Ke Au Okoa, Volume V, Number 40, 20 January 1870 — HE KUMUMANAO, na olelo hoakaka a me na hooholo o i Ahahui Hana-Lima-Ike Hawaii, i eluheluia e ka Peresidena i ka Halawai o ka la 22 o Novemaba, 1869. [ARTICLE]

HE KUMUMANAO, na olelo hoakaka a me na hooholo o i Ahahui Hana-Lima-Ike Hawaii, i eluheluia e ka Peresidena i ka Halawai o ka la 22 o Novemaba, 1869.

HELU 2, fti-ke »ha ke kumu 0 be Kukali Panai e i ho.ioia iho nei e kako.u me Amerika ipuia, i hooholo ole :a ai ma-»\asinctouaf 1 wale ro, no ka mea. aole 1 īko ke Aupuni ierika Huipuia i„ka pomaikai o ke Inola .Ie ana mai I kekahi hapa-nui 0 kona loaa ipuni. Ē like me ke ano ona mea 0 koia ~ ke nku-, aku nei kakou hē $400,000 ia nerika Huipuia ika inakahik l ' hookahi. no . k.uai an& ako i jcp, kakou mau lfo ma kq sou makeke, a ua hoi hou mai he $80,000 » ma na ēute i. auhauia aku maluna 0 na aiwai Amenka, Ke hookuuia ke kukai 'ana knulike, e ike koke no anei kakou i ka nal :> ia;ak(i o ūa .i»audo kue no jca hoaponoia »»*o ke Kuikahi Pan&i liike.. Ke hoouna: aku nei kakou i kela a me keia mkahiki, i'oi aku mamua 0.j|200,000 mai ko akou nei aina alru, no ka laweauai na mea makaukau iio ka hanaia ma'anei ; a lia ane ike me $100,000 oia dala i liio loa i kela a 1 ne keia maWoiki, me ka libi hou ole mai i feia.aina. tTa ukuia aku, no oa paahana ma aina e, a aole hoi i hookaaia no na paaia.n& 0 k«kou ponoi nei. ,0 ke ana i waihoia le la, ua haule loa mai np ia malalo 0 ka huina kupono ; aka, iua L hookoeia iho he $.100,000 i kela a me ke/a mnknhiki na 0 kakou pei, alaila,. e ike koke 110 ouanei kakou i' nā mea p»maikai e ulu mai ana ma ia mea. Aia mahawa pu no hoi-an kauaka a me na wahine opiopio e-iuii ai i ua auo hana. miliala, a & akomai ika haoa, ■? u liio ia ] mau kumuj}. loaa ai ua wahi uoho paa, a i' mea hoi e hookuonoouo ai ia lukou. Aia he mau haneri e noho molowa wale nei 0 ko lakou manawa, a e like hoi mekeano mnu 0 ka poe palaualelo, e komo aua iakou ma na hana kolohe -, a ina e hoihoiia ka oihaua haua ana i iia mea paa ole, e loaa no aiiei ia lakou ke ola ana maikai a kupono. Aka,. malia paha he wahi mea uuku wale uo i ka nana una, 0 $100,000 ke hoouluia uo ka makahiki hookahi, aka, e ike koke ia no maluna oka waiwai p ke anaina o keia pae mokui; E mahuahna mai no anei ia e. like me ka mahuahua ana ae 0 ka ha&a ike, a hiki ; wale i.ka manawa 0 ko kakou mau kahawai, e kalae wale nei no ho'i i ka moana, ma hb KRuhate i manao oleiB,. a ma 0 a maanei e ... nipe m»lohi wale ana no na kaneme na wahiim, md na kapa e hookahuli auo e ia ae ai e nu huila haha maa o na.hale hana 0 na meapaa ole. Ma kahi oka malie haluku ole 0 keia wa, koe ka oweowe a na wai feolo, e loho ako no anei kakou.i ka hamumumu a me ke koekoele 0 aa mea hana, e uleu mai anei na kaue a me na. wahine ke.lohe i na bele o • k» hale hana, e hoolilo ika la ma 'k'a hana loa», a e ao.aku ika lakou mau keiki i na auo ma.a mau ,0 ka hana mikiala, lua pela e hookoeia mai ai ka $100,000 i ka makahiki, he.kump. no ia e kukulu.a e kokua ai i haleniai ma kela a roa keia mokupuui 0 keia pae inoku ilokoo na makahiki he umi ; a i ole ia ( iloko o umi makahiki e hiki ai ke kukuiu a ke.kokua i kulanni ma kela a ma keia 0 na .-mokapnni nui. . Aia uo hoi kekahi kumn 0 ka pakela ana aka luo keia hooponopouo kaulike ole o na dttt©. , Ko hana nei ko kakou poe mahiai i ke ko, aka, aole e hiki ia lakou ko inu, eole e "aahu, n © hana h'oi me 1«. ; Ina o makomake *na kekahi mahiai ko i ka waina 0 Keloponi, kam«« buti Amerika, a mea haea hao pnha, a ma0«0 pah» ma ke kukai aua aku i ke ko 0 . uku aku af, e uku ana ia he anhau kiekie ma M kukai ena, Ina paha e makomake ana oia e hoolilo i $10,000 r»a ks waiwai AmCrika, e hoouna aku apa oia i $16,000 kō uul ma ieo ko e ukn aku al uo ua mau waiwai Ia ; a ma keikahi olelo.ana hol, 0 nku ana ia i ka auhau 30 hapvbaneri no kaJoaa ana mai o ka pomaikai e kuai ai i kaea mau wamai ma ka m«keke Amerjka. Ma Enelani, ua like no ke kue ana mai ia kahou ofa kaulike qle o ke kalep» ana, a aneane no pela a puni ka ho- " na» nei. Pek no, e malama 16» ane Mp k» knpnkA mahiai 6 boea «uku,jnBj iloko 0 kona <pafc«ke, kdfa nuhaa n«i maluna 0 ko kakon , - h&oa | ii; toa » mea, oki uka haahaa loa wale no ka me*,fc'ki i® ke uka no kona he,niv, Aia ia»l,nna:oll»iift kiahi i kao ai o ke kaulike ole me k«Uk»pono |T«hi poioo i» i ke kanaka Hawaii itihune, n.o koua hopena 0 ka haA»'tofen»olana ole .ilihune mau. r ® t»fckfl<s makemake oka hoopaa ae i koia' kanai§ha malana q ko,ttftkoa;Mi»% e haa wi !\/ ' k® kanaka Hawaii i wsk nona e' ku r> jilq i.m&kaainwa knoko'a.' JB k ' kanaka paahāna Hawaii i.wa ©' lo»» ''kis|i©sio ®.l na me» e b«nai ;a 0 : i»6«Aa ai i kon» ohana, a e hoolako ai hoi i l ;•*' tnaa 1» kanikoo. O f. ; i»<> © noi aku oke - U« e lik« Oie ke hnpono ia kakoo i'ia }'$\k hlli'*. >t 010 » slama hoomalu ; wlUīo r.mu »»i.i.H vr,ith?» ; tiiikeroe Bti, a» n»t,n*o oleia, elike me '* K B ■ t.o* ukn 0 kekahi piiaii me na kino 1 n>e r-i )im tt ! nvr 1' l')." ' ao pono U a i ma« k ponp i Dh U»o k«a*.

