Ke Au Okoa, Volume V, Number 40, 20 January 1870 — HE KAAO NO ISURIA, Ka mea i oleloia ka uiena o ka Moana miana, i unuhiia mai Ioko mai o kekahi Buke Kaao o Tureko, ma ka olelo Beritania a i ka olelo Hawaii [ARTICLE]

HE KAAO NO ISURIA, Ka mea i oleloia ka uiena o ka Moana miana, i unuhiia mai Ioko mai o kekahi Buke Kaao o Tureko, ma ka olelo Beritania a i ka olelo Hawaii

JHELU 16. IMa keia hsna r !(ti Ilio i manao ae ai keia e hooko aku i kona makemake, nolail», hele aku la keia mahope o kn Innkemake o ka Ilio, a he mea maopeopo paha ia i ua llio nei ua hooko is aku kona hana, ua hookuu kolie tnai la lim» o kona wahi hoa hele, a ma ia wa koke no hoi uarilk> nei i lele koke -aku ai iloko o ka wai e au ana i o ia nei, a oia rio boi k» Batna mannwa i leli koko aku ai iloko o ka wai me kona m«u pooo kmo a pau lou, ia manawa no hoi i kau ii:o ,ii koia maluna o ke kua o ua Ilio nei, a au aku ln oia me ka ikaika nni loa, me ht> kikiao makani nui la e hele ana iluna o ka ili o k/j wai, aole iliuliu iho. ua kau akn la keia nia kelu aoao o ua muliwai nei, ai kona nana ana ihe. i kooa wahi anhu e pili ana ia ia iho, aolo kekahi huna wai e pili una ia ia, me he mea la ua hele oia inakahi maloo wale nu. Ia laua nei i pae aku ai ma kela aoao o ka mnliw*i, ua hele aku la no ka Ilīo mainua, n mahope »ku no hoi keia me ke alinnka ole ia ia kahi a ua Ilio nei e alakai ai aka, hoomau aku la no keiu i ku hele ana ma koria hope, "pela oia i hoomau ai i ka hele ana a hiki wule i ko laua iko ana nku i keluhi pali nui e ku mai ana mamua o ko laua mau maka.

In laua i hiki ai ma ua w»hi nei, hele koke ka Ilio a hiki ma ko kumu o ka, pali e ku nei, a ike iho la ka Ili'i i kekahi puhaku nui pelaholaha e wniho ana ine he pohaku mabara lu_fce nuo, lele koke iho la'ka Ilio mtlona o uei pohnku nei me ka honuhanu iho 0 koua ihu i ua pohaku nei, me ka helu ana 1 knna wnwi.e, me he men la e Imluhula ona, a ma in hana a ka Ilio, un noonoo iki iho keia me ka nana pono ann i Ue ono o kein pohaku, me be mea la, "ua like ka ohi ok« i > o ua pohaku nei me ka laau- koa a kou hoi o Hawaii nei," a no kein hana mnu a ka Hio, ua kupu koke ne la ko.munno iloko o Bama, he hana k» !ta Ilio malunn o keia pohuku nei, n hoonioni ne la me ka ue ana, aia hoi, hemo «e la ua pohaku nei, oia liona hoomaka ona oku e iko i ke ano o ka pohaku i pani ia ai, he lua hnhonu e hiki ole ai ke hnomaopoopo aku i nn mea maloko oua lu.i nei. Iku wa i hemo ae ai ua pohaku nei, ua elea koke mui 1« ua Ilio nei i kg komo ana aku iloko, a oin no hoi koin nei wa i hele oku mahope ona.

