Ke Au Okoa, Volume V, Number 37, 30 December 1869 — NO FERIDUNA, KA MEA I KAPAIA KA PUUWAI LIONA. HE KAAO-MOOLELO NO PERESIAKAHIKO. Mai ka Weekly Novellette o Bosotona mai. [ARTICLE]

NO FERIDUNA, KA MEA I KAPAIA KA PUUWAI LIONA. HE KAAO-MOOLELO NO PERESIAKAHIKO.

Mai ka Weekly Novellette o Bosotona mai.

MOK U N A XI. Aole palia i hula ne he oiau minute o ko feriduna hoomuha ana iho ina koua uiuu rumi, a aia hoi, komo īnai la ko Kilokilo ICobada ; a oia no hoi ka nien naua i hookuhalm, a i lioohauoli mai hoi i kona mau manao. Kona lole ino mai la no ia no ka hanoli e hopu mai ia ia ; a mahopo iho o ka hopu ona mai ia ia, īnakemake ilio Ia oio o ike, pehoa ia i laha koke aku ni ma o a maauei, ka lono o kona heino ana mni, mai ka hoopaaia ana e ka Moi. Aku. i mai la nae ke Kilokilo, " Ua iko uo nu i kou hemo inia mai lea lmlealii inai. Akn, ko inakemake uei nae au o ike, pehea'la nn nno o kou liooheuio iiv aua mai ka -lioopaa ia ana e ka Moi ?" No ia mea, hahai pau loa aku la o Periduna i kona niiui kumu a pau loa i hookuuia mai ai mai ka hale paahao mai o ka Moi ; a me kona mnlamaia aua ma ka runu paahno. I ka pau ana oia, uinau mai la o F«Tiduua, "A ano, aole auei e hiki ia'u ke hookuuia mai i keiji wa, o ike aku ia Zila ? " No keia ninau nua, aolo i pane inai uu kanaka eleinakule nei no kekahi mau wa, e noouoo ana paha oia i kana inau uiea e pane aku ai i ka ninau a ke kauaka opiopio. No ka paue ole mai o ua kanaka opiopio nei nolaila, i hou mai la o i' , eriduna, " Aole palia oee hoole mai ana ia'u mai k. ike ana aku ia ia ?" • " Aole, Aole," wahi a ko kanaka Knokilo, " Aka, aole o'u mnuaoio, ua hoopau ka Moi i kona inau manao makeinuke ia Zila Ua hookuuia mai oe, o kuu koiki, i mea e loaa koke ai oia, ka mea a ka Moi me koua mau manao iuo, e makeuiake nei e loau mai ia ia. Ua

