Ke Au Okoa, Volume V, Number 34, 9 December 1869 — HE KAAO NO ISURIA, Ka mea i oleloia ka Hiena o ka Moana Iniana, i unuhiia mai loko mai o kekahi Buke Kaao o Tureke, ma ka olelo Beritania a i ka olelo Hawaii. [ARTICLE]

HE KAAO NO ISURIA, Ka mea i oleloia ka Hiena o ka Moana Iniana, i unuhiia mai loko mai o kekahi Buke Kaao o Tureke, ma ka olelo Beritania a i ka olelo Hawaii.

" HEL.U 6. I la manaw keia i hokio ae ai me he pio la ke ano, ai ka lohe ana o ua mnu keiki nei, huli mai la i hope a nana mai la, ia ike ana mai o laua nei e ku aku ana keia hine ui ā nanMauna ole, ia tnauawa-i h«opau iho ai iaua nei i io laua holo ona me ka makau, a ina-he pohaku la i kuia i ko laua mau wawae, ia.wa i kupu oe ai ko -Uua manao e koi hou aku ; t>Jpe& ike .a lanna pu ine ka mea a laua i ike aku oi, aia Mua i hiki aku aīmalaila, aole a loua hyu olelo imua ona e hiki «i ia laua ke pane aku, a hala ka manawa loibi loa no inau nuni oia la me na hila olelo pane 01/ 1 waena o lakou, aia hot, haawi mua la o lsurin i koua hua olelo imua o ua n?au līeiki nei, heaha hoi ko oiua mea i haalele iho nei i kn ia a olua me na makau. hai mai la ua mau keiki' nei, no ko m;»oa aiakau a weliweli ī ke ano o keia iu i paa i ka maua mau makau, nolailn. ua holo koke mai|ia i kei'a wa me ka makau nui loa, a no ko maua luhe ana mai nei i kp k&ni o ka pio, i aui mai nei ka hana i hopo nei, i naoa mai nei ka hana e ku ae nei oe, ka mea a maua i ike mua ole ai, a mai hea mai la oe i hele mai nei ? hai aku la ua mea nei nuna keia kaao, mai loko'mai nei au o kahi a olua i ike mua ole ai, nolaila, eia ka'u olelo ia olua, he pono e lawo olua i keia ia na'u a hiki ma ko'u hale ponoi, a na'u no e ukula olua i ka uku kupono la olua a me au nei, oia no boi kuu kino n6i e.. l"'oJa olua, ae koke mai ia ua Vnau keiki nei me ka puuwai i piha i ka olioli nui uo na olelo a ka'niea oona keia kaao, ia manawa i uieu koke aku ai laua nei i ke kii. ana i ua ia nei i paa i ka laua'mau makau, a hnki ae la iluna, I a kala &e i na makau a laua, ma ia manawa i pau ae ai ko laua nei makau no ua ia nei, a hapai ae la laua nei i luna a'lawe aku la. ' . I ua mau keiki e hapai ana i ua ia nei ma ko laua mau lima, aia hoi, ku ae !a o Isuriu, a hele mamua o laua, me ka olelo jiu aku i ua mau keiki nei,;rma /kou wahi e hele ai i keia wa. malaila olua e hele mai ai, ae like mai la ua mau keiki nei, " me ko 'laua uianao ole paha'," e hoohoka ia ana luua e ka. mea l nona keia kaao." la lakou e hele pu I ana, a kofco|ke aku e hjki i.kn home noho o ua Isuria nei, olelo aku.la o ; Isuriai ua mau l keiki nei, auhea olua e o'u hoa hele, i ke aha, .wahua laua la, pane koke aku la oia ia r laua, e noho iki nu maanei a hoi mai olua i lawe inai uei a hiki maloko o, ke la - &laila, « haawi-aka olua i ka ia i ka mea 6 hoho apa maloko o ua hale la. . 0 ka ,ae kpke' nlai llno boj ko laua la i ka ia nei olelo aku, i ia laua no e hele ana me ka ia manawa no i oni' ae ai ua ia hei ma ka lima | 0 ua mau keiki nei me ka, .ikaika nui 'loa, a haulp koke. aku h i lalo o ka lepo, aole seto- J n«, ua aalowale kake aku la ua ia nei mai . .na maka aku o 'ua mau keiki n'ei, a i' uana ae l}oi lja hana i|».»hppe f j»oJe bgj oa fknikßmahine nei, a he mea haohao keia i ua mau' keiki nei ka.- hiki. wq<»e o, ka nalowalo oda 'ku o ka ia mai ka poho aku o ko laua mau , lima, a, me ka, mea hoi nona i boo,unauitia ia • laaa, » nd keia nalowale honua ana' o keia mau mea elua, ua iilo, no ia i men kaamoha no ko lai|a puuwai, a ,ma la bopq iho i <>:009D0.;ib0 ai,l»ua,.i k» mea e,. poi)o ai.in laua - ib nolaila, iho )a laua e hele aku .. e ninau i ka uea ;nona ka hab i> kuhlkuhi ia. mai.ei !itua e lawe i,ka ia a hlki ilaila. ■ 1» laua nei i hooholo ibo ai o' hole aku e ninau i k/i mea hale, o ko laua nei helo oku la no ia a hiki aoa;ma ka puka o ua hale nei, pina aku ka hana o laua nfi, e noho mai an» kei> kanaka iloko, a oia no hoi ka mtfnawa a ka mea hale i ike mai ai ia laua nei me'ui hat*j mai ia laua i ka bua olelo ~ mua be aloha, a ma.ia liope iho, ninau mai » la ka mea hale ( oia no o Teriatu, ) ka mea r .* laiia ,jika mu« ple ai mpmua, a no ka i?:nau ' ana mai a ka mea hale, hai eku Ja kekahi ,k?*ki i ka laua moa i hole ai a hiki, wale i ka wdi halawai pu ai me ke kaikamahine a laua 1 ikō mua oltf ai, ka mea hoi nana i alakai mai ia l»?a me ka ukana ma ko )aua lima, a ' biki wale i ka nalowale ana aku, a me ko la,«i«» fc,ai.'l?rfi|i r>6 hoi ia i«i, aole he'.kkikamahipp. a lanni i v ik* ai ka ui e, Uke me ia.: A mo |keia hai .piai a ua mau keiki nii, pane aku ia o Temtu ia laua, aol« au inea 'e hajjjnai,neiia'u.nolaila, ,o ka mua keia o ko'n lohe aoa ia olu* i keia 1« «hei' ki olua fnea e nei; nani wale ,(..ikofifc!iltt holookoa o ka olaa f h|ai, mf i nej j»fp i kēia, w$ t wahi ■ .■!««£•( « bo»m«naoWe ka mda ' MāM'Uiiw?., 0«i, «pja. ia, o >ana olek>,oki(H k« fOWo h««puniponi" wale Ho ia " • W»isu P. .k^n%, pgi»noa,). I loktf'h4i'oiit #4.9 Ukou e 01010 pu ana, aia no oa mea on ppnp k« hoopu mall*maiUnya»onft wahi me ka hoolohe mai i M.:lākou naimau nlelo • pau ioa mai ka