Aole hoi iliuliu kahi i hala mei ia Inua ma ka hele ana uku, ua pau ae la koia nei ike ana ' ™»lanis.lainB r a kaawale koke aku la ka ike ana ae i kela mea keia mea mai na 'i akß aku> 8 uhi koke mui la ka pouli nui a hiki ole ia Bama ke hele aku mahope 0 ka Ilio, ku malie iho lu oia no kekuhi manawa me ka noonoo pono loa i kahio hele aku ai, me kona manno iho, ua alakai hewa kona hoa hele ia ia mah.ko o kein wuhi, a e knaio io aku paha aunoei koun kino hnlookoa iloko o ka poino a mo ka 'pilikia, a ma ia wa 1 uluku ue ai na manao pilikia ho mii wile, n uo keia munno i loan iu ia ia wu, nr'.,.i| H hoomako ao la ka llio o hae me ka l«o rui loa, ui keia loho ann o Eama, un puiw» koke ue la oia nie ka lele o ka hnuli o konu puuwai, a pnu koko ae ln kona mnnao nna o halii.wai mai ona oin me nn poino mninun ■onn, inn knhi hoi ana e hele nku ai, nolnilu, wehe oe lu oin i konu wahi kuai e pa« anu mn kono puhaku a nikii nku In ina ku huelo °J' a ll' o nei, » "ia ka meo nnnn i olokai pololei aku ia ia, mn keia hole unao lnun moloko o keia lua, u» loihi loa lia mnnawn hole ld e |aua mnloko o ua lua nai mo ka loaa ole ia laua ke ku ia ma kein hele nna. Aole no hoi lie muu poino i loohi» wale raai maluna o laun ia w«, o ma ka nooooo antt.iho o-uj wahi Bama nei i ka hnna o kona hoa hele, me iie wieo Iu e halawai msi nn& oia me tia pomnikai innloko o koia lun ana e hele nei, a he tnan hunen knpuoi i bala ia luua, aia hni, hoomak» mai Ja ka puaiki aha mai o keluihi m'ea a anoe mp h e ahi la ke ano, o uwinwiki liilii rmy flna mn na aono a me no paia o ua lua nei, ni ko lnun nei.hiki peno ana aku malnila, uo hoopmnopoopo iho k koin i ko ano he Qula me ke Oaimana, na keia naau meo i hoolawa pono mnj i k'a holo p«no ana o ka iioi o kona puuwai a he uui w»!c ke Dnla e waiho ana, aole e pan ke helu ia, ma in wa keiu i ike iho i ke ono o kona hoa hele ua 'an.eo kona naau hiohioaa, ua like hoi kona hulu me ke Gu!a o o kona mnu maka hoi «a like me ke Daiuißne melomele oiai maik&i, a nanu aku la .oia j n« mea narit he nui wnlo, a pnu ka ii». nei nnna nna, helo okii in keia hio iiii Hio .mi iloko o ua lua ln » hiki wole i kona manawa i iko aku oi i kekahi Woi e lann niai ana nwmu? a lana, ho #no punawai i hoo"nohoia me na pohaku Guln mnikai, n mali». ila koia j noho iho ai no kekahi mnu mjnuto pokole. —Aole-no-hoHHntiu-iito-ka-ia_ricLnoha_ana,„ a'w hoi, ur>. nalowale koko oku lo ua llio noi nini koo'u nmn maka aku, a ma ia hope iho

ike aku la koiu i kekahi Knliino nnni lun ole i hoea mai mai loko inni o ka wni, a hoopuku mai la i ka huaolelo. mua ho nloha, me ka ninau aiai ia ia, hai oku lu kein, e ka wnhine ui nnni luaole e'a i'ike mnn ole «i mamua, he wnhi malihin: opio au i knmnaina 010 in loko o kein wahi, akn, ua alnkai ia mii au e kekahi Ilio i halnwni pu me au nmluna o keknhi puu i ke awak<-"fl, a na ua I'io la- no hoi i hoolako enai ia'u ia wa i na men «i hf uui wale, a ma ia hanu a kn llio i manno ne fli ( eu, aole e kue ia mai ana ko'u kinu, pela oi'i i hoolako roau mai ai ia'u i na wa a pnu o ko mnua hele anu mni a biki wnle i ke komo ana mai iloko o keii lua, a hahwui wnlo kaua i keia wa e olelo nei, a o kn pnu no ia oka ia nei olelo ana, In manawa n«> uā wnhjne nei i knhe» ae ai i he Ilio nia lio ia nei inon ponoi o Banin, ai ko in nei lolip pono ann aku, ua pane koUe aku lu ua wnhi mnlihini opio nei i ka wnhine, O ! he mea kupanaha, <b>ka'u inoa ponoi no ia nu e 1<«hen nei i ka inoa o kein Ilio, ukn, nole nne oinla hoolohe mai i kain nei p.ine nku, i ku lohe pono ann o un Ili« nei i kfia ino i hou o B.inia, hoea koke i»Bi la uia me ke Kawele Dnimnna e paa ana ma kona w«ha, A hnuwi ao la ua Ilio nei nui ka lima o ka wahiue, a maia no i lele koke aku ni ua wab'nc nei ilo io o ka w«i me ka emoole loa a imlūwal'o aku la oia mai k' ia 'ei muu makn ak'i, nno keia v eu ana i ike ai, ua nannon koke i!;o In kein i/oko oi:i innnuwn, aole no iu ii« wuoine e ae, o ka mea nu paha una i ike ui maka hihio, a me k'ina noonoo iho hoi, he inoa eae ko kpiu Ilio e hele ;>u nei me ia, eia no ka-o Unna inoa ponoi no, noluilu, he mea kahnha nui lou keia iloko on», ia in iio e kukn oiia i keiu muu mnn'.o -iloko o konn puuwni, uu hoe koke l>i uu wahine nei mai loko m-ii o Un wni, oia no hoi kn mnnawn a ka Ilm i hule uku ai a ku ma konu «lo a hoomaka uku li e h• > 11>i ika wni o ka i|i o ur wahine oei i oa Kuwele he 15. i ka wa hookahi, n ma in hone iho, luu mai la Uu wahio'e nei i knna hiiaolelo, E Bmiii», e malania oe i kein Kawele me ka hoohuna hewa ole, oiai o ko'u kin>> luia a'u e hauwi uku nei ia oe, a tna keia men nei u'u e ha«wi aku nei īa-oe, e hiki «inoe ke huliiwui pu me a'u ma ku'u h«me, a nn keia Ilio rio e alakai peloloi in oe ;ua kann w.ihi e hele ai, aole no hoi e hiki ia o« ke !:sn.i|iia iho i kona mau hann a pau mamua o k?>u ulo, no ka niea, aole e liuliu mu keia hope aku i. lio'u nulo ann, alnila, e halawai kinei pu i.nn k»ua me kn hooko pono 10.-i i„ o kou mnnao. A pHU ka olelo ana » un wnhioe nei iu Bama, uia hoi, uu nnlownle kok e uku ln kela ilouo 0 ka aekonn hook'ihi me ii* nnnpu !u na k» uwila il<iko o ka low», » m« i» hope ih», ulakai pono nku la ka Ilio in iu nei mn kaoo wahi e makemake ai p hele. un!e no hoi iliuliu kahi a laua nei i hele a', i nnna ne ka hann o ua wuhi Bnmu nei, e hnm.imn unu ku puka o ua lua nei ilumi, oiu hoi k« iu nei mnnnwa i ike ae ui i kn maliinialuma, oiai na kukuga o ka laeo mni una iloko o un lua nei. Oke ano o Uohi o ka pukn ou« lua nei e puka uku fli K) kino holoo'i"» i waho, aole no ia i one kiekie !on, uu hiki i ke kino ke ku aku n nano i nu. inen a puu lua, ia ia nei e ku nna, uin h«i un lele k«ke aku Ukn Ilio ako moi !n innlnna okkiie o ka luu, ia ninnnwa i lulim aku ni ku waha o* ua Ilio nei i na limu o Bmna a huUi niiii la ia ia iiunu, a in in i niniii m> »i nin o a maanei, holawai koke mni In konn mnu mu kn me kekahi punawni e wniho mai nna m<imua o kona a!o, i hele wnle u luulnu i nn pun knnn e ulu ann. ( " Nolniln, e ka poe e heluheln nna i kein hnao, ano ma keia wuhi kakou e ilio ni ia Rumo, ua 'hiki pono nku oiu mukuhi o ku moa nonn kein kauo." ) O keiu puonwni nn« e ike nei oia no keln puunw 'i n Teriatu 1 h'uioai, e like mo k» olelo kaoolin n huna wuhine iii ia, oini, un iko oo e kn mea helii. helu inq helu mun o kem knno, m.|e no puhn 1 inunno ne o Teriatu o iko in anii knnu puunno, oolniln, heln «ku )n keia mn ke kno n ua puiinwni nei, ku malie iho'la keia o unnn i ka wui, a lie men mulihini hoi ia. i konn ike nnn i koia wai, oini, nole liko ko nno o un wui nei, o loli mnu nnn o'i • i kela munnwa kein manawn, " m» be knhuli nnn !u pnhn n kawniliulii i kekahi miinnwa a knki,u e ike

