Ke Au Okoa, Volume V, Number 39, 13 January 1870 — "Na Lunamakaainana," [ARTICLE]

"Na Lunamakaainana,"

hell' i. Luxa Hooponopono : Auo, ke hookaumaha hou uku nei no au ; .s oe i kou ahoiuii, a me kou lokomaikoi, ma ba ae ana mai i ka'u man pnlapala, o hookomo ia mawaenu o na kolamu o kau pepa. Ua hoike akn au ia oe i ua iuoa, a rfte ua apuna i hala ae nei, a ke hoao uei a», e waiho hou aku i na iuoa a me ua apaua i koe, penei : "No Koolauloa —O na inoa o n» Luna • makou i lohe ai no keio Apans, •> Samuela G. W»itB, X Amara, J. L. Naili, J. Kupau, , an« fekat>i mea e iho, aole i maopopo loa ko«it h«B« b»!ota. Ika uana »iip ae i keia j po«» «« komo koke iloko o makou ka ninau, ] " Aia la mahea he kuleana a keia poe e ku ! nei?" oka ipua he Kanaka waiwai. he ma- 1 hiko koo», a e imi ann n» ia i kona pomaikai | ife® ; oka ioa he Hope Luna Makai no ia ki) k'oiu he no ia Apana; ■ hallo mea na uiakou a me ka lehuleh» Kkui* mau.hana e makemake o!e aku k.|M ka aoao hnokahi, ■ lele ihn la 1 ookoa ik» mea keumaha ole, oka, i na u® twle io* b«U Apana i ke kanaka kupnno ole ua ahona no ke koho i kekahi mea {lupono e ae ma kahi e." .• Ma ka Kau Ahaolelo i hala iho uei, na ia ka iuoa mua, no ka lilo ana he ?ka.nek« kookoa," aka, i keia wa ua aoe Jjpe kekuokoa ia ia, no kona iilo paha i kaA'iiiwai, a mwh' ko nui, a ma ia mea e bO» puha ia i ke kanawai mawaenao kmaw* n me ka hakiii oia hoi ka kuokoa e hoomau ia ka paukū 1420 o ke KanaKivila. P ka'lua « me ke ko!u o oa inoa o lakon i mai ai, ua hooivßbawaha ia o lakou, .ka lilo ana ho mau luna aupuoi, a he mau > .paahani hoi malalo o ka oihnua aupuni. ' " ' |He mea kahaha uo keia i ka'u maiau ana, 'b| ka ua hoiko mua aku au ia ae, ko k(.Koo>oa;kokua ana i na inoa o kekahi mau lo'i» aopuoi, a i keia mau luna aupuni hoowihawaha, me ka hoopuka " he mea kauma- •" Mof6" no keaha keia ? Ua aleale «nei ka . ,S3j t haalele ia ai lakou ma ka. aoao kaupa$.O ka inoa okolu, he Luna Ku- - 1* a he kumu .1 ** ka Ahaolelo. Pehea nuka Apaoa o Har~ tßskītā |||i ana no anei ia ika Ahahe Luna Kula oia no ia Api.ua i ,tto ka hunn a ka *vai l): fto, kokua mai a pwi hoole nO t -No kftkßhi'Api D8 1,01) jho ma ka hikina - feoKi"h6na o keia penei, lea olelo , ana:

" IVo Waialini,—Ho ekolu Luna e hunu ana ma keja Apuna, oia o J W. Keiiwi'lnniHhala, Natsnaela KHiaikawnha, a ine S. M. Naukana. Iko aiakou kaana ii,.a ae ia luknu, ua Wa koke no i« makou ke Uee o hf inim mua. Oi.> »o lto oukou Jjiiiin i kelu Kau iiku uoi i hnln, nki), honl>» kit;< hiui» itt oukou ? Aolo «iiei i liaalelo kol« i Ih>|K' m oukoo e uh mukaainnna o \N'aialut\f Ua hiuilolo koln, » im manao nm kn p»nui o kona wjhi ponn nuuluilu hooknlu. Ua (>.ui ko k«|>n unn i« iti he knoakn ku»kon, nka, he piii trale lnn oukou o i>ihh> nku iku moololo o ku AluioMo o k« ninkNhiki e iko uua u«i oukou i ko oukou kum»kai« i» " No kn inoa u>un, un hoinoino n« nupopu Kuokaū h>, no k« wno kumakiun ksv ia onkou o n« iouk»t>inan» o \Yh\ivlu;>, ho* uinnn no ko'u is> unkou, ua kmnakam io aunnoi oi« iu onkon e nu mnknainnn» ? Mu nn Almololo i ku» oin» uku noi, tia mnhnlo nui k>!> ia oin J ik> kv>na kou u n>o ka ikaiku i kn lnHipHnpnn ; nii;> nn> nn Knliinn, » na l>(>i>i>ukaia no o ntt Ktu vo ln k:> mo>>lolo o knnn nian luu\n n>i> : imi kt> Knv> Alniololo Aka, i koi;> iiuumwn, " u;> luili no kn pawn, 1 ' o koiu> n>nkcuu>ko is ; t> ko hooia inai nei, ho inoa h >n i kanuiHinn i ko Wnialu», « i nmliliini lioi i ko un Apnna koho e «e. No k;v Apana o Kw» nmo Wuinnae, hooknlu iuoa maopopo ia lakou, n oia no ba Ln- ■ nak'iiuiwni Ap«\>;> o Kwa n nu l Wainnne, oiu ! l>oi o 8 W, Mlihelon». l'ao!oloi ? nouoM.i- -| lieloim, he alina fcai loaa in oe i knpoiio ole | loa ika nmkomaki» o ko ko Kuokoa poe. 0 : koknhi alina i loan ni ia lakm». " Us> nknuka j konn wrl>« i ka w.iiwai o ke Anpn. i, » ina e i konio, he pili wale uo kana hima." PeU pa- | ha iuiuiu;i me ko ka Luna o Hilo, me UikikoI ke, »t> nkniika pahn kona waha, a un kopu , palui kt> nkl <• koiia t> : ll.> i k;> ;ii ana i»a tau j snui ,inla ,h kn Papn Hoonanuno o tikjs uku I noi i.v ia ? Pela pahn, nole p;tha, aole paha i o Kuokoa nia ; a o ka Lunakanawai Mnhelo- | n» kn lnkou i ike 1 l' ! Peln .>■> 1 1 No ka Apnna o Kolon amo Lihuo, na mnI «'eniako v>lo in oo o F F Kuakanu, no kon umu ano hikaka ma na alnuui o Uonohilu.

