Ke Au Okoa, Volume V, Number 37, 30 December 1869 — "Na Lunamakaainana." [ARTICLE]

"Na Lunamakaainana."

helū 2. Hooponopono:,—Ma Mu nupepa o ba pulo i hnla ihg nei, ua hookaumaha aku au i kou ahopui me kekahi mao maniala olelo, e pili aua i na niea a ko Kuokoa i hoopuka ai 110 " na Luuamakaaiaaaa» o ke Kau i hala, be " poe kumakaia," i ko kakou mau pomai' kai, kona makaainana. Ua wehewehe iki no hoi au i kekahi ma D mea e pili ana no ia mau mea i kapaia he " kumakaia a rae kekahi poe i hoopuka i ko lakou mau manao hoohui aupuni, a oia no hoi ka poe a'u i kapa ai' h P P OO " kumakaia," e kamailio ana no ka hophui aupuni aua. Ua hoopuka no hoi au, o ko'u kahaha muo no ia, o ke kopaia ana q naLunamakaainaua 0 ke Ka« i halo, ho poo '■ kumakaia," aka, aolonaeihai maj ka Luna Honponepono, (ka mea i ma|ama i na haku elua.) he mou <i mau knmu moa ka ia poo i liau a i hana'i, 1 ikeia ,ai la hoi ko lakon mnu c.do " kumnka' -tt"-ana i kir lehulehīi a me ko lakou mau po-

maikai. Aolo loa kona mau Luna Hoopelhopono a me ka nupepa Kuokoa, i hoike mai i na hana •' kum.akaia" a lakou i hana'i, i hiki ai.la hoi iVu a me ko lehnlehu ko hoomaopopo aku, he oiaio, 'ua nnna. kapakahiia ko kakou mati pono niaoli, pili kiuo a kivila hoi. Aka, hookahi nae mea ntii e hiki ui ia'u kehoomaopopo, a oia hoi, he makemake ko'ka poe o ke Kvokoa, a me kekahi poe e ae, e pili ana me lakon, o na manao hoohui anpnni, o ha Lunamakaainana a lakou e hhaiai nei imna o ke akea, o lakou ke pnka ma ka Ahuolelo, i loaa ai ko lakou mau Luna ma ke Kau Ahaolelo, e kakoo a e hapui nui ai i ko lukou mau manao hoomakaulii a * * a. Ma kekahi pavegavapa o ua nnpepa Kuokoa la, e hoopuka ana no ka poe kupono a kakou e l.oho uku ai i mau Lnoa Makaaiuana no ko Kau e hiki mai ana ; a penei ka hoopukn ana o ua nupepa la : " 0 na kunaka kupono a kakon e koho aku ai i mau waha no kakou iloko o ka Hule Ahaolelo, oia no na kanakn kuokoa, aole i paa i na liana ma ko lakou mau lima, aole i na Lunakanawai, na Luna Knla, na Luna Alanui, na Lnna Anhau, a me kela a mo keia i pna i na oihana. No ka inea, ho mea kupono 010 ia lakou e hanlele i ka lakon maii hana. Ina na ikeia lakou he poe hanlele wale i na oihana i hookohuia aku ia lakou, ina aole lakon e hookohuia e hoopiha i kela m»u kulh'ua." Ma ka nana ana i kela mau hoakaka ana, ua nana, ua maiau, a ua kanana pono no au ia mau hoopuka ana a ke Kuokoa, e hahni ana i ka poe kupono loa a kakou e koho ai i mau Lunamakaainann no kakon i ke -Kin e hiki mai ana. Aku, he mea pono anei ia kil- - ua makaainana ke luwe ihai i kela mao huaolelo i alakai, a i vula na kakou e koho ai ? Ua mahalo no au ia mau manao i hoopnkaia, aka, aole paha i noonoo a i huli kumu na Luna Hooponopono o ke Kuokoa, mo ka mua ole a.e..i. ke '.'..kaola" nni ma ko īakon mrrtMjiaka, mamua ae o ka waiho ana ae i ka poe inoa a lakou i waiho ae ai, he kupono ia poe ke kohoia, no ka mea, he " kanaka kuokoa" lakou, " aolei paai na hana ma ko lakou māu lima, aole i na Lunakanawai, na Luna Kula, na Luna Alauui, na Luna Auhau," a pela aku.