0 liekahl mau mea ua oi nc ku mulnma hoomaluia maluua ae o kokalii mau nie». 0 kela me keia hookou ana nku i tfa nuhau e pono e hoaponoia, » o hooleia ma na noonoo anu i hapaiia ai oia mea, a ma na i.opeun 'giSLba>'e loaa msi unn ku pau in» o ke kaua o iffrmafo>!iiiii 1815,'ua holomua nui uu mea haoa paa ole o Amerikjv 5 aka, ekolu makahiki mahope. mai, ua. hiolo ino ina ka paouioni mai Euelaoi. Ia manawa, komo mai la ka malama hoomalu e kokua mai ia lakou, a ua h ji hou inai la ko lakou ano niua, ua holomua, a he mau makahiki hapa ua hiki ia Inkou ke hoopaonioiii aku me ko lakōu enemi kahiko ma na waiwai he am wale ma na makeke o na aina e.

Ua hiki knpono 110 ia Enelaui ke kiola ae i nu nuhau dute tna na mea he nni wole. Ua hookahua kupono ia oia. He mau mea hana nni wale e kokua ana i ka hana a na 20,000,000 knnaka/a he puali poe paahana akainai e hooponopono ai i na hnna ana, a e kokua ai hoi ika hana ana ia mea. Ane wale mai nei no ka hiki ana i,a ia ke hapai kupono i ka oihana liana i na mea paa ole, a knui aku 1 emi iho malalo 0 ka na lalini e ae e hiki ui ke kuai akn ia ia. Oknnahana noeau ana o ka hooho ana akn i ke nna 0 ke kalepa lanakila ana, me ka manaolana e panai like in mai ekūa ena lahui 6 piii mai ana. ī'a hiki ole no i kekahi mau lahui e ae ke ike 111 ai ia mea. Ke hoouna nei o Beleginma ina wuiwai i hanaia a p»a i Eaelani, a ke noi nei na mea oihana hana paa oie e kania ka malama hoomaln ma na waiwai mai Belegiuma mai. Ma kekahi mai nei o na holawai nui a na kanaka paahana o Enelani, i apono lakon i keia. olelo hooholo : "'E hook ahnaia ke ku mu nui 0 ko kalepu lanakila maluua o ke kaulike o na kukai lahui anu : aka, ina aoie e

apono mai ua lalini e ae i keia kumu, ua ane pono ohj ia ia Enelani, a oia ke kumu o ka emi o ke kalepa ana, ka nele i ka haua a me ka mahuahua oka noho'ua ilihline Nolaila, ua manaolieia halawni, o ka lakou hana i ke Anpuni, 0 ka hoomaka e ninau koke i ka hana aua 0 ko kakou oihana kalepa, me ka hoomaopopo aua, pehea la keia kalepa laoakila pa'nnilike ole i kokua ai i ka hoohua aua mai i keia emi iuo nna, nele i ka hana a me ka ililiune ; a pehea la e kaupaleuaia ai i kuinu e pale aku ai ia-mau iuo ? "