No k;i Apann o Ko<>l:ui ine Hninilei, ekoln m:ui in,.a ; oH. J. Wniiii, I>. Kauknli:. me j Pulohuu. Ma ku h(>i>pul<i\ ;uiiv uiui i k«M*;i niaii iuna, «u kiuniui pu inni lui 01010 ;uu>, " o koho oukou uuvi \vnen;v o koiu poo ikohi, i kiv mea a.>k- lioopilinieuui, n o noi hoi i ko lakou ;ic e liole tt.ai i k;v H ule Almoielo e hoololi i ka Pauku 1420 o ke Knnawai Kivivil«, kahi e hoopaahaoia m-i ke ka;iaka maUilo o ka hoopii aua a tia haku hana, me he mea la, ua hana ke kanaka i ke karairaa " Ma keia kamau leo aua, ua maopopo iho la ka liana a ke Kuokoa i mnkemake ai me kela niau Liinamukaiunana, e hele i ka Ahnolelo e hoololi ai i ka Pauku 1420. O keia poe Lona kai hoomaopopo lea ia o ka lakou inau hana i tilakemake kupono ia af, mai ko mea haawi kauoha aku. E haalele kakou i keia mau Apnna, a e kiei pUu boi kakou v ka Apana i ka mole o na moku ; a oin hoi keia r . " No Wainiea a uio Niihau a makou inoa e ae e waiho aku ai, aka, o ko oukou Luna hanohano mua iho nei no o kela kou i hala, ke Hon V. Kannka' Bt kenaka kuokoa a h'i oloha lahui. Pomaikai loa oukou ke kolio hon mai ia ia, no ka mea, he kanaka hoopono. Minnmina makou ke waiho oukou ia ia." Ma foeia ae la. ua hoike mai ke Kuokoa i ko lakou minamina ia Hou. V. Kanuka. He oiaio.no poha he k»naka hoopono oia ma kaua man hana ame kana mau lawelawe bdb a pau loa, 8 he kanaka kupono io no paha oia ke hele ika Ahaolelo. Aole no paha he mea iinnn e lioole mai ; aka, ke i mai nei nae ke Kuoleoa, nole he pouo o ka poe i paa i na Oihana Aupuni, ke hele i ka Ahaolelo, noka mea, mamuli anei lakou e hoopilimeaai. 0 Kanuka, he L una K nla oia 110 ka Ap.ma o Waimia, he Luua Helu i keia makohiki ibo uei, a tw Lana Alanui pnh» no ua Apaua la.

Ua pan ae Ia ka'u waiho t>na aku iniua o ka lehnlehu, i kn papa iuoa i waihoin mai no kakou e ke leholelm e n»n» aku ai ; a ina paha ua ene kalnkala loa keknlii o ka'u mau kaluknlai oleio aoa, ke noi aku nei uo au, e kalai/i mai. Aka, he uui wale nne 110 kahaha ana i looa mai in'u, ma ka papa inoa i wailio ia mai e ke Kuokoa, ma ka hoopnka nina ann ii ia nupepa, aohe niakemakeia o ka poe pili Oihana Anpuni. Iloko no nae oia hoao ana, e hoomaka e aku i ka P':e pili Oihana AupuDi, waiho mni ana no i na inoa o ka poe pnn ina Oihana Aupuni. He mea kahaha nui no ia na'u ; a malin noe paha, ua konoia ko lafeou n.au munao, e na pankiki wale o ka manewa pokole. Mai loko niai no nae ona iuoa a lakon i waiho mai b), o ka hapanui oia mau inoa, he pon wale no i paa i ko lakou mau lima i na Oihana Aupnni o kela a me kein ano. Ma ka'u mau kalukulai aDa, aole nu i ma-' nao e kokua wale no na Lnna e holo ana ma ka aoao wale no o ke Aupuni, ma kahewaa ma ka pono. Akn, e kokua pn aku knkou i ke Aupuni mu na kumu a me nn lawelawe ana'e kopono ai no !sa lehulehu ; a he mea no boi i meopopo iu kakon,. o na pomaiknie loaa ana i ke Anpnni, e lawe. hapa ia ana no ia mea e kakou tna kela ama keia auo. Ke hilinai mli'ilei ou ma ko kakou manao aloha aina, aloha Alii, a aloha pono hoi, e noouoo akahele ka leliulehu tue ke kupono i ka lakon mea e koho mai ai, i mau waha olelo no ]»-' kon mn ka Ahnolelo. e kokoke mni nei kona hiki ana. Ke oki iiki' au maanei, me ka weli akn ia oukou « pau loa. , r ' H. U. KAI,I. Waiukenii, lan. 11, IBTO.