He mea makehewa no paha ia'u ka lawe ana mai i kekahi mau kumu e ae, e hoike aku i ko lahou mau ohalu a me ka hemuhema ma na mea a me na inoa a lakou 0 hoopuka ai. Aka, e waiho ae uo au i ka papa inoa a me na Apana a lakou i waiho mai ai ; a mai ia mau mea kakou e aoia mai ai, aole loa lakou i uhai iki, elike me ka lakouā hoopuku mai ai i poe "kanaka kuokoa," haim aupuni ole, ka kakou e •.ohōiak" i mau Lunamakaainana no kako... JE hoomaku 110 au, e like me 1 ka palalani o ka lakou hoopuka i • | "No Puna—Ua lohe makoiii- na inoa he lehulehu wale e makemake ana eholo balotama keia apana, aka, no ko makou makemake ole, e hoopiha nupepa i ko lakou mau iuoa, nolaila, ke hoikeike akn nei makou i ka inoa o kekahi kanaka naauao, oia 0 losepa K. Nawahi, i inoa na ua makaainana 0 Puna e koho ai." V He kanaka naauao io no paha 0 loaepa K. Nawahi iko lakou mau manao, s he wahi akamai no paha kona tna na mea helu ; a ma ia paha oia i komo ai ma ka manao hoopuka Vna Luna Hooponopono 0 ke Kuokoa, ua komo oia ma ka heluna o kekahi o na " kanaka uaauao." Pela io no pnha, oia io paha kekahi 0 na. kanaka naauno, aka, nole nae i kulike loae like me ka mea i hoopukaia i " kanaku kuokoa." Aole oia he kanaka kuokoa, na ke aupuni no i uku aku in io i na makahiki ehia 8 eleolu i hala iho nei, a e noho nei no pnha ma ke ano Kumu Kula kokna, malalo 0 Laimnna ame Hikikoke, ma Hilo. Ma ia uno kokui Kiimu, aole anei ia i pili hanaaupnni, ke lona mai ka ukimmni ke aupuui mai, no kona noho kokna Kumu ana ? Ma keia, ke mnnao nei au, inn e like me ka ka poe o ke Kuokoa e hni nna, nolo i kunono ka poe hnna aupnni a pili paha i ke aupuni, 0 koh»ia i muu Lnnamnkaninana'— n pehea hoi, he kupono nnei i|» ke kohoia 1' La; namakaainana ? Ina e like m e Kwkoa mn 0 hoopuka noi. aole ōia i kupono iki, eimi aku paho i "kanaka kuokoa" lioik B waiho no nae kakpu i keia ; a e nnua'ku kakou malalo iho nei, peūei : , " No Hilo—lJa hiki mai na lono, e lehulehu ana kn poe e hooikaika loa ana e hookomo i ko lakou balota maauei, aka, anle nae makou i hoomaopopo i ka poe e pnka ,pai ana, ona inon a makou e waiho aku aku nei," i kupono no hoi i ko* oukou ike, oia no inoa o Hayo R. Hikikoke, Esq., ame E. Pihi, ina laua 0 ae ana." Ma keia waiho hou ana mai no a ke Kuokoa i keia inoa, ua poino hou no paha kona mnu hookole, o Have R. Hikikoke, he Knmu Kula oia no ka Apana o Hiloone ponoi, ma ka olelo Beritania ; a ke uku man' ia nei oia «ke aupuni. Pehea la auanei, ehaalelepaha aunnei o Hikikokei kona kulana a ke 1 aupuni, e like me ka makahiki i hala, a hele mai i ka Ahaolelo ? E Hikikoko, wnhi nke Kuohoa, aoleoe he " kanaka knokoa," e hoopilimenai ana oe mahopo 0 na