mua u ka hope, a, h\ki walo i lia niiinawu i lioi aku oi o ua inau koiki uoi, me ko laua, i ke hou ole aku ika mea a la\ia i ik«s iho ai ia la r aka.-ia laua iho aku ai ma ko alanui, aia hoi, ua hookoulaoa aku laua i keia liieai iinua o na kan&ka a p«u o Tureke.

He nui na |«n- ke'." roau. keiki i=! hookaulana hele ai no ka ruou nqfia keia kaao, a ua lilo ia mea hoouluhua.no ka puuwai Qna kanaka'' a> pad hme na 'lii, a no ka palua a pako>u o ka lohe ana o ke keiki ponoi a k;t Moi o 'lm-oke, n-j'.aila,vua hoopuka ae oia 'i knna olelo kauoha i kona poe koa j)onoi, e hele e ninau pono i ka mea nana i ike ia mau mea poha, e hele mai e olelo pono i ke ano i ua keiki alii nei, oiai, o ua keiki alii nei nona ka inoa o Vanetona, oia ponoi ka p,ua ika wekiu o ua 'iii'a me na' kanaka a piu o Tureke, he keiki ui a nani hoi kona mau belefielena a pan loa ke nana aku ia ia,' a he kulaoa maikai a me ka hanohap.o ke nai.a oku, ma ke ano kanaka muoli" mo ke kino pupaioa ōle, e like me ka mea nona keia kaao, no ka mea o na hihe e ike pono ana i na hiohiona o ua keiki 'lii nei. Ua olelo ia, he hiki kn i kona mau ano a pau ke hooinalule i ko lakou mau puu,wai iloko ona m''nutc pokole loa- me. ha r kalia ole. Ika lohe ana ona koa ika olelo' a ke keiki 'lii, ua hooko-knke aku lakou i kana olelo e hele e huli pono a loaa ka inea nana i hoopuka i keia olelo imua o ka lehulehu, a he ma : u la ko na koa hele ana euinau i ka me i ike 4 aia hoi loa aku la ua mau keiki nei m* kekahi alunui e olelo ana i kekahi poe kanaka e pnnpu ana malaila, ia wa i hoolohe pono loa aku ai na koa i ha olelo a ua mao keiki nei, a pau ka laua olelo ana, aia hoi. uaninau koke aku ua mau koa nei ia laua, e na mea & olelo nei iinua o makou i keia wa, he wahi ninau aku ka makou ia.

olua, ō olua ponoi no auanei nu mea nana i ike ua wahioe la a olua i ike ai e olelo nei ? ae mai la ua mau keiki nei me ka hoiaio mai i-ka laua olelo imu» o na koa.