Ua hai mai 0 Mi. Cobden a me kona mau hoa lawelawe, e hoomahuahua i na uku hana malalo 0 ke kalepa lanakila ana ; aka, heaha la ka liopena oia mea ? oka Ilīhune n me ka \vi i Ko Enelaui manao makamua, o kamalama mau a me ka hoomalu i koua mau haua mikiala pouoi. Ike keneturia umikumamawalii, i ka wa a na moku 0 Holani e lawe oui ana ike kalepa ,oia wa, ohe mau hoa paio no hoi ma ke kalepa ana, ua papa īnai la o Euelani i na moku Holaui, mui ka lawe ana i ua waiwai e ae, koe no lakou i na awa kumoku o Eiielani ; a >qa ia mea u'u hoo-

-pauia ke kalepa Holanī aaa, a ua kukuiu o Euelani i kona īho. &fa ka hoomau ioa ana aku i ka malama hoomalu, ua haawi aku oia i uiakana malunii o ua aila i loaa i na moku Enelani, i hiki ukn ka huina i oi ae mamua 0 $12,000,000, uo fea hoohoihpi ana i koua mau haua mikiala ma ia'mea.

O kahi wale uo e pu-a moi nei ia kakou no ko kekou loaa,. aia ma ke ko a me ke okohola oea. He hiki no ke hanaia ke ko a pau loa eka haaa; makopono mai Kina mai. Ke okohola ana, ihe hiki 110 ke honniae ko kakou mau keiki o Hawaii nei. Ua uui kupono no ua konaka maoli 0 liolo ai maluna 0 na moku okohola o nei ponoi, a ua uui no hoi ka poe e hoolilo ai i na mea paa ole i mau mea paa. Ina aole i nui pono iho la no keia mau hana, aUila, e lawe hou mai na aina 0 mai makela a me keia hana-lima-ike.

Mai hoonalowale kaliou no kekahi kumu o ku manao, o ha maluma ana uiai i ko kukōu pnU dala imi loaa ma Hawaii uei ; a mai hoo»»a »l«n iwnho, i kela a m'e keia makahiki, i kai! a kakou. e ika ole aka al i ka hoi liou ona raai.. E malama mn Hawaii, a mawaenn .10 0 kakou nei kanaka e lioohana a e hoopukapukaia ai. E ae ia mawaena ona ')iban« hana i na moo.paa 010, a ma na hana j mikiaia o kakou nei, i ka lehuluhu holookoa. E kuai na kunaku me ia dala, e hanni, n e ! hoaahu iko lakou mau ohana me ia. E haai wi.aku ia lakou i na knmu eL ai ke kokua aku i na liole manawal©i-flie ia ; aka,, aole ynakc haawi aku'i .na aina mamao aku'/e iiaI lowale mau loa aku ai ia kakou. Ika pnko , ana aku o #200,000 i ka makahiki hookahi ' mai Hawaii akn nei, ke puka pn 1a iwaho ka ! aueftii« 700 kanaka i ka makaliiki hookahi, ke pakahiia dala i ka la. 0 ka puu daia imi loaa a me ka h«na, oa like no ia ; a o ku i puo.dal«,< oia ;io ka bana i hoakoakoaia ; a , o ka iahni-e hoouna aku ana i ka haua i hoakoa'ko'ai» raai kona naau kapakui aku i kela a me keia makahiki, ma ka loau 010 mai o ka hoihoi aaa, e poho ina aoie j ka wa kokoke mahope akn.

līa oleloia, aole e hiki l na kanaka ke holo muo, ke ole e bo!oi»oa nia ko aoo ]iko ka lahai o lukou i.pili oka ai ; uo ka mea, o na lauui ona kanaka »o h, lna kakou e hoohana »na i na kanaka m& ka hana aoa i kekihi mau ttida o hiki ai ke hanaia maaaei, » malamaboomalū ia mau mea ma ke kau ana i auban 4ate m&lonn oia mao nno waiwoi i laweia (hai na »ina e mai, e loaa no enoi hc !?«]?« n * k *P° e o ka haahaa )oa" ho ĪOUO, K 010010 no hol o uooman«oia aol® n,a wale »kn nrm i ka' malama hoomea wole 110 e makaukau ai o ka hanaia , maanei, 1 " (Aolt ipw.)