Kuhina, no ka men, ke uku dala mau ia nei oeekeaupuni I | E Hikikoko, e pili walo ana oe mahope o na Kuhina, no ka mea ; na ka Buro Hoonaauno |oe 0 honai nei I E Hikikoko, I ehia la n'u | kuhea hou ana nku ia 00, mai-hele hou mni 00 i ka Almololo,, no kti moa,. ho moa knpono 010 00 ke haalele i kuu hiina 1 Ina 1111 oe, hemea haalele wale i kau oihana, iuauole e hooleohu ia akn 00.0 hooplha i kula ku» lana I

E wuiho malio uku kakou la, 110 ku mon, " un'kaupaoua iu a ua iljbia ka nele" o laua la, uole |uini.ho maū "kal\aka kuokoa," ho mau ine? hoopilimeaai ma kaaoao e lon (i (ke A-upani.) A e iho kakou i keia makaiuaka malalo n/f: "NoHamakua—Elua a ekol| mau inoa i loheia e makou, e hnna btilota'4ia, nka, aole nae makou i ike i ka waiwui o\kekahi mau inoa o no, mamua o ka hooman ana m»i ia G. W. D. Halemanu, ko ouhou liiiinmakauinaiia mua. Ua ike pono makouli kona loliloli ole ana ioa ia nei. Ke noJ uei makou, e hooinun ia ia no keia Kau" Kahaha no wau i ka ike aua, ua pau ka opu punalua o ke Kuokoa,!, keia inoa no Hamakua ; no ka mea, i. |jukjhi o na makahiki i hala aku nei, ua hoopuk)fia e ua nnpepa la, ke ano hiknka o Halemauu • a llalemiinu hoi i hoopnka ai i kana olek pane ma Ke Au Okoa nei, e pale aua iu hoolaha lalan ana. I oiaio no koia mea, o G. W. D. Halemanu, ko'u hoike. Aka, malia paha, ua i ike nui, ua pau ka enemi, ka opu kekelio «Kne ka hoomauhaia ; 0 ka hoailona no i» t> ni | hoa'loha maikai, a ano Knvistiano, "o ka«noomau ole i ka inaina a po ka la." Mu ia uoho laulea una paha, 1 puka mai ai ka ana a ia pepa, " ūa iki; pouo makoo i Koua loliloli ole .ma ioa ia nei." Mn kft mnhalo 110 nao oua nnpepa la ma ia wahi, a olielo hoi ma kekahi wuhi mamua, aolo e kolio i " na Lunakana" wni, nn Luna Knla." Aka, malia paha, ua hapopo ua nupopa la,me ka ike ole, oG. W. D. Halemanu, he oia no ka Apana 0 Hamakna. e hiki ai i keia iuoa i wailioiu iuai, k|i lielo moii i ka Ahaolelo, a haalele aku i kalhaua i waihoia akw.pa kona lima 7 I - [ Haulele aku kakou' i ko, keiki o " VVaicio alolua na pali." Ai& nei iki inai " i ka makaui e hoopuka h(fulftj3a no ke Kuokoa, uo kaiti)e'a i puanaia eja u"jenei: " Aole i pau ko ame k« kfaulana o ko kakoa kciV.-fi r k» C. J. .Viaiana, ka mokomoko o ke Kau Ahaollelo 1 kaahope ak,\V• ■ Ma^®' tt inoa, ua lioakUka aku no an n<> "K-a o pili an» ia ia, ma ka'u palapala puU- iho nei, il he mea makehewa, ke "»i lou aua .<J|ku.< Hookahi uo maka koi tJ ' n , tl ko ki'oono no oo hookahi ika eha ana. Aka, i' o keia mokomoko 'j ao > c hapai ia uwi i

