Ke Au Okoa, Volume V, Number 35, 16 December 1869 — HE KAAO NO ISURIA, Ka mea i oleloia ka hiena o ka moana miana, i unuhiia mai loko mai o kekahi buke kaao o tureke, ma ka olelo beritania a i ka olelo hawaii. [ARTICLE]

HE KAAO NO ISURIA, Ka mea i oleloia ka hiena o ka moana miana, i unuhiia mai loko mai o kekahi buke kaao o tureke, ma ka olelo beritania a i ka olelo hawaii.

HEi-U ĪO. Me ka ike hou 010 o laua me na helehelena o ka mea a laua ī ike maa, ai ka lohe >ana 0 ke alii i ka laua mau olelo, noonpo iho la oia no kekahi mau minute i kana mea e olelo mah" »i iua māu keiki nei,Va" hoopuka raai la oia i kana olelo, oia kau olelo hope ia olua 1 keia^a,■ nīd-i~lohe au ika 'ōlna mea i hai mai noi, nol'iilo, e helo olua mai keia la , »ku a liiki i ktf umi o ka la, a i loaa ole ia olūAlnaloko o KēW' mau lā a'u e olelo nei, , alail», e kau no āu Cta hoopai ino loa ma-' luna o olua, oia hoi e make oioa e pono av oia no ka uku (| Ua ; oluq, o.lglo hoopunipuni a e hoonna pu aku no au i kekahi o ko'u poe> koa e hele.pu me i ole.ai olua e mahuka aku) a oia ka'u olelo hope loa ia olua ī keia wa. Ika lohe ana oua mau keiki nel ikeia qlelo a ke alii, he niea e Ko kaumaha oko laua puuwai, ka noonoo ana i kahi . e pakele mai ai laua mai loko mai o keia hua olelo a ke alii, nolaila, ku ae la laua me ke ano na\fealiwali a hele pu aku la me na koa 1 kahi a laua i manao ai. īloko o keia may ~ la i olelo ia eke alii, aia hoi ua hele aku la ua me na koā i o ia nei o ka aina me ke ma-' nao e ike hou aku i ka mea nona keia kaao, aka, ika 8 o ka la, ia laua e noho pu ana me na k.oa ka malu o kekahi laau, aia lakou hoi e naneā ana no kekalii mau minute, ia> «|a i hiamoe ibo ai kekahi kon, a ike aku la oio i keia wahine ui iloko o ka hi--4 • 0 iloko.p kti lewo, mq ke akalaka ole ia ia kahi ? ka ai o Kona mau kapUai. Uq like hof..konti mau -helehelena me . o ke ahi, a kapij ,hoi e abhu ; i»a ia wa, ua like no ia me ita wai-hooluu e like ole e 7 o ke ajiuenue i ka wa lelehune 0 ka ua, i liulili hoi e- like me ka hau o na mauna, a o na hoi o ka lani, ua kahiko ia malunā iho o kona poo me he lei alii la, 0 ka la hoi me ka mihiua, aia laua malalo p Jcona mau kapuai ( kahi i_ hoomalamalama ai, j īke pu aku la no hoi au ( ke**hi-ra ahoe loa'e holo ana ilōko okekahi kiaha-iīku āna e : mainua o ke alo o ua la, a he nui aku rio na mea nani-anoe' ana i ike ai iloko p kana n6laila, puoho ino ae la eia me ka —- auwe_? ana, ahe mea hou. la i.ka ike ana o kona poe hoa' hfc{e, p.r ka' niliau ana aku o ' poe hoa,ia,iB:»e ka hoomaopopo «na, g?ā iipi,. hai mai .la oia ii lakou a pau,- e ko'u poe ; Boa hele, ano, e lone hukou'i keia wa'oo ka a j iPUkou jipe.a i, ike j»i oo?u, nai ko'u ia i hanau ai a hiki i keia 1«, aole a?u mea i ike &ino av • -.i-ma ao„ »ol<j,,na .hoi īloko p kekahi o ka'u -wao ihihio mai kinohi mai 4' hiki wale i -keia la, aka iloko. o. ko'u kau—o ia pna alsu ika aiua uhane, tia halawai koke mai la au me ka .. uani oi kelakelā loa o kekahi' mea ■ a'g i i|te, muq.ole ai, a i na; pela ka Hanl a ūie ka ui ff ka wahinlea laua nei i ike ai, alaila, ua . ,rtake pono ko olua make ana, a o ko'u olā" kekahi e mauna pu aku me olua, i luna o ka r, amnna a Sca' Mol i' hoomakaukāu āi no olun 1 keia wae make.'no ka mea aole ho mea, 'i ! irtii6 a'u b hōohalike ab ni, aole n6 hoi ika | , napi o kekahi o nai.pua oka laau o ka-opihefd-'j lie.oia ho'okahi wale ih6 ;no ia 5 i' kona j . an®. I .ka lohe i«na o. u« m' u keiki nei i l . inea i ko''kdā, akahi n'o ā t -nc<nala a'e na ] manāo kupilikii' iloko 6 ko laua mau puuwni, c oi»i, ua kukoko mai.i,ko laua la e make ai,' , *ka,i ka, lohe ana O na mea a |wu'i ka olelo, a keia koa, ua nune ae lā 'koa'a pau me na I hua ol&Io i puka ana 'ma kfr lakou 'Waha, a i , ma iā.hope iho,.hoomaka iho la lakou e haf-' J°» a | i ka oiai'o, r, ka moe o lia - koa nei, ai ko lakou hana aoa, ua like no ! , ka kp koa mea i olelo ai i waenao lakou a pau. i •