A ao keia le .ie pbna aoa o na koa 1 ka laua mau olelo aoa, pan.e knke aku Ia ua raai> koa nei, e like nie ka olua mea e, olelj mai nei i ko olua ike piino aua i ua wahine la, noJaila, he poe makou i kouoha ia e ke keiki 'lii e hele e hinnu" pono i !<» mea 1 ike pakaiua 'W&hioe "nel e olelo nui ia nei iloko o keia mau la, 'a ua lilo hoi ! ia i mea hoouhihua ika manao o ke keiki 'lii Yatwtona iloko o keia raau 1», nolaila e hele pu olua me makou makahi o ke keiki 'lu e olelo pu ai me in, e | liko ine ka olua mea i ike ai no ua wahine i la, ae koke mai la no hoi ua mau keiki nei, a o ko lakou -hele iho la no ia a hiki ana I imua o ua keiki 'lii rie?, a haawi no hoi i ka hua olelo mua he aloha, a ma ia hope Hio, I hai aku la u* poe koB nei i ke keiki 'lii, e ,like me kAu olelo' kauoha b ke ?Jii la mukou" i kou poe koa popo), E hele e huU a ninau i ka mea i hookaulanā oe i keknhi wuhine ui | loa i ike .pu ole. ja e kakou mamua, oolaila, j ua hooko makou i kau olelo e 'ln e hele e huh i ka me.a aana ua olelo la, a ua loaa ia makou iloko o keia mau la, oia keia mau koiki a makou ;i law.ej mai noi imua ou e ke 'lii, a pau ka olelo lana a kekahi koa. Ia manawa i ninou poūdnnaPin ua keīki 'līi nei i na keiki' i lawe!)B aku oi imua ona, b b'l«a'jponoi no auanei.oa tp«a nana.i i ka olelo no kekahi wahine ui ( i ike ia e olua i na ,la>»a.aißa .aku nei ?. ae,. wahi a oa keiki, a keiki 'lij, eia ko'u makemeke i keia wa, he makemake au e kamaīlio pono mai olua ia'u i Ke ( ano a o ka olua meai ike ai no ua wahine 10, ia wa i hai aku ! ai kekahi keiki, e lilee md ka laua mea ī ike ai I no ka mea nona, keia kaao, a,hiki wale i ka I nianawa i.nalo aku ai mai ko laua muu mo- | ka qku. j EJ, like.no hoi me ka mea i hoike ia ae nei i ( rqamua o koia pela i hal hku | ai ua mau keiki nei imua o ke keiki 'lii, mai ka mua a (i'a hope, oi kp loho pono ana o ko keiki 'lii i keia mau olelo, ua lele ae ka hou- I li o kona puuwni me ka mokuniokuahua no kano mea i lohe pono ai ia wa, nolaila, hooP ul *a mai lu oin i kona manao ia lauo, inn olua e ike ))oq i waiiioe la> ma keia mau i la akn, aloiln, e kii .koke piAi kekahi ooliia ia'u, a i na du e ike pono i ka olua, moa o/l olelo nejj e,jj3Ōwi.np au ia aluo i 75 opka,' Gula i haha ia a mnikai loa ( a e haawi oku | no »u i 12,k0m0 Paimiana, oohi loa, ao lilo' pu aku no' hoi me' ko'u ■■• kopio Daimina I ponoj i kuni ia i ka hoailono Kalaunu, a i| kau pu io h'oi me ko'u inoa, ae lilo olua i I mau kanaka hanob#no loa imua o ko'u alo . i hiki i ko'uhopena. ... A oia no kp'u makana i e haowi oku ai ia oluo, ke hooko olua i ka'u ' mea e nel ia ■ olua no. na wahine la, ao koke moi la oo boi ua mau keiki nei i keia I olelo a ke keiki'lii. I

Jfa heU ana o ua mau keiki nei t hooko i Vanetona,jce keiki 9/u, ame ko laua hoomakakiu ana i ka mea nona keia 'kaāoi ■■■■■~ Mahopa iho 0 kfl pia pn® 0 k? ; ,o|eJp a ke keiki alii. aia hoi he mea olioli i ua mau keiki oei ka lohe. qnA. i na olelo a ke alii, holaila, kuka iho 1« l«a« i k& iaua mea e maI nao ai, me ka hooK'>,lo iho, e Jiele bou laua 1 e boonj».kakitt makahi a laua i lawaia ai, ia, in«kafii i aL p# kai- | kamahioo nei'. Ais laua i hele ai malphiia laua i manap āi e ike hou aku an*, - üb, ki[ii laua malaila 1 ka po a me ke no i na la he" nui loa. Aole nae he ike i !oaa,i» ;laua iloko 1 oiamau la, b hiki wale i ko laun hoian» nku a hik» imua o ke keiki alii, me ka hai pu aku ! ia.ia ika mea i ""Hēīē~āT7T like melī makemake oke alii. (Aolnpau.) I