tiei," « mt> in munnwa nn hoi i nalowolo koke aku ni konn hon hole llio m>n konn nlo nku. Ka koea ana mai o Bama Ilioa huna i leonu hoa hele, a ma ia iwpe iho ikoea mai' ai ka mea nona leeia leoao a lialawni pu me ia nei, ' He.mau minuh' loihl lto B«riiu nnho nna e ninio ma ke k»e o nn punnwai nni, qmi hoi hoen mni ln ua Hio nei ma kona mini nui loa, i liko 010 me ka ia nei iko nna mnmua, ua hc!o m»i )o un I)io npi roe be alii wnhine la i kahiko ia i ko ©uln n rho ke Diim«n» a hoopn mnj );i kono nuku iu ia nei a hel<? uku I» mn kahie, n. oia nei pu no hoi keknhi i hele «ku, nie kona m«nno no hoi he h'ino kn ka Ilio nonu, n he m'iu an'inn pnhn ko kanwnle mai kn punowni eku, aiu hui, hoonoho iho Ih un liio nei i lionn lv»n hele mn knnn wubi i nymno ni, me kn hun,» nnn in ia n n«lo lon, a kau wnlii nno knoukn ole e iko iis mai ai; n o ua Ilio pu m?i no hoi koknhi i hana inaalen in in iho mn ka poo pu nnn me konn wnhi hoa liplo, nolo pnhn iliu'iu iho, nia hoi, hiki mni 1« o I«ui'iii mn ua punnwni nei e nunu ni, e liko mo konn h.nui mau malniln, «kn, ku iki oia no keknhi t»«imwa n wehi) i kop mnu nnhu nnrii u pnu lon n waiho iho la', jin kn mnnnwn n ka Ilio i hoonioni «liu oi i kmm wnhi hon lieio, " me Im men la ka hunn nnii a k» Hin ia ia, eololo nku—nn»-imnn. puuo 'iiku i kn inon iuiu i, huli mui ai e ike pono n knmnilio pu mo i'u. H (Jlolt i pau.)