ike i)c oia, o oo wale uo ka wea o loaa ai ; a 0 kau raau wabi u pau loa e lielo ni, e hoomaliiikiu ia ana ia o kuna poe kiu. Aole auei ou ike ? " Paue aku la o Fericluna, " Ke ike nei au, pela io aua." " Ae," wahi a Feriduua, " A e pouo kaua e makaala pono loa uo kaua mau mea e haun mai ai, ma ka hakilo ona i na wahi a pau o kou mau kapuai e hele oi. I keia po, e ike no oe ia Zila, aka, e hele nae kaua me ka makaala loa, o uhai ia ka-kaua mau wahi e hele ai. Ua makemake nui o Zila e ike ia oe, no ka mea, ua nui kouamakau no ka poino e kau mai ana maluna ou, a aole hoi e hiki 1 ka'u mau hoonana aku ia ia ke hoopau ia kona mau manao ana uou. Ma keia mea, ua hooake loa ia ka manao 0 Feriduaa e ike i kaua ipoleimanu ; a mahope iho, ua hooholo iho laua, he mea pono i ua o Feridnn» ke Loano e ia ia iho, me he ano kanaka elemakule la ; a uhi mai ka poeleele, alaila laua haele aku. I makaukau ai do ko laua hele nni>, hele aku la ua kauaka Kilokilo nei e imi i 1010 e pouo ai.no Feriduna. Ua aneane mai ka pouli i ka wa i hoi mai ai o ua kanaka Kilokilo nei, me na mea e pono ai, me ka oho kui hina a me ka umiumi no hoi oia ano. Ke komo koke iho la no hoi ia o ua o Feriduna nei i ke kapa i lawe ia»mai ai a me kfi. hoano e ana i kona hele ana, alakai aku la o Koba(la i 'ko lnua alanui e hiki oku ai i kahi o ka mea i anoi ia. Aole hoi laua nei i puka pololei aku mai na ruini aku o ua keiki nei, a komo ponoi aku i ke alnnui ma ke alo iho ; aka, alokai aku la ke Kilokilo Kobada ia laua nei maloko o na mahinoai ; a aole laua nei i komo aku iloko o kekahi alnuui e hele ia ana o na knnaka, a hala wale ka halealii o ua keiki nei, he mau mile elua mahope o laua. Ke hoomau la no ua o Feriduna i ka hele nna me ke kookoo oolea, a ua hoano e ae no hoi oia 1 kona hele ana, o ikeia mai anei kona ano io maoli. Ina paha i ku iki iho ua mau hoa nei 0 kakou, e hoolono no kek-ahi manawa pokole, ina la uaJohe aku laua i kekahi mau kopuai nihi aihue mahope mai o laua ; aina no hoi paha laua e alawa iki ae mahope, ina no la hoi ua ike iho laua i kekahi mea e uhai ana mahope o ko laua mau kapuaī a me ko laua mau manea wawae. Aka, aole nae laua nei 1 ike, a i lohe hoi i mea, e hikī oi ke hoike raai i kolaua mau manao makau ; oiai, ua u:auao iho la no laua, me keia maalahi akahele ana a laua, ua nalo ia laaa. I ka.hUa aua o kahi e puu ai ka hoomakakio ona o luna anpuni o ka Moi, hooika■ika aku la be kai ana o ko laua tnau wawue. 0 ko lana ala, aia tna ka mahole komohana akau, ma ke kakai puu o pili ma i ana i be kulauakanhale ; a he ekolu hora i hala ae mai ko laua hootnata ana mai i kahele. hala aku la ia laua na palena lihilihi o ke kulanakauhale, Ma ua wahi nei a lana i ku iho ai, he man puu aa ua helelei, a e waiho mokaki ana no hoi ma o a maanei. I ke ku ana iho o lana ma ua wahi nei, au ao la na .maka o?ua Kilokilo noi ma o a maanei, aohe nao ona ike mai 1 kekahi mea okoaoae ; *ba, ma ka anau l of v aku, mahope aku o ka puu «», ina ihaloako ka maka o ua Kilokilo nei malailn,, i nn nB ik e ~āfu" oia ī~lcōtciTrr meā pouliuli, he hanu a lie oni ana kai loko ona. He minute mamna iho o ko maknikai ana a me ka haki-

