no ka lohe, r i ka wa i kakau ai, poinn keia, nolaila, olelo hewa, a i ole ia. ko ka hopena elemakule paha ea i Nolaila, ke he» leo nui aku nei au ia oe, e Mr. Kaleiolea, mai pane hou nmi oe me ka noonoo pono ole, o ikea ke kokkWe o ka noa, ai ia mai, he non na ke kamalii. Ina pnno hou mai oe, mai huna i kou inoa ponoi, a malie pnha e ike ana wnu o oe kekahi h*010 a kanaka iloko o keia aupnni, alaiia, aole e hewa ke olelo. ua ike ia kou nnauao ma knu pane No ka mea, he poka boma kau i ki mai nei, eia uae, aole i ku ua poka nei i ka manu, oiai, ua hiile koke ua poka nei ma ka lalani pelu, no ke alni ann o ko ea a me ka utne ana i ka honua uoiekaumnha iho. Maanei, e kamailio i(ti au no ka nupeph Kuokoa, oiai, mamua ua olelo ia aole e hookomo i na palapula o keia ano, eia nae.'m» hookomo inai nei kela, ine ka i mai, no ke noi ana mai o Kaleiolea. He inea hunahuna wale no ia, oiai, aole lako.i i olelo e, aia a noi alaila hookomo. ( Aloha ino oe e Kaleiolea i kou pane me ka noonoo ole, me ka i rnni i kuu ano hooio' ,o ka hopiq ka ia o ka hai oiaio. . Maanei, ke haawi aku nei au-i koi'ū aloha hou no kou Luna Hooponopono, Aloha oukou J. K. Kahuena.. Waiehu Maui N,ov. 30, 1869