, A nahope ibo o .Uft,l»kou hoiloqa una, hoomaMukau ae la Ukou e hele, aole hoi iliuliu kahi a Ukou i hele aku 'ai, aia' boi> ike like , «kn 1« ileia,-•wahine 'ui launa 010, ua. j ; it like .pu. loa, me na ~ol«lo a ke, koa, 0010 a .«h.W 1 ?» h««^9lelQ ( e hiki ai ke 'imua o"-na vabiQ« nera lakou i ik6< aku ia wo. "'O'k'pia wāhirfe a latou i ike no, *' 0 mrta- no ia- oona keiā 'uWi,"uU manaWa lothi ko' lakou waiho t aika Mpna o ka ili wka honua, ai *o lak«u ala . a, oapaaka, aia hoi. e noho ro*|jn a i[ >okela r me kooa mau ano a pau loa, !• wa' oia i' tl«awi' mā| «i i kana hua olalo ; » pan.' ka 6ukou mea e huli nei, a e hēle ana oukoa i he» ? hai. aku lakou nei a pSu i na olelo a ke' alii, e like <i. -iim,i(K ilm ā na keiki i hai ai imua o ua «lii la, pela, lajtou i hai i ka lakoo laan' olelo j:.a * {MNU loa mai.ka mua & ka hope,,ai l<a lohe w4l,ine nei i keia hia'u, olelo, haj f4.j kok» Miii la oia i kooa manao ia iakou. He " V*eia in»tt keiki 0 hele pu ne,! ip» od- °' k * ■ I#u * n,etolc, ° ai « o» aole iahe oleio hoopuhip.m; | n „ 6 6 ' ta ' Dß ''' 0 P u ne ' me oukou • I >'«k np i oJe)o i« |a U a e holo P u me

au ma ka luwe < aba i k'ekahi ia,' a|ta, .B9i<3 nao laua i hcoma.opoo.po i ko'u wahi i nalowale ilio ai, a a ko laun iko una pa ia ia'u a hiki i kein la, nolaila, e lioi oukou a ba' akuvi kn almno ko oukou iko- poi>o ana i»V hole e pono ke liwe i ke ola o keia mau keiki me ka hewa rle i 1 ke nlii, a 1 na e paakiki ke alii mamuli u kona manao iho, alaila, e hai aku ouknu ia ia, nona ka hopena roainoino loa iooua o na kanaka a pau ma keia hope oku, nolaila, e h»i hou uku oukou ia ia, e >mi oia i kekalii mea i oi ioa «ku maiqua o'u, alaila, e lilo holookoa kuu kino nei a pau l'a ia,'pela oukou e hai aku ai i ke ulii, aole nae au 6 li'ai ak(i fa oiikou i ko'u wahi ppnoi e noho ai, aloha oukou.

0 ka pan mai' la no ia 0 ka iala' olelo ana i ua poe kanaka nei, a ualowale koke aku la kela 'ma'i ko lak6u m'an s maka aku. iloko o. ka wa pokole loa, ine he imo aua la a ka maka. (A ,n,ia keia.wahi hoi o , ko kakou kaao, he pono'e waiho iki iho kauon i ka. olelo ana no ua poe koB' nei o ke alii a ine na keiki hoi ela,Q olelo ppkole kakou.no ke.keiki aka moi, ka mea nana i hoouna ia lakou e hele e hul', oiai, tia ike ae"nei kakou mamua 1 ke āno o ! k'a liioe'i' loua'i, i'Ke"ioa.) B like hoi me ka moeuhane i loaa'i i ke koa, pela 110 hoi;ka loaa ana a ka?ko alii mauimoe tthane, ua like loa nj» aiio a pau 0 k'ana 'n)qe uhone me ka ke koa, a no keia moe uhane ii)eaa ia ia, uaiilo ia i mea hoomalule i,kona a malaila hoi oia i hooiaio 'ioa ai j ka olelo a na keiki, e like hoi me kana lohe ann ia lāu», pela oia i kakoli nialie ai.i kon? a hiki wale i konr ike ana mai i kona poe koa a me ua mau keiki nei e hoi nui aku ana 0 liiki ienuu ona; 0 ua koa a pau',' ua hoi aku lakou a pa.i rae ka nianao hoilioi a me ka maikai o na helehelena, no ka lakou eoea i'ike pono ai. A 6'un man "koiki nei hoi, tfa hoi aku laua me na maiiao luuluu a nie ke kanmaha o ko laua mau puuwai, no ko lana make ani», oiai. o ko laua la no ia g tnake!ai, e like me ka nianao 0 ke aiii, aka, ia lakōu i hiki aku ai, a ninau mai, la ua, alji. nei i ua maū keiki n6i, a' olelp oku la ua mou keiki .'noi, aole a maua meO; e olelo- pk.-u.ai ia de e ke alii, i keia la, aole e hiki iamauake hopu aku i ua wahinē'laa 'meina i 'olelo aku ai ia oe, a lawe m r oi a hiki q. ljoil ! alo nei, a nplailo, najsik<)u neji js l\flj_p,ololei; ;.(ae oe e ke alii'i i ka lakou mea i ike ai no ua w;3ahine Ia, a no kela .oielo a,«ua, ,mau,k$iki nei,;,pbla, huli aeia ke alii 0 olelo ■i '.ko'na poe ,koa poooi.