lo ana a na moka o ua Kilokilo nei, aia hoi, ua kolo mua ae la kekahi niea malaila, a laua pei i iko ole ai, e hakilo u e hoamakakiu i ka laua nei mau haua ma iu wahi. 0 ka mea hope a ua Kilokilo nei i hana ».i, oia uo ko komo ana aku maloko o kekahi puu laau ; a aole i liuliu malaila, ua hiki oku la laua nei ina kau wahi kipuka one ; ka pale-pale-ae la no ia o ua Kobada noi i ko one, a nolo i liuliu, ka ikeia iho la no ia o ke kipuka hao oko pani o waiho ana. Ma ia wahi hoi i kali iho ai o Kol>ada mai oFeriduua, kona lalau iho la no ia i ke ki'puko hao o ke pani, a weho ao la i ka ipuka, a ikeia ae la, he wnhi ltia, ekolu kapuai kuoa ka akea, a uia ka waha o ua lua nei, he auo alapii laan. Ko kauoha koke ae lu no ia o ua Kobada nei i ke e ilio aku ma ua wahi alanui pii nei, a mahopo aku uo hoi ka iho ann aku o ka elomakule. 0 ua alanui pii uei, eono walo no mau anuu, a i ka hiki ana aku o ua kuinaleihiwa uei u knkou i ka pnu ana luai o ke alapii, kulou iho lu oia i ole e kuia uo ke poo ia luna ; a ia ia i haha oe ai i kona lima ma o a muanei, pa w.ile ao 1 n no ho pohaku ; a ma ia wahi no hoi, kiikuli ilio la oia i ka liiki mai o ka elemakulo. Iko pani ana aku o Kobad» i ka ipuka a paa, iho a loaa ko kauaka opiopio o kukali mai ana ia ia. Koua laljju aku la no ia i ka lima o ua kauaka elemakule uei, a nana i ulakai pouo aku ko laua ala, a hiki wale aku la laua nei ma kahi o pukapuka mai aua na kukuna maamaam» ma be kown oua poliaku mui. Ma keia wahi, ka peku aku la no ia o ua Kobada nei me kona kamau, a hamama mai la ka ipuka, .a he minuto hookahi i koe, ua apoia nku la u« mau ipoleiinauu la iloko o ka puili pumehana una a ke aloha. Ua hoohauoli ia na puuwai opiopio elua i ka halawai aua. Aole no hoi kekahi o laua i hooneleia i ka hauoli launa ole ma kei:i hnlawai ana ; a o ko laua mau houi moani ana a ke aloha, ua ukali pu ia mai e na waiuiakapumehaua a ke alolm maikni me ka huiu li mukumae. lua 0 Zila i huli ae ai kouu mau inaka palupalu a ine kona mau papalina noheiiohea, ninau ue la oia ia ia, " Kc niakemake nei au o iko ua lanakila liolookoa mai auanei oe, uiai ka hoopaa una a ka Moi ai.i iuo?" Ua huuoli koko uo hoi o Feriduna i ka paue ona aku, " Ae, e ka malamulauia o kuu uhaue ; a he pomaikai walo ko lunakila. iina mai, oiai, ua lawe ia inai uei, a eia imua pouoi ou, e ka'u mea i aloha ai." " A ! e ka haku o kuu uhane," wahi a ZiIa " xNani wale keia ana iloko o ka pohaku, iiM. o oe pu kekahi ia nei me a'u. Mai ka wa mua mai o ka hiki ana mai o makou i keia wahi, ua pouli pu keia aua, a ua aneaue hoi. hoi ole ia no hoi ; a o kuu uhaue, ua kaumaha a ua ehaeha in, no ka nui o kuu makau, e kau mai ana na lima kakauha o ka Moi aia maluua ou. A i kou hiki ana niai nei, ua mulamalama ae la ka h.ile. Pela iho Ia ka papa leo mua ana o ua mau hooipoipo nei ; a i ke akakuu ana mai o ka paila kukuku ana o ko iaua mau mauao aloha, huli mai la ua o Fei iduna, a aloha a lululima me Zaka Turana me kana wahine. Ua maikai no hoi ko lakou maO ola kiuo, a ua hapai lana ldS ia mai ko laua mau manao hauoli no ka ike pono loa ana niai i ua kanaka hunona opiopio nei a laua. Kekahi mea e ae maloko o ua ena nei, he kauwa eleele, na ke Kilokilo no i hoolako inai ia ia i mea no loko o ka hale, e lawulawe mai ai ia lakou a pau loa. Mahope iho o ke aloha ana a me ka lulu lima ana me ka poe ana i aloha ai, kona huli ae la do ia a makaikai i ka rumi ma o a maanei, me ke ano kupauaha o ua mea a pau loa 1 hanaia, aole me ka lima kanaka ke pao a me ka hanaia ano, koo wale no nae ka hanaia oka ipuka ame na anuu alanui pii laau. 0 ka rumi a lakou e noho nei, he kanakolu kapuai knea ka laula a me ke akea ; a o ke kiekie, he iwakaluo kapuai ; o ua rumi nei ua hooluolu ia mai e no ipuka ma kekahi aoao e UBna ana i ke koemaka pali lele a Kone No keia mea, hookahi wule no wahi e hiki ai iloko o ua ana nei, a oia no hoi ka pnka a laua i komo mai ai. Ika ninau ana ,iku no ua ana nei, hai mai mni. la ke Kil< kilo, he mau inakahiki, aole no hoi i loihi loa ka loan ana o ua ana.nei ; a o ka poe wale noe noho ana iloko o uoa la ia mauawa, o luk'ou wale iho no ka poe i ike no oa ana la.

Ua aneaue paha elaa, mau hora i hooliloiu ma fce kamailio oluolu ana me Ztla,- aia: lioi, huli mai lo oia e kamailio pu n)e Kobada, no ka raea, aia uo kekahi aiau manao kaaalua maluaa o koua mauao, e makemake ana oia e hoopau koke ia aku raai kona manao ako • a i aku la aa o Periduua, " E kuu makuakano, ma«ka nana ana, he wahi malu nei mai ua huhn a mai aa iūaina mai a ka Aloi poao ole, aka, no keia manawa wale iho la no paha anei keia mea, a pehea la anei ko ka wa e hiki aiai ana ? Pehea la auanei e loaa ai ia kaua kahi malu oq lakou nei ma kau wahi okoo e aka ? No ka mea, he o>ea oiaio no | paha īb, o ka hauoli mnoli o ke ola ana, aole i ia i kupuno no ka noho aaa maanei. i " Pola io noi" wahi a ke kauu.ka Kilokilo, j ■■' Aole io no paha e honmau lon ia ana ko lai kou noho ana inaanei ; a ke paulele nei ni}, ["aole lukou e konoia o noho loihi maanei." [ Nana mai la ke kaneika opiopio i ua lielel Mena o - ko kanaka elomnkulo- a i mni la, i " A peliea la anei o loaa ai īa lakou ka uoho maluhia «na mannei—;inko o keia kulanakaiihale, ā i ole hoi ia, iloko no hoi o koia anpunl ?" Kakali iho la ua o Feriduna o ka pano mai la hoi o ua o Kobnda, a no lea p^no