kn lewa a nuu ; na |jfc„^ o P»ni 110 e uku M le ' ia ia i keia mau 1», unnlii ana -i Huina|)eiu bou ; a 'a oia, e kupolp o aua pahu i Kau Ahaolelo e hi&' inai ana ? 8 No ka Apana o Akau me Kona hl c " ma, aole »k», ho-a nku n f'»e kakon i ; a pone? ■ oleloia ana ia.iinoa'i l * " § " No keia nona ka.Li'* nomakaainana kanrf<af Hawaii, a malīou j i («ahalo ai i kela Kai aku uei, no koiS«k«pJU raa ka aoao o ka poi,o p na makaainau» <4 hW ki i ka hookuu ana 0 lia Ahuolelo. Oia bo >- kahi ka Lunamakaainwia Hawaii, nm 'ka a >■ •io hoololi i ke Kumukanawai hou. Pon«® «&»« kai na Lunamaknniuai'a e like me ia, i» k peaua ae nei uo makoti, e koho like oukou 1 » I ia i waua tio oukou." 0 keia inoa i mahalp ia, aole i hoopuk » maoli ia mai oia, oki, 0 ke auo mahalo wal» ana no .; tv ma ka noonoo wale aku no nae, > W. Toma Martin no ia. Kilakila no na& k|> lukou muhalo ana, tua ka i ana, "oiahookahi ka Lnnamakeainana Hawaii, mn ka ho(|loli i ke Humukanawai." Ahe I he Kumukanawai maoli ka ko Kulika ma ea f Kainoa, ua pan kela kuekoeko kahiko ? Ktf hoomau nei no ka ? An'O Ktiristiano ole kelitf Kainoa i kukala leo nui iho no kekahi poe (? oukou e Kulika ma, e hao ia ana u» aina P a| l o na makaninana, ao pakala ana 1111 pouo. A ua lilo io nnei ? Ae, mahulo io no,] \kelu iuoa, knpono ie 110 ke hele mai ; oka, i nao lioi ko Kw okoa, aole pono i na Li* ; 'na a.opin)i ke kohoia] no ka men, aole lnkou, «Im poe kuokoa. Inal pola, aole nna 0 (Tnrna, no ka mea, be niau haua aupuni ma. kona lima, ho Lunii Alanui, Luna ljlelu, a l|e Lunakanawai mamua iho nei, a kb u »au nei' no pa/ia-. Rc ma* loli wtl 'o P»ba kela. Aauoi, e hoolii ia ko'u hoouluhua ana ia 00 e ki Luna Hooponoponoj a keia pule ae. H. Ukal,. , Waiakemi, Dek. 3*7,7869. Kanikoo.—l ka La iho Lj H > ua malama i B , he waln pfl i na hoom ß nai | a * hanau inawaena 0 kekaU ohana 0 keia k.ilanakauhale. Ka mea uloia ka lo hanau, oio . no kela haole kamaainii 'ma ka inoa o A|ika 0 Kalihi. Ua lono mi|i biakou 0 ka ia 0 keia mulama kona I» kaau, o ka, he iUn mau no nae ka malaAiUa «na ma ka 'La KamHmaaa. Ma keialk. J«n au ona, ua hiki aku oia i ke flOto lona.mau maknhiki. He ikaika uiaikai no|t^ a kino • a 0 k >na mau maka wale na k* *)o .hapopo ; aka|ke| mnnaolana ae nei makor, 9 hiki aku ka'he- 'l luna o kona mau m«kafiiki i ke konetJriai ana o ke ola ia a ke Akuii, ( |t Ua ULoNoia m;tiiji jj»kouTo ko makoul honaloha 0 keia k#p/ia,jo Knukn E. Ho|lfe. ,| mnt,a, un Lookohi. j( n»ij oia i Knnikel ß | no f Ausoturi« mn keia a/.,|ka Adimarala V OU 8 Elele KuiknyJi« , i0 Kuhina inn | Amao kn Moi liniferinla 0 Ausuturia. I j mnu la ih« «,ei ,u« | 0 „ 0 mni 1 e ( >oohui in nku ann melolo 0 kn noho ar.f> o ! he KunikeU Gerotiiniin Aknu. Ak», un h>c- l' J«Abjlja ke Kauka ; a,ko go nf) j inaVr o » I 1 ko makou hoomniknlana i ua Kauka neii I