Ja,,mana^a j i,' i hai ; pololeiaku ka moeuhane a kakow i ike mna ae nei; i ke . a^o'o .liana/mo& iWua.o i pau •kena olelo aiaia (liai ka mua a kiK h6pe, '&loia no.ho'i ka, 'i;kana- moeuhane',' : a , mffhopē'iho o kia'puii ana o Jca ke alvi;.olelo l^i)a,.haij la na koa a pau i ka lakou niea i ike inaka iii no''litt lj wal{ine nei,"ame kana olelo ana mai ia lakou,~ūa;ike oe e ka-mēa hefuhelii nja%o'iia ae nei. ka ana o.ke-iliī i kela r;'iaū mea ! d pin no ,^a ; ,w£hi.n£ ,nei, mai k,a naum , a ka hope, i ua meUle Kōna puu : wafno keia ip'aii 1 olelo ana i .lohe. ai,. a hoopukai koke.māi la 010-.i kana olelo imaa 6 ha keiki elna.' 0 ka "mea .a'u i o.lelp<aku aūe moke. oluaa keia.ila; keilpaa ol§ ua ua pan k'oi hiah'aloia olelo a'a .malunh o olua ; nolaila,. ke Hwe nei au ia olua e noho pīi' me U'u a hiki {ko olua mau la hope loa o keia ola ana, & e lilo no hoi oliiā'i mau mea io'i loa mamua o lio'u īiloalii'nei, ,a o ko olua piakemake* ij $j)e ka olua bana t k«>hooko pono ia e a'n « 'nie'ko'a ohana alji .ponoL < 'ue ruea nan» e keakea iko olua nmkemftke;' pela e- njati v a{ ka ppno ; oim9 ka.piaikai i loaa ia olaa a hi)ti i ko'n noan labop6 o koiaola ana. ī ka lohe ana o ma>u keik.i.nei, i.k.eia man olelo hoopomaikai a ke alii no, lau'a iho, no a pau ao na manoo pilihuailoko o ko laii'ā mau {iuuWdi, a niao do Ta, mo he lā'.i haule iho maluna o ka'honuo, a noh'o ihO la iloua* me ka olioli imua o ke aloaljf, me ,ka liooko pono loa ia o ko laua mau makomake, aona nei no <( n?ea nu.i majntta ona tnea a pou, ano keia hana ake alii -no ua man keiki nei, ua lilo ia f i mea ino ika manao o kekahi poe alii e noho.pu' mo ke keiki alii, uka, o o ka Inkou mau (jana ajmfe,ko lakon mau manao a pan, ho mea 010 loa'ia iko kq alii mauao. ■ Ka ike pono ana o ke keiki alii ikd mea nova keia kaao, a me ko ,laua olelo pu ana meia, a me ka hai ana o lsurid i leona : mnnao ia %a. ~, ■ jf Mahope iho tf:ka lawe ana o ke alii I ua mau,beiki-6ei e noho pu ma ia ma konp 010 ponoi, he riui ka olioli a 'Wakemake 0 ke kei !fj.ja.lauft,qo,k/i 'oiuolu a me k»! maikoi o ka laua o!e|p ono, oo na mea e!prli ; ana.iko'ke a he ttiau la Ihihi' lo» ma Ta hope jbo.. Ika keiki.i ala; ae ai mai loko -a«j 'a kona hiamoe, i ka kakahiakanui, puka aku ia ia ma,i;ioko nku o kona hale alii aia hoi, loaa iho la iloko bna i ka matfdo 6 he|e"aku 'maloko o kona kihapai' kanu, a ia ia i hele ōku ai a hiki malaila, j n»na aku la oia ika nnni b na'- j>ua knnu h» I nui wale o jkela ano lieia ano, e like me ko I lakou wai hooluu liko elo, i* manowa oia i I ;pu ana. ae ai i keia mau hnia ; olelo. OkA oukou nani e na poaaM e iKe nei i ke.ia "ka-1 kahiaka, i na paiia e like .ko aukou nani me ka mea a'u i ike ai ilōk'o oka hihio, alaila, ! he hiki ia u ke malama pono iai aukou a pau r loa iloko o na kiaha loko o ko'u hale-' alii, kamea hoi i hoohee ia, i ke Oula a mo ' D»hya itt no e olelo pa ikaika mai la ka makani maua. ' ' (Jlolt,i pau ) ,