hou ole mai, pane hou aku lu uo ke kanaka opiopio, " Ke manao wule uei oe, e kuu hoa'loha Kobuda, e manoo una ka Mqj~e lawe i ke kaikamahine Zila ? Pehea anei oia e pakele mai ai mai na hana iuo mai a ka Moi, e hoihoi hou anei ia ia' i ke kulanakauhule ?" No keia mau uinau hope, pauo mai la ke Kilokilo Kobuda, "Ua oi aku ia mamua ao o ka mea hiki ia'u ke hai aku ia oe i keia manaiva. Aka, ke iko nei nao au, aole no i inaeuao loa aku ka manawa, o hiki oi ka loaa aua o ka muuuwa pakelo imiluhia kupono.'? Ia wa, huli ae lu na maka o ua kauaka Kilokilo nei i ka laoi, a hahai hou mai la, " E kuu keiki, ko ike nei au i na mea ho lehnlehu waie no ka wa e hiki mai auu, i papaluia inai kou iko auu, a mo kekahi poe t)la l ae o koia Imuua. Ke ike aku nei au, he mau ~->«kani | ino, a he mau kupikipikio ana ; u ke iko pu uku uei no hoi au, he mulie a ho molaelae J kupouo ; u mnwaena o na mea a pau a'u o | ike aku uoi, k(< ike aku neiuo hoi t\u i kekahi uhane olinolino, e paa uua i ka hopeuu knpono oko Zila muu la ma koua limu. Ao'e o hiki ia'u ke heluholu aku ia oe no ka wa o hiki uiui aiiu, i keia ninnawa koko ano ; uku, 0 liooiuauaoia uuo o 00, ua welio ia inui ia'u ku owili pepu, a ho hiki no ia'u ke ike inuoli aku ike ano ona moa a pau lou. E luunaolona oe, uo na moa uiaikai a pau loa e hiki mai aua ; a ke ole o ala ia ae e kenkoa e kekekahi niea eleelo, tilaila, o ninikui una ouaMahina o keia man mea i noonoo nui iho ai o Feriduuu, a hnopu-.» m«i la oia i ka niuauinau hou aua uiui. lua ho inanao muikai ko ke Kilokilo ia ia, aluila, ua ike io uo iu i ke ano ; a iua ho iuo ke hanaia, he uien mukehewa wale no ka ninaniuau hou ana aku. Aka, mii ka hoopuka ana mai ake Kilokilo 1 kona uiau manao hope, ua kulike no ia me ka mea a na o Feriduua i manuo nui ai ; uo ka me», ua hoopuu lon maoli no o Feriduna i kona mau mnuHO kanalua a pau loa e pili aua me Kobndu, a u» hiliuai aku oia ia iu, mo ho nuM li», oka hilinai anr. ~u ike oloha ana i paulele nui ai ; u, hauoli wulu uo lioi koua pauleie aua ine ka pololei loa, a aolo no hoi oua makan, he niea ouo kekaui nauu e helo mui o lioohaukao i koua mululiia. Aho meu kupaiiuhu no hoi i ka manao o ua kanaku opiopio aei, pehea la anei o hiki ai k<> hookohnia a ike pouo ia ai bo hopeua hauoli nui e hiki mai anu. Aka, ua hookuu aku la no ia i kona hoa'loha kahiko, nana e huli i ike pouo ia ai. ■ Mahope iho o ka luaua kamailio aua, hoo- { puka mai la ke Kilokilo Kobada i koua iaa--| nao eu hoi lauo. Ko ua o Fyi'iduna-iiuki aiai -l la no ia ia Zila ma kau wuhi e, * puiki niai I la ia ia i koua umauma, a i kekahi mau puuna a ke alolia iloko lohe o kaua ipoahi ; a he mau mitnj|©? tnahope iho, ua makaukau laua i ka ho; aua. Kau ia ae la ke oho kui a me ka umiumi hiua ma ke poo a uie ka auwae o ua o Firiduoa, a la- j lau aku la no hoi i ke kookoo, a hoomaka aku | la ka puka ana mai loko aku o ke , ana ; me I ka mouaolana, e hoalo i hookahi. po, a i ka j lua o ka po, alaila, hele mai laua e ike hou. I [Jlole i pau.)